نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیدرضا امیر ¹
• سجاد رحیمی مقدم ²

¹ گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، مجتمع آموزش عالی سراوان، ایران

² گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، ایران

چکیده

مقدمه: نخود یکی از حبوبات مهم در غرب آسیا و شمال آفریقاست. همچنین این محصول یکی از حبوبات مهم در نظام‌های کشاورزی دیم این مناطق است. اگرچه ایران پنجمین کشور دنیا از نظر سطح زیرکشت خود است اما از نظر متوسط عملکرد در هکتار (400 کیلوگرم در هکتار) در جایگاه 47 قرار دارد. در مناطق دیم ایران عملکرد نخود به شدت وابسته به مقدار باران و توزیع فصلی آن است. به طوریکه تغییرات سالیانه بارندگی بکار‌گیری یک مدیریت زراعی واحد که باعث حصول حداکثر عملکرد محصول با روندی قابل پیش‌بینی در طی سال‌ها باشد را دشوار می‌کند. در ایران نخود مهم‌ترین گیاه از گروه حبوبات است و بیش از 50 درصد از سطح زیر کشت حبوبات را به خود اختصاص می‌دهد و عمده کشت آن به صورت دیم است. عملکرد نخود  نسبت به سایر گیاهان زراعی بسیار کمتر است.
روش شناسی پژوهش: شبیه­سازی عملکرد پتانسیل آب محدود با استفاده از مدل SSM-Chickpea انجام شد و عملکرد نخود حاصل از شیوه‌های مدیریت زراعی کشاورزان از جمله تاریخ کاشت، تراکم بوته و نیتروژن در 12 منطقه اصلی کشت نخود مورد ارزیابی قرار گرفت. این آزمایشات شامل 9 آزمایش مزرعه‌ای مستقل بودند. ارزیابی مدل بر اساس مقایسه مقادیر اندازه‌گیری شده و شبیه‌سازی شده عملکرد دانه انجام شد. در این مطالعه از شاخص‌های آماری ضریب تعیین (R²) و ریشه نرمال شده میانگین مربعات خطا (nRMS) استفاده شد.
یافته‌های پژوهش: بر اساس نتایج شبیه­سازی با مدل SSM-Chickpea، متوسط عملکرد پتانسیل آب محدود برای نخود، 1200کیلوگرم در هکتار برآورد شد. تاریخ کاشت بهینه برای همه مناطق اواخر آذرماه در کشت انتظاری بود که منجر به افزایش عملکرد دانه حدود 10 درصد در ارومیه و 60 درصد در خرم‌آباد نسبت به تاریخ کاشت بهاره شد. تراکم بهینه برابر 20 بوته در مترمربع بود که منجر به افزایش عملکرد دانه حدود 27 درصد در اسلام‌آباد غرب شد. در خصوص تغذیه گیاه، استفاده از 20 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار به‌عنوان کود آغازگر باعث افزایش عملکرد دانه تا 10 درصد در منطقه اقلید و خرم‌آباد شد. در تمامی مناطق مورد مطالعه، نتایج نشان داد که عملکرد نخود رقم زودرس بیونیج، 23 درصد بیشتر از رقم ILC482 بود و بطور کلی بخش بزرگی از عملکرد پتانسیل آب محدود نخود ناشی از عوامل مدیریت زراعی و به ویژه تاریخ کاشت بود.

کلیدواژه‌ها

• تاریخ کاشت
• تراکم کاشت
• نیتروژن
• مدل

موضوعات

• گیاهان زراعی دیم

عنوان مقاله [English]

Assessing chickpea grain yield under management scenarios in different regions using modeling approach

نویسندگان [English]

• Seyedreza Amiri ¹
• Sajjad Rahimi-Moghaddam ²

¹ Department of Plant Production, Faculty of Agriculture, Higher Educational Complex of Saravan, Iran

² Department of Production Engineering and Plant Genetics, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Khorramabad, Iran

چکیده [English]

Introduction: Chickpea is one of the important legumes in West Asia and North Africa. It is also one of the important legumes in rainfed agricultural systems in these regions. Although Iran has the fifth rank in terms of under chickpea cultivation, it ranks 47th in terms of average grain yield per hectare (400 kg/ha). In dry areas of Iran, chickpea yield is highly dependent on the amount of rainfall and its seasonal distribution. Therefore, annual changes in rainfall make it difficult to employ a unitary agricultural management that leads to maximum crop yield with a predictable trend over the years. Chickpea is the most important legume crop in Iran, accounting for over 50% of cultivated legume lands, and is primarily planted under rainfed conditions. Chickpea production is significantly lower than other crops.
Methodology: Simulation of the potential yield of rainfed chickpea was carried out  using the SSM-Chickpea model and rainfed chickpea yield resulting from farmers' crop management practices, including planting date, plant density, and nitrogen in 12 main chickpea growing regions were evaluated. These experiments consisted of 9 independent field experiments. In the current research, the model was evaluated based on the comparison of measured and simulated values for grain yield. Statistical indices including determination coefficients (R²) and normalized root mean square error (nRMS) were used.
Research findings: The simulation with model SSM-Chickpea showed that the average potential rainfed chickpea yield was 1200 kg/ha. The simulation results also indicated that the optimal planting date for all regions was mid-December, as dormant seeding management, led to an increase in grain yield of about 10% in Urmia and 60% in Khorramabad compared with the spring sowing date. Optimal plant density was 20 plants/m² resulted in a 27% increase in grain yield in Islamabad-e Gharb. Regarding the plant nutrition, the results showed that using 20 kg/ha as a starter fertilizer led to up to a 10% increase in grain yield in the Eqlid and Khorramabad. In all studied regions cv. Bivanij had 23% greater grain yield comparing ILC 482 and a large part of chickpea grain yield potential depented on agricultural management practices in general and planting date, specifically.

کلیدواژه‌ها [English]

• Planting date
• planting density
• nitrogen
• model