گیاهان زراعی دیم
فردین رنجبر؛ علی رسائی
مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 01 شهریور 1403
چکیده
مقدمه:اولین گام جهت تولید بذور گواهی شده، تهیه هسته‌های خالص بذری است. به این منظور برای سهولت شناسایی و حذف بذور مخلوط و اطمینان از خلوص بذر به دست آمده از کشت خوشه کامل به جای بذر استفاده میشود که اصطلاحاً به کشت هزار خوشه معروف است. مشکل کشت‌های هزار خوشه هزینه زیاد و عملکرد پایین آن در واحد سطح است. در راستای افزایش عملکرد در واحد ...
بیشتر
مقدمه:اولین گام جهت تولید بذور گواهی شده، تهیه هسته‌های خالص بذری است. به این منظور برای سهولت شناسایی و حذف بذور مخلوط و اطمینان از خلوص بذر به دست آمده از کشت خوشه کامل به جای بذر استفاده میشود که اصطلاحاً به کشت هزار خوشه معروف است. مشکل کشت‌های هزار خوشه هزینه زیاد و عملکرد پایین آن در واحد سطح است. در راستای افزایش عملکرد در واحد سطح و کاهش هزینه تولید باید در جهت مکانیزه کردن این نوع کشت گام برداشت. در این راستا دستگاه خوشه ردیف‌کاری طراحی و ساخته شد که عمل کوبش تک خوشه و کشت همزمان بذرهای موجود درآن را انجام می‌دهد. روش شناسی پژوهش:برای بررسی کارایی خوشه ردیف‌کار ساخته‌شده، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه فاکتور در سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل سرعت دورانی کوبنده در سه سطح ، فاصله کوبنده و ضد کوبنده در 2 سطح و اندازه قطر سوراخ‌های ضد‌کوبنده در سه سطح بودند. صفات مورد مطالعه شامل 1- طول متوسط محور خوشه گندم پس از کوبش بر حسب میلیمتر، 2- میزان کوبش برحسب درصد و 3- میزان شکستگی بذرها برحسب درصد بودند. تجزیه واریانس دادهها با نرم افراز SAS و مقایسه میانگین‌ها با آزمون حداقل اختلاف معنیدار (LSD) انجام شد. یافتههای پژوهشنتایج نشان داد که سرعت‌های 600 و 450 دور در دقیقه منجر به شکستگی زیاد بذر می‌شوند. مناسب‌ترین سرعت دورانی کوبنده 300 دور در دقیقه ارزیابی شد، زیرا در این سرعت دورانی شکستگی بذر کمترین مقدار خود را داشت. در مجموع بهترین عملکرد خوشه ردیف‌کار با انتخاب سرعت 300 دور در دقیقه برای کوبنده، قطر 7 میلیمتر برای سوراخ‌های ضد کوبنده و فاصله 5 میلیمتر بین کوبنده و ضد کوبنده حاصل می‌گردد.
گیاهان زراعی دیم
علی رسائی؛ سعید جلالی هنرمند؛ فردین رنجبر؛ مختار داشادی
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 148-157
چکیده
مقدمه: یکی از اصول کشاورزی پایدار اجرای کشاورزی حفاظتی است که در برگیرنده سه اصل حداقل خاکورزی، پوشش دایمی خاک با بقایای گیاهی و تناوب زراعی با هدف کاهش اثرات منفی فعالیت‌های کشاوزی متداول است. در واقع راهکاری جهت افزایش بهرهوری پایدار همراه با حفظ محیط زیست است.روش شناسی پژوهش: برای بررسی اثرات کاربرد کود بیولوژیک مایکوریزا در ...
بیشتر
مقدمه: یکی از اصول کشاورزی پایدار اجرای کشاورزی حفاظتی است که در برگیرنده سه اصل حداقل خاکورزی، پوشش دایمی خاک با بقایای گیاهی و تناوب زراعی با هدف کاهش اثرات منفی فعالیت‌های کشاوزی متداول است. در واقع راهکاری جهت افزایش بهرهوری پایدار همراه با حفظ محیط زیست است.روش شناسی پژوهش: برای بررسی اثرات کاربرد کود بیولوژیک مایکوریزا در سیستم کشت مستقیم و کم خاکورزی آزمایشی در دو سال زراعی 400-1399 و 401-1400 روی نخود رقم منصور در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود به شکل کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سیستم کشت بدون شخم و کمخاکورزی در کرتهای اصلی و پنج تیمار کاربرد مایکوریزا، مایکوریزا+ نصف مقدار فسفر توصیه شده، مایکوریزا+ مقدار کامل فسفر توصیه شده، مقدار کامل فسفر توصیه شده و شاهد در کرتهای فرعی قرار گرفتند.یافتههای پژوهش: نتایج نشان داد اثر متقابل خاکورزی و تغذیه با کود فسفر بر عملکرد، اجزای عملکرد، شاخص برداشت و ارتفاع معنیدار شد. بیشترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد کاه بهترتیب با میانگین‌های 552، 1022 و 470 کیلوگرم در هکتار و تعداد غلاف در بوته (14 غلاف)، تعداد دانه در بوته (12 دانه) و وزن صد دانه (37 گرم) در شرایط بدون شخم (کشت مستقیم) و کاربرد توأم مایکوریزا و نصف مقدار توصیه شده کود فسفر در زمان کاشت به‌دست آمد. همچنین عملکرد دانه با تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه همبستگی مثبت و معنیدار داشت. به‌طور کلی نتایج نشان داد در سیستم کشت بدون شخم و کاربرد مایکوریزا بههمراه نصف مقدار توصیه شده کود فسفر یعنی 15 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و اجزای عملکرد نخود بیشترین میانگین را داشت. اجرای کشت بدون شخم با افزایش میکروارگانیسم‌های مفید خاک و حفظ رطوبت خاک در دیمزارها بسیار با اهمیت است.
گیاهان زراعی دیم
مهدی گراوندی؛ رضا حق پرست؛ فرشید محمودی؛ حمید حسنیان خوشرو
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 189-202
چکیده
مقدمه: نخود یکی از مهمترین محصولات مزارع دیم کشور است که نقش مهمی در پایداری تولید ایفا می‌کند. این محصول در مراحل اولیه رشد از سرعت رشد پایین و سطح برگ کم برخوردار می‌باشد بنابراین قدرت رقابت کمی با علفهای هرز دارد. به‌طوریکه علفهای هرز در شرایط کشت پاییزه به مشکلی جدی در زراعت نخود تبدیل می‌شوند. با توجه به اینکه تعداد علفکشهای ...
بیشتر
مقدمه: نخود یکی از مهمترین محصولات مزارع دیم کشور است که نقش مهمی در پایداری تولید ایفا می‌کند. این محصول در مراحل اولیه رشد از سرعت رشد پایین و سطح برگ کم برخوردار می‌باشد بنابراین قدرت رقابت کمی با علفهای هرز دارد. به‌طوریکه علفهای هرز در شرایط کشت پاییزه به مشکلی جدی در زراعت نخود تبدیل می‌شوند. با توجه به اینکه تعداد علفکشهای پس‌رویشی خصوصاً علفکشهای پهن برگ کش بسیار محدود است، ایجاد ارقام متحمل به علفکش گزینه‌های شیمیایی بیشتری را در اختیار تولید کنندگان قرار می‌دهد. شناسایی منابع ژنتیکی متحمل به علفکش و انتقال این ویژگی به ارقام پر محصول بهعنوان راهکاری مناسب در راستای مدیریت تلفیقی علفهای هرز مزارع نخود در نظر گرفته میشود. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و لاینهای نخود کابلی از نظر واکنش به علفکشهای متریبوزین و ایمازتاپیر انجام گرفت.
روش‌شناسی: در سال اول اجرای آزمایش (1399-1398) 50 ژنوتیپ و در سال دوم (1400-1399) 150 ژنوتیپ به‌صورت سه آزمایش جداگانه (شاهد، سم‌پاشی با متریبوزین، سم‌پاشی با ایمازتاپیر) در قالب طرح آلفالاتیس با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) ارزیابی شدند.
یافتههای پژوهش: طبق نتایج این پژوهش تنوع معنیداری بین ژنوتیپهای مورد بررسی از لحاظ تحمل علفکشهای مذکور مشاهده شد. ژنوتیپهای نخود به متریبوزین نسبت به ایمازتاپیر حساسیت بیشتری داشتند به‌طوری که این علفکشها به‌طور متوسط عملکرد دانه را بهترتیب 27 و 15 درصد کاهش دادند. از میان ارقام مورد بررسی عادل، گوکسو، آکسو و آرمان تحمل بیشتری به ایمازتاپیر داشتند. ژنوتیپهای برتر شناسایی شده در این مطالعه پس از بررسی‌های بیشتر جهت توسعه ارقام متحمل به علفکش استفاده می‌شوند و همچنین بعنوان منابع مفیدی در برنامه‌های به نژادی می‌باشند.
گیاهان زراعی دیم
علی اکبر باغستانی؛ ماندانا طوسی
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 204-215
چکیده
مقدمه: حدود 98 درصد کشت نخود در ایران به صورت دیم انجام میشود که نشان‌دهنده اهمیت تولید این محصول به لحاظ مطابقت با محدودیت‌های آبی کشور است. در سال 1400، 8/172هزار تن نخود در کشور تولید شده است، 107 هزار تن نخود به ارزش 8/95 میلیون دلار نیز به کشور وارد شده است. میزان واردات نخود در این سال نسبت به سال 1399، 5/66 درصد و ارزش واردات نیز 5/88 درصد رشد ...
بیشتر
مقدمه: حدود 98 درصد کشت نخود در ایران به صورت دیم انجام میشود که نشان‌دهنده اهمیت تولید این محصول به لحاظ مطابقت با محدودیت‌های آبی کشور است. در سال 1400، 8/172هزار تن نخود در کشور تولید شده است، 107 هزار تن نخود به ارزش 8/95 میلیون دلار نیز به کشور وارد شده است. میزان واردات نخود در این سال نسبت به سال 1399، 5/66 درصد و ارزش واردات نیز 5/88 درصد رشد داشته است. به عبارت دیگر تراز تجاری نخود در سال 1400 منفی بوده است. در شرایط محدودیت منابع ارزی، ارزبری محصولات کشاورزی به یک چالش تبدیل میشود. شناسایی کشورهای رقیب و یا کشورهای عمده صادرکننده میتواند هم به صادرکنندگان و هم به واردکنندگان نخود کمک نماید تا برای حضور در بازارهای جهانی برنامه‌ریزی نمایند. از سوی دیگر شناسایی ساختار جهانی بازار کمک می‌نماید تا استراتژی‌های تجاری با هزینه کمتری طراحی و پیاده‌سازی شوند.روش شناسی: روش این مطالعه از نوع کتابخانه‌ای و اسنادی بوده و داده‌های و اطلاعات مورد نیاز از پایگاه داده‌های آماری فائو، پایگاه داده‌های مرکز بین‌المللی تجارت (ITC)، برداشت شده است. به منظور تحلیل دادهها و بررسی روند آنها دوره زمانی 2021-2017 میلادی در نظر گرفته شده است. به منظور شناسایی ساختار و تعیین قدرت بازار از شاخص‌های نسبت تمرکز و شاخص هرفیندال استفاده شده است. این شاخص‌ها کمک می‌نمایند تا قدرت بازاری نیز شناسایی شود. هرگاه یک گروه از طرف‌های بازار در مقایسه با گروه‌های دیگر از قدرت چانه‌زنی بالاتری برخوردار باشند، قدرت بازار ایجاد میشود.یافتههای پژوهشی: در سال 2021 میلادی، بیش از 3/2 میلیون تن نخود به ارزش 45/1 میلیارد دلار در جهان داد و ستد شده است. بیش از 15 درصد واردات جهانی مربوط به کشور بنگلادش بوده است. پس از آن کشورهای هند، ترکیه و ایران، در رتبه‌های بعدی واردات قرار داشته‌اند. میزان واردات نخود توسط ایران با 107 هزار تن در سال 2021 میلادی، 89 درصد نسبت به سال 2020 میلادی افزایش یافته است. همچنین سهم ایران از واردات جهانی نخود در سال 2021 میلادی، 6/6 درصد بوده است. در حالی که در سال 2017 میلادی، ساختار بازار صادرات جهانی نخود از نوع انحصار با کشور مسلط (استرالیا)، بوده است، این ساختار در سال 2021 میلادی به انحصار چند جانبه بسته شامل استرالیا، روسیه، ترکیه و کانادا تغییر یافته است. قرار داشتن دو کشور ترکیه و روسیه به عنوان کشورهای عمده صادرکننده نخود، این فرصت را در اختیار واردکنندگان قرار می‌دهد تا به کمک پیمان‌های تجاری مشترک مانند اوراسیا بتوانند نخود مورد نیاز را با قیمت ارزان‌تر وارد نمایند.
گیاهان زراعی دیم
رضا حق پرست؛ مظفر روستائی؛ عادل جهانگیری؛ عبدالوهاب عبدالهی؛ موسی صالحی؛ رضا محمدی؛ مهدی گراوندی؛ علی رسائی؛ خشنود علیزاده
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 216-234
چکیده
مقدمه: نخود در رتبه سوم حبوبات مهم جهان بعد از لوبیا و سویا قرار دارد ولی چون تولید آن در شرایط دیم در اقلیم نیمه خشک کشور امکان پذیر است، بنابراین با رتبه نخست حبوبات ایران، محصولی بسیار مهم تر از لوبیا و سویا در کشور به شمار می‌رود. تغییرات اقلیمی و گرمایش غیر طبیعی کرۀ زمین یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که امروزه همه کشورها با آن ...
بیشتر
مقدمه: نخود در رتبه سوم حبوبات مهم جهان بعد از لوبیا و سویا قرار دارد ولی چون تولید آن در شرایط دیم در اقلیم نیمه خشک کشور امکان پذیر است، بنابراین با رتبه نخست حبوبات ایران، محصولی بسیار مهم تر از لوبیا و سویا در کشور به شمار می‌رود. تغییرات اقلیمی و گرمایش غیر طبیعی کرۀ زمین یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که امروزه همه کشورها با آن مواجه هستند. این چالش نه تنها پیامدهای زیست محیطی، بلکه اقتصادی و اجتماعی نیز به دنبال دارد و خطر بلایای طبیعی مرتبط با آب و هوا را افزایش داده است که معیشت، امنیت غذایی، منابع آب و شرایط بهداشتی را به مخاطره انداخته است. در این شرایط بحرانی از کمبود منابع آب، تولید و مصرف بیش از حد محصولات پرآب‌بر نظیر نان، گوشت، قند و برنج، مشکلات را سخت‌تر می‌کند و نیاز به یک الگوی کشت سازگار به اقلیم خشک و نیمه خشک کشور است که در این مقاله مورد بحث قرار میگیرد.روش شناسی: در این مقاله تحلیلی- مروری بر اساس منابع معتبر علمی و تجربیات موجود و آمار تولید محصول و سرانه مصرف سالیانه محصولات کشاورزی، الگوی رایج کشت توسط کشاورزان و الگوی رایج مصرف غذا توسط مردم ایران با تاکید بر محصول نخود، مورد نقد و بررسی قرار میگیرد و توصیه‌های راهبردی ارائه می‌گردد.یافتههای پژوهش: مصرف بیش از حد تولیدات با ارزش غذایی کم و پر آب‌بر مانند نان و عدم توجه کافی به محصولات ارزشمندی نظیر نخود باعث شده است که در الگوی کشت رایج در زراعت دیم در ایران تناسب اصولی سطح زیر کشت محصولات رعایت نگردد. مشارکت مردم برای پذیرش عادت غذایی سازگار با شرایط اقلیم خشک و نیمه خشک ایران و اصلاح الگوی کشت و مصرف بر اساس آن، برای حفظ امنیت غذایی و ارتقا سلامت جامعه بسیار ضروری است. برای این منظور، لازم است یک ستاد مشترک توسط وزارتخانه‌ها و نهادهای مرتبط تشکیل و برنامه‌های آموزشی و ترویجی اصلاح عادت غذایی سازگار با شرایط کشور عملیاتی گردد.
گیاهان زراعی دیم
سمیرا ولی زاده؛ محمود پوریوسف میاندوآب؛ خشنود علیزاده
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 235-248
چکیده
مقدمه: با وجود معرفی ارقام مناسب کشت پاییزه نخود در مناطق سرد کشور هنوز کشت دیم این محصول غالبا در اواخر زمستان یا اوایل بهار انجام میشود. از سوی دیگر با توجه به ویژگی اقلیم خشک و نیمه خشک که اکثر مناطق کشور را در بر میگیرد، فصل رشد برای محصولات بهاره بسیار کوتاه است که با جریان تغییر اقلیم نیز فصل مناسب رشد در بهار کوتاه‌تر شده است ...
بیشتر
مقدمه: با وجود معرفی ارقام مناسب کشت پاییزه نخود در مناطق سرد کشور هنوز کشت دیم این محصول غالبا در اواخر زمستان یا اوایل بهار انجام میشود. از سوی دیگر با توجه به ویژگی اقلیم خشک و نیمه خشک که اکثر مناطق کشور را در بر میگیرد، فصل رشد برای محصولات بهاره بسیار کوتاه است که با جریان تغییر اقلیم نیز فصل مناسب رشد در بهار کوتاه‌تر شده است و احتمال وقوع تنش در انتهای فصل رشد افزایش یافته است. از سوی دیگر، حضور علفهای هرز در مراحل مختلف رشد گیاه سبب افزایش رقابت برای جذب رطوبت خاک و در نتیجه کاهش عملکرد میشود. کوتاهی فصل رشد و مجموعه عوامل مدیریتی منجر به اقتصادی نبودن زراعت نخود در بسیاری از مناطق کشور می‌گردد. در این مقاله تاریخهای کاشت مختلف و کنترل علفهای هرز، برای دستیابی به بیشترین عملکرد در نخود، مورد بررسی قرار گرفت.
روش شناسی: این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار و تیمارهای تاریخ کاشت در سه سطح (پاییزه، انتظاری و بهاره) و علفهای هرز در دو سطح (کنترل مکانیکی علفهای هرز و عدم کنترل آنها) در شرایط دیم نقده به اجرا درآمد. هر کرت آزمایشی شامل 6 ردیف کاشت ۳ متری بوده و فاصله ردیف‌ها از هم 25 سانتی‌متر در نظر گرفته شد. تاریخ کاشت پاییزه در 15 مهر، تاریخ کاشت انتظاری در 29 آذر و تاریخ کاشت بهاره در 5 فروردین بود. 20 کیلوگرم در هکتار نیتروژن از منبع اوره و ۴۰ کیلوگرم در هکتار فسفر از منبع سوپرفسفات بر اساس آزمون تجزیه خاک مزرعه در فصل پاییز جایگذاری شد. از برخی خصوصیات زراعی در طول فصل رشد و برداشت محصول یادداشت برداری انجام شد و تجزیه مرکب با احتساب زمان کاشت بعنوان فاکتور ثابت با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد.
یافتههای پژوهش: بیشترین عملکرد دانه و شاخص بهرهوری آب، مربوط به اثرات متقابل تاریخ کاشت انتظاری در کنترل علفهایهرز بهترتیب با میانگین عملکرد 1334 کیلوگرم در هکتار و 64/3 بود. همچنین بیشترین انرژی عملکرد دانه نخود مربوط به اثرات متقابل تیمارهای تاریخ کاشت انتظاری در کنترل علفهای هرز با میانگین 2721 کیلوکالری در هکتار بود. نتایج نشان داد که کاشت انتظاری نخود رقم جم نسبت به کاشت‌های بهاره و پاییزه از لحاظ شاخص‌های اندازه‌گیری شده، از برتری نسبی برخوردار است.
گیاهان زراعی دیم
سیدرضا امیر؛ سجاد رحیمی مقدم
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 249-260
چکیده
مقدمه: نخود یکی از حبوبات مهم در غرب آسیا و شمال آفریقاست. همچنین این محصول یکی از حبوبات مهم در نظام‌های کشاورزی دیم این مناطق است. اگرچه ایران پنجمین کشور دنیا از نظر سطح زیرکشت خود است اما از نظر متوسط عملکرد در هکتار (400 کیلوگرم در هکتار) در جایگاه 47 قرار دارد. در مناطق دیم ایران عملکرد نخود به شدت وابسته به مقدار باران و توزیع فصلی ...
بیشتر
مقدمه: نخود یکی از حبوبات مهم در غرب آسیا و شمال آفریقاست. همچنین این محصول یکی از حبوبات مهم در نظام‌های کشاورزی دیم این مناطق است. اگرچه ایران پنجمین کشور دنیا از نظر سطح زیرکشت خود است اما از نظر متوسط عملکرد در هکتار (400 کیلوگرم در هکتار) در جایگاه 47 قرار دارد. در مناطق دیم ایران عملکرد نخود به شدت وابسته به مقدار باران و توزیع فصلی آن است. به طوریکه تغییرات سالیانه بارندگی بکار‌گیری یک مدیریت زراعی واحد که باعث حصول حداکثر عملکرد محصول با روندی قابل پیش‌بینی در طی سال‌ها باشد را دشوار می‌کند. در ایران نخود مهمترین گیاه از گروه حبوبات است و بیش از 50 درصد از سطح زیر کشت حبوبات را به خود اختصاص می‌دهد و عمده کشت آن به صورت دیم است. عملکرد نخود نسبت به سایر گیاهان زراعی بسیار کمتر است.
روش شناسی پژوهش: شبیهسازی عملکرد پتانسیل آب محدود با استفاده از مدل SSM-Chickpea انجام شد و عملکرد نخود حاصل از شیوه‌های مدیریت زراعی کشاورزان از جمله تاریخ کاشت، تراکم بوته و نیتروژن در 12 منطقه اصلی کشت نخود مورد ارزیابی قرار گرفت. این آزمایشات شامل 9 آزمایش مزرعه‌ای مستقل بودند. ارزیابی مدل بر اساس مقایسه مقادیر اندازه‌گیری شده و شبیهسازی شده عملکرد دانه انجام شد. در این مطالعه از شاخص‌های آماری ضریب تعیین (R2) و ریشه نرمال شده میانگین مربعات خطا (nRMS) استفاده شد.
یافتههای پژوهش: بر اساس نتایج شبیهسازی با مدل SSM-Chickpea، متوسط عملکرد پتانسیل آب محدود برای نخود، 1200کیلوگرم در هکتار برآورد شد. تاریخ کاشت بهینه برای همه مناطق اواخر آذرماه در کشت انتظاری بود که منجر به افزایش عملکرد دانه حدود 10 درصد در ارومیه و 60 درصد در خرم‌آباد نسبت به تاریخ کاشت بهاره شد. تراکم بهینه برابر 20 بوته در مترمربع بود که منجر به افزایش عملکرد دانه حدود 27 درصد در اسلام‌آباد غرب شد. در خصوص تغذیه گیاه، استفاده از 20 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بهعنوان کود آغازگر باعث افزایش عملکرد دانه تا 10 درصد در منطقه اقلید و خرم‌آباد شد. در تمامی مناطق مورد مطالعه، نتایج نشان داد که عملکرد نخود رقم زودرس بیونیج، 23 درصد بیشتر از رقم ILC482 بود و بطور کلی بخش بزرگی از عملکرد پتانسیل آب محدود نخود ناشی از عوامل مدیریت زراعی و به ویژه تاریخ کاشت بود.
گیاهان زراعی دیم
سهیلا پورحیدر غفاربی؛ جعفر جعفرزاده؛ غلامرضا قهرمانیان؛ حسین نجفی
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 1-11
چکیده
گیاه دارویی بالنگو با وجود سازگاری به شرایط دیم ایران، به دلیل قدرت رقابتی کم با علفهای هرز در ابتدای رشد و کاهش عملکرد، زراعت و توســعه این محصول محدود می‌باشد. برای ارزیابی تأثیر علفکشهای پس رویشی بر کنترل علفهای هرز و عملکرد بالنگو شهری آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و 15 تیمار در سیستم بدون خاکورزی ...
بیشتر
گیاه دارویی بالنگو با وجود سازگاری به شرایط دیم ایران، به دلیل قدرت رقابتی کم با علفهای هرز در ابتدای رشد و کاهش عملکرد، زراعت و توســعه این محصول محدود می‌باشد. برای ارزیابی تأثیر علفکشهای پس رویشی بر کنترل علفهای هرز و عملکرد بالنگو شهری آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و 15 تیمار در سیستم بدون خاکورزی در سال زراعی 1400 -1399 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا شد. تیمارها شامل کاربرد علفکشهای دیورون، اکسی‌فلورفن، اگزادیازون و متریبوزین با میزان‌های 50، 75 و 100 درصد توصیه شده، اکسی‌فلورفن با دز توصیه شده به‌صورت تقسیطی (50 درصد مرحله سبزشدن و 50 درصد یک ماه پس از سم‌پاشی)، با شاهد وجین و شاهد عدم وجین بود. نتایج نشان داد که 30 روز پس از سم‌پاشی کمترین تراکم و بیوماس علف هرز برای تیمارهای 75 و 100 درصد متریبوزین و 100 درصد اکسی‌فلورفن مشاهد شد. در این تیمارها تراکم و بیوماس علفهای هرز به ترتیب با 2،9/1 و 2/2 بوته در مترمربع و 33/0، 45/ 0 و 52/0 گرم در مترمربع بود. در زمان رسیدگی بالنگو نیز کمترین زیست‌توده علف هرز در دز 100 درصد متریبوزین (23/0 گرم در مترمربع) مشاهده شد. بیشترین تراکم و زیست‌توده بالنگو در شاهد وجین و میزان 50 درصد متریبوزین 30 روز پس از سم‌پاشی و بیشترین زیست‌توده و عملکرد دانه بالنگو برای میزان 100% متریبوزین (به ترتیب با 76 و 32 گرم در مترمربع) ثبت شد. بر اساس نتایج حاصله متری-بوزین، تیمار علف کشی مناسب برای کنترل علفهای هرز بالنگو است.
گیاهان زراعی دیم
رویا فردوسی؛ غلامرضا قهرمانیان؛ مظفر روستایی
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 45-62
چکیده
در این پژوهش سعی شد عوامل مؤثر بر ضایعات گندم دیم با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی شناسایی و رتبه‌بندی شده و براساس آن میزان تلفات گندم دیم طی فرآیند تولید اندازه‌گیری و زیان اقتصادی ناشی از آن ارزیابی گردد. در نهایت بر اساس عوامل شناسایی شده، راهکارهایی جهت کاهش ضایعات ارائه شود. بدین منظور در سالهای زراعی 1400-1399 و 1401-1400 در ...
بیشتر
در این پژوهش سعی شد عوامل مؤثر بر ضایعات گندم دیم با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی شناسایی و رتبه‌بندی شده و براساس آن میزان تلفات گندم دیم طی فرآیند تولید اندازه‌گیری و زیان اقتصادی ناشی از آن ارزیابی گردد. در نهایت بر اساس عوامل شناسایی شده، راهکارهایی جهت کاهش ضایعات ارائه شود. بدین منظور در سالهای زراعی 1400-1399 و 1401-1400 در ایستگاه تحقیقاتی مراغه از مزارع تکثیر بذر گندم در مراحل مختلف تولید به صورت تصادفی نمونه‌گیری شد و ارزش اقتصادی آنها محاسبه گردید. برای تعیین عوامل مهم و مؤثر بر ضایعات، از پرسشنامه مقایسات زوجی که توسط کارشناسان و افراد خبره در این زمینه تکمیل گردید، استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم‌افزارهای Excel و Expert Choice بهره گرفته شد. نتایج نشان دادند که سالانه، در هر هکتار به طور متوسط 12/1 درصد گندم به صورت ریزش طبیعی، 46/2 درصد در مرحله برداشت به واسطه دستگاه کمباین و 32/1 درصد به صورت مواد خارجی جامد و علف هرز و کاه از چرخه مصرف خوراک انسانی خارج شده و 95/8 درصد نیز به صورت دانه شکسته به مصرف خوراک دام و طیور می‌رسد. در کل، 84/13 درصد معادل 233 کیلوگرم در هکتار گندم به صورت ضایعات از چرخه مصرف انسانی خارج میشود. این حجم از ضایعات، معادل محصول تولید شده در سطحی حدود 1387 مترمربع است. اگر هر کیلوگرم از این میزان ضایعات حدود 160000 ریال ارزش داشته باشد، خسارت ناشی از آن سالانه 37280 هزار ریال در هر هکتار خواهد بود. همچنین نتایج فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نشان داد عوامل فنی به ترتیب شامل واحد جداکننده، واحد کوبنده، سکوی برش کمباین و بستر نامناسب بذر به عنوان مهمترین عوامل ایجاد تلفات هستند. در نهایت، براساس روش تصمیم‌گیری چندمعیاره، آموزش تنظیمات درست کمباین به عنوان راهکار اصلی برای کاهش میزان ضایعات شناسایی گردید.
گیاهان زراعی دیم
روناک مصطفوی؛ جلال جلیلیان
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 1-19
چکیده
به منظور بررسی تاثیر دفعات آبیاری و کودهای شیمیایی و آلی بر خصوصیات فیزیولوژیک، عملکرد و کیفیت بالنگوی شهری، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 96-1395 انجام شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل دفعات آبیاری در سه سطح (دو بارآبیاری، یکبار آبیاری و بدون آبیاری) به عنوان کرت اصلی و تیمار کود ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر دفعات آبیاری و کودهای شیمیایی و آلی بر خصوصیات فیزیولوژیک، عملکرد و کیفیت بالنگوی شهری، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 96-1395 انجام شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل دفعات آبیاری در سه سطح (دو بارآبیاری، یکبار آبیاری و بدون آبیاری) به عنوان کرت اصلی و تیمار کود شیمیایی شامل (کودهای اوره و سوپرفسفات تریپل) و زیستی-آلی شامل کودهای نیتروکسین، فسفات بارور2 و بیوسولفور به عنوان کرت فرعی بودند. بیشترین مقدار کلروفیل a (96/4 میلی‌گرم در گرم وزن تر)، کلروفیل b (45/1 میلی‌گرم در گرم وزن تر)، کلروفیل کل (40/6 میلی‌گرم در گرم وزن تر)، عملکرد دانه (33/608 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (29/1922 کیلوگرم در هکتار)، ماده خشک قابل هضم (46/55 درصد) و فیبر خام (66/43 درصد)، در شرایط دو بار آبیاری و بالاترین میزان پروتئین خام (95/9 درصد)، کربوهیدرات‌های محلول در آب (68/21 درصد) و درصد خاکستر (58/6) در شرایط بدون آبیاری حاصل شد. تیمار کود شیمیایی با افزایش رنگیزه‌های فتوسنتزی، پرولین و وزن هزار دانه منجر به افزایش 31 و 24 درصدی عملکرد دانه و بیولوژیک بالنگوی شهری در مقایسه با تیمار کودی زیستی-آلی گردید. همچنین بالاترین میزان پروتئین خام (66/9 درصد)، کربوهیدرات‌های محلول در آب (20 درصد) و خاکستر (25/6 درصد) در تیمار کود شیمیایی حاصل شد. بنابراین به منظور حصول حداکثر عملکرد کمی و کیفی در بالنگوی شهری، دوبار آبیاری تکمیلی و کاربرد کود شیمیایی نیتروژن و فسفر قابل توصیه می‌باشد.
گیاهان زراعی دیم
دیبا شیخی سنندجی؛ علیرضا پیرزاد
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 2-42
چکیده
ب به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی دو عنصر روی و سیلسیم بر برخی صفات کمی و کیفی بالنگوی شهری (توده محلی ارومیه)، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه انجام شد. دو محیط دیم و آبیاری‌تکمیلی بهعنوان عامل اصلی و محلولپاشی عناصر روی، سیلیسیم و ...
بیشتر
ب به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی دو عنصر روی و سیلسیم بر برخی صفات کمی و کیفی بالنگوی شهری (توده محلی ارومیه)، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه انجام شد. دو محیط دیم و آبیاری‌تکمیلی بهعنوان عامل اصلی و محلولپاشی عناصر روی، سیلیسیم و عدم مصرف محلول (شاهد) بهعنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. اثر اصلی تیمارهای محیط، محلولپاشی و برهمکنش آنها برای اکثر صفات مورد بررسی معنیدار شد. بیشترین مقادیر کلروفیل، کارتنوئید، پتاسیم و روی برای هر دو محیط در محلولپاشی روی به دست آمدند. بیشترین میزان کربوهیدرات محلول، فسفر، سیلیسیم برای هر دو محیط در محلولپاشی سیلیسیم مشاهده شد. محتوی آب برگ برای محلول پاشی عناصر روی و سیلیسیم در هر دو شرایط تنش از لحاظ آماری معنیدار نبود. بیشترین درصد موسیلاژ به محلولپاشی سیلیسیم و شرایط دیم تعلق داشت. بیشترین میزان روغن دانه در محلولپاشی روی تحت شرایط دیم حاصل شد. مقادیرعملکرد دانه توده بالنگوی شهری در هر دو شرایط دیم و آبیاری برای محلولپاشی روی (به ترتیب 3/613 و 3/688 کیلوگرم در هکتار) و سیلیسیم (به ترتیب 3/657 و 7/668 کیلوگرم در هکتار) برتر از عدم محلولپاشی بود.
گیاهان زراعی دیم
نادر اشرفی؛ حسین شهبازی؛ حسین مصطفائی؛ محمد ضعیفی زاده
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 43-58
چکیده
به منظور بررسی تحمل خشکی در لاینهای پیشرفته عدس از طریق صفات مورفو فیزیولوژی، 10 لاین عدس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو محیط بدون تنش و تنش خشکی در سال 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف بین ژنوتیپها از نظر تمام صفات به جز محتوی نسبی آب برگ و فعالیت آنزیم ...
بیشتر
به منظور بررسی تحمل خشکی در لاینهای پیشرفته عدس از طریق صفات مورفو فیزیولوژی، 10 لاین عدس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو محیط بدون تنش و تنش خشکی در سال 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف بین ژنوتیپها از نظر تمام صفات به جز محتوی نسبی آب برگ و فعالیت آنزیم کاتالاز (در شرایط بدون تنش) معنیدار بود. در شرایط بدون تنش لاین ILL-10088 با 1905 کیلوگرم در هکتار و تحت تنش خشکی، لاینهای ILL-10088، ILL-10053 و بیله سوار (ILL-6037)به ترتیب با 1244، 1153 و 1107 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشتند. با توجه با شاخص STI، لاینهای IL-10088، بیله سوار، ILL-10017 و ILL-468 متحملترین ژنوتیپها بودند. درشرایط تنش خشکی، عملکرد دانه با فعالیت کاتالاز، محتوی نسبی آب برگ و پایداری غشای سلولی همبستگی مثبت و در شرایط بدون تنش، با محتوی نسبی آب برگ، پایداری غشای سلولی، تعداد غلاف پر در بوته و وزن هزار دانه، ارتباط مثبت نشان داد. در تجزیه رگرسیون به روش گامبهگام، در شرایط تنش خشکی، فقط محتوی نسبی آب برگ و در شرایط بدون تنش پایداری غشای سلولی و محتوی نسبی آب برگ در مدل باقی ماندند. با استفاده از تجزیه خوشهای، ژنوتیپهای متحمل از ژنوتیپهای حساس تفکیک شدند. با توجه به وجود تنوع ژنتیکی، سهولت اندازه‌گیری و همبستگی قوی با عملکرد دانه عدس، صفات محتوی نسبی آب برگ و پایداری غشای سلولی به عنوان ابزار غیر مستقیم برای گزینش تحمل خشکی در عدس شناسایی شدند.
گیاهان زراعی دیم
رضا محمدی؛ رضا حق پرست؛ مهدی گراوندی؛ فرشید محمودی؛ خداداد یارکرمی؛ بهزاد شهسواری
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 59-76
چکیده
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در ...
بیشتر
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در شرایط بیخاکورزی در منطقه نیمهگرمسیری سرپلذهاب در استان کرمانشاه در سال زراعی 97-1396 مورد ارزیابی قرار گرفتند. در طول اجرای آزمایش عملکرد دانه و خصوصیات مختلف آگرو-فیزیولوژیک ارقام و لاینها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین برای صفات مورد بررسی نشان داد که اختلاف معنیداری بین ژنوتیپهای مورد بررسی از لحاظ عملکرد دانه و ویژگی‌های آگرو-فیزیولوژیک وجود دارد. میانگین عملکرد ژنوتیپهای مورد بررسی از 327 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G23) تا 926 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G16) متغیر بود و ژنوتیپهای برتر دارای افزایش عملکرد بین 6 تا 51% نسبت به شاهد آزمایش بودند. در مجموع بر اساس درصد برتری عملکرد دانه لاینهای مورد بررسی نسبت به شاهد و سایر خصوصیات آگرو-فیزیولوژیک و امتیاز زراعی، 6 ژنوتیپ گندم دوروم شامل ژنوتیپهای G24، G21، G7، G18، G16 و G25 برتر از شاهد منطقه بودند. از خصوصیات بارز این ژنوتیپهای برتر در شرایط دیم عملکرد دانه و وزن هزار دانه بیشتر، زودگلدهی، میزان سبزینگی و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) بیشتر و دمای کانوپی خنکتر بود.
گیاهان زراعی دیم
خشنود علیزاده
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 95-113
چکیده
انتخاب گونه و رقم مناسب برای تولید علوفه به همراه بسته زراعی مربوطه از مهمترین اقدامات در رابطه با توسعه گیاهان علوفه‌ای در شرایط دیم است. در مجموع تحقیقات گیاهان علوفه‌ای در شرایط دیم طی 15 سال اخیر (1382-97)، مواد ژنتیکی قابل دسترس از توده‌های بومی و بین المللی شامل پانزده گونه از یونجه یکساله، شش گونه ماشک، سه گونه خلر و دو گونه ...
بیشتر
انتخاب گونه و رقم مناسب برای تولید علوفه به همراه بسته زراعی مربوطه از مهمترین اقدامات در رابطه با توسعه گیاهان علوفه‌ای در شرایط دیم است. در مجموع تحقیقات گیاهان علوفه‌ای در شرایط دیم طی 15 سال اخیر (1382-97)، مواد ژنتیکی قابل دسترس از توده‌های بومی و بین المللی شامل پانزده گونه از یونجه یکساله، شش گونه ماشک، سه گونه خلر و دو گونه نخود علوفه‌ای در ایستگاه‌های تحقیقاتی همکار با موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور مورد ارزیابی قرار گرفته و لاینهای مناسب با تاکید بر کشت پاییزه در اقلیم‌های مختلف شناسایی شده است که پس از ارزیابی سازگاری آنها و مقایسه با شاهد‌های محلی و اجرای پایلوت در اقالیم مختلف کشور، آزادسازی یا در دست معرفی هستند. ماشک رقم مراغه با متوسط عملکرد علوفه خشک 2.5 تن در هکتار، جهت کشت پاییزه در اقلیم معتدل و گرم کشور معرفی شده است. ارقام ماشک گل‌سفید و لامعی از گونه پانونیکا و گلشن از گونه ویلوزا مناسب کشت پاییزه در دیمزارهای سردسیر و معتدل با متوسط عملکرد علوفه خشک در حدود 3 تن در هکتار هستند و رقم طلوع از ماشک ساتیوا با متوسط عملکرد علوفه خشک 3 تن در هکتار برای مناطق گرمسیر معرفی شده است. با وجود برتری ماشک‌ها در تحمل سرما و کشت پاییزه در دیمزارهای سردسیر، معلوم شده است که تحمل خشکی در خلر بیشتر از ماشک است و ارقام امیدبخش از خلر برای شرایط دیم در دست معرفی هستند. علاوه بر شناسایی ارقام مناسب علوفه دیم در جهت افزایش کمیت تولید، سیستمهای کشت مخلوط لگوم-غلات و لگوم-لگوم نیز در شرایط دیم شناسایی شده است که متوسط تولید علوفه خشک بیش از 6 تن در هکتار با استفاده از ماشک مراغه با جو و حداقل افزایش 20% علوفه خشک در مخلوط ماشک گل سفید با مراغه حاصل شده است. در خصوص یونجه یکساله، علیرغم شناسایی منابع متحمل به سرما در برخی گونه‌ها نظیر ریجیدولا، عملکرد قابل توجهی از توده‌های بومی یونجه یکساله در شرایط دیم سرد و معتدل بدست نیامده است.
گیاهان زراعی دیم
احمد حیدری
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 109-124
چکیده
در این پژوهش، اثر سه روش خاکورزی و بدون خاکورزی در سه تناوب گیاهی بر خواص فیزیکی خاک، تراکم علفهای هرز و عملکرد گندم در ایستگاه تحقیقاتی تجرک (شهرستان کبودرآهنگ) بصورت کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار طی سالهای 93-1391 بررسی شد. سیستمهای خاکورزی شامل (T1-روش مرسوم (گاوآهن برگرداندار+ سیکلوتیلر ...
بیشتر
در این پژوهش، اثر سه روش خاکورزی و بدون خاکورزی در سه تناوب گیاهی بر خواص فیزیکی خاک، تراکم علفهای هرز و عملکرد گندم در ایستگاه تحقیقاتی تجرک (شهرستان کبودرآهنگ) بصورت کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار طی سالهای 93-1391 بررسی شد. سیستمهای خاکورزی شامل (T1-روش مرسوم (گاوآهن برگرداندار+ سیکلوتیلر مجهز به غلطک)، T2-خاک‌ورز مرکب ( تیغه‌های قلمی + غلطک)، T3- خاک‌ورز مرکب (تیغه‌های پنجه‌غازی + غلطک) و T4-بدون خاکورزی) در تناوب‌های،R1- آیش-گندم، R2- گندم-گندم و R3- نخود-گندم به ترتیب به عنوان کرتهای فرعی و اصلی مدنظر قرار گرفتند. در این آزمایش، برخی خواص فیزیکی خاک شامل جرم ویژه ظاهری خاک و شاخص مخروطی خاک و نیز تراکم علفهای هرز و عملکرد و اجزای عملکردی گندم تعیین شدند. نتایج نشان داد که تناوب گیاهی و روشهای خاکورزی بر جرم ویژه ظاهری خاک و شاخص مخروطی خاک اثر معنیداری نداشت. اثر تناوب گیاهی بر جمعیت علفهای هرز معنیدار نبود درحالیکه، خاکورزی اثر معنیداری بر جمعیت علفهای هرز داشت. خاکورزی مرسوم (1/227 کیلوگرم در هکتار) و کشت مستقیم (8/626 کیلوگرم در هکتار)، به ترتیب کمترین و بیشترین مقدار علفهرز را داشتند. در سال خشک (1391-92) عملکرد گندم در بیخاکورزی بیشتر از روش خاکورزی مرسوم بود.
گیاهان زراعی دیم
سیده سودابه شبیری؛ هادی خرسندی؛ مسعود کامل
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 125-141
چکیده
به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد دو رقم عدس (کیمیا و بیله سوار)، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده زنجان و ایستگاه دیم مراغه طی دو سال زراعی96-1394 اجرا شد. سه فاصله بین ردیف (15، 20 ، 25 سانتی‌متر) و شش سطح تراکم بذر (150، 175، 200، 225، 250 و 275 دانه در متر مربع) ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد دو رقم عدس (کیمیا و بیله سوار)، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده زنجان و ایستگاه دیم مراغه طی دو سال زراعی96-1394 اجرا شد. سه فاصله بین ردیف (15، 20 ، 25 سانتی‌متر) و شش سطح تراکم بذر (150، 175، 200، 225، 250 و 275 دانه در متر مربع) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه مرکب نشان داد که اثر منطقه، اثر سال و اثر متقابل سال در منطقه بر صفات روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه (P<0.01) معنی دار بود. نتایج نشان داد که افزایش تراکم تا 225 دانه در متر مربع باعث افزایش عملکرد دانه شده ولی تراکم بیش از آن تاثیری در افزایش عملکرد دانه عدس نداشت. همچنین افزایش تراکم تا 200 دانه در متر مربع باعث افزایش وزن صد دانه گردید و با افزایش تراکم بیشتر از 200 دانه در متر مربع، وزن صد دانه کاهش نشان داد. افزایش فاصله ردیف از 15 به 25 سانتی‌متر عملکرد دانه عدس را کاهش داد. بر اساس نتایج بدست آمده از این مطالعه میتوان نتیجه گرفت که در شرایط دیم زنجان و مراغه، بهترین فاصله ردیف برای کاشت محصول عدس، 15 سانتی‌متر و بهترین تراکم، 200 دانه در مترمربع می باشد.
گیاهان زراعی دیم
زین العابدین امیدمهر؛ فرامرز فائزنیا
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 143-158
چکیده
به منظور مطالعه اثر روشهای مختلف خاکورزی بر برخی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک، حفظ رطوبت و عملکرد محصول آفتابگردان، این آزمایش در اراضی دیم منطقه کالپوش شهرستان میامی، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار در تناوب با گندم طی سه سال اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: 1-خاکورزی با گاوآهن برگرداندار+ هرس بشقابی (روش مرسوم)، 2-کمخاکورزی ...
بیشتر
به منظور مطالعه اثر روشهای مختلف خاکورزی بر برخی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک، حفظ رطوبت و عملکرد محصول آفتابگردان، این آزمایش در اراضی دیم منطقه کالپوش شهرستان میامی، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار در تناوب با گندم طی سه سال اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: 1-خاکورزی با گاوآهن برگرداندار+ هرس بشقابی (روش مرسوم)، 2-کمخاکورزی با هرس بشقابی، 3-کمخاکورزی با گاوآهن قلمی+ هرس بشقابی، 4- کمخاکورزی با چیزل‌پکر و 5- کاشت مستقیم یا بیخاکورزی بودند. نتایج نشان داد که در عمق 15-0 سانتی‌متری، ذخیره رطوبت خاک در خاکورزی حفاظتی نسبت به روش مرسوم بیشتر بود (P<0.05). عملکرد آفتابگردان در سالهای اول و سوم آزمایش در روش مرسوم نسبت به بیخاکورزی بیشتر بود، در سال آخر آزمایش (1395) عملکرد دانه آفتابگردان در روش بیخاکورزی بیشتر بود. تجزیه واریانس مرکب 3 ساله عملکرد دانه آفتابگردان نشان دادکه تیمارهای خاکورزی مرسوم و کاشت مستقیم در یک گروه آماری قرار گرفتند. در سال کمبارش (1395) عملکرد آفتابگردان در روش مرسوم روند کاهشی داشت، اما درکاشت مستقیم عملکرد اندکی افزایش داشت. همچنین حفظ رطوبت خاک و استفاده بهینه از بارش در کاشت مستقیم بیشتر از روش مرسوم بود. نتایج این تحقیق در منطقه کالپوش نشان داد که با گذشت زمان و از سال سوم، میزان عملکرد دانه آفتابگردان در روش بیخاکورزی در مقایسه با روش مرسوم افزایش یافت و ممکن است جایگزین مناسبی برای خاکورزی مرسوم باشند.
گیاهان زراعی دیم
معروف خلیلی؛ مصطفی ریاحی اوغانی؛ محمد علی ابراهیمی
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 189-202
چکیده
به‌منظور شناسایی QTLهای مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه جو ، 72 لاین دابل‌هاپلوئید به همراه والدین (Steptoe و Morex) در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار و در شرایط نرمال(آبیاری) و تنش کمآبی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج QTL به روش مکانیابی فاصلهای، در شرایط نرمال، 17 عدد QTL برای صفات مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد ...
بیشتر
به‌منظور شناسایی QTLهای مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه جو ، 72 لاین دابل‌هاپلوئید به همراه والدین (Steptoe و Morex) در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار و در شرایط نرمال(آبیاری) و تنش کمآبی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج QTL به روش مکانیابی فاصلهای، در شرایط نرمال، 17 عدد QTL برای صفات مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به‌وسیله این QTLها از 11 تا 20 درصد متغیر بود. بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب متعلق به عملکرد دانه و تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه بود. LOD در دامنه 02/3 تا 11/6 قرار داشت. در شرایط تنش کمآبی، 14 عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 86/11 تا 77/19 درصد متغیر بود که به ترتیب به صفات انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه اختصاص داشت. LOD نیز در دامنه 12/3 تا 61/5 قرار داشت. در این بررسی برای صفت تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه دو QTL پایدار بر روی کروموزوم‌های 3H و 1H برای تخصیص مواد فتوسنتزی به سنبله یک QTL پایدار بر روی کروموزوم 4H، برای صفت انتقال مجدد دو QTL بر روی کروموزوم‌های 4H و 1H، برای عملکرد دانه دو QTL پایدار روی کروموزوم‌های 4H و 3H، مکانیابی شدند. بعد از اعتبار سنجی QTLهای پایدار و خوشهای شناسایی شده برای صفات مهم کمی و کیفی مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه جو میتواند در برنامه گزینش به کمک نشانگر مورد استفاده قرار گیرند.
گیاهان زراعی دیم
ابراهیم روحی؛ پیام پزشکپور؛ شهریار فاتحی
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 203-218
چکیده
به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم نخود دریافتی از ایکاردا تحت شرایط دیم در کشت انتظاری، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران – ایکاردا واقع در شهرستان کامیاران (استان کردستان)، اجرا شد. استفاده از روش تجزیه به عامل‌ها منجر به انتخاب چهار عامل ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم نخود دریافتی از ایکاردا تحت شرایط دیم در کشت انتظاری، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران – ایکاردا واقع در شهرستان کامیاران (استان کردستان)، اجرا شد. استفاده از روش تجزیه به عامل‌ها منجر به انتخاب چهار عامل شد که در مجموع 7/85 درصد از کل تغییرات دادهها را توجیه کردند. عامل اول 29 درصد از تغییرات را توجیه کرد که شامل صفات ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، ارتفاع آخرین غلاف از سطح زمین و وزن صد دانه بود و عامل دوم که حدود 5/28 درصد از تغییرات را توجیه کرد، شامل صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه بود. ژنوتیپهای تحت شماره 16، 4، 15، 14 و 3 که دارای عامل اول و دوم مثبت و بالاتری بودند به عنوان ژنوتیپهای برتر با عملکرد بالا تحت شرایط دیم به صورت کشت انتظاری شناسایی شدند. با توجه به نتایج تجزیه خوشهای براساس صفات مورفولوژیکی، ژنوتیپهای مورد بررسی در سه گروه دسته بندی شدند. ژنوتیپهای گروه اول و سوم از نظر اکثر صفات زراعی مورد بررسی و عملکرد دانه، میانگین بالاتری را در میان سایر گروه‌ها و همچنین میانگین کل ژنوتیپها داشتند که اکثر ژنوتیپهای قرار گرفته در این دو گروه، ژنوتیپهای انتخاب شده بر اساس تجزیه پراکنش بای پلات بودند.
گیاهان زراعی دیم
محمود پوریوسف میاندوآب؛ خشنود علیزاده
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 1-13
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی خصوصیات زراعی و عملکرد علوفه در کشت مخلوط درهم و نواری ماشک با جو در کشت پاییزه تحت شرایط دیم مهاباد انجام شد. تیمارهای این آزمایش شامل کشت خالص ماشک و جو بههمراه اختلاط بذر ماشک داسیکارپا (رقم مراغه) با جو (رقم آبیدر) به نسبت 1:1 ، 1:2 و 2:1 در دو حالت کشت مخلوط نواری و درهم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ...
بیشتر
این تحقیق به منظور بررسی خصوصیات زراعی و عملکرد علوفه در کشت مخلوط درهم و نواری ماشک با جو در کشت پاییزه تحت شرایط دیم مهاباد انجام شد. تیمارهای این آزمایش شامل کشت خالص ماشک و جو بههمراه اختلاط بذر ماشک داسیکارپا (رقم مراغه) با جو (رقم آبیدر) به نسبت 1:1 ، 1:2 و 2:1 در دو حالت کشت مخلوط نواری و درهم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار بود. بین تیمارها از لحاظ درصد سبز بهاره، ارتفاع بوته، تعداد روز تا 50 درصد گلدهی و عملکرد علوفه اختلاف بسیار معنیداری وجود داشت. ارتفاع بوته و عملکرد علوفه جو در کشت خالص آن بیشتر از انواع مخلوط بود. با این‌حال، عملکرد علوفه خشک و نیز علوفه تر در برخی کشت‌های مخلوط، 500% بیشتر ازکشت خالص ماشک بود. کشت مخلوط درهم با نسبت برابر ماشک و جو (1:1) از بیشترین میانگین عملکرد علوفه خشک (kg/ha 3187) برخوردار بود. در مقایسه میانگین انواع نسبت‌های کشت مخلوط درهم و نواری اختلاف معنیداری بدست نیامد، که به معنی امکان استفاده از هر دو روش در کشت مخلوط ماشک و جو در این آزمایش بود. نسبت برابری زمین (LER) در تمام انواع کشت‌های مخلوط این آزمایش بزرگتر از یک بود بااین‌حال، بیشترین LER (35/1) متعلق به کشت مخلوط درهم 1:1 از ماشک داسیکارپا رقم مراغه و جو رقم آبیدر بود که برای کشت پاییزه در این منطقه و احیانا مناطق مشابه قابل توصیه می‌باشد.
گیاهان زراعی دیم
طهماسب حسین پور؛ مهناز رحمتی؛ علی احمدی؛ جهانبخش دولتشاه
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 15-31
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی اثرات میزان‌های مختلف مصرف کود نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ارقام گندم دیم در شهرستان کوهدشت اجرا شد. به‌همین منظور، آزمایشی به‌صورت کرتهای دو بار خرد شده با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (94-1392) انجام شد. تیمار آبیاری در کرتهای اصلی (شرایط دیم ...
بیشتر
این مطالعه با هدف بررسی اثرات میزان‌های مختلف مصرف کود نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ارقام گندم دیم در شهرستان کوهدشت اجرا شد. به‌همین منظور، آزمایشی به‌صورت کرتهای دو بار خرد شده با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (94-1392) انجام شد. تیمار آبیاری در کرتهای اصلی (شرایط دیم (شاهد)، آبیاری تکمیلی در زمان کاشت، آبیاری تکمیلی در زمان کاشت + گلدهی در هر مرحله به میزان 50 میلیمتر) و دو رقم گندم نان کریم و کوهدشت در کرتهای فرعی و مقادیر مختلف نیتروژن (0، 60 و 120 کیلوگرم در هکتار) در کرتهای فرعی فرعی قرار گرفت. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد سنبله در واحد سطح با مصرف نیتروژن به‌طور معنیدار افزایش یافت اما بین دو سطح مصرف نیتروژن تفاوت معنیداری مشاهده نشد. بنابراین مناسب‌ترین مدیریت مصرف نیتروژن با در نظر گرفتن مسائل اقتصادی مصرف 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن می‌باشد. همچنین آبیاری تکمیلی باعث افزایش معنیدار عملکرد دانه شد اما بین تیمارهای آبیاری تکمیلی اختلاف معنیداری وجود نداشت. با لحاظ مسائل اقتصادی میتوان نتیجه گرفت که آبیاری تکمیلی به میزان 50 میلیمتر در زمان کاشت نسبت به تیمار شاهد (شرایط دیم) و آبیاری در زمان کاشت + گلدهی برتر بود. اگرچه اثر اصلی رقم در صفات مورد بررسی معنیدار نبود اما با توجه به اثرات متقابل فاکتورها، رقم کریم در شرایط آبیاری تکمیلی در زمان کاشت با مصرف 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود. در نهایت استنباط میشود با استفاده از مدیریت آبیاری تکمیلی و مصرف نیتروژن بتوان عملکرد دانه گندم را در شرایط دیم بهبود بخشید.
گیاهان زراعی دیم
رستم فتحی؛ فرهاد امجدپور؛ احمد کوچک زاده؛ امیر عزیزپناه
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 33-46
چکیده
در این تحقیق میزان مصرف انرژی و کارایی آن برای تولید گندم در شهرستان چرداول، استان ایلام، توسط رویکرد تحلیل پوششی دادهها بررسی گردید. نتایج تحقیق نشان دادند که انرژی سوخت، بذر و کود ازته به ترتیب با48، 22 و 19 درصد بیشترین و انرژی نیروی کارگری، حشرهکش و روغن به ترتیب با 024، 045و 064 درصد کمترین سهم را در میان انرژیهای ورودی، به ...
بیشتر
در این تحقیق میزان مصرف انرژی و کارایی آن برای تولید گندم در شهرستان چرداول، استان ایلام، توسط رویکرد تحلیل پوششی دادهها بررسی گردید. نتایج تحقیق نشان دادند که انرژی سوخت، بذر و کود ازته به ترتیب با48، 22 و 19 درصد بیشترین و انرژی نیروی کارگری، حشرهکش و روغن به ترتیب با 024، 045و 064 درصد کمترین سهم را در میان انرژیهای ورودی، به خود اختصاص دادند. میانگین کل انرژی ورودی برای تولید گندم دیم در منطقه 90/10532 مگاژول بر هکتار و انرژی خروجی 98/31568 مگاژول بر هکتار به‌دست آمد. نتایج مطالعه نشان داد که متوسط نسبت انرژی، بهرهوری انرژی، شدت انرژی و افزوده خالص انرژی به ترتیب 04/3، kg/MJ-113%، MJ/kg-121/8 و MJ/ha-107/21036 است. سهم انرژیهای مستقیم و غیرمستقیم از کل انرژی مصرفی نیز به ترتیب برابر 49 و 51 درصد محاسبه شد. کارایی کشاورزان با کمک روش تحلیل پوششی دادهها (DEA) در مدلهای CCR و BCC با کمک نرم افزار EMS محاسبه گردیدکه کارایی فنی، کارایی فنی خالص و کارایی مقیاس به ترتیب برابر 88، 97 و 91 درصد گزارش داده شد. مقدار انرژی ورودی بهینهسازی شده توسط مدل بازگشت به مقیاس متغیر MJ/ha-137/8397 مشخص گردید. میزان انرژی قابل ذخیره در شرایط کنونی منطقه مورد مطالعه در مدلBCC 17.97 درصد به دست آمد.
گیاهان زراعی دیم
ناصر خدایار یگانه؛ علیرضا پیرزاد؛ جلال جلیلیان؛ ناصر جعفرزاده
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 47-62
چکیده
به منظور بررسی تاثیر رقابت علفهای هرز و کود زیستی مایکوریزا (Funneliformis mosseae) بر صفات کمی و کیفی نخود دیم، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در ایستگاه تحقیقاتی دیم، مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی انجام شد. تیمارها شامل مایکوریزا در دو سطح (کاربرد مایکوریزا و بدون کاربرد مایکوریزا) و رقابت علفهای هرز در چهار سطح (شاهد بدون علفهرز، ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر رقابت علفهای هرز و کود زیستی مایکوریزا (Funneliformis mosseae) بر صفات کمی و کیفی نخود دیم، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در ایستگاه تحقیقاتی دیم، مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی انجام شد. تیمارها شامل مایکوریزا در دو سطح (کاربرد مایکوریزا و بدون کاربرد مایکوریزا) و رقابت علفهای هرز در چهار سطح (شاهد بدون علفهرز، خلر، کاسنی و خلر+کاسنی) بودند که به صورت فاکتوریل با طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار مرتب شدند. صفات مورد مطالعه در نخود شامل تعداد گره تثبیت کننده نیتروژن، دمای برگ، پروتئین دانه، درصد کلونیزاسیون، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه بودند و در علفهای هرز خلر و کاسنی، تجمع ماده خشک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر متقابل مایکوریزا و رقابت علفهای هرز بیشترین تاثیر افزایشی را روی صفات گره ریشه و عملکرد دانه نخود بر جای گذاشت. اثر متقابل رقابت و کود زیستی مایکوریزا بیشترین تاثیر را بر تجمع ماده خشک علفهای هرز خلر (مرحله رسیدگی نخود) و کاسنی (مرحله شروع گلدهی و رسیدگی نخود) بوجود آورد. بیشترین تعداد گره ریشه(41/24) در تیمار کاربرد مایکوریزا و در حضور علفهای هرز خلر و کاسنی مشاهده شد و کمترین تعداد گره ریشه(91/12) به تیمار بدون کاربرد مایکوریزا و حضور علفهای فوق تعلق داشت که بین آنها اختلاف 89 درصدی مشاهده شد. نتایج این بررسی نشان داد بیشترین عملکرد دانه با 6/915 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار شاهد (بدون علفهرز و با کاربرد کود زیستی مایکوریزا) و کمترین عملکرد مربوط به تیمار بدون کاربرد میکوریزا و علفهرز خلر با 6/395 کیلوگرم در هکتار بود که بین آنها اختلاف 131 درصدی وجود داشت. در مجموع میتوان چنین بیان داشت که استفاده از قارچهای مایکوریزا در افزایش توان رقابتی نخود با علفهای هرز مورد مطالعه و افزایش تعداد گره ریشه و عملکرد دانه نخود در شرایط دیم موثر است.
گیاهان زراعی دیم
احسان اله زیدعلی؛ یاسر علی زداه؛ روح اله مرادی
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 63-78
چکیده
به منظور مقایسه فلور علفهای هرز مزارع گندم دیم شهرستان ایلام، مطالعهای در سال زراعی 94-1393 در این شهرستان انجام شد. نمونهبرداری علفهای هرز در سطح 50 هکتار از مزارع گندم شهرستان ایلام در مرحله پنجهزنی گندم انجام گرفت. پس از پایش مزارع گندم، در شرایط عدم کنترل، 51 گونه علفهرز و در شرایط کنترل، 27 گونه علفهرز مشاهده ...
بیشتر
به منظور مقایسه فلور علفهای هرز مزارع گندم دیم شهرستان ایلام، مطالعهای در سال زراعی 94-1393 در این شهرستان انجام شد. نمونهبرداری علفهای هرز در سطح 50 هکتار از مزارع گندم شهرستان ایلام در مرحله پنجهزنی گندم انجام گرفت. پس از پایش مزارع گندم، در شرایط عدم کنترل، 51 گونه علفهرز و در شرایط کنترل، 27 گونه علفهرز مشاهده شد که علفهای هرز باریک برگ نسبت به پهن‌برگها از فراوانی بیشتری در سطح این مزارع برخوردار بودند. در شرایط عدم کنترل، یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana) با فراوانی 5/38 و جو دره (Hordeum spontaneum) با فراوانی 5/30 درصد مهمترین علفهای هرز باریکبرگ و خاکشیر تلخ (Sisymbrium irio) با فراوانی 37، خارلته (Cirsium arvense) با فراوانی 33 درصد مهمترین علفهای هرز پهنبرگ مزراع گندم دیم شهرستان ایلام بودند. در شرایط کنترل علفهای هرز نیز، گیاه یولاف وحشی زمستانه با 21 درصد بالاترین میزان فراوانی را دارا بود. نتایج بررسی نشان داد که استفاده از علفکشها، تنوع شانون و میزان غنای گونهای علفهایهرز را کاهش داده و از طرفی شاخص غالبیت سیمپسون را افزایش داد. در شرایط عدمکنترل مزارع محدوده شهر ایلام دارای بالاترین شاخص تنوع شانون-وینر (52/2) و منطقه ریکا پایینترین میزان شاخص تنوع شانون-وینر (82/1) را نسبت به سایر نقاط مورد پایش دارا بودند. در شرایط کنترل نیز شاخص تنوع شانون-وینر در مناطق مختلف نزدیک به هم بوده و بالاترین میزان آن 22/1 بدست آمد. مناطقی که دارای شاخص تنوع بالاتری بودند، از شاخص غنای گونه بیشتر و غالبیت کمتری برخوردار بودند.
گیاهان زراعی دیم
مریم دلفانی؛ علی حاتمی؛ سید سعید پورداد؛ زهرا طهماسبی؛ فرشید فتاح نیا؛ محمدرضا جهانسوز
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 147-164
چکیده
گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) به لحاظ داشتن مقاومت نسبی به تنش‌های محیطی بخصوص خشکی، یک گیاه مناسب در شرایط دیم محسوب می‌گردد. این تحقیق جهت بررسی اثر تراکم کاشت و آبیاری تکمیلی بر خصوصیات کمی و کیفی عملکرد علوفه دو رقم گلرنگ در مزرعه‌ی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام اجرا شد. آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات فاکتوریل بوده و تیمارها شامل، عامل ...
بیشتر
گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) به لحاظ داشتن مقاومت نسبی به تنش‌های محیطی بخصوص خشکی، یک گیاه مناسب در شرایط دیم محسوب می‌گردد. این تحقیق جهت بررسی اثر تراکم کاشت و آبیاری تکمیلی بر خصوصیات کمی و کیفی عملکرد علوفه دو رقم گلرنگ در مزرعه‌ی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام اجرا شد. آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات فاکتوریل بوده و تیمارها شامل، عامل اصلی آبیاری در دو سطح (آبیاری تکمیلی و دیم) و عامل‌های فرعی شامل، تراکم در پنج سطح (20، 30، 40، 50 و 60 کیلوگرم در هکتار) و دو رقم (گلدشت و فرامان) با سه تکرار اجرا گردید. بیشترین میزان کربوهیدرات کل در تیمار اثر متقابل تراکم 50 کیلوگرم در هکتار و رقم گلدشت به میزان 32/68 درصد و کمترین آن در تراکم 30 کیلوگرم در هکتار و رقم فرامان به میزان 17/65 درصد، مشاهده شد. بیشترین مقدار کربوهیدرات غیر فیبری مربوط به رقم گلدشت تحت شرایط آبیاری تکمیلی بود. بیشترین میزان پروتئین اندام‌های هوایی در شرایط دیم (35/19 درصد) و همچنین در تیمار اثر متقابل تراکم 40 کیلوگرم در هکتار× رقم فرامان (98/19 درصد) بدست آمد. عملکرد علوفه‌ی تر تحت تاثیر هر سه نوع اثر متقابل دوگانه، قرار گرفت. در مجموع، رقم گلدشت با تراکم بالا در شرایط آبیاری تکمیلی از لحاظ کربوهیدرات و رقم فرامان در شرایط دیم و تراکم پایین از نظر پروتئین، برتر بود. رقم فرامان در شرایط آبیاری تکمیلی و رقم گلدشت در تراکم بالا از لحاظ عملکرد برتری داشتند و همچنین همراه با افزایش تراکم در شرایط آبیاری تکمیلی عملکرد علوفه‌ی تر افزایش یافت. در نهایت، به نظر می‌رسد که در اکثر صفات ذکر شده آبیاری تکمیلی در تراکم‌های بالا سبب بروز نتایج بهتری شد.
