نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم روحی ¹
• محمد حسین سدری ²
• محمد کوهسار بستانی ²
• فرهنگ خالدیان ²

¹ بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران

² بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران

چکیده

در این بررسی اثر روش‌های مختلف خاک‌ورزی بر عملکرد کمی و کیفی ارقام جدید و قدیم گندم دیم در مقادیر مختلف تراکم کاشت در نظام تناوبی گندم-آیش طی سه سال زراعی(97-1396 الی 99-1398) در ایستگاه تحقیقات سارال مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور از طرح آزمایشی کرت‌های نواری خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. تیمار خاک‌ورزی شامل خاک‌ورزی مرسوم(گاوآهن برگرداندار در بهار به اضافه دیسک و ماله قبل از کاشت)، کم‌خاک‌ورزی(شخم با کولتیواتور کلشی یا خاک ورز مرکب بعد از برداشت گندم) و بی-خاک‌ورزی( کاشت مستقیم بدون عملیات خاک‌ورزی) به عنوان کرت افقی، تیمار ارقام دیم گندم شامل آذر2، باران و سرداری به عنوان کرت‌ عمودی و تیمار میزان‌ بذر شامل300، 350، 400 و 450 دانه در متر مربع به‌عنوان کرت‌ فرعی بود. نتایج نشان داد تیمار خاک‌ورزی مرسوم با عملکرد 1858 کیلوگرم در هکتار نسبت به کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک-ورزی به ترتیب 22 و 21 درصد افزایش عملکرد داشت. ارقام تفاوت معنی‌داری از لحاظ عملکرد دانه نشان ندادند. میزان بذر 350 دانه در متر مربع با عملکرد 1686 کیلوگرم در هکتار نسبت به بقیه تیمارها عملکرد دانه بیش‌تری تولید نمود.تفاوت معنی‌داری بین ارقام و سطوح مختلف بذر از لحاظ درصد پروتئین دانه وجود نداشت اما اثر تیمارهای خاک-ورزی بر درصد پروتئین دانه در سطح 1% معنی‌دار بود. بیش‌ترین پروتئین دانه در خاک‌ورزی مرسوم به میزان 72/12 درصد و کم‌ترین پروتئین، در کم‌خاک‌ورزی به میزان 59/11 درصد، مشاهده شد. پاسخ ارقام به مقادیر بذر در واحد سطح و نوع خاک‌ورزی در نظام تناوبی گندم - آیش یکسان بود. به دلیل طولانی بودن دوره آیش و کاهش مقدار بقایا روی سطح خاک و به دنبال آن کاهش شدید عملکرد، روش‌های شخم حفاظتی در نظام تناوبی گندم - آیش توصیه نمی-شود.

کلیدواژه‌ها

• ارقام دیم گندم
• بی خاک ورزی
• کم خاک ورزی
• خاک ورزی مرسوم
• میزان بذر

عنوان مقاله [English]

Effect of different tillage methods and seed rate on quantitative and qualitative yield of wheat cultivars in a wheat – fallow rotation system in cold area of rainfed condition

نویسندگان [English]

• Roohi Ebrahim ¹
• Mohammad Hossein Sedri ²
• Mohammad Kouhsar Bostani ²
• Farhang Khaledian ²

¹ Horticultural and Crop Research Department, Kurdistan, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Sanandaj, Iran

² Soil and Water Research Department, kurdistan, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Sanandaj, Iran

چکیده [English]

The effect of tillage methods on the quantitative and qualitative yield of rainfed wheat cultivars in different seed rates under a fallow-wheat rotation system during three cropping seasons (2017-1999 to 2009-2010) at Saral Research Station was studied. A strip split plot design based on RCBD with three replications was used. Conventional Tillage, CT(tillage with moldboard in spring followed by disk harrow in summer), Minimum Tillage, MT(Stubble cultivator after harvesting in summer) and No Tillage, NT(direct planting without soil disturbance) as horizontal, rainfed wheat cultivars(Azar 2, Baran and Sardari) as vertical and different seed rates(300, 350, 400 and 450 seeds per square meter) were considered as subplots. The results showed CT compares with MT and NT, increased grain yield by 22% and 21%, respectively. Wheat cultivars did not affect grain yield, significantly. The seed rate of 350 grain per square meter produced more grain yield than other treatments. Apart from the interaction of year × tillage, none of the interactions were significant. There was no significant difference between cultivars and seed rate in terms of protein percentage, but the effect of tillage was significant at 1% level, so that the highest and the lowest amount of grain protein was found in CT(12.72%) and MT (11.59%), respectively. The response of wheat cultivars to seed rate and tillage in the wheat-fallow system was not significantly differed. Due to the long fallow period and the reduction of residues on the soil surface followed by sharp decline in yield, conservation tillage is not recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rainfed wheat cultivar
• no tillage
• minimum tillage
• conventional tillage
• seed rate