رحیم ناصری؛ امیر میرزایی؛ عباس سلیمانی فرد
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 1-21
چکیده
به منظور بررسی تاثیر باکتری‌های افزاینده رشد گیاه روی عملکردانه و تبادلات گازی ارقام جدید گندم دیم، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله، استان ایلام در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل ارقام مختلف گندم (سرداری، کریم، کوهدشت و ریژاو) ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر باکتری‌های افزاینده رشد گیاه روی عملکردانه و تبادلات گازی ارقام جدید گندم دیم، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله، استان ایلام در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل ارقام مختلف گندم (سرداری، کریم، کوهدشت و ریژاو) و تیمار منابع مختلف کودی شامل: تیمار شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی)،50 درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری آزوﺳﭙﺮﯾﻠﯿﻮم+50 درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری ازﺗﻮﺑﺎﮐﺘﺮ+50 درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری آزوﺳﭙﺮﯾﻠﯿﻮم+ ازﺗﻮﺑﺎﮐﺘﺮ+50 درصد کود شیمیایی نیتروژن، 100 درصد کود شیمیایی نیتروژن بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که برهمکنش رقم×منابع مختلف کودی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه و همچنین تبادلات گازی گندم دیم معنی‌دار بود. به طوری‌که بیشترین تعداد دانه در سنبله (افزایش 80 درصدی)، وزن هزار دانه (افزایش 3/33 درصدی)، عملکرد دانه (افزایش 3/86 درصدی)، عملکرد بیولوژیک (افزایش 9/79 درصدی)، میزان فتوسنتز (افزایش 8/81 درصدی)، سرعت تعرق (افزایش 8/74 درصدی)، هدایت مزوفیلی (افزایش 85 درصدی)، کارایی مصرف آب فتوسنتزی (افزایش 3/42 درصدی) از برهمکنش رقم گندم ریژاو× باکتری آزوﺳﭙﺮﯾﻠﯿﻮم+ازﺗﻮﺑﺎﮐﺘﺮ+50 درصد کود شیمیایی نیتروژن و کمترین مقدار این صفات مربوط به برهمکنش رقم گندم سرداری در تیمار شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی) بود.
معصومه صالحی؛ سید سعید پورداد
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 23-39
چکیده
کینوا گیاهی از خانواده آمارانتاسه و بومی آمریکای جنوبی که به دلیل ارزش غذایی بالای دانه آن مورد توجه قرار گرفته است. شناسایی و معرفی گیاهان در الگوی کشت مناطق دیم به نزولات جوی، دمای مناسب رشد و تحمل به تنش خشکی بستگی دارد. با توجه به ویژگی‌های تحمل به تنش خشکی و تا حدی تحمل به سرما در گیاه کینوا، آن جهت ارزیابی مقدماتی در شرایط دیم ...
بیشتر
کینوا گیاهی از خانواده آمارانتاسه و بومی آمریکای جنوبی که به دلیل ارزش غذایی بالای دانه آن مورد توجه قرار گرفته است. شناسایی و معرفی گیاهان در الگوی کشت مناطق دیم به نزولات جوی، دمای مناسب رشد و تحمل به تنش خشکی بستگی دارد. با توجه به ویژگی‌های تحمل به تنش خشکی و تا حدی تحمل به سرما در گیاه کینوا، آن جهت ارزیابی مقدماتی در شرایط دیم بهاره در دو اقلیم گرم مرطوب و معتدل کرمانشاه در نظر گرفته شد. 11 لاین کینوا با دوره رسیدگی متفاوت در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات عراقی محله گرگان و ایستگاه تحقیقات معاونت دیم سرارود(کرمانشاه)، در سال زراعی 96-1395کشت شدند. نتایج مقایسه میانگین لاین‌ها در گرگان نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به لاین NSRCQ1، NSRCQ9 و NSRCQ6 بود. نتایج همبستگی و تجزیه به مولفه‌های اصلی در گرگان نشان داد که وزن هزار دانه بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشت. نتایج تجزیه کلاستر نیز نشان داد که دو لاین NSRCQ1 و NSRCQ9 به ترتیب با عملکرد دانه 194 و 209 گرم در مترمربع و وزن هزار دانه 5/2 و 6/2 گرم برتر بودند. نتایج مقایسه میانگین لاین‌ها در سرارود نشان داد که عملکرد لاین‌ها بین 31 تا 37 گرم در مترمربع متغیر بوده و لاین NSRCQ10 با 37 گرم در مترمربع و وزن هزار دانه 3/1 گرم نسبت به سایر لاین‌ها برتری داشت. در سرارود کندی مراحل رشد به دلیل سرمای ابتدای فصل، گرما و خشکی انتهای فصل موجب کاهش عملکرد و وزن هزار دانه و نیاز به آبیاری تکمیلی گردید. عدم تطابق رژیم حرارتی و رطوبتی لاین‌های مورد بررسی، موجب کاهش عملکرد دانه در سرارود نسبت به گرگان شد. بطورکلی در گرگان و مناطقی با اقلیم مشابه کشت بهاره زود کاشت ارقام زودرس و غیرحساس به فتوپریود کینوا امکان پذیر است.
معروف خلیلی؛ حمزه حمزه
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 41-71
چکیده
به منظور بررسی اثر دور آبیاری و پلیمر سوپر جاذب بر خصوصیات زراعی و عملکرد علوفه در یونجه دیم رقم یزدی آزمایشی در دو سال زراعی 96-1394 به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه مهاباد اجرا گردید. تیمارها شرایط آبیاری شامل آبیاری کامل (آبیاری در 80 درصد ظرفیت زراعی خاک)، تنش ملایم ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر دور آبیاری و پلیمر سوپر جاذب بر خصوصیات زراعی و عملکرد علوفه در یونجه دیم رقم یزدی آزمایشی در دو سال زراعی 96-1394 به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه مهاباد اجرا گردید. تیمارها شرایط آبیاری شامل آبیاری کامل (آبیاری در 80 درصد ظرفیت زراعی خاک)، تنش ملایم (آبیاری در 50 درصد ظرفیت زراعی خاک) و تنش شدید (بدون آبیاری) و پلیمر سوپر جاذب A200 در چهار سطح شاهد (عدم کاربرد) و 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار بودند. نتایج نشان داد بین تیمارهای آبیاری از لحاظ اثر بر کلیه صفات مورد بررسی به غیر از شاخص سطح برگ اختلاف معنی‌دار وجود داشت، درحالی‌که تفاوت بین سطوح سوپر جاذب از لحاظ اثر بر روی کلیه صفات معنی‌دار گردید. اثر متقابل تیمار آبیاری و سطوح سوپر جاذب نیز بر ارتفاع بوته، عملکرد خشک علوفه و درصد پروتئین خام معنی‌دار بود. در این تحقیق استفاده از سطوح 100 و 150 کیلوگرم در هکتار سوپر جادب در هر سه شرایط رطوبتی اثر مثبتی بر بهبود عملکرد علوفه خشک یونجه داشت. بنابراین دو تیمار مذکور جهت افزایش عملکرد علوفه خشک به خصوص در شرایطی که یونجه با دوره های مختلف تنش کم آبی روبرو می‌باشد، قابل توصیه است، همچنین به نظر می‌رسد استفاده از سوپرجادب در شرایط تنش شدید می‌تواند راهکار مناسبی برای صرفه جویی در مصرف آب و افزایش عملکرد کمی و کیفی علوفه در یونجه باشد.
مهناز رحمتی؛ علی احمدی؛ طهماسب حسینپور؛ کیانوش حمیدیان؛ منصور رئیسوند
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 73-87
چکیده
به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های برتر جو در مزارع زارعین و تعیین صفات مرتبط با بهبود عملکرد دانه، 12 رقم و لاین انتخابی از برنامه‌های اصلاحی جو مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم در قالب پروژه ارتقاء امنیت غذایی ارزیابی شدند. این پژوهش در مزارع کشاورزان دو شهرستان دلفان و خرم‌آباد (منطقه ایمان‌آباد) در استان لرستان در سال زراعی 97-1396 انجام شد. میانگین ...
بیشتر
به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های برتر جو در مزارع زارعین و تعیین صفات مرتبط با بهبود عملکرد دانه، 12 رقم و لاین انتخابی از برنامه‌های اصلاحی جو مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم در قالب پروژه ارتقاء امنیت غذایی ارزیابی شدند. این پژوهش در مزارع کشاورزان دو شهرستان دلفان و خرم‌آباد (منطقه ایمان‌آباد) در استان لرستان در سال زراعی 97-1396 انجام شد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها در منطقه ایمان‌آباد از 2888 کیلوگرم در هکتار برای لاین G5 تا 4500 کیلوگرم در هکتار برای رقم قافلان متغیر بود. در شهرستان دلفان، ارقام قافلان، سهند و لاین‌های G7 و G11 نسبت به رقم شاهد آبیدر به ترتیب افزایش عملکرد 10، 8، 11 و 8 درصدی نشان دادند. نتایج تجزیه همبستگی و بای‌پلات GT در مناطق اجرای آزمایش نشان داد، عملکرد بیولوژیک و سپس تعداد روز تا سنبله‌دهی بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه دارا بودند. از این‌رو، صفات مذکور می‌توانند بعنوان معیار گزینش مناسب برای شناسایی ژنوتیپ‌های پرمحصول در برنامه به‌نژادی جو دیم در نظر گرفته شوند. همچنین بررسی نتایج همبستگی نشان داد، همبستگی مثبت یا منفی اجزاء عملکرد شامل تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه با عملکرد دانه، به محیط وابسته بود. بر اساس نتایج این پژوهش، رقم قافلان با بیشترین میانگین عملکرد دانه (4594 کیلوگرم در هکتار) و زودرسی برای کاشت در دیمزارهای مناطق سرد و معتدل سرد توصیه می‌شود
عبدالوهاب عبدالهی؛ اسعد رخزادی؛ مختار داشادی؛ سعید صالحی
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 89-104
چکیده
به‌منظور بررسی خاک‌ورزی، بقایای گیاهی (تناوب گندم) و مصرف فسفر بر عملکرد دانه نخود در شرایط دیم، آزمایشی بصورت استریپ اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و طی سه سال زراعی(96-1393) در سه محل ماهیدشت (محیط1، سال اول)، سرفیروز آباد (محیط2، سال دوم) و سرارود (محیط3، سال سوم) کرمانشاه اجرا شد. سه سطح بقایای گیاهی به‌عنوان ...
بیشتر
به‌منظور بررسی خاک‌ورزی، بقایای گیاهی (تناوب گندم) و مصرف فسفر بر عملکرد دانه نخود در شرایط دیم، آزمایشی بصورت استریپ اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و طی سه سال زراعی(96-1393) در سه محل ماهیدشت (محیط1، سال اول)، سرفیروز آباد (محیط2، سال دوم) و سرارود (محیط3، سال سوم) کرمانشاه اجرا شد. سه سطح بقایای گیاهی به‌عنوان فاکتور افقی (بدون بقایا، 1 و 2 تن در هکتار بقایای گندم)، سه سطح خاک‌ورزی به عنوان کرت اصلی (بدون خاک‌ورزی، کم‌خاک‌ورزی (شخم چیزل) و خاک‌ورزی مرسوم (شخم برگرداندار) و دو سطوح کود فسفر (0 و 30 کیلوگرم در هکتار P2O5) به عنوان کرت فرعی بصورت عمودی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه نخود با افزایش بقایای گندم افزایش یافت و عملکرد دانه نخود در تیمارهای 1 و 2 تن در هکتار بقایا بطور معنی‌داری بیشتر از تیمار بدون بقایا بود. خاک‌ورزی در محیط‌های با شرایط آب و هوایی متفاوت اثر متفاوتی بر عملکرد دانه نخود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه نخود نشان داد که مصرف 30 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار باعث افزایش عملکرد دانه نخود نسبت به عدم مصرف کود فسفردار گردید. بررسی اقتصادی نیز نشان داد که بیشترین نسبت منفعت به هزینه از تیمار کم‌خاک‌ورزی با یک تن بقایای گیاهی و بدون استفاده از کود فسفری با نسبت منفعت به هزینه 82/3 به دست آمد.
حمید حسنیان خوشرو؛ همایون کانونی؛ مریم حاجی حسنی؛ علی احسان نصرتی
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 89-104
چکیده
ارزیابی ژنوتیپ‌های نخود تحت شرایط محیطی مختلف، می تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. در این تحقیق به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های پرمحصول، متحمل به سرما و پایدار نخود برای کشت پاییزه در نواحی سرد و مرتفع کشور 13 ژنوتیپ نخود کابلی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در چهار منطقه سردسیر ...
بیشتر
ارزیابی ژنوتیپ‌های نخود تحت شرایط محیطی مختلف، می تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. در این تحقیق به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های پرمحصول، متحمل به سرما و پایدار نخود برای کشت پاییزه در نواحی سرد و مرتفع کشور 13 ژنوتیپ نخود کابلی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در چهار منطقه سردسیر کشور شامل ایستگاه های تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، کردستان، همدان و ارومیه به مدت سه سال زراعی (99-1396) به صورت کشت دیم پاییزه مورد ارزیابی قرار گرفتند. از بین ژنوتیپ‌های نخود مورد بررسی، بیشترین و کمترین میانگین عملکرد دانه به ترتیب به ژنوتیپ های G1 (893 کیلوگرم در هکتار) و G9 (744 کیلوگرم در هکتار) اختصاص داشت. سهم محیط، ژنوتیپ و اثرمتقابل در تجزیه مرکب عملکرد دانه آنها در تغییرات عملکرد دانه به ترتیب 68.4، 1.21 و 10.30 درصد بود. مقدار GEI با استفاده از مدل بای‌پلات تفکیک شد و طبق تجزیه مقادیر منفرد دو مولفه اصلی اول به ترتیب 42.86= PC1 و 27.88=PC2 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند. بر اساس نمودارهای GGE بای پلات، ژنوتیپ های G1, G3 و G8 با کمترین سهم در اثر متقابل ژنوتیپ در محیط به‌عنوان پایدارترین و پرمحصول‌ترین ژنوتیپ‌ها انتخاب شدند. در مجموع ژنوتیپ‌های G1, G3 و G8 ضمن داشتن پایداری بالا از عملکرد دانه بالاتری نیز نسبت به سایر ژنوتیپ ها برخوردار بوده و می توانند کاندیدای فرآیند معرفی رقم باشند.
ابراهیم روحی؛ محمد حسین سدری؛ محمد کوهسار بستانی؛ فرهنگ خالدیان
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، صفحه 105-124
چکیده
در این بررسی اثر روش‌های مختلف خاک‌ورزی بر عملکرد کمی و کیفی ارقام جدید و قدیم گندم دیم در مقادیر مختلف تراکم کاشت در نظام تناوبی گندم-آیش طی سه سال زراعی(97-1396 الی 99-1398) در ایستگاه تحقیقات سارال مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور از طرح آزمایشی کرت‌های نواری خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. تیمار خاک‌ورزی ...
بیشتر
در این بررسی اثر روش‌های مختلف خاک‌ورزی بر عملکرد کمی و کیفی ارقام جدید و قدیم گندم دیم در مقادیر مختلف تراکم کاشت در نظام تناوبی گندم-آیش طی سه سال زراعی(97-1396 الی 99-1398) در ایستگاه تحقیقات سارال مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور از طرح آزمایشی کرت‌های نواری خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. تیمار خاک‌ورزی شامل خاک‌ورزی مرسوم(گاوآهن برگرداندار در بهار به اضافه دیسک و ماله قبل از کاشت)، کم‌خاک‌ورزی(شخم با کولتیواتور کلشی یا خاک ورز مرکب بعد از برداشت گندم) و بی-خاک‌ورزی( کاشت مستقیم بدون عملیات خاک‌ورزی) به عنوان کرت افقی، تیمار ارقام دیم گندم شامل آذر2، باران و سرداری به عنوان کرت عمودی و تیمار میزان بذر شامل300، 350، 400 و 450 دانه در متر مربع به‌عنوان کرت فرعی بود. نتایج نشان داد تیمار خاک‌ورزی مرسوم با عملکرد 1858 کیلوگرم در هکتار نسبت به کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک-ورزی به ترتیب 22 و 21 درصد افزایش عملکرد داشت. ارقام تفاوت معنی‌داری از لحاظ عملکرد دانه نشان ندادند. میزان بذر 350 دانه در متر مربع با عملکرد 1686 کیلوگرم در هکتار نسبت به بقیه تیمارها عملکرد دانه بیش‌تری تولید نمود.تفاوت معنی‌داری بین ارقام و سطوح مختلف بذر از لحاظ درصد پروتئین دانه وجود نداشت اما اثر تیمارهای خاک-ورزی بر درصد پروتئین دانه در سطح 1% معنی‌دار بود. بیشترین پروتئین دانه در خاک‌ورزی مرسوم به میزان 72/12 درصد و کمترین پروتئین، در کم‌خاک‌ورزی به میزان 59/11 درصد، مشاهده شد. پاسخ ارقام به مقادیر بذر در واحد سطح و نوع خاک‌ورزی در نظام تناوبی گندم - آیش یکسان بود. به دلیل طولانی بودن دوره آیش و کاهش مقدار بقایا روی سطح خاک و به دنبال آن کاهش شدید عملکرد، روش‌های شخم حفاظتی در نظام تناوبی گندم - آیش توصیه نمی-شود.
