کیانوش صفری؛ یوسف سهرابی؛ عادل سی و سه مرده؛ شهریار ساسانی
دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 259-278
چکیده
به منظور بررسی اثر تیمارهای پرایمینگ‌بذر بر عملکرد و اجزای آن در سه رقم گندم نان ریژاو، سرداری و کریم آزمایشی دو ساله در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی (کرمانشاه) به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در سالهای 95-1394 و 96-1395 انجام شد. تیمار پرایمینگ‌بذر شامل، پرایمینگ هورمونی (جیبرلیک اسید 100 میلی‌گرم بر لیتر، ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تیمارهای پرایمینگ‌بذر بر عملکرد و اجزای آن در سه رقم گندم نان ریژاو، سرداری و کریم آزمایشی دو ساله در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی (کرمانشاه) به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در سالهای 95-1394 و 96-1395 انجام شد. تیمار پرایمینگ‌بذر شامل، پرایمینگ هورمونی (جیبرلیک اسید 100 میلی‌گرم بر لیتر، 24- اپی براسینولید 1 میلی‌گرم بر لیتر)، اسموپرایمینگ (کلرید پتاسیم 100 میلی‌مول در لیتر و پلی‌اتیلن گلیکول (PEG4000) با پتانسیل‌های 3/2- و 9/2- بار)، پرایمینگ‌غذایی (سولفات روی آبدار با 1/0 و 3/0 درصد وزنی- حجمی، اوره 2 و 4 گرم در لیتر، آسکوربیک اسید 100 میلی‌گرم بر لیتر) و یک سطح هیدروپرایمینگ‌بذر با آب مقطر یک‌بار تقطیر شده و شاهد بدون پرایمینگ مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه خوشهای، تیمارهای پرایمینگ با اوره 4 گرم در لیتر، سولفات روی آبدار 3/0 درصد، آسکوربیک اسید 100 میلی‌گرم بر لیتر و کلرید پتاسیم 100 میلی‌مولار دارای بیشترین میانگین عملکرد دانه بودند. نتایج دو ساله نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد دانه از رقم ریژاو و تیمار پرایمینگ‌بذر با اوره 4 گرم در لیتر بدست آمد که برابر 4/2801 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین عملکرد زیستی مربوط به ترکیب تیماری رقم سرداری × اوره 4 گرم در لیتر (7/8206 کیلوگرم در هکتار) بود. بیشترین وزن هزاردانه (5/39 گرم) در رقم سرداری × سولفات روی 3/0 درصد حاصل شد. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین عملکرد دانه با سولفات روی آبدار3/0 درصد، اوره 4 گرم در لیتر و کلرید پتاسیم 100 میلی‌مولار، آسکوربیک اسید 100 میلی‌گرم بر لیتر، اوره 2 گرم در لیتر وجود داشت. بر اساس نتایج بدست آمده، تیمارهای اوره 4 گرم در لیتر، سولفات روی 3/0 درصد و آسکوربیک اسید 100 میلی‌گرم بر لیتر و کلرید پتاسیم 100 میلی‌مولار به‌عنوان تیمارهای مناسب پرایمینگ‌بذر قابل توصیه شرایط استان کرمانشاه هستند.
شهرام چقامیرزا؛ کیانوش چقامیرزا؛ رضا محمدی
دوره 1، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 108-119
چکیده
به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در ارقام و توده‌های نخود زراعی، آزمایشی در قالب طرح آگمنت با استفاده از 96 توده مختلف نخود تیپ کابلی به همراه پنج رقم شاهد (آرمان، بیونیج، جم، هاشم و ILC-482) با چهار بلوک در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی در سال زراعی 85- 1384 انجام شد. برای ارزیابی توده‌ها صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، فنولوژیکی ...
بیشتر
به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در ارقام و توده‌های نخود زراعی، آزمایشی در قالب طرح آگمنت با استفاده از 96 توده مختلف نخود تیپ کابلی به همراه پنج رقم شاهد (آرمان، بیونیج، جم، هاشم و ILC-482) با چهار بلوک در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی در سال زراعی 85- 1384 انجام شد. برای ارزیابی توده‌ها صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، فنولوژیکی و اجزاء عملکرد در طی مراحل رشدی گیاه و در آزمایشگاه اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین نشان داد که توده‌های مورد بررسی از نظر صفات زراعی اختلاف معنی‌داری داشتند. نتایج حاصل از تجزیه خوشهای و تحلیل ممیزی بر اساس عملکرد دانه نشان داد که توده‌های مورد بررسی در چهار گروه رتبه بندی شدند، بطوریکه در گروه اول 72، در گروه دوم 27 و در گروه های سوم و چهارم هر کدام یک توده قرار گرفتند. گروه‌بندی توده‌ها تجریه به مولفه‌های اصلی و بای پلات نشان داد که بین ارقام و توده‌های مورد بررسی تنوع ژنتیکی وجود داشت. بر اساس نتایج حاصل توده‌ها در چهار گروه متمایز گروه‌بندی شدند بطوریکه گروه اول قادر به انتخاب توده‌هایی با عملکرد بالا و زودرس (جمعا" 24 توده)، گروه دوم توده‌هایی با عملکرد بالا و دیررس (جمعا" 13 توده)، گروه سوم توده‌هایی با عملکرد پایین و دیررس ( جمعا" 21 توده) و گروه چهارم شامل توده‌هایی با عملکرد پایین و زودرس (جمعا" 24 توده) بود.
فریبا قاسمی؛ علیرضا پورمحمد؛ صابر گلکاری؛ علی اصغر علی لو
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 139-160
چکیده
به منظور بررسی تأثیر محدودیت‌های فتوسنتزی بر صفات مرتبط با عملکرد دانه ژنوتیپهای گندم دیم، آزمایشی در قالب طرح کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار با 24 ژنوتیپ به عنوان فاکتور اصلی و محدودیت فتوسنتزی به عنوان فاکتور فرعی در سال زراعی 1394-1395 در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور در مراغه انجام ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر محدودیت‌های فتوسنتزی بر صفات مرتبط با عملکرد دانه ژنوتیپهای گندم دیم، آزمایشی در قالب طرح کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار با 24 ژنوتیپ به عنوان فاکتور اصلی و محدودیت فتوسنتزی به عنوان فاکتور فرعی در سال زراعی 1394-1395 در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور در مراغه انجام گردید. صفات مورد اندازه‌گیری عبارت بودند از طول سنبله، تعداد سنبلک در سنبله، وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه. اختلاف بین ژنوتیپهای گندم دیم مورد مطالعه از نظر صفات مورد اندازه گیری، معنیدار بود. صفت وزن سنبله دارای همبستگی مثبت معنیدار با صفت تعداد دانه در سنبله بود. تجزیه به مولفه‌های اصلی در شرایط شاهد نشان داد که تمامی صفات در درون یک مولفه اصلی قرار گرفتند که صفت تعداد دانه در سنبله به عنوان موثرترین صفت ارزیابی شد. در حالی که تجزیه به مولفه‌های اصلی در شرایط محدودیت‌های فتوسنتزی حاکی از این بود که صفات در دو مولفه اصلی جداگانه قرار می‌گیرند که مولفه اصلی اول نمایانگر تعداد دانه در سنبله و مولفه اصلی دوم نمایانگر وزن هزار دانه است. در حالت کلی چه شاهد و چه محدودیت فتوسنتزی، صفت تعداد دانه در سنبله به عنوان موثرترین صفت، ارزیابی گردید. از طرف دیگر از بین محدودیت‌های فتوسنتزی مورد برسی، حذف برگ پرچم، بیشترین کاهش را در صفات مرتبط با عملکرد دانه ایفاء کرد.
گیاهان زراعی دیم
هادی خرسندی؛ غلامرضا ولی زاده اوصالو؛ داود صادق زاده اهری؛ یداله فرایدی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 211-220
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی اثرات میزان‌های مختلف و نحوه مصرف کود نیتروژن بر عملکرد ژنوتیپهای نخود دیم در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار در سه تکرار طی دو سال زراعی(93-1391) اجرا شد. فاکتور A شامل ژنوتیپهای نخود شامل a1=ILC482 ، آزادa2=، آرمانa3= و فاکتور B سطوح و نحوه مصرف کود نیتروژن شامل بدون مصرف کودb1=، ...
بیشتر
این تحقیق به منظور بررسی اثرات میزان‌های مختلف و نحوه مصرف کود نیتروژن بر عملکرد ژنوتیپهای نخود دیم در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار در سه تکرار طی دو سال زراعی(93-1391) اجرا شد. فاکتور A شامل ژنوتیپهای نخود شامل a1=ILC482 ، آزادa2=، آرمانa3= و فاکتور B سطوح و نحوه مصرف کود نیتروژن شامل بدون مصرف کودb1=، مصرف 20 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنb2= همزمان با کاشت بصورت شروع کننده و جایگذاری در زیر بذر، محلول پاشی 2%b3= و 4%b4= کود اوره در زمان گلدهی بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد عملکرد ژنوتیپهای مختلف نخود به طور معنی داری متفاوت بودند. ژنوتیپ ILC482 با تولید 1191 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد و کمترین عملکرد مربوط به رقم آرمان با 994 کیلوگرم در هکتار بود. ژنوتیپ‌ها در روشهای مختلف مصرف نیتروژن عملکردهای متفاوتی تولید کردند به طوری که با مصرف 20 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در زمان کاشت و بصورت شروع کننده، ژنوتیپ ILC482 به مقدار 77 کیلوگرم، رقم آزاد 165 کیلوگرم و رقم آرمان 159 کیلوگرم در هکتار عملکرد بیشتری نسبت به تیمار بدون مصرف کود تولید نمودند. رقم آرمان در مصرف کود نیتروژن بصورت محلول پاشی 2% نسبت به سایر سطوح و روش مصرف کود، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. از این مطالعه استنباط میشود ارقام در روشهای مختلف مصرف عملکردهای متفاوتی دارند. در رقم آزاد و ژنوتیپ ILC482 مصرف در زمان کاشت و در رقم آرمان مصرف کود بصورت محلولپاشی عملکرد را افزایش دادند.
مژگان تبریزی‌وندطاهری؛ محمد کوهستانی چوان
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 161-174
چکیده
با توجه به نقش و اهمیت تنوع ژنتیکی در پیشبرد برنامههای اصلاحی، شناسایی و توسعه تنوع ژنتیکی از طریق دورگگیری از گامهای اساسی برای به نژادگران به شمار میآید. به‌دلیل مشکلات دورگگیری عدس در ایران، برنامههای اصلاحی بیشتر از طریق شناسایی لاینهایی با خصوصیات مطلوب زراعی و عملکرد دانه بالا نسبت به ارقام موجود دنبال شده ...
بیشتر
با توجه به نقش و اهمیت تنوع ژنتیکی در پیشبرد برنامههای اصلاحی، شناسایی و توسعه تنوع ژنتیکی از طریق دورگگیری از گامهای اساسی برای به نژادگران به شمار میآید. به‌دلیل مشکلات دورگگیری عدس در ایران، برنامههای اصلاحی بیشتر از طریق شناسایی لاینهایی با خصوصیات مطلوب زراعی و عملکرد دانه بالا نسبت به ارقام موجود دنبال شده است. راهاندازی برنامه دورگگیری برای عدس در ایجاد نسل F1 مطلوب و کاربرد آنها در معرفی لاینها و ارقام، موثر واقع میشود. بهمنظور توسعه تنوع ژنتیکی و تجمع صفات مطلوب از جمله عملکرد بالا، درشتی بذر، تیپ بوته ایستاده و زودرسی، هشت ژنوتیپ عدس که از لحاظ مورفولوژیکی و ژنتیکی تفاوت داشتند به‌عنوان والد انتخاب شده و در بلوکهای تلاقی با یکدیگر تلاقی داده شدند. از 230 تلاقی انجام گرفته، 49 تلاقی موفق با 69 بذر F1 به دست آمد. به منظور تایید صحت دورگگیری در تعدادی از نتاج F1، از 14 نشانگر RAPD استفاده شد. بدین منظور 30 بوته F1 مربوط به این تلاقیها مطالعه شدند. وجود حداقل یک باند مشترک با والد پدری نشان‌دهنده تایید و معیار انتخاب بوتهها به‌عنوان F1 واقعی است. بر این اساس، در تلاقیهای شماره چهار، پنج و شش صحت دورگگیری در پنج بوته تایید شد در حالیکه در تلاقیهای شماره یک، دو و سه صحت دورگگیری چهار بوته تایید شد. نتایج این مطالعه، کاربرد موفق نشانگرهای مولکولی در پیشبرد برنامههای دورگگیری عدس را نشان می دهد.
مهناز رحمتی؛ طهماسب حسینپور؛ علی احمدی
دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 1-20
چکیده
در این مطالعه برای بررسی روابط بین صفات مختلف و انتخاب بهترین ژنوتیپهای گندم بر اساس چندین صفت از روش بای‌پلاتژنوتیپ × صفت و بای‌پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت استفاده شد. تعداد 15 رقم و لاین انتخابی از برنامههای اصلاحی گندم نان مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه یک رقم گندم دوروم ذهاب، در مزارع زارعین دو شهرستان دلفان ...
بیشتر
در این مطالعه برای بررسی روابط بین صفات مختلف و انتخاب بهترین ژنوتیپهای گندم بر اساس چندین صفت از روش بای‌پلاتژنوتیپ × صفت و بای‌پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت استفاده شد. تعداد 15 رقم و لاین انتخابی از برنامههای اصلاحی گندم نان مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه یک رقم گندم دوروم ذهاب، در مزارع زارعین دو شهرستان دلفان و خرم‌آباد در سال زراعی 97-1396 کشت و ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس صفات برای هر دو منطقه اجرای آزمایش نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپهای مورد ارزیابی از نظر ارتفاع بوته، روز تا ظهور سنبله سنبله‌دهی و رسیدگی، عملکرد دانه و شاخص برداشت وجود دارد. بر اساس میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها در هر دو منطقه اجرای آزمایش، بیشترین عملکرد دانه در ارقام واران، صدرا، ایوان و لاین Azar2/Sabalan/… به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 3374، 5/3207، 3054 و 5/2866 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. با توجه به نمودار چندضلعی بای‌پلات ژنوتیپ× صفت (GT)، ارقام واران و صدرا بیشترین عملکرد دانه، تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته را در هر دو منطقه اجرای آزمایش نشان دادند. نمایش برداری بای‌پلات GT، همبستگی بالایی بین عملکرد دانه با وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و شاخص برداشت در مناطق اجرای آزمایش نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه بای‌پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت (GYT)، ارقام واران و صدرا دارای بهترین ترکیب عملکرد دانه با کلیه صفات مورد ارزیابی بودند. همبستگی بالایی بین وزن هزار دانه و ارتفاع بوته در ترکیب با عملکرد دانه مشاهده شد که بیانگر اهمیت این صفات در ترکیب با عملکرد دانه برای بهبود تولید ژنوتیپ‌ها می‌باشد.
رحیم ناصری؛ امیر میرزایی؛ عباس سلیمانی فرد
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 1-21
چکیده
به منظور بررسی تاثیر باکتری‌های افزاینده رشد گیاه روی عملکردانه و تبادلات گازی ارقام جدید گندم دیم، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله، استان ایلام در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل ارقام مختلف گندم (سرداری، کریم، کوهدشت و ریژاو) ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر باکتری‌های افزاینده رشد گیاه روی عملکردانه و تبادلات گازی ارقام جدید گندم دیم، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله، استان ایلام در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل ارقام مختلف گندم (سرداری، کریم، کوهدشت و ریژاو) و تیمار منابع مختلف کودی شامل: تیمار شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی)،50 درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری آزوﺳﭙﺮﯾﻠﯿﻮم+50 درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری ازﺗﻮﺑﺎﮐﺘﺮ+50 درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری آزوﺳﭙﺮﯾﻠﯿﻮم+ ازﺗﻮﺑﺎﮐﺘﺮ+50 درصد کود شیمیایی نیتروژن، 100 درصد کود شیمیایی نیتروژن بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که برهمکنش رقم×منابع مختلف کودی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه و همچنین تبادلات گازی گندم دیم معنیدار بود. به طوریکه بیشترین تعداد دانه در سنبله (افزایش 80 درصدی)، وزن هزار دانه (افزایش 3/33 درصدی)، عملکرد دانه (افزایش 3/86 درصدی)، عملکرد بیولوژیک (افزایش 9/79 درصدی)، میزان فتوسنتز (افزایش 8/81 درصدی)، سرعت تعرق (افزایش 8/74 درصدی)، هدایت مزوفیلی (افزایش 85 درصدی)، کارایی مصرف آب فتوسنتزی (افزایش 3/42 درصدی) از برهمکنش رقم گندم ریژاو× باکتری آزوﺳﭙﺮﯾﻠﯿﻮم+ازﺗﻮﺑﺎﮐﺘﺮ+50 درصد کود شیمیایی نیتروژن و کمترین مقدار این صفات مربوط به برهمکنش رقم گندم سرداری در تیمار شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی) بود.
به‌نژادی
حسین نظری؛ مرتضی اشراقی نژاد؛ مظفر روستایی؛ سید محمد علوی سینی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 1-20
چکیده
مقدمه: گندم یکی از مهم‌ترین گیاهان خانواده غلات، نقش بسیار مهمی در امنیت غذایی جهان دارد. مسئله امنیت غذایی دنیا بعلت تغییرات شدید آب و هوایی و کمبود منابع آبیاری دچار چالش جدی شده است. درک واکنشهای گیاهان به خشکی بخش اصلی در توسعه ارقام مقاوم به تنش است. عملکرد نسبی ژنوتیپ‌ها تحت شرایط تنش خشکی و شرایط بهینه یکی از نکات ضروری ...
بیشتر
مقدمه: گندم یکی از مهم‌ترین گیاهان خانواده غلات، نقش بسیار مهمی در امنیت غذایی جهان دارد. مسئله امنیت غذایی دنیا بعلت تغییرات شدید آب و هوایی و کمبود منابع آبیاری دچار چالش جدی شده است. درک واکنشهای گیاهان به خشکی بخش اصلی در توسعه ارقام مقاوم به تنش است. عملکرد نسبی ژنوتیپ‌ها تحت شرایط تنش خشکی و شرایط بهینه یکی از نکات ضروری و مقدماتی در انتخاب ژنوتیپهای مطلوب برای شرایط دیم می‌باشد. این مطالعه با هدف شناسایی روابط بین شاخصها و تعیین بهترین شاخص‌های تحمل به خشکی و همچنین انتخاب بهترین لاین‌های گندم مناسب برای مناطق سرد دیم برای برنامههای اصلاحی آینده انجام شد.روششناسی پژوهش: به منظور شناسایی روابط بین شاخص‌های تحمل به خشکی و تعیین بهترین شاخص و همچنین انتخاب بهترین لاینها برای برنامههای اصلاحی آینده، تعداد 144 لاین گندم در قالب طرح آلفا لاتیس در دو تکرار و در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در ایستگاه تحقیقات دیم مرکز تحقیقات کشاورزی زنجان مورد بررسی قرار گرفتند. شاخص های مختلف تحمل و حساسیت شامل شاخص تنش نسبی (RSI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص مقاومت به تنش (SRI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شاخص کاهش نسبی (RR)، شاخص تنش غیرزیستی (ATI)، شاخص تحمل (TOL) ، شاخص میانگین تولید (MP)، شاخص تحمل تنش (STI)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP)، شاخص درصد حساسیت به تنش (SSPI)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص میزان محصول تنش و محیط بدون تنش (SNPI) و نسبت افت عملکرد (PRR) شاخصها محاسبه شد.یافتههای تحقیق: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط آبی و دیم بر روی عملکرد لاینها در سطح یک درصد معنیدار بود. همچنین لاینها از نظر عملکرد دانه تفاوت معنی‌داری در سطح یک درصد نشان دادند. تنش خشکی موجب کاهش عملکرد دانه اکثر لاینها در شرایط دیم گردید. لاین 82 بیشترین عملکرد را در شرایط پتانسیل (2876 کیلوگرم در هکتار) و دیم (2000 کیلوگرم در هکتار) داشت. لاین 21 نیز کمترین عملکرد را در دو شرایط داشت (بهترتیب دیم 825 و آبیاری تکمیلی 1113 کیوگرم در هکتار). نتایج همبستگی نشان داد که عملکرد دانه در شرایط آبیاری تکمیلی همبستگی مثبت و معنی‌داری با شاخص‌های MP (56/0)، GMP (56/0)، HM (56/0) YI (55/0) و TOL (53/0) داشت. در شرایط تنش شاخص‌های MP (54/0)، GMP (54/0)، HM (54/0) YI (53/0) بیشترین همبستگی را با عملکرد داشتند. بر اساس دو مولفه اول انتخابی حاصل از تجزیه به مولفه‌های اصلی که 35/91 درصد تغییرات را توجیه نمودند، لاین‌های 90 و 102 انتخاب شدند که بر اساس نمودار سه بعدی نیز تایید شدند. نتایج حاصل از تجزیه خوشهای لاینها نیز آنها را در چهار گروه قرار داد که لاینهایی همچون 90، 131، 102 و 132 نیز در گروه با عملکرد بالا در هر دو شرایط قرار گرفتند. باتوجه به نتایج این مطالعه پیشنهاد میگردد که از شاخص‌های مقاومت به تنش، میانگین هارمونیک، میانگین هندسی و پایداری عملکرد که دارای بیشترین همبستگی مثبت معنیدار با عملکرد در شرایط دیم و آبی هستند در گزینش لاینها استفاده شود؛ همچنین غربالگری براساس نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی و بای‌پلات و خوشهبندی با استفاده از چند شاخص انجام گیرد.
رحمان رجبی؛ سید وحید اسلامی؛ مجید جامی الاحمدی؛ رضا محمدی؛ محسن سعیدی
دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 21-38
چکیده
تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود عملکرد و کیفیت گندم به شمار میآید. در این پژوهش تأثیر کود نیتروژن (اوره) بصورت تیمارهای مختلف محلولپاشی و کود سرک در مراحل مختلف نمو بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم بررسی شد. این تحقیق به صورت آزمایش کرتهای خرد شده نواری (استریپ اسپلیت پلات) بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار ...
بیشتر
تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود عملکرد و کیفیت گندم به شمار میآید. در این پژوهش تأثیر کود نیتروژن (اوره) بصورت تیمارهای مختلف محلولپاشی و کود سرک در مراحل مختلف نمو بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم بررسی شد. این تحقیق به صورت آزمایش کرتهای خرد شده نواری (استریپ اسپلیت پلات) بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 و هر سال در دو آزمایش جداگانه دیم و آبیاری تکمیلی اجرا شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: الف) محلولپاشی کود اوره در چهار مرحله رشدی شامل: 1) شاهد و 2) محلولپاشی در مراحل نموی آبستنی، آبستنی + پرشدن دانه و پرشدن دانه که در کرتهای اصلی قرار گرفت. ب) چهار رقم گندم دیم شامل: آذر2، ریژاو، باران و پراو در کرتهای فرعی و ج) تیمار کود سرک در دو سطح شامل: شاهد (عدم مصرف کود سرک) و کاربرد کود سرک در مرحله نمو پنجهزنی (کد 23 زادوکس) به عنوان عامل کرت نواری. پس از انجام تجزیه مرکب داده‌ها و انجام مقایسه میانگین‌ها نتایج نشان دادند که در هر دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی، کاربرد کود اوره بصورت کود سرک و محلولپاشی باعث افزایش عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه درسنبله، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و محتوا و عملکرد پروتئین دانه شد. از لحاظ عملکرد دانه در شرایط دیم، رقم پراو با داشتن تعداد بیشتر سنبلچه در سنبله و دانه درسنبله و همچنین عملکرد بیولوژیک بالاتر، عملکرد دانه بیشتری را به خود اختصاص داد. همچنین در شرایط آبیاری تکمیلی رقم باران بالاترین عملکرد دانه و رقم آذر2 در هر دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی پایینترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند.
گیاهان زراعی دیم
فردین رنجبر؛ علی رسائی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 21-34
چکیده
مقدمه: اولین گام جهت تولید بذور گواهی شده، تهیه هسته‌های خالص بذری است. به این منظور برای سهولت شناسایی و حذف بذور مخلوط و اطمینان از خلوص بذر به دست آمده از کشت خوشه کامل به جای بذر استفاده میشود که اصطلاحا به کشت هزار خوشه معروف است. مشکل کشت‌های هزار خوشه هزینه زیاد و عملکرد بسیار پایین آن در واحد سطح است. در راستای افزایش عملکرد ...
بیشتر
مقدمه: اولین گام جهت تولید بذور گواهی شده، تهیه هسته‌های خالص بذری است. به این منظور برای سهولت شناسایی و حذف بذور مخلوط و اطمینان از خلوص بذر به دست آمده از کشت خوشه کامل به جای بذر استفاده میشود که اصطلاحا به کشت هزار خوشه معروف است. مشکل کشت‌های هزار خوشه هزینه زیاد و عملکرد بسیار پایین آن در واحد سطح است. در راستای افزایش عملکرد در واحد سطح و کاهش هزینه تولید باید در جهت مکانیزه کردن این نوع کشت گام برداشت. در این راستا دستگاه خوشه ردیف‌کاری طراحی و ساخته شد که عمل کوبش تک خوشه و کشت همزمان بذرهای موجود در آن را انجام می‌دهد. روششناسی پژوهش: برای بررسی کارایی خوشه ردیف‌کار ساخته‌شده، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه فاکتور در سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل سرعت دورانی کوبنده در سه سطح ، فاصله کوبنده و ضد کوبنده در دو سطح و اندازه قطر سوراخ‌های ضد‌کوبنده در سه سطح بود. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از 1- طول متوسط محور خوشه گندم پس از کوبش بر حسب میلی‌متر، 2- میزان کوبش برحسب درصد و 3- میزان شکستگی بذرها برحسب درصد. تجزیه واریانس داده‌ها با نرم افراز SAS و مقایسه میانگین‌ها با آزمون حداقل اختلاف معنیدار، انجام شد. یافتههای پژوهش: نتایج نشان داد که سرعت‌های 600 و 450 دور در دقیقه به علت شکستگی زیاد بذر قابل توصیه نیستند. مناسب‌ترین سرعت دورانی کوبنده 300 دور در دقیقه است زیرا در این سرعت دورانی شکستگی بذر کمترین مقدار خود را دارد. در مجموع بهترین عملکرد خوشه ردیف‌کار با انتخاب سرعت 300 دور در دقیقه برای کوبنده، قطر 7 میلی‌متر برای سوراخ‌های ضد کوبنده و فاصله 5 میلی‌متر بین کوبنده و ضد کوبنده حاصل میگردد.
معصومه صالحی؛ سید سعید پورداد
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 23-39
چکیده
کینوا گیاهی از خانواده آمارانتاسه و بومی آمریکای جنوبی که به دلیل ارزش غذایی بالای دانه آن مورد توجه قرار گرفته است. شناسایی و معرفی گیاهان در الگوی کشت مناطق دیم به نزولات جوی، دمای مناسب رشد و تحمل به تنش خشکی بستگی دارد. با توجه به ویژگی‌های تحمل به تنش خشکی و تا حدی تحمل به سرما در گیاه کینوا، آن جهت ارزیابی مقدماتی در شرایط دیم ...
بیشتر
کینوا گیاهی از خانواده آمارانتاسه و بومی آمریکای جنوبی که به دلیل ارزش غذایی بالای دانه آن مورد توجه قرار گرفته است. شناسایی و معرفی گیاهان در الگوی کشت مناطق دیم به نزولات جوی، دمای مناسب رشد و تحمل به تنش خشکی بستگی دارد. با توجه به ویژگی‌های تحمل به تنش خشکی و تا حدی تحمل به سرما در گیاه کینوا، آن جهت ارزیابی مقدماتی در شرایط دیم بهاره در دو اقلیم گرم مرطوب و معتدل کرمانشاه در نظر گرفته شد. 11 لاین کینوا با دوره رسیدگی متفاوت در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات عراقی محله گرگان و ایستگاه تحقیقات معاونت دیم سرارود(کرمانشاه)، در سال زراعی 96-1395کشت شدند. نتایج مقایسه میانگین لاینها در گرگان نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به لاین NSRCQ1، NSRCQ9 و NSRCQ6 بود. نتایج همبستگی و تجزیه به مولفه‌های اصلی در گرگان نشان داد که وزن هزار دانه بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشت. نتایج تجزیه کلاستر نیز نشان داد که دو لاین NSRCQ1 و NSRCQ9 به ترتیب با عملکرد دانه 194 و 209 گرم در مترمربع و وزن هزار دانه 5/2 و 6/2 گرم برتر بودند. نتایج مقایسه میانگین لاینها در سرارود نشان داد که عملکرد لاینها بین 31 تا 37 گرم در مترمربع متغیر بوده و لاین NSRCQ10 با 37 گرم در مترمربع و وزن هزار دانه 3/1 گرم نسبت به سایر لاینها برتری داشت. در سرارود کندی مراحل رشد به دلیل سرمای ابتدای فصل، گرما و خشکی انتهای فصل موجب کاهش عملکرد و وزن هزار دانه و نیاز به آبیاری تکمیلی گردید. عدم تطابق رژیم حرارتی و رطوبتی لاین‌های مورد بررسی، موجب کاهش عملکرد دانه در سرارود نسبت به گرگان شد. بطورکلی در گرگان و مناطقی با اقلیم مشابه کشت بهاره زود کاشت ارقام زودرس و غیرحساس به فتوپریود کینوا امکان پذیر است.
گیاهان زراعی دیم
رویا فردوسی؛ غلامرضا قهرمانیان؛ سهیلا پورحیدر
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 35-47
چکیده
مقدمه: یکی از مشکلات اساسی در زراعت نخود بخصوص در کشت پاییزه کنترل علفهای هرز است. توانایی رقابتی ضعیف نخود در برابر علفهای هرز باعث کاهش شدید عملکرد میشود. مشکل کنترل علفهای هرز توسعه کشت نخود در تناوب با غلات را محدود ساخته و کشاورزان به ناچار از تناوب گندم - آیش استفاده میکنند. کنترل علفهای هرز در بهبود عملکرد و در نهایت ...
بیشتر
مقدمه: یکی از مشکلات اساسی در زراعت نخود بخصوص در کشت پاییزه کنترل علفهای هرز است. توانایی رقابتی ضعیف نخود در برابر علفهای هرز باعث کاهش شدید عملکرد میشود. مشکل کنترل علفهای هرز توسعه کشت نخود در تناوب با غلات را محدود ساخته و کشاورزان به ناچار از تناوب گندم - آیش استفاده میکنند. کنترل علفهای هرز در بهبود عملکرد و در نهایت بر افزایش درآمد کشاورزان از یک سو و هزینه تولید از سوی دیگر موثر است که بایستی بهترین روش با کمترین هزینه و بالاترین سودآوری تعیین گردد.روششناسی پژوهش: به منظور کنترل علفهای هرز نخود در کشت پاییزه، به روش شیمیایی و مکانیکی، این پروژه با هفت تیمار شامل: 1- کنترل شیمیایی، 2- کنترل مکانیکی، 3- کنترل تلفیقی به روش مبارزه شیمیایی و مکانیکی، 4- کنترل شیمیایی و وجین دستی، 5- کنترل مکانیکی و وجین دستی، 6- وجین دستی و 7- بدون کنترل علفهای هرز در سه تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به مدت دو سال ( 1399-1398 و 1402-1401) در مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (ایستگاه مراغه) اجرا شد. نخود رقم آنا با تراکم 30 دانه در مترمربع در شرایط بدون خاکورزی (کشت مستقیم) کاشته شد و عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، تعداد بوته در واحد سطح، وزن صد دانه و ارتفاع بوته اندازه‌گیری شد و روشهای مختلف کنترل علفهای هرز از نظر اقتصادی مورد ارزیابی قرار گرفت.یافتههای پژوهش: نتایج نشان داد اختلاف معنی‌داری در عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد بوته در هکتار تحت روشهای مختلف کنترل علفهای هرز وجود دارد. تیمارهای کنترل مکانیکی + وجین، وجین، و کنترل شیمیایی + وجین به ترتیب با میانگین عملکرد 75/575، 1/540 و 8/535 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه نخود را داشتند. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده، شاخص اقتصادی نسبت فایده-هزینه تیمار مبارزه شیمیایی با علف‌کش غیر انتخابی در فواصل 53 سانتیمتر برابر 5/3 به دست آمد که بیشتر از سایر تیمارها بود و اقتصادی‌ترین تیمار برای مدیریت علفهای هرز در کشت پاییزه نخود شناسایی شد. همچنین، نسبت منفعت-هزینه تیمار مبارزه شیمیایی همراه با وجین دستی برابر 3/1 بدست آمد و به عنوان دومین تیمار اقتصادی شناخته شد.
سیروس حسن نژاد
دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 39-62
چکیده
بهمنظور شناسایی و بررسی پراکنش علفهایهرز مزارع گندم دیم شهرستان مراغه، نمونهبرداری از 50 مزرعه به روش W با استفاده از 20 کوادرات 25/0 مترمربعی برای هر مزرعه از مرحله پنجهزنی تا طویل شدگی ساقه گندم در بهار سال 1397 انجام شد. رتبه‌‌‌بندی علفهایهرز با استفاده از شاخص غالبیت نسبی انجام شد. دادههای ...
بیشتر
بهمنظور شناسایی و بررسی پراکنش علفهایهرز مزارع گندم دیم شهرستان مراغه، نمونهبرداری از 50 مزرعه به روش W با استفاده از 20 کوادرات 25/0 مترمربعی برای هر مزرعه از مرحله پنجهزنی تا طویل شدگی ساقه گندم در بهار سال 1397 انجام شد. رتبه‌‌‌بندی علفهایهرز با استفاده از شاخص غالبیت نسبی انجام شد. دادههای علف‌‌‌هرزی و عوامل محیطی تمامی مزارع با آنالیز فزونگی (RDA) تجزیه و پراکنش گونههای علفهرز و ارتباط آنها با عوامل محیطی در دیاگرام رسته‌‌‌بندی نمایش داده شد. در مجموع 81 گونه علفهرز متعلق به 20 تیره گیاهی شناسایی گردید. تیره‌‌‌های آفتابگردان، گراس‌‌‌ها و شب‌‌‌بو به ترتیب با 14، 13 و 11 گونه علفهرز غالبترین تیره‌‌‌های گیاهی این مزارع بودند. صابونک، تلخه، بی‌‌‌تی‌‌‌راخ و گیس‌‌‌چسبک به ترتیب با داشتن شاخص غالبیت نسبی 45/30، 51/29، 49/26 و 30/25 غالبترین گونههای علف‌‌‌هرزی این مزارع بودند. در بین علفهایهرز مشاهده شده، 73/61 درصد یک‌‌‌ساله و 27/38 درصد چندساله بودند. همچنین 95/83 درصد علف-های‌‌‌هرز دولپه و 05/16 درصد تک‌‌‌لپه بودند. RDA با استفاده از دادههای فراوانی برای 60 علفهرز فراوان (مشاهده شده در بیش از 3 مزرعه) و طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع مکان‌‌‌های نمونهبرداری با استفاده از نرم-افزار کانکو (نسخه 5/4) انجام شد. نتایج RDA نشان داد که عرض جغرافیایی محل و در پی آن ارتفاع بیشترین تاثیر را روی پراکنش علفهایهرز دارند. مولفه اول و دوم RDA بیش از 9/77 درصد از واریانس پراکنش گونه‌ها را تحت تاثیر عوامل محیطی مورد مطالعه توجیه میکنند. صابونک و تلخه بیشترین حضور را در مزراعی با ارتفاع بالا داشتند، در حالیکه گل گندم معمولی در مزارعی با کمترین ارتفاع مشاهده شد.
معروف خلیلی؛ حمزه حمزه
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 41-71
چکیده
به منظور بررسی اثر دور آبیاری و پلیمر سوپر جاذب بر خصوصیات زراعی و عملکرد علوفه در یونجه دیم رقم یزدی آزمایشی در دو سال زراعی 96-1394 به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه مهاباد اجرا گردید. تیمارها شرایط آبیاری شامل آبیاری کامل (آبیاری در 80 درصد ظرفیت زراعی خاک)، تنش ملایم ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر دور آبیاری و پلیمر سوپر جاذب بر خصوصیات زراعی و عملکرد علوفه در یونجه دیم رقم یزدی آزمایشی در دو سال زراعی 96-1394 به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه مهاباد اجرا گردید. تیمارها شرایط آبیاری شامل آبیاری کامل (آبیاری در 80 درصد ظرفیت زراعی خاک)، تنش ملایم (آبیاری در 50 درصد ظرفیت زراعی خاک) و تنش شدید (بدون آبیاری) و پلیمر سوپر جاذب A200 در چهار سطح شاهد (عدم کاربرد) و 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار بودند. نتایج نشان داد بین تیمارهای آبیاری از لحاظ اثر بر کلیه صفات مورد بررسی به غیر از شاخص سطح برگ اختلاف معنیدار وجود داشت، درحالی‌که تفاوت بین سطوح سوپر جاذب از لحاظ اثر بر روی کلیه صفات معنیدار گردید. اثر متقابل تیمار آبیاری و سطوح سوپر جاذب نیز بر ارتفاع بوته، عملکرد خشک علوفه و درصد پروتئین خام معنیدار بود. در این تحقیق استفاده از سطوح 100 و 150 کیلوگرم در هکتار سوپر جادب در هر سه شرایط رطوبتی اثر مثبتی بر بهبود عملکرد علوفه خشک یونجه داشت. بنابراین دو تیمار مذکور جهت افزایش عملکرد علوفه خشک به خصوص در شرایطی که یونجه با دوره های مختلف تنش کم آبی روبرو می‌باشد، قابل توصیه است، همچنین به نظر می‌رسد استفاده از سوپرجادب در شرایط تنش شدید می‌تواند راهکار مناسبی برای صرفه جویی در مصرف آب و افزایش عملکرد کمی و کیفی علوفه در یونجه باشد.
گیاهان زراعی دیم
زین العابدین امیدمهر
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 48-63
چکیده
مقدمه: گندم یکی از عمدهترین محصولات کشاورزی و تأمین کننده بیشترین نیاز غذایی انسان در کشورهای در حال توسعه است. در حال حاضر با انواع خطیکارها، بذرکارهای کمبینات و بذرپاشهای سانتریفوژ کاشته میشود و ارزیابی فنی دقیق آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین رعایت اصول فنی زراعی نظیر میزان بذر مصرفی در واحد سطح از عوامل مهمی ...
بیشتر
مقدمه: گندم یکی از عمدهترین محصولات کشاورزی و تأمین کننده بیشترین نیاز غذایی انسان در کشورهای در حال توسعه است. در حال حاضر با انواع خطیکارها، بذرکارهای کمبینات و بذرپاشهای سانتریفوژ کاشته میشود و ارزیابی فنی دقیق آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین رعایت اصول فنی زراعی نظیر میزان بذر مصرفی در واحد سطح از عوامل مهمی است که در رسیدن به پتانسیل عملکرد تأثیر بسزایی دارد.
روششناسی پژوهش: به منظور مقایسه اثر خطیکارهای رایج و تراکم کاشت بر عملکرد گندم دیم (رقم کوهدشت)، پروژهای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تیمار کاشت شامل خطی‌کار کشتگستر، خطی‌کار سندان صنعت با 12 و 14 شیاربازکن و روش کاشت رایج (بذرپاشی) و 3 میزان بذر مصرفی متفاوت (160، 200 و 240 کیلوگرم بذر در هکتار) در سه تکرار در منطقه کالپوش استان سمنان در سالهای 1393 و 1394 انجام شد.
یافتههای پژوهش: نتایج نشان داد، اثر کاشت مکانیزه بر یکنواختی عمق کاشت، درصد سبز و عملکرد دانه معنیدار بود (05/0P<). کشت مکانیزه در مقایسه با بذرپاشی، یکنواختی عمق و درصد سبز بیشتری داشت. اگر چه هر سه ماشین کاشت از لحاظ آماری در یک کلاس بودند، ولی کاشته شده با ماشین‌کاشت سندان صنعت (SN14) با 2663کیلوگرم عملکرد دانه نسبت به ماشینهای سندان صنعت (SN12) و کشتگستر به ترتیب 6 و 9 درصد افزایش عملکرد داشت. حداقل عملکرد نیز با 2307 کیلوگرم دانه در هکتار مربوط به تیمار بذرپاشی بود. بین تیمارهای تراکم کاشت، از نظر تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزاردانه و عملکرد دانه اختلاف معنیدار آماری وجود داشت (05/0P<). بیشترین (503) وکمترین (406) تعداد سنبله در مترمربع به ترتیب مربوط به تیمارهای 240 و 160 کیلوگرم بذر در هکتار بود. از نظر وزن هزار دانه بیشترین (5/32 گرم) و کمترین (2/30 گرم) مقدار به ترتیب مربوط به تیمارهای 160 و 240 کیلوگرم بذر در هکتار بود. از نظر عملکرد دانه، بیشترین (2696 کیلوگرم در هکتار) و کمترین (2332 کیلوگرم در هکتار)، به ترتیب از تیمارهای 200 و 160 کیلوگرم بذر در هکتار حاصل شد. با توجه به نتایج، ماشین سندان صنعت (SN14) و میزان بذر مصرفی 200 کیلوگرم در هکتار در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد. بنابراین استفاده از ماشین کاشت، علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف بذر، با ایجاد یکنواختی در عمق کاشت و درصد سبز بیشتر، موجب بهبود عملکرد گندم در شرایط دیم میشود.
فرهاد بیات؛ محمد رضا جهانسوز؛ محمدباقر حسینی؛ فریدون سرمدیان؛ غلامرضا پیکانی‌ماچیانی؛ مصطفی اویسی
دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 63-89
چکیده
فصل رشد، بخشی از سال می‌باشد که طی آن شرایط آب و هوایی (دمای مناسب و رطوبت کافی) و رشد مطلوب گیاه امکان‌پذیر است. با شناخت دوره رشد در منطقه و نیاز آبی گیاه میتوان مدیریت صحیحی در تولید محصولات دیم اتخاذ کرد. در این تحقیق، طول دوره‌ی رشد منطقه‌ی ابهر با استفاده از میان‌یابی خطی و دادههای اقلیمی مورد بررسی قرار گرفت. علاوه‌بر آن، ...
بیشتر
فصل رشد، بخشی از سال می‌باشد که طی آن شرایط آب و هوایی (دمای مناسب و رطوبت کافی) و رشد مطلوب گیاه امکان‌پذیر است. با شناخت دوره رشد در منطقه و نیاز آبی گیاه میتوان مدیریت صحیحی در تولید محصولات دیم اتخاذ کرد. در این تحقیق، طول دوره‌ی رشد منطقه‌ی ابهر با استفاده از میان‌یابی خطی و دادههای اقلیمی مورد بررسی قرار گرفت. علاوه‌بر آن، نیاز آبی، عملکرد پتانسیل و افت عملکرد در بافت خاک سنگین، متوسط و سبک برای گندم زمستانه و جو بهاره‌ی دیم با استفاده از روش فائو و اطلاعات دراز مدت هواشناسی مطالعه شد. نتایج نشان داد که از لحاظ رطوبت، طول دوره‌ی رشد 179 روز بود که شروع و پایان آن به ترتیب 10 آبان و 8 اردیبهشت برآورد شد. امّا با در نظر گرفتن دمای هوا و دمای بحرانی گیاه، از آغاز دهه‌ی دوم آذر ماه تا پایان دهه‌ی اول اسفند ماه، جزو دوره‌ی رشد محسوب نمی‌شود. از این‌رو، طول دوره‌ی رشد به 89 روز تقلیل یافت. طول دوره‌ی مرطوب نیز 38 روز محاسبه شد که شروع و پایان آن به ترتیب 18 آذر و 25 دی ماه بود. بارش مؤثر، نیاز آبی و آبیاری محصول برای گندم به ترتیب برابر با 89 ، 2/611 و 4/522 میلی‌متر و برای جو به ترتیب 8/41، 3/390 و 5/348 میلی‌متر بود. میزان اُفت عملکرد ناشی از تنش آبی در بافت خاک سنگین، متوسط و سبک در گندم به ترتیب برابر با 6/12، 0/00 و 2/42 درصد و مقادیر آن برای جو به ترتیب برابر با 3/42، 0/28 و 5/65 درصد محاسبه شد. میانگین، حداقل و حداکثر تولید نهایی در بافت‌های خاک ذکر شده برای گندم به ترتیب 26/1، 50/0 و 90/1 تُن در هکتار و برای جو به ترتیب 48/0، 18/0 و 80/0 تُن در هکتار برآورد شد. جهت کاهش اثرهای منفی کوتاهی دوره‌ی رشد منطقه و هم‌پوشانی ناقص آن با چرخه‌ی رشد محصول، اقداماتی مانند برداشت مطلوب از آب بارش، کشت به موقع، بهبود بهره‌وری از آب، انتخاب ارقام مقاوم به خشکی یا ارقام زودرس و حفظ رطوبت با خاکورزی حفاظتی را جهت دستیابی به پایداری در تولید محصول دیم توصیه میشود.
گیاهان زراعی دیم
سمیه کرمی چمه؛ احسان اله زیدعلی؛ سعید تیموری راد؛ شیدا جعفربیگی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 64-79
چکیده
مقدمه: شناسایی علفهای هرز مزارع گندم به‌عنوان اساسیترین اقدام در مدیریت علفهای هرز محسوب میشود. با آگاهی از فلور علفهای هرز در هر منطقه میتوان در مورد روشهای مدیریت آنها تصمیمگیری و برنامهریزی کرد. بهمنظور شناسایی تکمیلی، مقایسه فلور علفهای هرز مزارع گندم دیم شهرستانهای گرمسیری استان کرمانشاه، مطالعهای در سال ...
بیشتر
مقدمه: شناسایی علفهای هرز مزارع گندم به‌عنوان اساسیترین اقدام در مدیریت علفهای هرز محسوب میشود. با آگاهی از فلور علفهای هرز در هر منطقه میتوان در مورد روشهای مدیریت آنها تصمیمگیری و برنامهریزی کرد. بهمنظور شناسایی تکمیلی، مقایسه فلور علفهای هرز مزارع گندم دیم شهرستانهای گرمسیری استان کرمانشاه، مطالعهای در سال زراعی 1401-1400 در شهرستانهای گرمسیری استان کرمانشاه (گیلان‌غرب، سرپل‌ذهاب و قصرشیرین) انجام شد.روششناسی پژوهش: نمونهبرداری علفهای هرز در سطح 60 هکتار از مزارع گندم دیم شهرستانهای موردمطالعه در مرحله پنجهزنی گندم انجام شد. تعداد مزارع انتخابی بر اساس سطح زیر کشت گندم دیم در هرکدام از شهرستان‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس کنترل و عدم کنترل علفهای هرز در سطح مزارع گندم این مناطق به دودسته تقسیم شدند. انواع علفهای هرز به تفکیک جنس و گونه شناسایی گردید. برای تعیین اهمیت گونههای علفهای هرز پایش شده از شاخص‌های فراوانی گونه، یکنواختی پراکنش، تراکم نسبی گونه، اهمیت نسبی گونه و همچنین شاخص‌های تنوع و غالبیت استفاده شد.یافتههای پژوهش: پس از پایش مزارع گندم، در شرایط عدم کنترل علفهرز و در شرایط کنترل، 20 گونه علفهرز مشاهده شد که علفهای هرز باریک برگ نسبت به پهن‌برگ‌ها از فراوانی بیشتری در سطح این مزارع برخوردار بودند. در شرایط عدم کنترل، خردل وحشی با فراوانی 40٪، شقایق با فراوانی 40٪ و یولاف‌وحشی زمستانه با فراوانی 30٪، مهم‌ترین علفهای هرز باریک برگ مزارع گندم مناطق گرمسیری استان کرمانشاه بودند. در شرایط کنترل علفهای هرز نیز، یولاف وحشی زمستانه با فراوانی 21٪، بالاترین میزان فراوانی را دارا بود. نتایج بررسی نشان داد که استفاده از علفکشها، تنوع شانون-وینر و میزان غنای گونهای علفهایهرز را کاهش داده و از طرفی شاخص غالبیت سیمپسون را افزایش داده است. در شرایط عدم کنترل مزارع شهرستان گیلان‌غرب دارای بالاترین شاخص تنوع شانون-وینر (2/32) و مزارع شهرستان قصر شیرین پایینترین میزان شاخص تنوع شانون-وینر (2/07) را نسبت به سایر نقاط مورد پایش دارا بودند. در شرایط کنترل نیز شاخص تنوع شانون-وینر در مناطق مختلف نزدیک به هم بوده و بالاترین میزان آن 0/6 به دست آمد. مناطقی که دارای شاخص تنوع بالاتری بودند، از شاخص غنای گونه بیشتر و غالبیت کمتری برخوردار بودند.
مهناز رحمتی؛ علی احمدی؛ طهماسب حسینپور؛ کیانوش حمیدیان؛ منصور رئیسوند
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 73-87
چکیده
به منظور شناسایی ژنوتیپهای برتر جو در مزارع زارعین و تعیین صفات مرتبط با بهبود عملکرد دانه، 12 رقم و لاین انتخابی از برنامههای اصلاحی جو مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم در قالب پروژه ارتقاء امنیت غذایی ارزیابی شدند. این پژوهش در مزارع کشاورزان دو شهرستان دلفان و خرم‌آباد (منطقه ایمان‌آباد) در استان لرستان در سال زراعی 97-1396 انجام شد. میانگین ...
بیشتر
به منظور شناسایی ژنوتیپهای برتر جو در مزارع زارعین و تعیین صفات مرتبط با بهبود عملکرد دانه، 12 رقم و لاین انتخابی از برنامههای اصلاحی جو مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم در قالب پروژه ارتقاء امنیت غذایی ارزیابی شدند. این پژوهش در مزارع کشاورزان دو شهرستان دلفان و خرم‌آباد (منطقه ایمان‌آباد) در استان لرستان در سال زراعی 97-1396 انجام شد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها در منطقه ایمان‌آباد از 2888 کیلوگرم در هکتار برای لاین G5 تا 4500 کیلوگرم در هکتار برای رقم قافلان متغیر بود. در شهرستان دلفان، ارقام قافلان، سهند و لاین‌های G7 و G11 نسبت به رقم شاهد آبیدر به ترتیب افزایش عملکرد 10، 8، 11 و 8 درصدی نشان دادند. نتایج تجزیه همبستگی و بای‌پلات GT در مناطق اجرای آزمایش نشان داد، عملکرد بیولوژیک و سپس تعداد روز تا سنبله‌دهی بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه دارا بودند. از این‌رو، صفات مذکور می‌توانند بعنوان معیار گزینش مناسب برای شناسایی ژنوتیپهای پرمحصول در برنامه به‌نژادی جو دیم در نظر گرفته شوند. همچنین بررسی نتایج همبستگی نشان داد، همبستگی مثبت یا منفی اجزاء عملکرد شامل تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه با عملکرد دانه، به محیط وابسته بود. بر اساس نتایج این پژوهش، رقم قافلان با بیشترین میانگین عملکرد دانه (4594 کیلوگرم در هکتار) و زودرسی برای کاشت در دیمزارهای مناطق سرد و معتدل سرد توصیه میشود
ژنتیک مولکولی
آیلار سادات ستارزاده؛ حسین شهبازی؛ ورهرام رشیدی؛ علیرضا احمد زاده؛ فرهاد فرح وش
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 80-93
چکیده
مقدمه: معماری سیستم ریشه‌ای، یکی از ویژگی‌های اساسی ارقام جو در تحمل خشکی است. بطوریکه ژنوتیپهای دارای ریشه عمودی‌تر، از مقاومت به خشکی بیشتری برخوردار هستند. به همین منظور، آزمایشی برای بررسی تاثیر بیان ژن HvDRO1 بر معماری سسیستم ریشه‌ای ارقام جو تحت تنش کم آبی با استفاده از ریزوترون شیشه‌ای انجام گرفت.روششناسی ...
بیشتر
مقدمه: معماری سیستم ریشه‌ای، یکی از ویژگی‌های اساسی ارقام جو در تحمل خشکی است. بطوریکه ژنوتیپهای دارای ریشه عمودی‌تر، از مقاومت به خشکی بیشتری برخوردار هستند. به همین منظور، آزمایشی برای بررسی تاثیر بیان ژن HvDRO1 بر معماری سسیستم ریشه‌ای ارقام جو تحت تنش کم آبی با استفاده از ریزوترون شیشه‌ای انجام گرفت.روششناسی پژوهش: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا گردید که در آن فاکتور اول شامل 10 رقم جو دیم و فاکتور دوم شامل 3 سطح تنش خشکی (بدون تنش (شاهد)، 75% ظرفیت زراعی و 50% ظرفیت زراعی) بود. آزمایش در سال1400 در مرکز تحقیقات زیست فناوری کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل انجام شد. پس از رشد بوتهها و رسیدن ریشهها به انتهای ریزوترون، تعداد انشعابات ریشه، طول بلندترین ریشه و زاویه رشد ریشه اندازه‌گیری شد. سپس میزان بیان ژن HvDRO1 از طریق Real Time PCR اندازه‌گیری شد.یافتههای پژوهش: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در تمام صفات در بین ارقام اختلاف معنی‌داری وجود دارد که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی در بین ارقام مورد آزمایش بود. اثر تنش خشکی بر روی تمام صفات معنیدار بود. بطوری که باعث افزایش طول ریشه و بیان ژن HvDRO1در هر دو سطح تنش خشکی، کاهش تعداد ریشه و افزایش زاویه رشد ریشه تحت تنش 50% ظرفیت زراعی شد. نتایج مقایسات میانگین نشان داد که طول ریشه از 22/4 تا 30/8 سانتیمتر متغیر بود به طوریکه رقم آرتان دارای بیشترین طول ریشه بود، 8 رقم دیگر (قافلان، آبیدر، نادر، انصار، سرارود 1، دوبرینیا، سهند و فصیح) در رتبههای بعدی قرار گرفتند. تعداد ریشه بذری ارقام از 39/3 تا 33/4 متغیر بود که ارقام دوبرینیا، رادیکال، سهند، نادر و آبیدر دارای بیشترین تعداد ریشه بودند. زاویه رشد ریشه از 69/4 تا 76/8 درجه متغیر بود که ارقام سرارود، آرتان، آبیدر، سهند، فصیح و قافلان دارای عمودی ترین ریشه بودند. از لحاظ بیان ژن HvDRO1 در تنش 75% ظرفیت زراعی، ارقام آرتان، قافلان، نادر و سهند و در تنش50% ظرفیت زراعی رقم قافلان دارای بیشترین میزان بیان ژن بود. نتایج همبستگی نشان داد که میزان بیان ژن HvDRO1 در تنش 75% ظرفیت زراعی با طول ریشه همبستگی مثبت و معنی دار نشان داد (r= 0.74*). در تنش50% ظرفیت زراعی، میزان بیان ژن HvDRO1 با طول ریشه غیر معنیدار ولی با زاویه رشد ریشه همبستگی مثبت و معنیدار نشان داد (r= 0.85**). نتایج رگرسیون به روش گام به گام نشان داد که در شرایط تنش 75% ظرفیت زراعی بیان این ژن 6/55 درصد از تغییرات طول ریشه را توجیه نمود. در تنش 50% ظرفیت زراعی بیان این ژن 74/6 درصد از تغییرات زاویه رشد ریشه را توجیه نمود. نتایج این آزمایش امکان استفاده از بیان ژن HvDRO1 را برای گزینش زاویه رشد ریشه در جو را مطرح می‌سازد.
عبدالوهاب عبدالهی؛ اسعد رخزادی؛ مختار داشادی؛ سعید صالحی
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 89-104
چکیده
بهمنظور بررسی خاکورزی، بقایای گیاهی (تناوب گندم) و مصرف فسفر بر عملکرد دانه نخود در شرایط دیم، آزمایشی بصورت استریپ اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و طی سه سال زراعی(96-1393) در سه محل ماهیدشت (محیط1، سال اول)، سرفیروز آباد (محیط2، سال دوم) و سرارود (محیط3، سال سوم) کرمانشاه اجرا شد. سه سطح بقایای گیاهی به‌عنوان ...
بیشتر
بهمنظور بررسی خاکورزی، بقایای گیاهی (تناوب گندم) و مصرف فسفر بر عملکرد دانه نخود در شرایط دیم، آزمایشی بصورت استریپ اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و طی سه سال زراعی(96-1393) در سه محل ماهیدشت (محیط1، سال اول)، سرفیروز آباد (محیط2، سال دوم) و سرارود (محیط3، سال سوم) کرمانشاه اجرا شد. سه سطح بقایای گیاهی به‌عنوان فاکتور افقی (بدون بقایا، 1 و 2 تن در هکتار بقایای گندم)، سه سطح خاکورزی به عنوان کرت اصلی (بدون خاکورزی، کمخاکورزی (شخم چیزل) و خاکورزی مرسوم (شخم برگرداندار) و دو سطوح کود فسفر (0 و 30 کیلوگرم در هکتار P2O5) به عنوان کرت فرعی بصورت عمودی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه نخود با افزایش بقایای گندم افزایش یافت و عملکرد دانه نخود در تیمارهای 1 و 2 تن در هکتار بقایا بطور معنی‌داری بیشتر از تیمار بدون بقایا بود. خاکورزی در محیط‌های با شرایط آب و هوایی متفاوت اثر متفاوتی بر عملکرد دانه نخود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه نخود نشان داد که مصرف 30 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار باعث افزایش عملکرد دانه نخود نسبت به عدم مصرف کود فسفردار گردید. بررسی اقتصادی نیز نشان داد که بیشترین نسبت منفعت به هزینه از تیمار کمخاکورزی با یک تن بقایای گیاهی و بدون استفاده از کود فسفری با نسبت منفعت به هزینه 82/3 به دست آمد.
حمید حسنیان خوشرو؛ همایون کانونی؛ مریم حاجی حسنی؛ علی احسان نصرتی
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 89-104
چکیده
ارزیابی ژنوتیپهای نخود تحت شرایط محیطی مختلف، می تواند در شناسایی ژنوتیپهای پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. در این تحقیق به منظور شناسایی ژنوتیپهای پرمحصول، متحمل به سرما و پایدار نخود برای کشت پاییزه در نواحی سرد و مرتفع کشور 13 ژنوتیپ نخود کابلی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در چهار منطقه سردسیر ...
بیشتر
ارزیابی ژنوتیپهای نخود تحت شرایط محیطی مختلف، می تواند در شناسایی ژنوتیپهای پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. در این تحقیق به منظور شناسایی ژنوتیپهای پرمحصول، متحمل به سرما و پایدار نخود برای کشت پاییزه در نواحی سرد و مرتفع کشور 13 ژنوتیپ نخود کابلی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در چهار منطقه سردسیر کشور شامل ایستگاه های تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، کردستان، همدان و ارومیه به مدت سه سال زراعی (99-1396) به صورت کشت دیم پاییزه مورد ارزیابی قرار گرفتند. از بین ژنوتیپهای نخود مورد بررسی، بیشترین و کمترین میانگین عملکرد دانه به ترتیب به ژنوتیپ های G1 (893 کیلوگرم در هکتار) و G9 (744 کیلوگرم در هکتار) اختصاص داشت. سهم محیط، ژنوتیپ و اثرمتقابل در تجزیه مرکب عملکرد دانه آنها در تغییرات عملکرد دانه به ترتیب 68.4، 1.21 و 10.30 درصد بود. مقدار GEI با استفاده از مدل بای‌پلات تفکیک شد و طبق تجزیه مقادیر منفرد دو مولفه اصلی اول به ترتیب 42.86= PC1 و 27.88=PC2 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند. بر اساس نمودارهای GGE بای پلات، ژنوتیپ های G1, G3 و G8 با کمترین سهم در اثر متقابل ژنوتیپ در محیط به‌عنوان پایدارترین و پرمحصول‌ترین ژنوتیپ‌ها انتخاب شدند. در مجموع ژنوتیپهای G1, G3 و G8 ضمن داشتن پایداری بالا از عملکرد دانه بالاتری نیز نسبت به سایر ژنوتیپ ها برخوردار بوده و می توانند کاندیدای فرآیند معرفی رقم باشند.
هادی خرسندی؛ رویا فردوسی؛ عبدالوهاب عبدالهی
دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 91-108
چکیده
به منظور بررسی فنی و اقتصادی اثرات عملیات خاکورزی و کود نیتروژن در عملکرد گندم در شرایط تناوب با نخود، آزمایشی در قالب اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور شامل خاکورزی (کمخاکورزی و بدون خاکورزی) و مقادیر مختلف کاربرد کود نیتروژن (عدم کاربرد و کاربرد 30، 45 و 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) در 3 تکرار به مدت ...
بیشتر
به منظور بررسی فنی و اقتصادی اثرات عملیات خاکورزی و کود نیتروژن در عملکرد گندم در شرایط تناوب با نخود، آزمایشی در قالب اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور شامل خاکورزی (کمخاکورزی و بدون خاکورزی) و مقادیر مختلف کاربرد کود نیتروژن (عدم کاربرد و کاربرد 30، 45 و 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) در 3 تکرار به مدت 4 سال در شرایط دیم سردسیری مراغه اجرا گردید. نتایج نشان داد تیمار خاکورزی اثر معنیدار بر افزایش عملکرد دانه نداشت. اثر تیمار خاکورزی بر رطوبت خاک معنیدار بود و در تیمار بی‌خاک‌ورزی رطوبت خاک نسبت به تیمار کمخاکورزی بیشتر بود. نتایج ارزیابی اقتصادی نشان داد تیمار بدون خاکورزی با مصرف 60 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن خالص با نسبت تفاضل ارزش حال منافع به تفاضل ارزش حال مخارج معادل 6/43، به عنوان برترین تیمار از لحاظ مالی شناخته شد. این نسبت در تیمار بدون خاکورزی و مصرف 45 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار معادل 2/41 بود و در رتبه دوم قرار گرفت. در مجموع جهت افزایش پایداری و بهره‌وری تولید محصولات سالم و با کیفیت بالا، تیمار بدون خاکورزی با مصرف 45 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن خالص به عنوان اقتصادی‌ترین تیمار از نظر مالی و محیط زیست برای مناطق سردسیر دیم پیشنهاد میگردد.
گیاهان زراعی دیم
کیانوش حمیدیان؛ فیروزه حیدری؛ سید روح اله قاسمی؛ اکرم حمیدیان
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 94-112
چکیده
مقدمه: مقدار بهینه بذر به عنوان یک عامل مدیریتی مهم برای بهبود عملکرد گندم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. افزایش قیمت کودهای شیمیایی باعث شده است که کشاورزان برای جبران کمبود مواد غذایی گیاه به مصرف کودهای مایع روی بیاورند. کوددهی برگی روشی برای تغذیه گیاهان است که در آن، جذب از طریق روزنه و اپیدرم برگ صورت می‌گیرد و اثربخشی آن ...
بیشتر
مقدمه: مقدار بهینه بذر به عنوان یک عامل مدیریتی مهم برای بهبود عملکرد گندم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. افزایش قیمت کودهای شیمیایی باعث شده است که کشاورزان برای جبران کمبود مواد غذایی گیاه به مصرف کودهای مایع روی بیاورند. کوددهی برگی روشی برای تغذیه گیاهان است که در آن، جذب از طریق روزنه و اپیدرم برگ صورت می‌گیرد و اثربخشی آن ممکن است بسته به محیط، وضعیت فیزیولوژیکی رشد و تغذیه گیاه متفاوت باشد. روش تغذیه برگی با عناصر پرمصرف و کم‌مصرف از نظر دستیابی به حداکثر عملکرد و کاهش تلفات عناصر غذایی مؤثرتر از سایر روشها است و باعث افزایش میزان عناصر معدنی در گیاه و بهبود عملکرد محصول میشود.روش شناسی پژوهش: این آزمایش در سال زراعی 02-1401 به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد که مقدار بذر به عنوان فاکتور اصلی و محلولپاشی به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. در این بررسی 9 سطح مقدار بذر شامل 80، 100، 120، 140، 160، 180، 200، 220 و 240 کیلوگرم در هکتار در کرت اصلی و 4 سطح محلولپاشی شامل محلولپاشی با اسیدآمینه (2 لیتر در هکتار)، NPK (2 کیلوگرم در هکتار)، ترکیب اسیدآمینه + NPK (یک لیتر اسیدآمینه + یک کیلوگرمNPK در هکتار) و عدم محلولپاشی در کرت فرعی قرار گرفتند.یافتههای پژوهش: با افزایش مقدار بذر مصرفی، ارتفاع بوته، تعداد سنبله و مقدار آهن دانه افزایش اما طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، مقدار روی و درصد پروتئین دانه کاهش یافت، در حالیکه عملکرد دانه تا مصرف140 کیلوگرم بذر در هکتار افزایش و پس از آن کاهش یافت. ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، مقدار آهن و روی دانه و درصد پروتئین در تیمار محلولپاشی با مخلوط اسیدآمینه +NPK و تعداد سنبله و طول سنبله در تیمار NPK بیشترین مقدار را داشتند. با افزایش مقدار بذر و همچنین در تیمار محلولپاشی با مخلوط اسیدامینه + NPK ، مقدار آهن دانه افزایش اما مقدار روی دانه کاهش پیدا کرد. درصد پروتئین دانه نیز در تیمار محلولپاشی با مخلوط اسیدآمینه +NPK تا مقدار بذر 140 کیلوگرم در هکتار افزایش و پس از آن به تدریج کاهش یافت. بیشترین عملکرد دانه گندم (3383 کیلوگرم در هکتار) در شرایط دیم خرم آباد از تیمار 140 کیلوگرم در هکتار بذر مصرفی بدست آمد.
ابراهیم روحی؛ محمد حسین سدری؛ محمد کوهسار بستانی؛ فرهنگ خالدیان
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 105-124
چکیده
در این بررسی اثر روشهای مختلف خاکورزی بر عملکرد کمی و کیفی ارقام جدید و قدیم گندم دیم در مقادیر مختلف تراکم کاشت در نظام تناوبی گندم-آیش طی سه سال زراعی(97-1396 الی 99-1398) در ایستگاه تحقیقات سارال مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور از طرح آزمایشی کرتهای نواری خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. تیمار خاکورزی ...
بیشتر
در این بررسی اثر روشهای مختلف خاکورزی بر عملکرد کمی و کیفی ارقام جدید و قدیم گندم دیم در مقادیر مختلف تراکم کاشت در نظام تناوبی گندم-آیش طی سه سال زراعی(97-1396 الی 99-1398) در ایستگاه تحقیقات سارال مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور از طرح آزمایشی کرتهای نواری خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. تیمار خاکورزی شامل خاکورزی مرسوم(گاوآهن برگرداندار در بهار به اضافه دیسک و ماله قبل از کاشت)، کمخاکورزی(شخم با کولتیواتور کلشی یا خاک ورز مرکب بعد از برداشت گندم) و بی-خاکورزی( کاشت مستقیم بدون عملیات خاکورزی) به عنوان کرت افقی، تیمار ارقام دیم گندم شامل آذر2، باران و سرداری به عنوان کرت عمودی و تیمار میزان بذر شامل300، 350، 400 و 450 دانه در متر مربع به‌عنوان کرت فرعی بود. نتایج نشان داد تیمار خاکورزی مرسوم با عملکرد 1858 کیلوگرم در هکتار نسبت به کمخاکورزی و بی‌خاک-ورزی به ترتیب 22 و 21 درصد افزایش عملکرد داشت. ارقام تفاوت معنی‌داری از لحاظ عملکرد دانه نشان ندادند. میزان بذر 350 دانه در متر مربع با عملکرد 1686 کیلوگرم در هکتار نسبت به بقیه تیمارها عملکرد دانه بیشتری تولید نمود.تفاوت معنی‌داری بین ارقام و سطوح مختلف بذر از لحاظ درصد پروتئین دانه وجود نداشت اما اثر تیمارهای خاک-ورزی بر درصد پروتئین دانه در سطح 1% معنیدار بود. بیشترین پروتئین دانه در خاکورزی مرسوم به میزان 72/12 درصد و کمترین پروتئین، در کمخاکورزی به میزان 59/11 درصد، مشاهده شد. پاسخ ارقام به مقادیر بذر در واحد سطح و نوع خاکورزی در نظام تناوبی گندم - آیش یکسان بود. به دلیل طولانی بودن دوره آیش و کاهش مقدار بقایا روی سطح خاک و به دنبال آن کاهش شدید عملکرد، روشهای شخم حفاظتی در نظام تناوبی گندم - آیش توصیه نمی-شود.
عباس سلیمانی فرد؛ مانی مجدم؛ شهرام لک؛ مجتبی علوی فاضل؛ سید سعید پورداد
دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 109-129
چکیده
به منظور بررسی تأثیر ازتوباکتر و کود شیمیایی نیتروژن بر صفات مورفولوژیکی، میزان جذب نیتروژن، میزان روغن، عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن شش ژنوتیپ گلرنگ تحت شرایط دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 95-1394 و 1395-96 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سرابله در استان ایلام اجرا شد. ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر ازتوباکتر و کود شیمیایی نیتروژن بر صفات مورفولوژیکی، میزان جذب نیتروژن، میزان روغن، عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن شش ژنوتیپ گلرنگ تحت شرایط دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 95-1394 و 1395-96 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سرابله در استان ایلام اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل ترکیبی از تلقیح بذر با ازتوباکتر همراه با مصرف کود شیمیایی اوره در چهار سطح (بدون مصرف هیچ منبع کودی (شاهد)، تلقیح بذر با ازتوباکتر، تلقیح بذر با ازتوباکتر+ 50 درصد نیتروژن از منبع اوره و 100 درصد نیتروژن از منبع کود شیمیایی اوره) و شش ژنوتیپ گلرنگ (312-S6-697، PI-401478، PI-253895، PI-306974، پدیده و سینا) بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای دو سال نشان داد که اثرات اصلی منبع کود نیتروژن و ژنوتیپ بر کلیه ویژگی‌های گیاهی اندازه‌گیری شده معنیدار بودند. اثرات برهمکنش منبع نیتروژن × ژنوتیپ تنها بر صفات حجم ریشه، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه فرعی، نیتروژن دانه، نیتروژن کاه و کلش و میزان جذب کل نیتروژن معنیدار بود. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد که تیمار تلقیح با ازتوباکتر + 50 درصد کود شیمیایی نیتروژن نسبت به تیمار 100 درصد مصرف کود شیمیایی نیتروژن، کارایی مصرف نیتروژن بالاتری داشت ولی، تفاوت معنی‌داری در عملکرد دانه بین این دو تیمار وجود نداشت. مقایسه میانگین ژنوتیپ‌ها نشان داد، سینا با بیشترین عملکرد دانه (1203 کیلوگرم در هکتار) و کارآیی مصرف نیتروژن (49/17 کیلوگرم بر کیلوگرم) رقم برتر بین ژنوتیپهای بررسی شده شناخته شد.بنابراین با توجه به ضرورت کاهش خطرات زیست محیطی در اثر مصرف بیش از حد کود شیمایی نیتروژن، استفاده از ارقام مناسب (سینا) با کاربرد 50 درصد مقدار توصیه شده کود شیمیایی نیتروژن به همراه ازتوباکتر برای زراعت گلرنگ تحت شرایط دیم منطقه توصیه میشود.
