نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی رسائی ¹
• سعید جلالی هنرمند ²
• فردین رنجبر ¹
• مختار داشادی ¹

¹ موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، معاونت سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

² گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

مقدمه: یکی از اصول کشاورزی پایدار اجرای کشاورزی حفاظتی است که در برگیرنده سه اصل حداقل خاکورزی، پوشش دایمی خاک با بقایای گیاهی و تناوب زراعی با هدف کاهش اثرات منفی فعالیت‌های کشاوزی متداول است. در واقع راه‌کاری جهت افزایش بهره‌وری پایدار همراه با حفظ محیط زیست است.
روش شناسی پژوهش: برای بررسی اثرات کاربرد کود بیولوژیک مایکوریزا در سیستم کشت مستقیم و کم خاکورزی آزمایشی در دو سال زراعی 400-1399 و 401-1400 روی نخود رقم منصور در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود به شکل کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سیستم کشت بدون شخم و کم‌خاکورزی در کرت‌های اصلی و پنج تیمار کاربرد مایکوریزا، مایکوریزا+ نصف مقدار فسفر توصیه شده، مایکوریزا+ مقدار کامل فسفر توصیه شده، مقدار کامل فسفر توصیه شده و شاهد در کرت‌های فرعی قرار گرفتند.
یافته‌های پژوهش: نتایج نشان داد اثر متقابل خاکورزی و تغذیه با کود فسفر بر عملکرد، اجزای عملکرد، شاخص برداشت و ارتفاع معنی‌‌دار شد. بیشترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد کاه به‌ترتیب با میانگین‌های 552، 1022 و 470 کیلوگرم در هکتار و تعداد غلاف در بوته (14 غلاف)، تعداد دانه در بوته (12 دانه) و وزن صد دانه (37 گرم) در شرایط بدون شخم (کشت مستقیم) و کاربرد توأم مایکوریزا و نصف مقدار توصیه شده کود فسفر در زمان کاشت به‌دست آمد. همچنین عملکرد دانه با تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. به‌طور کلی نتایج نشان داد در سیستم کشت بدون شخم و کاربرد مایکوریزا به‌همراه نصف مقدار توصیه شده کود فسفر یعنی 15 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و اجزای عملکرد نخود بیشترین میانگین را داشت. اجرای کشت بدون شخم  با افزایش میکروارگانیسم‌های مفید خاک و حفظ رطوبت خاک در دیمزارها بسیار با اهمیت است.

کلیدواژه‌ها

• نخود
• مایکوریزا
• کود فسفر
• کشت بدون شخم

موضوعات

• به‌زراعی

عنوان مقاله [English]

Evaluation of mycorrhiza and phosphorus application on chickpea yield under different tillage methods in dryland conditions

نویسندگان [English]

• Ali Rasaei ¹
• Saeid Jalali Honarmand ²
• Fardin Ranjbar ¹
• mokhtar Dashadi ¹

¹ Dryland Agricultural Research Institute, Sararood Branch, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kermanshah, Iran.

² Department of Plant Production and Genetic, Faculty of Science and Agricultural Engineering, Razi University, Kermanshah, Iran.

چکیده [English]

Introduction: One of the principles of sustainable agriculture is the implementation of conservation agriculture, which includes the three principles of minimum tillage, permanent soil cover with plant residues and crop rotation with the aim of reducing the negative effects of conventional agricultural activities. In fact, it is a solution to increase sustainable productivity along with preserving the environment.
Methodology: To investigate the applications of mycorrhiza in no-till and minimum-till systems, an experiment was conducted on chickpea (Mansour cultivar) as a split plot based on a randomized complete blocks design with three replications in the research farm of the Dryland Agricultural Research Sub-Institute during 2020-2022 cropping seasons. Cultivation system no-till and minimum tillage were in the main plots and five treatments of mycorrhiza application, mycorrhiza + half of the recommended amount of phosphorus, mycorrhiza + full amount of recommended phosphorus, full amount of recommended phosphorus and control were as the sub-plots.
Research findings: The results showed that the interaction between tillage and phosphorus fertilizer was significant on yield, yield components, harvest index and plant height. The highest grain yield, biological yield and straw yield were 552, 1022 and 470 kg per hectare, respectively and the number of pods per plant (14 pods), the number of seeds per plant (12 seeds) and the 100-grains weight (37 grams) were obtained under direct seeding and combined application of mycorrhiza and half of the recommended amount of phosphorus fertilizer at the time of planting. Grain yield had a positive and significant correlation with the number of pods per plant, the number of grains per pod, and the 100-kernel weight. In general, the results showed that in the no-till system and the application of mycorrhiza along with half of the recommended amount of phosphorus fertilizer, i.e. 15 kg per hectare, the grain yield, biological yield and yield components of chickpea had the highest average. It is very important to implement no-till cultivation by increasing beneficial soil microorganisms and maintaining soil moisture in drylands.

کلیدواژه‌ها [English]

• chickpea
• mycorrhiza
• phosphorus fertilizer
• no-till cultivation