نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عباس سلیمانی فرد ¹
• مانی مجدم ²
• شهرام لک ²
• مجتبی علوی فاضل ²
• سید سعید پورداد ³

¹ گروه زراعت، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

² گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاداسلامی، اهواز، ایران.

³ 3- عضو هیئت علمی(استاد) موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

به منظور بررسی تأثیر ازتوباکتر و کود شیمیایی نیتروژن بر صفات مورفولوژیکی، میزان جذب نیتروژن، میزان روغن، عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن شش ژنوتیپ‌ گلرنگ تحت شرایط دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 95-1394 و 1395-96 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سرابله در استان ایلام اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل ترکیبی از تلقیح بذر با ازتوباکتر همراه با مصرف کود شیمیایی اوره در چهار سطح (بدون مصرف هیچ منبع کودی (شاهد)، تلقیح بذر با ازتوباکتر، تلقیح بذر با ازتوباکتر+ 50 درصد نیتروژن از منبع اوره  و 100 درصد نیتروژن از منبع کود شیمیایی اوره)  و شش ژنوتیپ گلرنگ (312-S6-697، PI-401478، PI-253895، PI-306974، پدیده و سینا) بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای دو سال نشان داد که اثرات اصلی منبع کود نیتروژن و ژنوتیپ بر کلیه ویژگی‌های گیاهی اندازه‌گیری شده معنی‌دار بودند. اثرات برهمکنش منبع نیتروژن × ژنوتیپ تنها بر صفات حجم ریشه، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه فرعی،  نیتروژن دانه، نیتروژن کاه و کلش و میزان جذب کل نیتروژن معنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد که تیمار تلقیح با ازتوباکتر + 50 درصد کود شیمیایی نیتروژن نسبت به تیمار 100 درصد مصرف کود شیمیایی نیتروژن، کارایی مصرف نیتروژن بالاتری داشت ولی، تفاوت معنی‌داری در عملکرد دانه بین این دو تیمار وجود نداشت. مقایسه میانگین ژنوتیپ‌ها نشان داد، سینا با بیشترین عملکرد دانه (1203 کیلوگرم در هکتار) و کارآیی مصرف نیتروژن (49/17 کیلوگرم بر کیلوگرم) رقم برتر بین ژنوتیپ­های بررسی شده شناخته شد.بنابراین با توجه به ضرورت کاهش خطرات زیست محیطی در اثر مصرف بیش از حد کود شیمایی نیتروژن، استفاده از ارقام مناسب (سینا) با کاربرد 50 درصد مقدار توصیه شده کود شیمیایی نیتروژن به همراه ازتوباکتر برای زراعت گلرنگ تحت شرایط دیم  منطقه توصیه می­شود.

کلیدواژه‌ها

• ژنوتیپ سینا
• حجم ریشه
• جذب نیتروژن
• شاخص سطح برگ
• وزن هزار دانه

عنوان مقاله [English]

Response of some morphological traits, grain yield and nitrogen efficiency of safflower genotypes by Azotobacter chroococcum and nitrogen fertilizer under rainfed conditions

نویسندگان [English]

• Abas Soleimanifard ¹
• Mani Mojaddam ²
• Shahram Lack ²
• Mojtaba Alavifazel ²
• Seyyed Saeid Pourdad ³

¹ Department of Agronomy, Khuzestan Science and Research Branch, Islamic Azad University , Ahvaz, Iran

² Department of Agronomy, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

³ Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO) Tehran, Iran

چکیده [English]

This study was performed for the evaluation of the effect of Azotobacter and nitrogen levels on morphological traits, plant nitrogen uptake rate, seed oil and yield and nitrogen use efficiency of six safflower (Carthamus tinctorius L.) genotypes under rainfed conditions, as a factorial experiment based on a randomized complete block design with three replications, during 2015-2016 and 2016-2017 growing seasons. Experimental factors were seed inoculation with Azotobacter and urea chemical fertilizer application (Non-inoculated with Azotobacter and urea as control, seed inoculation with Azotobacter, inoculation with Azotobacter + 50% N and inoculation with Azotobacter + 100% N) and six genotypes of safflower (312-S6-692, PI-401478, PI-253895, PI-306974, padide and sina). The combined analysis of variance for two years showed that the main effects of fertilizer and genotype had significant effect on all of the traits. The interaction of nitrogen × genotype was significant on root volume, leaf are index, number of lateral branches, grain nitrogen, straw nitrogen and total nitrogen uptake. Result showed that inoculation with aztobacter + 50% use of nitrogen had higher nitrogen use efficiency than aztobacter + 100% use of nitrogen. However, there was no significant difference in the grain yield between those fertilizer treatments. Sina with the highest values of grain yield (1203 kg.ha^-1) and nitrogen use efficiency (17.49 kg.kg) was considered as superior variety. Therefore, with the aim of reducing environmental pollution by excessive use of N chemical fertilizer, application of Azotobacter is suitable for safflower production under daryland conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sina cultivar
• root volume
• Nitrogen uptake
• Leaf area index
• Thousand grain weight