نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اکبر باغستانی ¹
• ماندانا طوسی ²

¹ عضو هیات علمی موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصادکشاورزی و توسعه روستایی. تهران.ایران.

² گروه پژوهشی سیاست‌های کشاورزی و غذا، موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصادکشاورزی و توسعه روستایی. تهران. ایران.

چکیده

مقدمه: حدود 98 درصد کشت نخود در ایران به صورت دیم انجام می‌شود که نشان‌دهنده اهمیت تولید این محصول به لحاظ مطابقت با محدودیت‌های آبی کشور است. در سال 1400، 8/172هزار تن نخود در کشور تولید شده است، 107 هزار تن نخود به ارزش 8/95 میلیون دلار نیز به کشور وارد شده است. میزان واردات نخود در این سال نسبت به سال 1399، 5/66 درصد و ارزش واردات نیز 5/88 درصد رشد داشته است. به عبارت دیگر تراز تجاری نخود در سال 1400 منفی بوده است. در شرایط محدودیت منابع ارزی، ارزبری محصولات کشاورزی به یک چالش تبدیل می‌شود. شناسایی کشورهای رقیب و یا کشورهای عمده صادرکننده می‌تواند هم به صادرکنندگان و هم به واردکنندگان نخود کمک نماید تا برای حضور در بازارهای جهانی برنامه‌ریزی نمایند. از سوی دیگر شناسایی ساختار جهانی بازار کمک می‌نماید تا استراتژی‌های تجاری با هزینه‌ کمتری طراحی و پیاده‌سازی شوند.
روش شناسی: روش این مطالعه از نوع کتابخانه‌ای و اسنادی بوده و داده‌های و اطلاعات مورد نیاز از پایگاه داده‌های آماری فائو، پایگاه داده‌های مرکز بین‌المللی تجارت (ITC)، برداشت شده است. به منظور تحلیل داده‌ها و بررسی روند آن‌ها دوره زمانی 2021-2017 میلادی در نظر گرفته شده است. به منظور شناسایی ساختار و تعیین قدرت بازار از شاخص‌های نسبت تمرکز و شاخص هرفیندال استفاده شده است. این شاخص‌ها کمک می‌نمایند تا قدرت بازاری نیز شناسایی شود. هرگاه یک گروه از طرف‌های بازار در مقایسه با گروه‌های دیگر از قدرت چانه‌زنی بالاتری برخوردار باشند، قدرت بازار ایجاد می‌شود.
یافته­های پژوهشی: در سال 2021 میلادی، بیش از 3/2 میلیون تن نخود به ارزش 45/1 میلیارد دلار در جهان داد و ستد شده است. بیش از 15 درصد واردات جهانی مربوط به کشور بنگلادش بوده است. پس از آن کشورهای هند، ترکیه و ایران، در رتبه‌های بعدی واردات قرار داشته‌اند. میزان واردات نخود توسط ایران با 107 هزار تن در سال 2021 میلادی، 89 درصد نسبت به سال 2020 میلادی افزایش یافته است. همچنین سهم ایران از واردات جهانی نخود در سال 2021 میلادی، 6/6 درصد بوده است. در حالی که در سال 2017 میلادی، ساختار بازار صادرات جهانی نخود از نوع انحصار با کشور مسلط (استرالیا)، بوده است، این ساختار در سال 2021 میلادی به انحصار چند جانبه بسته شامل استرالیا، روسیه، ترکیه و کانادا تغییر یافته است. قرار داشتن دو کشور ترکیه و روسیه به عنوان کشورهای عمده صادرکننده نخود، این فرصت را در اختیار واردکنندگان قرار می‌دهد تا به کمک پیمان‌های تجاری مشترک مانند اوراسیا بتوانند نخود مورد نیاز را با قیمت ارزان‌تر وارد نمایند.

کلیدواژه‌ها

• نخود
• بازار جهانی
• تجارت
• نسبت تمرکز
• هرفیندال

موضوعات

• گیاهان زراعی دیم

عنوان مقاله [English]

Study on Market Structure and Global Trade of Chickpea

نویسندگان [English]

• Ali Akbar Baghestany ¹
• Mandana tousi ²

¹ Assistant Professor. Agricultural Planning, Economic and Rural Development Research Institute. Tehran. Iran.

² Agriculture and Food Policies Research Department. Agricultural Planning, Economic and Rural Development Research Institute. Tehran.Iran.

چکیده [English]

Introduction:
About 98% of chickpea cultivation is dry-land in Iran. This subject indicating the importance of producing this product according to water scarcity in this country. While in 2021, the production of chick peas were 172.8 thousand tons and, 107 thousand tons of chickpeas with value of 95.8 million dollars were imported. Compared to 2019, the import volume of chickpea has increased by 66.5% and the import value has increased by 88.5%. In other hands, the trade balance of chickpeas in 2021 was negative. In the conditions of exchange limitation, the volume and value of agricultural products imports becomes a challenge. Discovering major exporter countries can help both exporters and importers of chickpeas to planning for contribution in global markets. On the other hand, determining the global market structure helps to design and implement trade strategies with a lower cost.
Materials and Methods:
This study is documentary method, and the data and information were derived from FAO statistical database, International Trade Center (ITC) database. Data analysis and trends during 2017-2021 was done. In order to identify the structure and determine the market power, concentration ratio and Herfindahl indices have been used. These indicators help to identify the market power. When a group of market firms have higher bargaining power compared to others, market power is appeared.
Research findings:
In 2021, more than 2.3 million tons chick peas with value of 1.45 billion dollars have been traded in the world. More than 15% of the world import was related to Bangladesh. After that, India, Turkey and Iran have the next ranks. The volume of chickpea imports by Iran has increased by 89% compared to 2020 with import of 107 thousand tons in 2021. Also, the share of Iran from global imports of chick peas reaches 6.6%. While in 2017, the structure of the global chickpea market was a monopoly with a dominant country (Australia), this structure has changed to a closed multilateral monopoly (Australia, Russia, Turkey and Canada) in 2021. Turkey and Russia being the major exporters of chickpeas, and this subject, brings an opportunity to joint trade agreements or importers of chickpeas at a cheaper price.

کلیدواژه‌ها [English]

• Chickpeas
• Global Market
• Trade
• Concentration Ratio
• Herfindahl