نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید سعید پورداد ¹
• رضا ملک حسینی ²
• حسین حاتم زاده ¹

¹ معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم- کرمانشاه

² دانشجوی سابق دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

چکیده

به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی و برآورد هتروزیس در رگه‌های خالص آفتابگردان از نظر عملکرد دانه و سه صفت زراعی دیگر،تعداد 68 رگه خالص با رقم آزاد گرده افشان لاکومکا تلاقی داده شده و در سال بعد رگه‌ها و تاپ کراس‌های حاصل در دو تکرار و در دو محیط با شرایط رطوبتی متفاوت در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) کشت شدند. تجزیه واریانس داده‌ها در هر دو شرایط رطوبتی نشان داد که بین رگه های خالص و نیز تاپ کراس‌ها  اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% برای کلیه صفات وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط تنش رطوبتی متعلق به رگه SIL-109  با 6/14گرم در بوته وتاپ کراس SIL-175×lakumka با 6/38 گرم در بوته بود. در شرایط عدم تنش رطوبتی نیز رگه SIL-102  با 7/26گرم در بوته وتاپ کراس SIL-99×lakumka با2/32 گرم در بوته بالاترین عملکرد دانه را داشتند. میانگین عملکرد رگه ها و تاپ کراس‌ها در محیط بدون تنش بیش از دو برابر محیط تنش رطوبتی بود.میانگین هتروزیس برای عملکرد دانه در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 25/25 و77/43 درصد بود. همچنین بررسی تعداد ترکیبات هتروتیک در دو محیط نشان داد که تعداد بیشتری از تاپ کراس‌ها در شرایط عدم تنش رطوبتی دارای هتروزیس مثبت بوده و پتانسیل عملکرد خود را بهتر بروز داده‌اند. بررسی قابلیت ترکیب پذیری در دو شرایط تنش و عدم تنش نیز نشان داد که قابلیت ترکیب پذیری رگه های خالص در شرایط بدون تنش رطوبتی افزایش می یابد. بررسی بای پلات ترکیب پذیری عمومی رگه‌های خالص نشان داد که در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 8 و 10 رگه خالص در نزدیکی بردار عملکرد دانه و در ناحیه هم جهت با این بردار قرار داشتند که دارای قابلیت ترکیب پذیری عمومی بالایی بودند.

عنوان مقاله [English]

Study on general combining ability of inbred lines and heterosis of sunflower crosses in different moisture conditions

نویسندگان [English]

• Seyyed Saeid Pourdad ¹
• Reza Malek Hoseini ²
• Hosein Hatamzadeh ¹

¹ Deputy Dryland Agricultural Research Institute-Kermanshah

² Former MSc. student of Islamic Azad University Kermanshah Branch

چکیده [English]

To study general combining ability (GCA) and estimation of heterosis in sunflower inbred lines for seed yield and other three agronomic traits, 68 inbred lines crossed with open pollination variety Lakumka. In next year inbred lines along with topcrosses were planted in RCBD with 2 replications under two moisture conditions in Sararood Agricultural Research Station. Analysis of variance in both moisture conditions showed significant differences among inbred lines and topcrosses in 1% level of probability for all traits that means there were high genetic variation among genotypes under study. The highest seed yield in drought stress condition were belonged to SIL-109 inbred line with 14.6 and SIL-175×lakumka topcross with 38.6 g/plant. In non-stress condition SIL-102 inbred line and SIL-99×lakumka topcross had the highest seed yield with 26.7 and 32.2 g/plant, respectively. Average seed yield of inbred lines and topcrosses in non-stress condition were two times more than stress condition. Heterosis for seed yield in stress and non-stress conditions were 25.25 and 43.77 percent, respectively. Considering heterotic combinations in both conditions showed that more number of topcrosses had positive heterosis under non-stress condition as compare to drought stress condition and showed better yield potential. Estimation of GCA under both moisture conditions revealed that GCA of inbred lines increased in stress as compare to non-stress condition. Drawing biplot of GCA for inbred lines showed that 8 and 10 inbred lines were close to seed yield vector for stress and non-stress conditions, respectively and had high GCA.