گیاهان زراعی دیم
غلامرضا ولیزاده؛ هادی خرسندی
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 87-98
چکیده
به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف محلول پاشی و مصرف خاکی نیتروژن در ارقام مختلف گندم بر عملکرد و جذب نیتروژن، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و در سه تکرار بمدت سه سال 1389-1386 در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور اجرا گردید. فاکتور اول شامل روش های مختلف مصرف نیتروژن شامل محلول پاشی غلظت ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف محلول پاشی و مصرف خاکی نیتروژن در ارقام مختلف گندم بر عملکرد و جذب نیتروژن، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و در سه تکرار بمدت سه سال 1389-1386 در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور اجرا گردید. فاکتور اول شامل روش های مختلف مصرف نیتروژن شامل محلول پاشی غلظت های مختلف اوره، تقسیط های متفاوت و مصرف کل کود نیتروژنی و فاکتور دوم ارقام گندم سرداری، آذر2 و ژنوتیپ Turkey 37032 بود. تجزیه واریانس داده های حاصل از آزمایش نشان داد اثر اصلی روش های مختلف مصرف نیتروژن برای عملکرد های دانه، کاه و جذب نیتروژن در سطح یک در صد اختلاف معنی دار است. روش محلول پاشی اوره به اندازه مصرف تقسیط نیتروژن در مقایسه با کل مصرف دربهار و پاییز عملکرد ها را افزایش داد. بعلاوه اثر اصلی ارقام گندم نشان داد عملکرد های دانه، کلش و جذب نیتروژن در سطح یک در صد دارای اختلاف معنی داری بودند. ژنوتیپ Turkey 3702 و رقم آذر 2 در یک سطح معنی دار در مقایسه با رقم سرداری عملکرد های دانه، کاه و کلش را افزایش دادند. میزان جذب نیتروژن دارای تفاوت معنیداری در بین ارقام گندم و تحت تاثیر روشهای مصرف نیتروژن بود. ژنوتیپ Turkey 3702در مقایسه با آذر 2 و سرداری بیشترین میزان در صد دانه نیتروژن را داشت. از این مطالعه استنباط شد مصرف نیتروژن با روش های محلول پاشی اوره به اندازه مصرف تقسیط در زمان ساقه دهی می تواند عملکرد ها را افزایش دهد. ارقام و ژنوتیپ گندم در روش های مختلف مصرف نیتروژن، در عملکرد های دانه، کاه و جذب نیتروژن متفاوت هستند.
گیاهان زراعی دیم
خشنود علیزاده
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 95-113
چکیده
انتخاب گونه و رقم مناسب برای تولید علوفه به همراه بسته زراعی مربوطه از مهمترین اقدامات در رابطه با توسعه گیاهان علوفهای در شرایط دیم است. در مجموع تحقیقات گیاهان علوفهای در شرایط دیم طی 15 سال اخیر (1382-97)، مواد ژنتیکی قابل دسترس از تودههای بومی و بین المللی شامل پانزده گونه از یونجه یکساله، شش گونه ماشک، سه گونه خلر و دو گونه ...
بیشتر
انتخاب گونه و رقم مناسب برای تولید علوفه به همراه بسته زراعی مربوطه از مهمترین اقدامات در رابطه با توسعه گیاهان علوفهای در شرایط دیم است. در مجموع تحقیقات گیاهان علوفهای در شرایط دیم طی 15 سال اخیر (1382-97)، مواد ژنتیکی قابل دسترس از تودههای بومی و بین المللی شامل پانزده گونه از یونجه یکساله، شش گونه ماشک، سه گونه خلر و دو گونه نخود علوفهای در ایستگاههای تحقیقاتی همکار با موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور مورد ارزیابی قرار گرفته و لاینهای مناسب با تاکید بر کشت پاییزه در اقلیمهای مختلف شناسایی شده است که پس از ارزیابی سازگاری آنها و مقایسه با شاهدهای محلی و اجرای پایلوت در اقالیم مختلف کشور، آزادسازی یا در دست معرفی هستند. ماشک رقم مراغه با متوسط عملکرد علوفه خشک 2.5 تن در هکتار، جهت کشت پاییزه در اقلیم معتدل و گرم کشور معرفی شده است. ارقام ماشک گلسفید و لامعی از گونه پانونیکا و گلشن از گونه ویلوزا مناسب کشت پاییزه در دیمزارهای سردسیر و معتدل با متوسط عملکرد علوفه خشک در حدود 3 تن در هکتار هستند و رقم طلوع از ماشک ساتیوا با متوسط عملکرد علوفه خشک 3 تن در هکتار برای مناطق گرمسیر معرفی شده است. با وجود برتری ماشکها در تحمل سرما و کشت پاییزه در دیمزارهای سردسیر، معلوم شده است که تحمل خشکی در خلر بیشتر از ماشک است و ارقام امیدبخش از خلر برای شرایط دیم در دست معرفی هستند. علاوه بر شناسایی ارقام مناسب علوفه دیم در جهت افزایش کمیت تولید، سیستمهای کشت مخلوط لگوم-غلات و لگوم-لگوم نیز در شرایط دیم شناسایی شده است که متوسط تولید علوفه خشک بیش از 6 تن در هکتار با استفاده از ماشک مراغه با جو و حداقل افزایش 20% علوفه خشک در مخلوط ماشک گل سفید با مراغه حاصل شده است. در خصوص یونجه یکساله، علیرغم شناسایی منابع متحمل به سرما در برخی گونهها نظیر ریجیدولا، عملکرد قابل توجهی از تودههای بومی یونجه یکساله در شرایط دیم سرد و معتدل بدست نیامده است.
سیروس حسن نژاد؛ بهمن قهرمانی؛ بهمن پاسبان اسلام؛ خشنود علیزاده
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 95-114
چکیده
به منظور ارزیابی اثر اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد خردل هندی در شرایط آبیاری و عدم آبیاری و دزهای مختلف علفکش کلوپیرالید، آزمایشی مزرعهای به صورت کرتهای دوبار خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان شرقی در سالهای 1398 و 1399 اجرا شد. سطوح آبیاری (عدم آبیاری و آبیاری تکمیلی) ...
بیشتر
به منظور ارزیابی اثر اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد خردل هندی در شرایط آبیاری و عدم آبیاری و دزهای مختلف علفکش کلوپیرالید، آزمایشی مزرعهای به صورت کرتهای دوبار خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان شرقی در سالهای 1398 و 1399 اجرا شد. سطوح آبیاری (عدم آبیاری و آبیاری تکمیلی) در کرتهای اصلی، سطوح اسید سالیسیلیک (شاهد عدم مصرف اسید سالیسیلیک، پیشتیمار بذرهای خردل هندی با اسید سالیسیلیک و محلول پاشی با اسید سالیسیلیک سه روز قبل از کاربرد علفکش) در کرتهای فرعی و سطوح کلوپیرالید ((صفر (شاهد عاری از علفهرز)، صفر (شاهد آلوده به علفهرز)، 4/0، 8/0 و 6/1 لیتر در هکتار)) در کرتهای فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد کاربرد 4/0 لیتر در هکتار علفکش کلوپیرالید در شرایط عدم آبیاری، بیشترین تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه خردل هندی را باعث شد و از این نظر با شاهد عاری از علفهرز تفاوت آماری معنیداری نداشت. بیشترین کاهش در تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه این گیاه زراعی مربوط به گیاهان تیمار شده با کلوپیرالید 6/1 لیتر در هکتار و شاهد آلوده به علفهرز در شرایط آبیاری تکمیلی است. پیشتیمار بذور با اسید سالیسیلیک، اثرات منفی علفکش کلوپیرالید در گیاهان خردل هندی رشد یافته از این بذور را کاهش داد و باعث افزایش تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت گردید. پیشتیمار بذور خردل هندی با اسید سالیسیلیک و کاربرد 4/0 لیتر در هکتار کلوپیرالید برای کنترل علفهایهرز در شرایط عدم آبیاری، میتواند باعث بهبود عملکرد خردل هندی شود.
گیاهان زراعی دیم
کامی کابوسی؛ عثمان مجیدی
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 103-120
چکیده
به منظور پهنه بندی تاریخهای کاشت و برداشت و طول مراحل رشد گندم دیم در استان گلستان از دادههای دمای کمینه و بیشینه و بارش روزانه 30 ایستگاه هواشناسی در دوره آماری مشترک 1394-1370 استفاده شد. با توجه به وابستگی کشت دیم به پارامترهای اقلیمی، نقشه های پهنهبندی بر اساس سطح احتمال وقوع 75 درصد تهیه شد. تاریخ کاشت بر اساس وقوع اولین ...
بیشتر
به منظور پهنه بندی تاریخهای کاشت و برداشت و طول مراحل رشد گندم دیم در استان گلستان از دادههای دمای کمینه و بیشینه و بارش روزانه 30 ایستگاه هواشناسی در دوره آماری مشترک 1394-1370 استفاده شد. با توجه به وابستگی کشت دیم به پارامترهای اقلیمی، نقشه های پهنهبندی بر اساس سطح احتمال وقوع 75 درصد تهیه شد. تاریخ کاشت بر اساس وقوع اولین بارش برابر و بیشتر از 25 میلیمتر طی یک دوره 10 روزه متوالی در ماه آذر و طول مراحل رشد بر اساس مفهوم درجه- روز رشد انتخاب گردید. به منظور بررسی صحت نتایج و اعتبارسنجی آن، نقشههای پهنهبندی با یافتههای پژوهشهای مختلفی که در مقیاس مزرعه در استان گلستان انجام شده بود، مقایسه شد. نتایج نشان داد که بیشترین فراوانی و میانگین وزنی تاریخ کاشت گندم دیم در مناطق مختلف استان به ترتیب در فاصله 16 تا 25 و 21 آذر و تاریخ برداشت به ترتیب در فاصله 21 تا 31 و 26 خرداد میباشد. طول دوره کاشت تا سبز شدن بین 34 تا 89 روز با میانگین وزنی 47 روز، طول دوره سبز شدن تا گلدهی بین 106 تا 147 روز با میانگین وزنی 122 روز، طول دوره گلدهی تا رسیدگی بین 31 تا 68 روز با میانگین وزنی آن 37 و طول دوره رشد (کاشت تا رسیدگی) بین 170 تا 244 روز با میانگین وزنی 187 روز به دست آمد. با توجه به وقوع بیشتر و زودتر بارشهای پائیزه و فرا رسیدن دوره سرما در نیمه جنوبی و ارتفاعات استان در مقایسه با مناطق دشتی شمال استان، تاریخ کاشت زودتر و تاریخ برداشت دیرتر در نیمه جنوبی نسبت به نیمه شمالی منطقی به نظر میرسد. صحتسنجی نتایج این پژوهش با یافتههای پژوهشهای زراعی در مقیاس مزرعه نشان داد که نقشههای پهنهبندی تهیه شده از دقت مناسبی برخوردار میباشد.
هادی خرسندی؛ سعید زهتاب سلماسی؛ رامین لطفی؛ کاظم قاسمی گلعذانی
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 105-123
چکیده
کشاورزی حفاظتی از راهبردهای موفق کشاورزی پایدار در شرایط تغییرات اقلیمی به ویژه کاهش بارندگی میباشد. در سیستم کشاورزی حفاظتی با حفظ بقایا دمای خاک کاهش مییابد و این موضوع ممکن است روی رشد محصول در اقلیم سرد موثر باشد. برای این منظور، آزمایشی در سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 در دو شرایط کنترل شده و مزرعهای در موسسه تحقیقات کشاورزی ...
بیشتر
کشاورزی حفاظتی از راهبردهای موفق کشاورزی پایدار در شرایط تغییرات اقلیمی به ویژه کاهش بارندگی میباشد. در سیستم کشاورزی حفاظتی با حفظ بقایا دمای خاک کاهش مییابد و این موضوع ممکن است روی رشد محصول در اقلیم سرد موثر باشد. برای این منظور، آزمایشی در سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 در دو شرایط کنترل شده و مزرعهای در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور روی ارقام مختلف گندم دیم اجرا شد. در شرایط کنترل شده، ارقام گندم (سرداری، باران، ریژاو، ساجی، گردیش و راسکون) در اتاقک رشد در معرض دماهای مختلف سرد و یخبندان (4+، 5-، 10- و 15- درجه سانتی گراد) قرار گرفتند و در شرایط مزرعه ارقام گندم در سه تاریخ مختلف کاشت (اواخر شهریور، اواخر مهر و اواخر آبان) در تناوب با نخود در سیستم کشاورزی حفاظتی و مرسوم در قالب طرح اسپلیت- اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. نتایج شرایط کنترل شده نشان داد که ارقام سرداری و باران با دارا بودن بیشترین میزان کلروفیل و آنزیمهای سوپراکسید دیسموتاز و کمترین میزان پراکسیداسیون لیپیدی غشا از ارقام متحمل به سرما بودند. در مقابل میزان پراکسید هیدروژن ارقام ریژاو و ساجی (حساس به سرما) در دمای 15- درجه سانتیگراد بیشتر از سایر ارقام بود. تمامی ارقام در شرایط مزرعه و در تیمار بدون خاکورزی بیشترین فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان و کمترین میزان H2O2 و MDA را داشتند، با این وجود سرداری و باران نسبت به سایر ارقام از کارایی بیشتری در تحمل به تنش سرما برخوردار بودند. بنابر نتایج بدست آمده در سیستم کشاورزی حفاظتی در اراضی دیم مناطق سرد، تاریخ کاشت و مراحل فنولوژیکی گیاه در برخورد با سرما در زمستان و بهار از اهمیت بالایی برخوردار بوده و انتخاب ارقام متحمل به سرما با بهبود ویژگیهای فیزیولوژیکی تحت تنش سرما میتواند آسیبهای تنش سرمایی را به شدت کاهش دهد.
عبدالوهاب عبدالهی؛ عادل نعمتی؛ غلامرضا ولیزاده
دوره 3، شماره 2 ، آذر 1393، ، صفحه 161-171
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی اقتصادی و برخی خصوصیات خاک در تناوبهای زراعی مختلف گندم در شرایط دیم سرارود- کرمانشاه به مدت شش سال زراعی از پاییز 1385 تا تابستان 1391 انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در دو قطعه زمین مجاور هم اجرا شد و تیمارها شامل پنج تناوب زراعی گندم - گندم، آیش - گندم ، نخود -گندم ، ماشک -گندم ...
بیشتر
این تحقیق با هدف بررسی اقتصادی و برخی خصوصیات خاک در تناوبهای زراعی مختلف گندم در شرایط دیم سرارود- کرمانشاه به مدت شش سال زراعی از پاییز 1385 تا تابستان 1391 انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در دو قطعه زمین مجاور هم اجرا شد و تیمارها شامل پنج تناوب زراعی گندم - گندم، آیش - گندم ، نخود -گندم ، ماشک -گندم و گلرنگ -گندم بود. نتایج نشان داد درصد کربن آلی خاک در ابتدا و انتهای دوره آزمایش متفاوت بود و تیمار ماشک -گندم با 18/0 درصد افزایش نسبت به اول دوره، بیشترین افزایش درصد کربن آلی را در میان تیمارها داشت. تناوبهای گلرنگ-گندم و آیش-گندم به ترتیب کمترین و بیشترین میزان فشردگی خاک را در عمق 30-20 سانتیمتری خاک داشتند ولی در عمقهای 20-0 و 40-30 سانتیمتری بین تیمارها از لحاظ میزان فشردگی خاک تفاوت معنیداری وجود نداشت. نتایج همچنین نشان داد میزان نفوذپذیری خاک در پایان آزمایش در تیمارهای گلرنگ-گندم و آیش-گندم به ترتیب بیشترین و کمترین میزان را داشتند. همچنین نتایج بررسی اقتصادی نیز نشان داد تناوب نخود-گندم در مقایسه با تیمار های دیگر اقتصادی تر است. تناوب گلرنگ-گندم بعداز نخود-گندم در مقایسه با سایر تیمار ها دومین تیمار اقتصادی است. از این مطالعه نیتجه گیری می شود اعمال تناوب نخود، ماشک و گلرنک در افزایش و حفظ حاصلخیزی خاک موثر بوده و عملکرد اقتصادی را افزایش می دهد و برای تولید پایدار و اقتصادی اعمال این تناوب ها ضروری است.
گیاهان زراعی دیم
خشنود علیزاده؛ صادق شهبازی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 181-188
چکیده
معرفی ارقام مناسب کشت پاییزه گیاهان علوفهای در دیمزارهای کشور با شناسایی و انتخاب موثر ژنوتیپهای برتر از بین و درون تودههای محلی، امکانپذیر است. در این پژوهش، 25 توده محلی ماشک از گونههای ساتیوا، گلخوشهای و پانونیکا در قالب طرح لاتیس ساده با کنترل تغییرات موضعی در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیههای ...
بیشتر
معرفی ارقام مناسب کشت پاییزه گیاهان علوفهای در دیمزارهای کشور با شناسایی و انتخاب موثر ژنوتیپهای برتر از بین و درون تودههای محلی، امکانپذیر است. در این پژوهش، 25 توده محلی ماشک از گونههای ساتیوا، گلخوشهای و پانونیکا در قالب طرح لاتیس ساده با کنترل تغییرات موضعی در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیههای آماری، اثر تیمار، ثابت ولی اثر تکرار و بلوکهای درون تکرار، تصادفی فرض شد. نتایج نشان داد که مدل لاتیس همراه با روند خطی ثابت در طول ردیفها برای عملکرد علوفه، مدل لاتیس در مورد ارتفاع بوته و مدل بلوکهای کامل تصادفی همراه با روند تصادفی در طول ردیفها برای تعداد روز تا گلدهی بعنوان بهترین مدل برای کنترل تغییرات موضعی در محل اجرای آزمایش بودند. مقایسه مدلهای انتخاب شده با طرح بلوکهای کامل تصادفی نشان داد که استفاده از بهترین مدل در مورد عملکرد علوفه، ارتفاع بوته و تعداد روز تا گلدهی از حدود 3 تا 92 درصد برتری نسبی برخوردار بود. در نهایت، 10 ژنوتییپ برتر از ماشک گلخوشهای و 5 ژنوتیپ از ماشک پانونیکا بر اساس بهترین برآورد نااریب خطی و با توجه به انحراف استاندارد مربوطه انتخاب شدند. از آنجائیکه انتخاب بر اساس حداکثر اطلاعات موجود در دادهها بود، چنین نتیجهگیری شد که انتخاب ژنوتیپهای مناسب کشت پاییزه در این تحقیق بصورت موثری انجام گرفته است.
گیاهان زراعی دیم
محمود مظلومی ممیندی؛ علیرضا پیرزاد؛ جلال جلیلیان
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 203-224
چکیده
تاثیر آبیاری تکمیلی بر همزیستی میکوریزایی گندم دیم رقم آذر2 در زمانهای متغیر آخرین بارندگی بهاره در یک آزمایش دوساله بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1393و 1394 در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجانغربی بررسی شد. تیمارهای آزمایش شامل زمان پایان بارندگی (20 اردیبهشت، 3 خرداد و 17 خرداد)، ...
بیشتر
تاثیر آبیاری تکمیلی بر همزیستی میکوریزایی گندم دیم رقم آذر2 در زمانهای متغیر آخرین بارندگی بهاره در یک آزمایش دوساله بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1393و 1394 در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجانغربی بررسی شد. تیمارهای آزمایش شامل زمان پایان بارندگی (20 اردیبهشت، 3 خرداد و 17 خرداد)، همزیستی قارچ (شاهد و قارچ گونهGlomus intraradices) و آبیاری (دیم و یک نوبت آبیاری تکمیلی) بودند. نتایج نشان داد که همزیستی میکوریزایی تحت شرایط آبیاری تکمیلی باعث افزایش معنیدار کیفیت علوفه (فسفر و کلسیم) و دانه (فسفر) گندم نسبت به کشت دیم شد. بیشترین درصد پروتئین (98/21 درصد) و عملکرد دانه (55/1326 کیلوگرم در هکتار) مربوط به آبیاری تکمیلی گیاهانی میکوریزایی بوده که آخرین بارندگی را به ترتیب در 20 اردیبهشت و 17 خرداد داشتند. به طور کلی کیفیت علوفه و دانه گندم در کشت دیم با یک نوبت آبیاری تکمیلی بهبود مییابد و رابطه میکوریزایی صرفنظر از زمان پایان بارندگی در میزان بهبود کیفیت و عملکرد دانه (در آبیاری تکمیلی تا 15 درصد و در کشت دیم تا 10 درصد) موثر بود. در نتیجه در شرایط کمآبی با مدیریت صحیح منابع آب و کاربرد کودهای بیولوژیک علاوه بر کاهش میزان آب مصرفی و تقویت گیاه، میتوان ضمن غنیسازی محصولات زراعی گامی مؤثر در راستای کشاورزی پایدار برداشت.
گیاهان زراعی دیم
ابراهیم روحی؛ پیام پزشکپور؛ شهریار فاتحی
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 203-218
چکیده
به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم نخود دریافتی از ایکاردا تحت شرایط دیم در کشت انتظاری، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران – ایکاردا واقع در شهرستان کامیاران (استان کردستان)، اجرا شد. استفاده از روش تجزیه به عاملها منجر به انتخاب چهار عامل ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم نخود دریافتی از ایکاردا تحت شرایط دیم در کشت انتظاری، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران – ایکاردا واقع در شهرستان کامیاران (استان کردستان)، اجرا شد. استفاده از روش تجزیه به عاملها منجر به انتخاب چهار عامل شد که در مجموع 7/85 درصد از کل تغییرات دادهها را توجیه کردند. عامل اول 29 درصد از تغییرات را توجیه کرد که شامل صفات ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، ارتفاع آخرین غلاف از سطح زمین و وزن صد دانه بود و عامل دوم که حدود 5/28 درصد از تغییرات را توجیه کرد، شامل صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه بود. ژنوتیپهای تحت شماره 16، 4، 15، 14 و 3 که دارای عامل اول و دوم مثبت و بالاتری بودند به عنوان ژنوتیپهای برتر با عملکرد بالا تحت شرایط دیم به صورت کشت انتظاری شناسایی شدند. با توجه به نتایج تجزیه خوشهای براساس صفات مورفولوژیکی، ژنوتیپهای مورد بررسی در سه گروه دسته بندی شدند. ژنوتیپهای گروه اول و سوم از نظر اکثر صفات زراعی مورد بررسی و عملکرد دانه، میانگین بالاتری را در میان سایر گروهها و همچنین میانگین کل ژنوتیپها داشتند که اکثر ژنوتیپهای قرار گرفته در این دو گروه، ژنوتیپهای انتخاب شده بر اساس تجزیه پراکنش بای پلات بودند.
هرمز اسدی؛ ابراهیم زارع؛ عادل نعمتی؛ بهروز حسن پور؛ حیدر صیدزاده؛ مظفر روستایی
دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 215-224
چکیده
اهداف پژوهش حاضر شامل بررسی شاخصهای پذیرش و سنجش سودآوری از جمله نرخ بازده و مازاد اقتصادی تحقیقات و کشت گندم دوروم دیم رقم دهدشت میباشد. داده های مورد نیاز این پژوهش مربوط به دوره 1389 الی 1396 بوده که از سطح مؤسسات، سازمانهای جهاد کشاورزی و مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استانهای هدف، جمعآوری گردید. در این ...
بیشتر
اهداف پژوهش حاضر شامل بررسی شاخصهای پذیرش و سنجش سودآوری از جمله نرخ بازده و مازاد اقتصادی تحقیقات و کشت گندم دوروم دیم رقم دهدشت میباشد. داده های مورد نیاز این پژوهش مربوط به دوره 1389 الی 1396 بوده که از سطح مؤسسات، سازمانهای جهاد کشاورزی و مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استانهای هدف، جمعآوری گردید. در این پژوهش از شاخصهای تحلیل پذیرش و معیار مازاد اقتصادی استفاده شد. طبق بررسی، بر اساس اطلاعات معاونت زراعت در سالهای 96-1394 ، میانگین درجه پذیرش رقم گندم دوروم دهدشت توسط دیمکاران در کشور از طریق کانال رسمی 3/1 درصد بوده است. با توجه به قیمت گندم دوروم طی سالهای مطالعه، میانگین تغییر مازاد اقتصادی و ارزش حال منافع خالص فعالیت به نژادی به ترتیب 602 و 1014 میلیارد ریال و نرخ بازده سرمایه گذاری رقم بیشتر از نرخ بلندمدت سپرده بانکها برآورد گردید. در مجموع، تحقیقات به نژادی و کشت رقم گندم دوروم دهدشت در کشور اقتصادی بوده است. پیشنهاد میگردد در برنامه ریزی تحقیقاتی آتی، محققان لاینهایی را در فرآیند تحقیقات به نژادی ارقام انتخاب و به زارعین معرفی نمایند که نه تنها دارای پتانسیل عملکرد بالا نسبت به شاهد و سازگار با شرایط اقلیم بوده بلکه از مقاومت خوبی نسبت به تنشهای زنده و غیرزنده برخوردار باشند.
امین عباسی؛ زهرا صیادی آذر؛ رامین لطفی
دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 237-258
چکیده
بروز تنش خشکی و کمبود عناصر کممصرف بهویژه روی و آهن در خاکهای ایران بسیار شایع میباشد به گونهای که کیفیت و کمیت عملکرد گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار میدهد. به منظور بررسی تأثیر محلولپاشی نانو ذرات روی و آهن در شرایط کم آبیاری بر صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گلرنگ (رقم سینا)، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده بر پایه ...
بیشتر
بروز تنش خشکی و کمبود عناصر کممصرف بهویژه روی و آهن در خاکهای ایران بسیار شایع میباشد به گونهای که کیفیت و کمیت عملکرد گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار میدهد. به منظور بررسی تأثیر محلولپاشی نانو ذرات روی و آهن در شرایط کم آبیاری بر صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گلرنگ (رقم سینا)، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی95-1394 در دانشگاه مراغه انجام شد. سطوح آبیاری در90 (بدون تنش)، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی به عنوان عامل اصلی و محلولپاشی عدم کاربرد و کاربرد نانو ذرات آهن و روی با مقادیر 30 و 60 میلیمولار به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. با توجه به نتایج تجزیه واریانس، اثرات سادهی اعمال تیمار کم آبیاری و کاربرد نانو ذرات و برهمکنش آنها برای اکثر صفات تحت مطالعه معنیدار بود. بیشترین میزان هورمون ایندول استیک اسید با مقدار 7/454 و بیشترین میزان هورمون سیتوکنین با مقدار 7/355 نانوگرم بر گرم وزنتر در تیمار کاربرد 60 میلیمولار نانو روی با آبیاری در 90 درصد ظرفیت زراعی ثبت شد. بیشترین میزان هورمون جیبرلین نیز به ترتیب با مقادیر 6/146 و 8/154 نانو گرم بر گرم وزنتر در تیمارکاربرد 60 میلیمولار نانو روی و آبیاری در 90 درصد ظرفیت زراعی مشاهده شد. بیشترین میزان پروتئین دانه با مقدار 11/24 درصد در تیمار عدم محلولپاشی تحت آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی بدست آمد. همچنین بالاترین مقدار عملکرد دانه گلرنگ نیز با 1366 کیلوگرم در هکتار در تیمار کاربرد 60 میلیمولار نانو روی با آبیاری در 90 درصد ظرفیت زراعی مشاهده شد. با توجه به نتایج این تحقیق کاربرد 60 میلیمولار روی توانست سبب تعدیل رشدی و بهبود عملکرد گلرنگ در شرایط تنش شود که نشان از نقش انکارناپذیر عنصر روی در افزایش مقاومت گیاهان زراعی به تنشهای محیطی دارد.
گیاهان زراعی دیم
امین علیزاده دیزج؛ حامد ابراهیمیان
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 247-262
چکیده
حوضه آبریز دریاچه ارومیه، یکی از مناطق مستعد کشاورزی است که در دهه اخیر با بحران کمآبی و مشکلات زیست محیطی ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه مواجه گردیده است. استفاده از مدلهای شبیهسازی در بررسی گزینههای مدیریتی میتواند ابزاری مطمئن و مناسبی در سطح حوضههای آبریز باشد. در این تحقیق تأثیر دو گزینه مدیریتی که منجر به کنترل و افزایش ...
بیشتر
حوضه آبریز دریاچه ارومیه، یکی از مناطق مستعد کشاورزی است که در دهه اخیر با بحران کمآبی و مشکلات زیست محیطی ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه مواجه گردیده است. استفاده از مدلهای شبیهسازی در بررسی گزینههای مدیریتی میتواند ابزاری مطمئن و مناسبی در سطح حوضههای آبریز باشد. در این تحقیق تأثیر دو گزینه مدیریتی که منجر به کنترل و افزایش بهرهوری مصرف منابع آب موجود در حوضه دریاچه ارومیه و منطقه ارومیه میگردد توسط مدل AquaCrop مورد بررسی قرار گرفت. این گزینهها شامل: 1) انجام آبیاری تکمیلی کامل (I) در زمان مناسب از طول دوره رشد گیاه و عمق بهینه آن و 2) تاریخ کاشت، بودند که تأثیر این گزینههای مدیریتی بر بهرهوری فیزیکی آب مصرفی (TWP)، بهرهوری اقتصادی مصرف آبیاری تکمیلی (EWP) و عملکرد خشک (DY) گیاهان گندم و جو دیم بررسی شد. شبیهسازی با استفاده از اطلاعات اقلیمی سال زراعی 94-1393 انجام گرفت. نتایج نشان داد زمان مناسب انجام آبیاری تکمیلی برای گندم و جو دیم به ترتیب 200 و 140 روز پس از تاریخ کاشت است. بیشترین مقدار TWP برای گندم و جو در تیمارهای آبیاری تکمیلی به ترتیب برابر و بدست آمد (61/0 و 44/0 Kg/m3 به ترتیب برای گندم و جو). با توجه به مقادیر EWP، بیشترین میزان بهرهوری اقتصادی آب مصرفی در تیمار آبیاری تکمیلی برای گندم و جو حاصل شد (4580 و 1052 Rials/m3 به ترتیب برای گندم و جو). بهینهترین تاریخ کاشت از نظر ماکزیمم TWP، EWP، و DY برای محصولات گندم و جو به ترتیب دههی اول مهرماه و دههی اول آبان ماه بدست آمد.
صادق شهبازی دورباش؛ خشنود علیزادهدیزج؛ وحید فتحی رضائی
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 82-95
چکیده
بالنگوی شهری بدلیل برخی خصوصیات منحصر بفرد میتواند بعنوان یک گونه جدید از دانههای روغنی در شرایط دیم باشد. سه توده بومی بالنگوی شهری در شرایط دیم سردسیری بصورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرارکه در دو تراکم 300 و 400 بذر در متر مربع و سه تاریخ کاشت پاییزه، انتظاری و بهاره در مزرعه تحقیقاتی موسسه ...
بیشتر
بالنگوی شهری بدلیل برخی خصوصیات منحصر بفرد میتواند بعنوان یک گونه جدید از دانههای روغنی در شرایط دیم باشد. سه توده بومی بالنگوی شهری در شرایط دیم سردسیری بصورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرارکه در دو تراکم 300 و 400 بذر در متر مربع و سه تاریخ کاشت پاییزه، انتظاری و بهاره در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در سال زراعی 90-1389 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات توده، زمان، تراکم و همچنین اثر متقابل زمان × تراکم، زمان × توده و تراکم × توده، در بسیاری از خصوصیات مورد بررسی دارای تفاوت معنیداری در سطح 1% و 5% بود. صفات درصد سبز (**72/0)، تعداد دانه در بوته، (**56/0)، شاخص برداشت (**39/0)، عملکرد زیست توده (*30/0) و ارتفاع بوته (*30/0) بیشترین همبستگی مثبت را با عملکرد دانه نشان داد. در تجزیه علیت نیز، صفات درصد سبز و ارتفاع بوته دارای بیشترین اثر مستقیم و مثبت در افزایش عملکرد دانه بوده به طوریکه 6/74% از کل تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمود. مقایسه میانگین اثر متقابل تراکم × توده صفت عملکرد دانه نشان داد که توده کردستان2 با تراکم 400 بذر در متر مربع دارای بیشترین میزان عملکرد دانه به میزان 1235 کیلوگرم در هکتار بود. از این آزمایش چنین نتیجهگیری شد که توده کردستان-2 در تراکم 400 دانه در متر مربع و تاریخ کشت پاییزه قابل توصیه در منطقه سردسیر مراغه است.
خشنود علیزاده؛ موسی ارشد
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 83-90
چکیده
ارقام متحمل به سرمای گلرنگ میتوانند بعنوان یک محصول پاییزه در مناطق دیم سردسیر ایران مورد استفاده قرار گیرند. بمنظور ارزیابی ظرفیت تحمل سرما در درون مواد ژنتیکی بومی کشور، 56 ژنوتیپ انتخابی از تودههای بومی مناطق مختلف ایران، تحت شرایط کنترل شده و نیز شرایط طبیعی مزرعه در زمستان1392 و 1393 مورد بررسی قرار گرفتند. در شرایط کنترل شده، میزان ...
بیشتر
ارقام متحمل به سرمای گلرنگ میتوانند بعنوان یک محصول پاییزه در مناطق دیم سردسیر ایران مورد استفاده قرار گیرند. بمنظور ارزیابی ظرفیت تحمل سرما در درون مواد ژنتیکی بومی کشور، 56 ژنوتیپ انتخابی از تودههای بومی مناطق مختلف ایران، تحت شرایط کنترل شده و نیز شرایط طبیعی مزرعه در زمستان1392 و 1393 مورد بررسی قرار گرفتند. در شرایط کنترل شده، میزان بقای گیاهکهای خوگرفته به سرما بعد از12 الی 20 ساعت در معرض انجماد ارزیابی شد به نحوی که تا رسیدن به دمای C°19- ، هر ساعت 2 درجه از دما بصورت پیوسته کاسته میشد. در آزمایش مزرعهای در شرایط طبیعی نیز بعد از آبیاری در پاییز گیاهکها در مرحله دو برگی کامل در معرض سرمای زمستان قرار گرفتند. در هر دو شرایط بین ژنوتیپها یک تنوع وسیعی از لحاظ تحمل سرما وجود داشت. میزان بقا در شرایط کنترل شده بعد از 12 ساعت در دمای C°3- برابر 0 تا 100 و بعد از 12 ساعت در دامنه 0 تا 20% بود. درصد سبز در مزرعه برای تمام لاینها در پاییز کامل بود ولی سطح سبز کرتها در بهار و بعد از خسارت زمستان از 1 تا 90 درصد تغییرات نشان داد. مقدار ضریب همبستگی بین دمای مرگ 50% از گیاهکها (LT50) و اکثر خصوصیات مورد بررسی در مزرعه، منفی بود که نشان از موازی بودن نتایج آزمایش در شرایط کنترل شده با نتایج مزرعه داشت. در نهایت بر اساس نتایج این پژوهش، ژنوتیپهای متحمل به سرما جهت مطالعات بیشتر انتخاب شدند.
سید سعید پورداد؛ رضا ملک حسینی؛ حسین حاتم زاده
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 85-100
چکیده
به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی و برآورد هتروزیس در رگههای خالص آفتابگردان از نظر عملکرد دانه و سه صفت زراعی دیگر،تعداد 68 رگه خالص با رقم آزاد گرده افشان لاکومکا تلاقی داده شده و در سال بعد رگهها و تاپ کراسهای حاصل در دو تکرار و در دو محیط با شرایط رطوبتی متفاوت در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه ...
بیشتر
به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی و برآورد هتروزیس در رگههای خالص آفتابگردان از نظر عملکرد دانه و سه صفت زراعی دیگر،تعداد 68 رگه خالص با رقم آزاد گرده افشان لاکومکا تلاقی داده شده و در سال بعد رگهها و تاپ کراسهای حاصل در دو تکرار و در دو محیط با شرایط رطوبتی متفاوت در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) کشت شدند. تجزیه واریانس دادهها در هر دو شرایط رطوبتی نشان داد که بین رگه های خالص و نیز تاپ کراسها اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% برای کلیه صفات وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط تنش رطوبتی متعلق به رگه SIL-109 با 6/14گرم در بوته وتاپ کراس SIL-175×lakumka با 6/38 گرم در بوته بود. در شرایط عدم تنش رطوبتی نیز رگه SIL-102 با 7/26گرم در بوته وتاپ کراس SIL-99×lakumka با2/32 گرم در بوته بالاترین عملکرد دانه را داشتند. میانگین عملکرد رگه ها و تاپ کراسها در محیط بدون تنش بیش از دو برابر محیط تنش رطوبتی بود.میانگین هتروزیس برای عملکرد دانه در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 25/25 و77/43 درصد بود. همچنین بررسی تعداد ترکیبات هتروتیک در دو محیط نشان داد که تعداد بیشتری از تاپ کراسها در شرایط عدم تنش رطوبتی دارای هتروزیس مثبت بوده و پتانسیل عملکرد خود را بهتر بروز دادهاند. بررسی قابلیت ترکیب پذیری در دو شرایط تنش و عدم تنش نیز نشان داد که قابلیت ترکیب پذیری رگه های خالص در شرایط بدون تنش رطوبتی افزایش می یابد. بررسی بای پلات ترکیب پذیری عمومی رگههای خالص نشان داد که در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 8 و 10 رگه خالص در نزدیکی بردار عملکرد دانه و در ناحیه هم جهت با این بردار قرار داشتند که دارای قابلیت ترکیب پذیری عمومی بالایی بودند.
مهری صفاری؛ محمد مددی زاده
دوره 1، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 92-107
چکیده
به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف کود ازته و آبیاری تکمیلی بر عملکرد جو رقم سهند، آزمایشی در منطقه بافت به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 89 - 1388 انجام شد. آزمایش دارای دو فاکتور کود و آبیاری تکمیلی بود. فاکتور فرعی (B) شامل کود ازته در چهار سطح (0، 20، 40 و 60 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) از منبع اوره ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف کود ازته و آبیاری تکمیلی بر عملکرد جو رقم سهند، آزمایشی در منطقه بافت به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 89 - 1388 انجام شد. آزمایش دارای دو فاکتور کود و آبیاری تکمیلی بود. فاکتور فرعی (B) شامل کود ازته در چهار سطح (0، 20، 40 و 60 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) از منبع اوره و فاکتور اصلی (A) شامل آبیاری تکمیلی در چهار سطح ( بدون آبیاری، آبیاری همزمان با کاشت، آبیاری در زمان گلدهی و آبیاری در زمان پر شدن دانه) بودند. نتایج حاصل نشان دهنده تاثیر بسیار معنیدار زمان آبیاری بر عملکرد دانه، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیکی گیاه در سطح احتمال 1% و وزن هزار دانه در سطح احتمال 5% بود. بیشترین میزان عملکرد دانه (1810 کیلوگرم در هکتار) مربوط به آبیاری در زمان کاشت و کمترین میزان آن (1004 کیلوگرم در هکتار) مربوط به حالت دیم بود. انجام آبیاری تکمیلی تاثیر معنیداری بر طول سنبله ، تعداد پنجه و تعداد برگ گیاه نداشت. مصرف کود ازته در شرایط دیم تاثیر منفی و بسیار معنیداری (P≤0/01) بر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی داشت. اثر متقابل کود ازته × آبیاری تکمیلی معنیدار نشد.
بهنژادی
مهدی غفاری؛ فرناز شریعتی؛ احمد لک
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 99-109
چکیده
به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی خصوصیات زراعی آفتابگردان، 16 هیبرید سینگلکراس حاصل از تلاقی 4 لاین رستور با 4 لاین نرعقیم به عنوان تستر در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی ارزیابی شدند. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار از نظر خصوصیات زراعی در دو شرایط جداگانة آبیاری مطلوب و محدود ارزیابی و دادههای ...
بیشتر
به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی خصوصیات زراعی آفتابگردان، 16 هیبرید سینگلکراس حاصل از تلاقی 4 لاین رستور با 4 لاین نرعقیم به عنوان تستر در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی ارزیابی شدند. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار از نظر خصوصیات زراعی در دو شرایط جداگانة آبیاری مطلوب و محدود ارزیابی و دادههای حاصل بر اساس طرح تلاقی لاین× تستر تجزیه شدند. بر اساس نتایج حاصل در شرایط آبیاری مطلوب طول دوره رویش، وزن هزار دانه و میزان روغن دانه در کنترل اثرات افزایشی و ارتفاع بوته در کنترل اثرات غیر افزایشی بودند. زمان شروع گلدهی، قطر طبق و عملکرد دانه و روغن در کنترل هر دو نوع اثرات افزایشی و غالبیت بودند. در شرایط آبیاری محدود طول دوره رویش در کنترل اثرات افزایشی و ارتفاع بوته و عملکرد دانه و روغن در کنترل اثرات غالبیت بودند. زمان شروع گلدهی در کنترل هر دو نوع اثرات افزایشی و غیر افزایشی بود. در شرایط آبیاری محدود مقادیر وراثت پذیری در مقایسه با شرایط آبیاری مطلوب کمتر بود که میتواند از تأثیر بیشتر محیط در شرایط دارای تنش باشد. نتایج این بررسی نشان داد که در شرایط تنش رطوبتی روشهای مبتنی بر گزینش میتواند نقش موثری در تهیه ارقام زودرس آفتابگردان داشته باشد ولی اصلاح ارتفاع بوته و عملکرد دانه و روغن نیازمند دورگگیری و بهرهمندی از پدیده هتروزیس است. غربالگری مواد ژنتیکی در شرایط محدودیت رطوبتی میتواند باعث افزایش کارایی برنامههای بهنژادی در جهت تهیه ارقام متحمل در برابر خشکی شود.
محسن مهدیه؛ حمید رحیمیان مشهد؛ خشنود علیزاده
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 101-111
چکیده
به منظور مقایسه کارایی روشهای مختلف مدیریت علفهای هرز در کشت انتظاری و بهاره نخود دیم، این تحقیق در قالب اسپلیت پلات با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در سال زراعی85-1384 اجرا شد. فاکتور اصلی تاریخ کاشت در دو سطح کشت انتظاری و کشت بهاره بود و فاکتور فرعی دارای 11 سطح که شامل2 ...
بیشتر
به منظور مقایسه کارایی روشهای مختلف مدیریت علفهای هرز در کشت انتظاری و بهاره نخود دیم، این تحقیق در قالب اسپلیت پلات با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در سال زراعی85-1384 اجرا شد. فاکتور اصلی تاریخ کاشت در دو سطح کشت انتظاری و کشت بهاره بود و فاکتور فرعی دارای 11 سطح که شامل2 سطح کنترل دستی، 3 سطح کنترل مکانیکی، 5 سطح کنترل شیمیایی و شاهد بدون کنترل علفهای هرز بود. در هر دو تاریخ کاشت انتظاری و بهاره، تیمــارهایی که در آنها وجین دستی اعمال شده بود نسبت به تیمارهای کنترل شیمیایی و مکانیکی از لحاظ عملکرد دانه برتر بودند. در بین تیمارهای شیمیایی, کنترل شیمیایی با علفکش پرسوئیت به میزان 4/. لیتر در هکتار در کاشت انتظاری بهترین تیمار بود و در بین تیمارهای کنترل مکانیکی، تیمار کنترل مکانیکی بین ردیفهای کاشت بهمراه وجین دستی روی ردیفها در کشت بهاره از برتری نسبی برخوردار بود. بررسی اقتصادی روشهای مختلف کنترل علفهای هرز نشان داد که تیمار شیمیایی کنترل علفهای هرز با علفکش پرسوئیت با 124% افزایش درآمد خالص نسبت به تیمار شاهد بدون کنترل و 57% افزایش در آمد خالص نسبت به تیمار کنترل کامل دستی علفهای هرز، بهترین روش کنترل در کشت انتظاری بود و در کشت بهاره نیز تیمار کنترل کامل علفهای هرز با 126% و تیمار کنترل مکانیکی بین ردیفهای کاشت بهمراه کنترل دستی روی ردیفها، با 112% افزایش در آمد نسبت به بقیه تیمارها اقتصادیتر بودند.
علی رسائی؛ سعید جلالی هنرمند؛ محسن سعیدی؛ محمداقبال قبادی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 115-130
چکیده
تغییر روابط فیزیولوژیک گیاه بویژه در فتوسنتزتحت تنش خشکی میتواند بر میزان جذب نور و عملکرد نهایی محصول اثر بگذارد. بهبود پارامترهای مرتبط با فتوسنتز بهمنظور افزایش یا عدم کاهش آسیمیلاسیون در شرایط تنش خشکی یکی از راههای مدیریت بهزاعی در گیاهان میباشد. بهمنظور بررسی اثرات کاربرد خارجی تنظیمکنندههای مختلف رشد شامل اُکسین ...
بیشتر
تغییر روابط فیزیولوژیک گیاه بویژه در فتوسنتزتحت تنش خشکی میتواند بر میزان جذب نور و عملکرد نهایی محصول اثر بگذارد. بهبود پارامترهای مرتبط با فتوسنتز بهمنظور افزایش یا عدم کاهش آسیمیلاسیون در شرایط تنش خشکی یکی از راههای مدیریت بهزاعی در گیاهان میباشد. بهمنظور بررسی اثرات کاربرد خارجی تنظیمکنندههای مختلف رشد شامل اُکسین (IAA)، جیبرلیکاسید (GA3) و سیتوکینین (6-BAP) به همراه آب مقطر (شاهد) در مرحلهی رشد آبستنی (بوتینگ) دو رقم گندم (ریژاو و آذر-2)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایهی طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار تحت شرایط دیم در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی در سالهای 93-1392 و 94-1393 اجرا گردید. نتایج نشان داد، 6-BAP و IAA بهترتیب با میانگینهای 1800 و 1700 کیلوگرم در هکتار باعث تولید بیشترین عملکرد دانه در رقم ریژاو شدند. همچنین بیشترین میانگین وزن ویژه برگ (86 میلیگرم برسانتیمترمربع)، سرعت فتوسنتز (6/18 میکرومول دیاکسیدکربن برمترمربع برثانیه) و کارایی مصرف آب فتوسنتزی (667 میکرومول دیاکسیدکربن بر مول مولکول آب) مربوط به کاربرد 6-BAP در رقم ریژاو بود. سرعت فتوسنتز با وزن ویژه برگ پرچم (92/0R2=)، میزان رنگیزههای فتوسنتزی (98/0R2=) و هدایت مزوفیلی (96/0R2=) همبستگی مثبت و معنیدار داشت. رقم ریژاو نسبت به آذر-2 در تمامی صفات مورد بررسی برتر بود. میتوان نتیجه گرفت کاربرد خارجی تنظیمکنندههای مختلف رشد در مراحل حساس رشد و نمو گندم موجب بهبود توان فتوسنتزی گیاه میشود. این امر موجب کاهش اُفت عملکرد نهایی دانه در شرایط تنش خشکی خواهد شد.
گیاهان زراعی دیم
معروف خلیلی؛ فهیمه جواهری کاشانی؛ محمد علی ابراهیمی
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 121-138
چکیده
به منظور بررسی تنوع و مکانیابی QTLهای کنترل کننده صفات مورفولوژیکی و رویشی بذر گندم، 148 اینبرد لاین نوترکیب همراه با دو والد Rojo Yecora و No. 49، آزمایشی در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی در سال 1395 اجرا شد. صفات درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی، طول ریش هچه وساق چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه ...
بیشتر
به منظور بررسی تنوع و مکانیابی QTLهای کنترل کننده صفات مورفولوژیکی و رویشی بذر گندم، 148 اینبرد لاین نوترکیب همراه با دو والد Rojo Yecora و No. 49، آزمایشی در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی در سال 1395 اجرا شد. صفات درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی، طول ریش هچه وساق چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه بذر مورد اندازهگیری قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپهای مورد مطالعه از نظر کلیه صفات مورد بررسی اختلاف معنیداری وجود داشت. در شرایط نرمال رطوبتی بالاترین مقدار وراثتپذیری خصوصی به صفات طول ساقه چه، وزن ساقه چه، شاخص بنیه بذر و درصد جوانه زنی نهایی اختصاص داشت، همچنین بالاترین مقدار وراثت پذیری خصوصی در شرایط تنش کم آبی به صفت طول ریشه چه اختصاص داشت. تجزیهQTL به روش نقشه یابی فاصلهای مرکب (CIM) برای هر صفت در هر محیط و میانگین دو محیط انجام گردید. در شرایط نرمال در مجموع 16عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 11/5 تا 21/6 درصد متغییر بود؛ بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب متعلق به وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه چه بود. در شرایط تنش رطوبتی در مجموع 20 عدد QTL شناسایی گردید. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 11/9 تا 24/7 درصد متغییر بود که به ترتیب صفات وزن خشک ریشه چه و طول ساقه چه اختصاص داشت. برای صفات مورد مطالعه در میانگین دو محیط 14عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 11/41 تا 23/2 درصد متغییر بود که به ترتیب صفات وزن خشک ریشهچه و وزن خشک ساقه چه اختصاص داشت. LOD در دامنه 3/12 تا 7/25 قرار داشت. در دو شرایط محیطی مختلف و میانگین آنها، QTL شناسایی شده بر روی کروموزوم شماره 4B و حد فاصل دو مارکر Wms121-Sukkula.1300 کنترل کننده صفات وزن خشک ساقه چه و شاخص بنیه بذر و QTL قرار گرفته بر روی کرموزوم 2D حد فاصل دو مارکر Gwm349-Wmc445 کنترل کننده صفت شاخص بنیه بذر، در کلیه شرایط پایداری کامل داشتند که میتوان از آنها برای گزینش به کمک نشانگر (MAS) استفاده نمود.
وحید صدقیه؛ فریبرز شکاری؛ مظفر روستایی؛ امین عباسی؛ ناصر صباغ نیا
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 127-147
چکیده
به منظور ارزیابی توانایی انتقال مجدد کربوهیدراتهای ذخیره شده ژنوتیپهای مختلف گندم نان در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی،آزمایشی با 49 لاین پیشرفته گندم زمستانه دیم، در قالب طرح لاتیس ساده 7×7 در دو تکرار در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه در دو سال زراعی 99-1397 انجام گرفت. نتایج آزمایش نشان داد اثر متقابل ژنوتیپ درسال بر عملکرد ...
بیشتر
به منظور ارزیابی توانایی انتقال مجدد کربوهیدراتهای ذخیره شده ژنوتیپهای مختلف گندم نان در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی،آزمایشی با 49 لاین پیشرفته گندم زمستانه دیم، در قالب طرح لاتیس ساده 7×7 در دو تکرار در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه در دو سال زراعی 99-1397 انجام گرفت. نتایج آزمایش نشان داد اثر متقابل ژنوتیپ درسال بر عملکرد دانه، میزان و کارایی فتوسنتز جاری، انتقال مجدد، کارایی و سهم انتقال مجدد در سطح احتمال یک درصد معنیدارگردید. در سال اول بیشترین عملکرد دانه در شرایط دیم مربوط به ژنوتیپ شماره 4 با 2462 کیلوگرم در هکتار و در شرایط آبیاری تکمیلی مربوط به ژنوتیپ شماره 33 با 4234 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین میزان فتوسنتز جاری درشرایط آبیاری تکمیلی مربوط به ژنوتیپ شماره 33 با 05/439 میلیگرم در بوته و در شرایط دیم مربوط به لاین شماره 26 با 300/196 میلیگرم در بوته بود. از نظر کارایی فتوسنتز جاری بیشترین مقدار این مولفه در شرایط آبیاری تکمیلی به لاین شماره 33 با 950/42 گرم بر گرم و در شرایط دیم به لاین شماره 21 با 950/17گرم برگرم اختصاص یافت. میزان انتقال مجدد مواد ذخیره ای در بین ژنوتیپها در سطح یک درصد معنی دار بود به طوری که بیشترین میزان در شرایط آبیاری تکمیلی به لاین شماره 8 با مقدار 200/248 میلیگرم در بوته و در شرایط دیم به ژنوتیپ 4 با مقدار60/201 میلیگرم در بوته تعلق گرفت. در مورد صفت کارایی انتقال مجدد در شرایط دیم ژنوتیپ شماره 4 و درشرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ 8 و از نظر سهم انتقال مجدد در شرایط دیم ژنوتیپ 12 و در شرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ 8 بیشترین مقدار را به خود اختصاص دادند.
شیوا اردلانی؛ محسن سعیدی؛ سعید جلالی هنرمند؛ محمداقبال قبادی؛ مجید عبدلی
دوره 3، شماره 2 ، آذر 1393، ، صفحه 173-195
چکیده
به منظور بررسی اثر تنش رطوبتی پس از گردهافشانی بر صفات زراعی، توانایی ذخیرهسازی قندهای محلول در ساقه و میزان انتقال مجدد ماده خشک گندم، آزمایش گلدانی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه به صورت فاکتوریل و بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار طی سال زراعی 91-1390 انجام گرفت. در این آزمایش تنش رطوبتی در مرحله ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تنش رطوبتی پس از گردهافشانی بر صفات زراعی، توانایی ذخیرهسازی قندهای محلول در ساقه و میزان انتقال مجدد ماده خشک گندم، آزمایش گلدانی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه به صورت فاکتوریل و بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار طی سال زراعی 91-1390 انجام گرفت. در این آزمایش تنش رطوبتی در مرحله رشد زایشی (از مرحله گردهافشانی تا پایان دوره رشد رطوبت خاک در محدوده 30 درصد ظرفیت زراعی - 65 الی 99 از مرحله رشدی زادوکس) مد نظر قرار گرفت و ارقام مختلف گندم شامل پیشتاز، DN-11، سیوند و مرودشت به عنوان فاکتور دوم بررسی شدند. نتایج نشان داد که تنش رطوبتی پس از گردهافشانی از طریق افت وزن هزار دانه عملکرد دانه را کاهش داد. در شرایط تنش رطوبتی پس از گردهافشانی ارقام مرودشت و DN-11 کمترین میزان عملکرد دانه را داشتند. وقوع تنش رطوبتی سبب شد که وزن خشک ساقه و میزان انتقال مجدد به طرز چشمگیری کاهش یابد. بر خلاف این پارامترها غلظت قندهای محلول در شرایط تنش رطوبتی به طور معنیداری افزایش پیدا کرد. در شرایط تنش رطوبتی، میزان انتقال مجدد ماده خشک از میانگرههای پایین ساقه (میانگرههای زیر پنالتیمیت) به دانه 11 درصد، کارایی انتقال 32 درصد و سهم آن در عملکرد دانه 121 درصد افزایش یافتند. همچنین پنالتیمیت و میانگرههای پایین ساقه بیشترین غلظت قند محلول را در شرایط تنش داشتند. تنش کمآبی سبب افزایش کارایی انتقال مجدد نشد ولی در بین ارقام از نظر صفت فوق اختلاف وجود داشت. پس به نظر میرسد که استفاده از صفات فوق در انتخاب و اصلاح ارقام متحمل به تنش کمبود آب مورد توجه قرار گیرد.
گیاهان زراعی دیم
عراز محمد نوری راد دوجی؛ فرامرز سیدی؛ محمد نعمتی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 189-210
چکیده
بهمنظور بررسی امکان کشت پاییزه ژنوتیپهای جدید آفتابگردان در شرایط دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد از پاییز سال 1387 به مدت دو سال انجام گردید. این آزمایش به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. سطوح کرت اصلی شامل چهار تاریخ کاشت از نیمه اول آذر ماه با فواصل ...
بیشتر
بهمنظور بررسی امکان کشت پاییزه ژنوتیپهای جدید آفتابگردان در شرایط دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد از پاییز سال 1387 به مدت دو سال انجام گردید. این آزمایش به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. سطوح کرت اصلی شامل چهار تاریخ کاشت از نیمه اول آذر ماه با فواصل هر 15 روز یکبار بودند. سطوح کرت فرعی شامل شش ژنوتیپ آفتابگردان(SHF81-90 ، فرخ، فیوریت، آذرگل، CMSG5*R-43 و CMSG6*R-43) بودند. صفات مورد بررسی عبارت بودند از قطر ساقه، قطر طبق، ارتفاع بوته، طول دوره رویش، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن. اثر رقم بر کلیه صفات مورد مطالعه بجز درصد روغن معنیدار بود. هیبریدهای CMSG6*R-43 و SHF81-90 به ترتیب با 889/1 و 385/1 تن دانه در هکتار، بیشترین و کمترین مقادیر عملکرد دانه در واحد سطح را به خود اختصاص دادند. بهطور کلی با تاخیر کاشت وزن هزار دانه و طول دوره رویش روند نسبتاً کاهشی داشت در حالیکه ارتفاع بوته افزایش یافت. اگرچه اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه فقط در سال دوم معنیدار شده، ولی میانگین دوساله این صفت حاکی از برتری تاریخ کاشت دوم بود. بر اساس نتایج این تحقیق بهمنظور دستیابی به عملکردهای بالاتر دانه و روغن در سالهای زراعی کم باران در مناطق دیم دشت گلستان که امکان آبیاری وجود ندارد، توصیه کشت هیبریدهای دیررس CMSG6*R-43 و آذرگل در تاریخ کاشت دوم (نیمه دوم آذرماه) میتواند مد نظر قرار گیرد. همچنین در سالهای با بارندگی مناسب، کشت رقم بازگرده افشان فیوریت به دلیل هزینه کمتر تولید بذر و افزایش درآمد خالص کشاورزان از طریق کاهش هزینه تولید قابل توصیه خواهد بود.
گیاهان زراعی دیم
فرشاد ناصر قدیمی؛ سدابه جهانبخش؛ مهدی غفاری؛ علی عبادی
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 225-239
چکیده
به منظور ارزیابی تحمل خشکی و تعیین شاخص مناسب برای ارزیابی تحمل لاینهای خویشآمیخته آفتابگردان به شرایط خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تکرار طی دو سال 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان خوی انجام شد. تعداد 20 لاین آفتابگردان در دو شرایط آبیاری مطلوب و محدود ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تحمل خشکی و تعیین شاخص مناسب برای ارزیابی تحمل لاینهای خویشآمیخته آفتابگردان به شرایط خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تکرار طی دو سال 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان خوی انجام شد. تعداد 20 لاین آفتابگردان در دو شرایط آبیاری مطلوب و محدود ارزیابی شد. تنش خشکی از طریق قطع آبیاری از مرحله R4 تا مرحله R6 اعمال شد. براساس نتایج حاصل، تنش خشکی باعث کاهش ارتفاع و قطر ساقه، وزن صددانه، قطر طبق، طول دوره رشد و عملکرد دانه لاینهای آفتابگردان شد. اختلاف آماری معنیداری بین لاینها از نظر خصوصیات مذکور وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه در لاینهای RGK55،BGK375 و BGK1 در شرایط بدون تنش و در لاینهای BGK1 و BGK375 در شرایط تنش بهدست آمد. برای ارزیابی لاینها، شاخصهای مقاومت به خشکی شامل میانگین عملکرد (MP)، میانگین هندسی بهرهوری (GMP)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، میانگین هارمونیک بهرهوری (HARM)، شاخص پایداری عملکرد(YSI) ، شاخص خشکی حساس (SDI)، شاخص خشکی نسبی (RDI) ، درصد حساسیت به تنش خشکی (SSPI)، شاخص تحمل به خشکی اصلاحشده در شرایط آبیاری مطلوب (K1STI) و شاخص تحمل به خشکی اصلاحشده در شرایط تنش (K2STI) محاسبه شد. برطبق این شاخصها و همچنین همبستگی ساده، شاخصهای STI, K1STI, K2STI، MP،GMP وHARM مناسبترین شاخصها برای گزینش ژنوتیپهای آفتابگردان از نظر تحمل خشکی بودند. بر این اساس لاینهای BGK1 و BGK375 به عنوان متحملترین لاینها و لاینهای RGK23 و RGK26 حساسترین لاینها به تنش خشکی بودند.
رضا محمدی؛ رضا حق پرست؛ مهدی گراوندی؛ عبدالوهاب عبدالهی؛ رضا ملکحسینی؛ خداداد یارکرمی
دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 225-242
چکیده
بهمنظور ارزیابی پتانسیل عملکرد دانه و برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک تعدادی از ارقام موجود و لاینهای امید بخش جو در شرایط بیخاکورزی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در پایگاههای نوآوری ارتقای امنیت غذایی در مزارع دیم زارعین مناطق سرد (شهرستان سنقر) و نیمه گرمسیری (سرپل ذهاب) در استان کرمانشاه در ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی پتانسیل عملکرد دانه و برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک تعدادی از ارقام موجود و لاینهای امید بخش جو در شرایط بیخاکورزی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در پایگاههای نوآوری ارتقای امنیت غذایی در مزارع دیم زارعین مناطق سرد (شهرستان سنقر) و نیمه گرمسیری (سرپل ذهاب) در استان کرمانشاه در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. در منطقه سرد میانگین عملکرد ژنوتیپهای مورد مطالعه از 2818 برای رقم سهند تا 5864 کیلوگرم در هکتار برای لاین پیشرفته G4 در نوسان بود. در منطقه نیمه گرمسیری سرپل ذهاب آزمایش با تنش شدید خشکی و گرما مواجه بوده و بین ژنوتیپهای مورد بررسی از نظر عملکرد دانه اختلاف معنیداری وجود نداشت و میانگین عملکرد ژنوتیپها از 208 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم فراز، تا 335 کیلوگرم در هکتار برای ارقام بهدان و محلی در نوسان بود. بر اساس نتایج بایپلات ژنوتیپ × صفت، در منطقه سرد ژنوتیپهای G4 و G6 از نظر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شمار دانه در سنبله و تعداد روز تا گلدهی برترین ژنوتیپها بودند و در منطقه نیمهگرمسیری ارقام محلی و بهدان از لحاظ عملکرد دانه و وزن هزار دانه بعنوان برترین ژنوتیپها تعیین گردید. نتایج بررسی روابط بین صفات با استفاده از تجزیه همبستگی و تجزیه بایپلات ژنوتیپ × صفت نشان داد الگوی روابط صفات در دو اقلیم مذکور متفاوت بود.