نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رویا فردوسی
• غلامرضا قهرمانیان
• مظفر روستایی

موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

چکیده

در این پژوهش سعی شد عوامل مؤثر بر ضایعات گندم دیم با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی شناسایی و رتبه‌بندی شده و براساس آن میزان تلفات گندم دیم طی فرآیند تولید اندازه‌گیری و زیان اقتصادی ناشی از آن ارزیابی گردد. در نهایت بر اساس عوامل شناسایی شده، راهکارهایی جهت کاهش ضایعات ارائه شود. بدین منظور در سال‌های زراعی 1400-1399 و 1401-1400 در ایستگاه تحقیقاتی مراغه از مزارع تکثیر بذر گندم در مراحل مختلف تولید به صورت تصادفی نمونه‌گیری شد و ارزش اقتصادی آن‌ها محاسبه گردید. برای تعیین عوامل مهم و مؤثر بر ضایعات، از پرسشنامه‌ مقایسات زوجی که توسط کارشناسان و افراد خبره در این زمینه تکمیل گردید، استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای Excel و Expert Choice بهره گرفته شد. نتایج نشان دادند که سالانه، در هر هکتار به طور متوسط 12/1 درصد گندم به صورت ریزش طبیعی، 46/2 درصد در مرحله برداشت به واسطه دستگاه کمباین و 32/1 درصد به صورت مواد خارجی جامد و علف هرز و کاه از چرخه مصرف خوراک انسانی خارج شده و 95/8 درصد نیز به صورت دانه شکسته به مصرف خوراک دام و طیور می‌رسد. در کل، 84/13 درصد معادل 233 کیلوگرم در هکتار گندم به صورت ضایعات از چرخه مصرف انسانی خارج می‌‍شود. این حجم از ضایعات، معادل محصول تولید شده در سطحی حدود 1387 مترمربع است. اگر هر کیلوگرم از این میزان ضایعات حدود 160000 ریال ارزش داشته باشد، خسارت ناشی از آن سالانه 37280 هزار ریال در هر هکتار خواهد بود. همچنین نتایج فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نشان داد عوامل فنی به ترتیب شامل واحد جداکننده، واحد کوبنده، سکوی برش کمباین و بستر نامناسب بذر به عنوان مهمترین عوامل ایجاد تلفات هستند. در نهایت، براساس روش تصمیم‌گیری چندمعیاره، آموزش تنظیمات درست کمباین به عنوان راهکار اصلی برای کاهش میزان ضایعات شناسایی گردید.

کلیدواژه‌ها

• تصمیم‌گیری چندمعیاره
• ضایعات
• فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

موضوعات

• به‌زراعی

عنوان مقاله [English]

Investigating the economic loss of dryland wheat losses during the production process in the seed production fields inside the research stations

نویسندگان [English]

• Roya Ferdowsi
• gholamreza ghahramanian
• Mozaffar Roustayi

Dryland Agricultural Research Institute (DARI), Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran

چکیده [English]

it was tried to identify and rank the factors affecting dry wheat losses using the analytical hierarchical process, and the amount of losses of dry wheat during the production process was measured and the economic loss caused by it was evaluated, and finally, based on the identified factors,, at the Maragheh research station in 2020-2021 and 2021-2022 , the fields where wheat was cultivated in different stages of production were sampled in the form of proportional random sampling and their economic value was calculated. To determine the most important factors affecting damage, a paired comparison questionnaire was used, which was completed by experts in this field. Excel and Expert Choice software were used for data analysis. The results showed that every year, on average, 1.12% of wheat in each hectare is in the form of natural fall, 2.46% in the harvesting stage by the combine machine and 1.32% in the form of solid foreign materials, weeds and straw from the cycle. The consumption of human feed is removed and 8.95% is in the form of broken grains, which is consumed by livestock and poultry. In total, 13.84% equivalent to 233 kg/hectare of wheat is removed from the human consumption cycle as waste. Also, the results of the hierarchical analysis process This amount of waste is equivalent to the product produced on an area of about 1387 square meters. If each kilogram of this amount of waste is worth about 160,000 Rials, the resulting damage will be 37,280000 Rials per hectare.

کلیدواژه‌ها [English]

• Multi-Criteria Decision Making (MCDM)
• waste
• Analytical Hierarchy Process (AHP)