نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی گراوندی ¹
• رضا حق پرست ²
• فرشید محمودی ³
• حمید حسنیان خوشرو ⁴

¹ معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (سرارود)

² معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور

³ معلونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور

⁴ موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات کشاورزی، مراغه، ایران

چکیده

مقدمه: نخود یکی از مهمترین محصولات مزارع دیم کشور است که نقش مهمی در پایداری تولید ایفا می‌کند. این محصول در مراحل اولیه رشد از سرعت رشد پایین و سطح برگ کم برخوردار می‌باشد بنابراین قدرت رقابت کمی با علف‌های هرز دارد. به‌طوریکه علف‌های هرز در شرایط کشت پاییزه به مشکلی جدی در زراعت نخود تبدیل می‌شوند. با توجه به اینکه تعداد علف‌کش‌‌های پس‌رویشی خصوصاً علف‌کش‌‌های پهن برگ کش بسیار محدود است، ایجاد ارقام متحمل به علف‌کش گزینه‌های شیمیایی بیشتری را در اختیار تولید کنندگان قرار می‌دهد. شناسایی منابع ژنتیکی متحمل به علف‌کش و انتقال این ویژگی به ارقام پر محصول به‌عنوان راهکاری مناسب در راستای مدیریت تلفیقی علف‌های هرز مزارع نخود در نظر گرفته می‌شود. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و لاین‌های نخود کابلی از نظر واکنش به علف‌کش‌‌های متریبوزین و ایمازتاپیر انجام گرفت.
روش‌شناسی: در سال اول اجرای آزمایش (1399-1398) 50 ژنوتیپ و در سال دوم (1400-1399) 150 ژنوتیپ به‌صورت سه آزمایش جداگانه (شاهد، سم‌پاشی با متری‌بوزین، سم‌پاشی با ایمازتاپیر) در قالب طرح آلفالاتیس با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) ارزیابی شدند.
یافته‌های پژوهش: طبق نتایج این پژوهش تنوع معنی‌داری بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از لحاظ تحمل علف‌کش‌‌های مذکور مشاهده شد. ژنوتیپ‌های نخود به متری‌بوزین نسبت به ایمازتاپیر حساسیت بیشتری داشتند به‌طوری که این علف‌کش‌‌ها به‌طور متوسط عملکرد دانه را به‌ترتیب 27 و 15 درصد کاهش دادند. از میان ارقام مورد بررسی عادل، گوکسو، آکسو و آرمان تحمل بیشتری به ایمازتاپیر داشتند. ژنوتیپ‌های برتر شناسایی شده در این مطالعه پس از بررسی‌های بیشتر جهت توسعه ارقام متحمل به علف‌کش استفاده می‌شوند و همچنین بعنوان منابع مفیدی در برنامه‌های به نژادی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• زراعت دیم
• کشت پاییزه
• تحمل علفکش
• عملکرد دانه

موضوعات

• گیاهان زراعی دیم

عنوان مقاله [English]

Genetic diversity of chickpea varieties and breeding lines for tolerance to the post emergence application of Metribuzin and Imazethapyr herbicides

نویسندگان [English]

• Mahdi Geravandi ¹
• Reza Haghparast ²
• Farshid Mahmodi ³
• Hamid Hossenian Khoshroo ⁴

¹ Sararood Branch, Dryland Agricultural Research Institute, AREEO, Kermanshah, Iran.

² Dryland Agricultural Research Institute (Sararood Branch)

³ Dryland Agricultural Research Institute

⁴ Dryland Agricultural Research Institute

چکیده [English]

Introduction: Chickpea is one of the most important crop for rainfed condition, which plays an important role in the agriculture sustainability. Chickpea generally is known as a sensitive crop to many herbicides and has a poor ability to compete with weeds in the early growth stage because of its slow growth rate and low leaf area at the early stages of crop growth; therefore, weeds become a serious problem in autumn sowing conditions. Development of herbicide-tolerant varieties could be considered as a suitable way to cope with weeds. Identification of herbicide-tolerant genetic resources is necessary for use in breeding herbicide tolerant varieties. The aim of this study was to investigate the genetic diversity of Kabuli chickpea varieties and advanced breeding lines in response to the post-emergence application metribuzin and imazatapir herbicides.
Methodology: In this research, the genetic diversity of 150 Kabuli chickpea genotypes was studied for tolerance to the post-emergence application of Metribuzin and Imazethapyr herbicides. For this purpose, 50 and 150 genotypes was evaluated in the experimental filed of Dryland Agricultural Research Institute (Sararood Branch) during 2019-20 and 2020-21 cropping seasons, respectively. Three separate trials (control, spraying with Metribuzin, spraying with Imaztapyr) were conducted using an alpha-lattice design with two replications in each cropping seasons.
Research findings: According to the results of this research, genotypes showed significant variation for tolerance to the mentioned herbicides. The genotypes were more sensitive to Metribuzin than to Imazethapyr. Metribuzin and Imazatapir reduced the grain yield by 27% and 15%, respectively. Among the studied cultivars, Adel, Goksu, Aksu and Arman were more tolerant to the Imazethapyr in comparison with other cultivars. The superior genotypes identified in this study could be used in breeding programs for development of herbicide-resistant cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

• Dryland farming
• Autumn sowing
• Herbicide tolerance
• Grain yield