نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• خشنود علیزاده ¹
• سیده سودابه شبیری ²
• صادق شهبازی ³

¹ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

² مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

³ موسسه دیم

چکیده

مقدمه: تغییر الگو و اصلاح روش‌‌های کاشت گیاهان علوفه‌ای چندساله در دیم‌زارها می‌‌تواند در کاهش عوارض کاشت متوالی غلات و نیز افزایش تولید علوفه با استفاده از اراضی کم‌بازده و شیب‌دار نقش بسیار مهمی ایفا نماید. با کاشت اسپرس در شرایط دیم می‌‌توان ضمن تولید علوفه مرغوب، با ایجاد پوشش مناسب در سطح خاک و کنترل فرسایش، به افزایش مواد آلی خاک و تولید پایدار غلات دیم نیز کمک نمود. یکی از کاستی‌های کشت اسپرس آن است که در سال اول، عملکرد علوفه تولید شده، بسیار پایین است.
روش شناسی پژوهش: این آزمایش برای ارزیابی کشت همراه اسپرس با برخی لگومهای یکساله و جو در شرایط دیم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 16 تیمار و سه تکرار در دو ایستگاه تحقیقات دیم مراغه و زنجان به مدت سه سال (97- 1394) اجرا گردید. تیمارهای آزمایش مشتمل بر چهار تیمار کشت خالص اسپرس، خلر، نخود علوفه‌ای، جو و چهار نسبت کشت مخلوط افزایشی اسپرس با سه گیاه مذکور بود. تجزیه مرکب عملکرد علوفه تر و خشک، بصورت اسپلیت پلات در زمان در پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد.
یافته‌های پژوهش: نتایج سال اول نشان داد که عملکرد علوفه تر و خشک اسپرس و گیاهان همراه و عملکرد پروتئین تحت تاثیر سطوح مختلف انواع مخلوط قرار گرفت. حداکثر عملکرد علوفه تر و خشک در سال اول به ترتیب با 3433 و 1717 کیلوگرم در هکتار، در کاشت جو خالص بدست آمد که اختلاف معنی‌داری با عملکرد علوفه در کشت همراه اسپرس با نخود علوفه‌ای و اسپرس با جو نداشتند. کمترین عملکرد پروتئین (76 کیلوگرم در هکتار) مربوط به کشت اسپرس با ۳۰ درصد خلر بود. در سال دوم، تیمارهای کشت خالص مربوط به گیاه همراه، حذف شدند و اختلاف بسیار معنی‌دار (P<0.01) بین تیمارهای دیگر بدست‌ آمد. بیشترین عملکرد علوفه خشک (2133 کیلوگرم در هکتار) و علوفه تر (5767 کیلوگرم در هکتار) متعلق به تیمار کشت خالص اسپرس بود ولی بین تیمارها از نظر عملکرد پروتئین، تفاوت معنی‌دار وجود نداشت. در سال سوم بین عملکرد علوفه تیمارها اختلاف معنی‌داری بدست نیامد. با این‌حال، بیشترین عملکرد علوفه خشک (1414 کیلوگرم در هکتار) و علوفه تر (4213 کیلوگرم در هکتار) متعلق به تیمار کشت خالص اسپرس بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثر سال بر عملکرد علوفه خشک و تر بسیار معنی‌دار بود. اثر متقابل سال و تیمار از لحاظ عملکرد علوفه تر و خشک نیز بسیار معنیدار بود و بیشترین عملکرد علوفه خشک (2133 کیلوگرم در هکتار) متعلق به تیمار اسپرس خالص در سال دوم بود. در مجموع چنین نتیجه‌گیری شد که کشت اسپرس در شرایط دیم مناطق نیمه خشک مراغه و زنجان امکان‌پذیر است و برای افزایش کمیت و کیفیت تولید علوفه در سال اول می‌توان از جو یا خلر (با تراکم 3۰٪) به عنوان گیاه همراه اسپرس (با تراکم ۱۰۰٪) استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

• لگوم‌های علوفه‌ای
• کشت مخلوط
• اسپرس دیم

موضوعات

• گیاهان زراعی دیم

عنوان مقاله [English]

Sainfoin cultivation with grass pea, field pea and barley as nursing crops under dryland conditions

نویسندگان [English]

• Khoshnood Alizadeh ¹
• SS Shobeiri ²
• Sadegh Shahbazi ³

¹ West Azarbaijan Agriculture and Natural Resources Research Center

² Agricultural Research and Education Centers of Zanjan, AREEO

³ DARI

چکیده [English]

Introduction: Changing the pattern and improving the methods of planting perennial forage plants in rainfed areas can play a very important role in reducing the complications of successive planting of cereals and also increasing forage production by leaving low-yielding and sloping lands unused. By planting spurge in rainfed conditions, we can not only produce high-quality forage, but also help increase soil organic matter and sustainable production of rainfed cereals by creating appropriate soil cover and controlling erosion. One of the shortcomings of spurge cultivation is that in the first year, the yield of forage produced is very low. This may be partially compensated by growing it with some annual legumes or barley in the first year.
 
Methodology: This experiment was conducted to evaluate the intercropping of spurge with some annual legumes and barley under rainfed conditions in a randomized complete block design with 16 treatments and three replications at two rainfed research stations in Maragheh and Zanjan for three years (2015-2018). The experimental treatments included four pure cropping treatments of spurge, cowpea, forage pea, barley, and four incremental intercropping ratios of spurge with the three plants. Composite analysis of fresh and dry forage yield was performed over three years in a split plot over time based on a randomized complete block design.
 
Research findings: The results of the first year showed that the fresh and dry forage yields of spurge and companion plants, nitrogen percentage and protein yield were affected by different levels of mixture types. The maximum fresh and dry forage yields in the first year were 3433 and 1717 kg/ha, respectively, in pure barley planting, which did not differ significantly from the forage yields in the intercropping of spurge with forage pea and spurge with barley. Meanwhile, the lowest protein yield (7.7%) (76 kg/ha) was related to the intercropping of spurge with 30% pure barley. In the second year, the pure cropping treatments related to companion plants were eliminated and a highly significant difference (P<0.01) was obtained between the other treatments. The highest dry forage yields (2133 kg/ha) and fresh forage yields (5767 kg/ha) belonged to the pure cropping of spurge, but there was no significant difference between the treatments in terms of protein yield. In the third year, there was no significant difference between the forage yields of the treatments. However, the highest dry forage yield (1414 kg/ha) and fresh forage yield (4213 kg/ha) belonged to the pure spruce cultivation treatment. The results of the composite analysis showed that the effect of year on dry and fresh forage yields was highly significant. The interaction effect of year and treatment in terms of fresh and dry forage yields was also highly significant. The highest dry forage yield (2133 kg/ha) belonged to the pure spruce treatment in the second year. In summary, it was concluded that spruce cultivation is possible in the dry-land conditions of the semi-arid regions of Maragheh and Zanjan, and to increase the quantity and quality of forage production in the first year, barley or grasspea (at a density of 30%) can be used as a companion plant.

کلیدواژه‌ها [English]

• Feed legumes
• Mix cropping
• Rainfed Sainfoin