نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه، ایران
2 مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی کردستان
3 مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران
4 مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران
چکیده
ارزیابی ژنوتیپ‌های نخود تحت شرایط محیطی مختلف، می تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. در این تحقیق به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های پرمحصول، متحمل به سرما و پایدار نخود برای کشت پاییزه در نواحی سرد و مرتفع کشور 13 ژنوتیپ نخود کابلی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در چهار منطقه سردسیر کشور شامل ایستگاه های تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، کردستان، همدان و ارومیه به مدت سه سال زراعی (99-1396) به صورت کشت دیم پاییزه مورد ارزیابی قرار گرفتند. از بین ژنوتیپ‌های نخود مورد بررسی، بیشترین و کمترین میانگین عملکرد دانه به ترتیب به ژنوتیپ های G1 (893 کیلوگرم در هکتار) و G9 (744 کیلوگرم در هکتار) اختصاص داشت. سهم محیط، ژنوتیپ و اثرمتقابل در تجزیه مرکب عملکرد دانه آنها در تغییرات عملکرد دانه به ترتیب 68.4، 1.21 و 10.30 درصد بود. مقدار GEI با استفاده از مدل بای‌پلات تفکیک شد و طبق تجزیه مقادیر منفرد دو مولفه اصلی اول به ترتیب 42.86= PC1 و 27.88=PC2 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند. بر اساس نمودارهای GGE بای پلات، ژنوتیپ های G1, G3 و G8 با کمترین سهم در اثر متقابل ژنوتیپ در محیط به‌عنوان پایدارترین و پرمحصول‌ترین ژنوتیپ‌ها انتخاب شدند. در مجموع ژنوتیپ‌های G1, G3 و G8 ضمن داشتن پایداری بالا از عملکرد دانه بالاتری نیز نسبت به سایر ژنوتیپ ها برخوردار بوده و می توانند کاندیدای فرآیند معرفی رقم باشند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Seed yield stability of cold tolerant chickpea genotypes in dryland autumn planting
نویسندگان [English]
- Hamid Hasaneian Khoshro 1
- Homayoun Kanouni 2
- Maryam Hajihasani 3
- Ali-Ehsan Nosrati 4
1 Assistant Professor, Dryland Agricultural Research Institute (DARI), Agriculture Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran
2 Agricultural Research and Education center of Kurdistan
3 West Azabaijan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Urmia, Iran.
4 Hamedan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Hamedan, Iran.
چکیده [English]
Evaluating of the chickpea genotypes under different environmental conditions would be useful to identify genotypes with stable and high yield potential. The purpose of this study was to identify high yielding genotypes, cold tolerant and stable types for sowing in cold regions of Iran. The experiment was conducted using thirteen chickpea genotypes in randomized complete block design with four replications in four cold regions of Iran including Maragheh, Kurdistan, Urmia, and Hamedan during three successive cropping seasons (2017-2020) in autumn planting under dryland conditions. Among the chickpea genotypes, the highest and lowest average seed yield obtained in G1 (893 kg.ha-1) and G9 (744 kg.ha-1), genotypes, respectively. The contribution of environments (E), genotypes (G), and genotype × environment interaction (GEI) to the total variation in seed yield was 68.4%, 1.21% and 10.30%, respectively. According to singular value partitioning, the first two principal components explained PC1=42.86% and PC2=27.88% of total variations in data of seed yield. On the basis of GGE biplots, G1, G3 and G8 had high seed yield and yield stability as compared to the other genotypes. In conclusion , G1, G3 and G8 with high mean yield and stability performance can be used in selection/ recommendation process of cultivar.
کلیدواژه‌ها [English]
- GG Biplot
- Heat-map plot
- Kabuli chickpea
- Yield stability
)