رضا محمدی؛ محمد آرمیون؛ اسماعیل زادحسن؛ مسعود اسکندری
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، صفحه 1-14
چکیده
این تحقیق به منظور تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط (G×E) برای عملکرد دانه درآزمایشات چند محیطی گندم دوروم در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی دیم کشور با استفاده از مدل‌های آماری GGEبایپلات (اثر ژنوتیپ + اثر متقابل G×E) و رگرسیون توام (ضریب رگرسیون + واریانس انحراف از رگرسیون) انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، سهم ...
بیشتر
این تحقیق به منظور تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط (G×E) برای عملکرد دانه درآزمایشات چند محیطی گندم دوروم در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی دیم کشور با استفاده از مدل‌های آماری GGEبایپلات (اثر ژنوتیپ + اثر متقابل G×E) و رگرسیون توام (ضریب رگرسیون + واریانس انحراف از رگرسیون) انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، سهم اثرات اصلی محیط، اثر متقابل G×E و اثر ژنوتیپ به ترتیب 84%، 7/7% و 3/2% تغییرات کل بود. تجزیه همبستگی بین محیط‌ها نشان داد که گروه محیط‌های مربوط به مراغه و شیروان (اقلیم سرد) ازگروه محیط‌های مربوط به ایلام (اقلیم گرم) از نظر رتبه‌بندی و تعیین سازگاری ژنوتیپ‌ها متفاوت بودند. در حالیکه محیط‌های مربوط به کرمانشاه (اقلیم معتدل) با هر دو گروه محیطی بسته به سال زراعی همبستگی معنی‌دار نشان دادند. بر اساس مدل GGE بایپلات، ژنوتیپ‌های G21(ساجی)، G11 و G16 دارای ترکیب بالایی از پایداری و عملکرد بودند. بر اساسGGE بایپلات ژنوتیپ‌های G16، G4 و G13 پایدار و ژنوتیپ‌های G23 و G22 ناپایدار بودند. بر اساس رگرسیون توام ژنوتیپ‌های G7، G18، G17 و G19 با بیشترین ضریب رگرسیون دارای سازگاری به شرایط مطلوب و ژنوتیپ‌های G23 و G22 با کمترین ضریب رگرسیون دارای سازگاری به شرایط نامطلوب بودند. ژنوتیپ‌های G16 و G8 با کمترین واریانس انحراف از رگرسیون دارای پایداری استاتیکی به محیط‌های مختلف بودند و ژنوتیپ‌های G23، G1 و G4 ناپایدار بودند. ژنوتیپ‌های G16، G5 و G18 بر اساس رگرسیون توام دارای ترکیب مناسبی از عملکرد و پایداری بودند. هر دو مدل GGE بایپلات و رگرسیون توام لاین اصلاحی G16 را بعنوان ژنوتیپ پایدار با عملکرد بالا و ژنوتیپ G23 بعنوان ژنوتیپ ناپایدار با عملکرد پایین شناسایی نمودند. بر اساس نتایج حاصل، روش GGE بایپلات نسبت به روش رگرسیون توام به دلیل ارائه اطلاعات بیشتر ابزار مناسب‌تری برای مطالعه و تفسیر اثرات متقابل G×E بود.
یداله فرایدی
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، صفحه 17-32
چکیده
به منظور انتخاب ارقام پایدار و پرمحصول و متحمل به سرما، این پژوهش با 13 ژنوتیپ نخود همراه با شاهد محلی جم، در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در4 تکرار و به‌مدت 3 سال زراعی (91-1388) درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام شد. ژنوتیپ‌های مورد بررسی در طول زمستان 88 ،89 و 90 به‌ترتیب تحت تأثیر سرمای طبیعی 5/8- ، 11- و 12- درجه سانتی‌گراد ...
بیشتر
به منظور انتخاب ارقام پایدار و پرمحصول و متحمل به سرما، این پژوهش با 13 ژنوتیپ نخود همراه با شاهد محلی جم، در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در4 تکرار و به‌مدت 3 سال زراعی (91-1388) درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام شد. ژنوتیپ‌های مورد بررسی در طول زمستان 88 ،89 و 90 به‌ترتیب تحت تأثیر سرمای طبیعی 5/8- ، 11- و 12- درجه سانتی‌گراد بدون پوشش برف قرار گرفتند. نتایج تجزیة واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از نظرصفات عملکرد دانه و بیوماس، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، شاخص برداشت، درجه باردهی، تحمل سرما، درصد مقاومت به سرما و تعداد بوته زنده مانده پس از سرما اختلاف آماری معنی‌دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانة ژنوتیپ‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 6 ، 9 و 4 به ترتیب با 1017 ، 1013 و 977 کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص دادند و نسبت به شاهد جم، برتر بودند. نتایج بررسی ژنوتیپ‌ها از نظر تحمل سرما نشان داد که تقریباً تمامی لاین‌ها سرمای 5/8- درجه سانتی‌گراد را به خوبی تحمل نمودند. لاین شماره 9 ( FLIP 00-84C) بیشترین مقاومت را نسبت به سرما از خود نشان داد و بر اساس نتایج حاصل از تجزیة پایداری به روش غیرپارامتری رتبه‌بندی، کمترین میانگین رتبه (R) مربوط به همین لاین و برابر با 3/3 بود. کمترین انحراف معیار رتبه (SDR) را ژنوتیپ شماره 12 با مقدار عددی 57/0 به خود اختصاص داد. بررسی عملکرد ژنوتیپ‌ها با استفاده از پارامتر واریانس عملکرد بین سال‌ها (S2y) نشان داد که ژنوتیپ‌های 1، 2و 9 به ترتیب با مقادیر 155/0، 196/0 و 217/0 از کمترین واریانس و بیشترین پایداری برخوردار بودند. با توجه به کم بودن مقادیر عددی S2y و SDR، جمع‌بندی نتایج دلالت بر عملکرد بیشتر و نیز پایداری عملکرد لاین FLIP 00-84C در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی در این آزمایش داشت.
خشنود علیزاده؛ وحید فتحی رضائی
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، صفحه 33-40
چکیده
معرفی ارقام مناسب ماشک با قابلیت کشت پاییزه برای تولید علوفه در دیمزارهای سردسیر از نیازهای مهم کشور در حال حاضر است و هر روز بر اهمیت آن افزوده می‌شود. در این تحقیق 14 لاین ماشک مجاری انتخابی از ژرم‌پلاسم بین‌المللی در طی دو سال زراعی 1389-1387 در چهار ایستگاه تحقیقاتی همکار با موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بر اساس طرح بلوک‌های کامل ...
بیشتر
معرفی ارقام مناسب ماشک با قابلیت کشت پاییزه برای تولید علوفه در دیمزارهای سردسیر از نیازهای مهم کشور در حال حاضر است و هر روز بر اهمیت آن افزوده می‌شود. در این تحقیق 14 لاین ماشک مجاری انتخابی از ژرم‌پلاسم بین‌المللی در طی دو سال زراعی 1389-1387 در چهار ایستگاه تحقیقاتی همکار با موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بر اساس طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب عملکرد علوفه ژنوتیپ‌ها نشان داد که اثر اصلی مکان، سال، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ ×محیط در سطح 1% معنی‌دار بودند. شاخص‌های غیرپارامتریک پایداری، از نظر شناسایی ارقام پایدار در این پژوهش در سه گروه متمایز بودند. گروه اول شامل آمارههای مبتنی بر رتبه و عملکرد ژنوتیپ‌ها که رقم گلسفید و لاین Sel-515 را پایدار تشخیص دادند و از لحاظ گروهی دیگر از شاخصها نیز لاین‌های Sel-459 و Sel-1327 برتر بودند که همگی بعنوان لاین‌های امیدبخش جهت کشت پاییزه شناسایی شدند ولی در مجموع چنین نتیجهگیری شد که لاین Sel-515 با داشتن کمترین میانگین رتبه و نیز کمترین تغییرات رتبه از بیشترین هوموستازی در شرایط دیم سردسیر برخوردار بود.
امین عباسی؛ واقف عنایتی
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، صفحه 41-51
چکیده
به منظور بررسی اثرات فقدان منیزیم، روی فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان و مرگ سلولی، رقم PGS گندم دوروم به روش هیدروپونیک در سال 1388 در اتاقک رشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه بر پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار کشت شد. تیمارهای مورد مطالعه در این آزمایش شامل گیاهچه‌های شاهد (Ca(NO3)2، KNO3، MgSO4، KH2PO4 ،FeSO4،H3Bo3،MnSO4،ZnSO4، ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرات فقدان منیزیم، روی فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان و مرگ سلولی، رقم PGS گندم دوروم به روش هیدروپونیک در سال 1388 در اتاقک رشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه بر پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار کشت شد. تیمارهای مورد مطالعه در این آزمایش شامل گیاهچه‌های شاهد (Ca(NO3)2، KNO3، MgSO4، KH2PO4 ،FeSO4،H3Bo3،MnSO4،ZnSO4، CuSO4 و H2MoO4) و فقدان منیزیم (حذفMgSO4 از ترکیب غذایی از ابتدای کشت) بودند. نتایج حاصل نشان داد که فقدان عنصر منیزیم سبب افزایش تولید انواع اکسیژن فعال می‌شود. بطوریکه افزایش میزان پراکسید هیدروژن نیز بیانگر این امر می‌باشد. بعلاوه در شرایط کمبود منیزیم فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز و میزان کلروفیل کل نسبت به شاهد کاهش معنی‌داری نشان داد. اما فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در شرایط عدم منیزیم افزایش معنی‌داری داشت. برآیند تغییرات مذکوراحتمالاً سبب بروز تنش اکسیداتیو در داخل سلول‌های گیاهی شده و در نتیجه منجر به افزایش میزان آسیب‌های وارده به مولکول زیستی شده است. افزایش پراکسیداسیون لیپیدی و میزان مرگ سلولی این نظر را تایید کرد. همچنین نتایج این بررسی نشان داد که کاهش کارایی چرخه مهلر و گزانتوفیل و کاهش فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز سبب افزایش آسیب به مولکول‌های زیستی شده است. کاهش کارایی چرخه مهلر و گزانتوفیل وکاهش فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز سبب افزایش آسیب به مولکول‌های زیستی شده است. بنابراین می‌توان بیان داشت که بین فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان و پراکسیداسیون لیپیدی و مرگ سلولی یک ارتباط منفی وجود دارد.
علیرضا توکلی
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، صفحه 53-68
چکیده
به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و مقادیر تکآبیاری بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو رقم جو دیم، تحقیقی به صورت کرت های دوبار خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ر سه تکرار و در دو سال زراعی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجراء درآمد. سه تاریخ کاشت (زود، معمول، دیر)، پنج مدیریت تخصیص آبیاری محدود (دیم، تکآبیاری ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و مقادیر تکآبیاری بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو رقم جو دیم، تحقیقی به صورت کرت های دوبار خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ر سه تکرار و در دو سال زراعی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجراء درآمد. سه تاریخ کاشت (زود، معمول، دیر)، پنج مدیریت تخصیص آبیاری محدود (دیم، تکآبیاری به میزان 50 میلی‌متر در زمان کاشت، تکآبیاری به میزان 100 میلی‌متر در زمان کاشت، یک مرتبه آبیاری بهاره با تأمین 50% نیاز و یک مرتبه آبیاری بهاره با تأمین 100% نیاز) و دو رقم جو (آبیدر و Dayton) مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد اثر تاریخ کاشت و تکآبیاری بر عملکرد دانه و شاخص بهره‌وری آب کاربردی معنی‌دار است. عملکرد جو Dayton بیشتر از آبیدر بود که ناشی از تعداد سنبله در متر مربع و تعداد دانه در سنبله بیشتر است. آبیاری زمان کاشت به میزان 100 میلی‌متر و در تاریخ کاشت‌های زود و نرمال، از طریق افزایش وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع و افزایش سهم سنبله‌های بارور، عملکرد را بهبود بخشید، به نحوی که میانگین اثربخشی این تیمار در دو سال نشان می‌دهد که کاربرد آن، عملکرد جو را به محدوده 3500 تا 4100 کیلوگرم در هکتار افزایش داد. در خصوص تیمارهای آبیاری بهاره نیز آنچه که اهمیت فراوان دارد، افزایش وزن دانه و سهم سنبله‌های بارور به کل سنبله‌ها است که افزایش عملکرد نسبت به شرایط دیم را توجیه و کفایت جبران 50 درصد تخلیه رطوبتی خاک در بهار (44 میلی‌متر) یعنی I50% را بیان می‌کند.
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، صفحه 69-82
چکیده
به منظور بررسی شاخص‌های رشد ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان دیم در دو شرایط دیم (تنش خشکی) و آبیاری تکمیلی، تعداد 20 ژنوتیپ انتخابی از آزمایش‌های به‌نژادی گندم دیم و خزانه‌های بانک ژن ایران به همراه ارقام زراعی سرداری و آذر2 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 1387-1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی ...
بیشتر
به منظور بررسی شاخص‌های رشد ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان دیم در دو شرایط دیم (تنش خشکی) و آبیاری تکمیلی، تعداد 20 ژنوتیپ انتخابی از آزمایش‌های به‌نژادی گندم دیم و خزانه‌های بانک ژن ایران به همراه ارقام زراعی سرداری و آذر2 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 1387-1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تعیین سرعت رشد گیاه و سرعت رشد نسبی محصول، در طی مراحل مختلف نمو گندم از اندام‌های هوایی ژنوتیپ‌ها نمونه گیری به عمل آمد. نتایج نشان داد که در شرایط دیم لاین Dogu88/Ghafghaz و در شرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ بومی GB-61، لاین‌های اصلاح شده Dogu88/Ghafghaz و PTZNISKA/UT1556-170//UNKNOWN و رقم آذر 2 با دارا بودن سرعت رشد بالا، عملکرد دانه بالایی داشتند. در شرایط دیم سرعت رشد نسبی ژنوتیپ‌های GB- 61، GB- 252، Sardari HR-20، 92 ZHONG257 و آذر 2 نسبت به بقیه ارقام از شیب تندی برخوردار بوده و به همین دلیل تجمع ماده خشک در آن‌ها سریع‌تر بود. نمودار RGR نشان داد که در شرایط دیم، سرعت رشد نسبی بالا به تنهایی موجب افزایش عملکرد دانه نمی‌شود بطوریکه در شرایط تنش خشکی، ژنوتیپ‌هایی با عملکرد بالا دارای سرعت رشد نسبی پایین بودند در حالی که در شرایط آبیاری تکمیلی این روند متفاوت بوده و لاین‌هایی با عملکرد دانه بالا دارای سرعت رشد نسبی بالایی بودند.
سید سعید پورداد؛ رضا ملک حسینی؛ حسین حاتم زاده
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، صفحه 85-100
چکیده
به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی و برآورد هتروزیس در رگه‌های خالص آفتابگردان از نظر عملکرد دانه و سه صفت زراعی دیگر،تعداد 68 رگه خالص با رقم آزاد گرده افشان لاکومکا تلاقی داده شده و در سال بعد رگه‌ها و تاپ کراس‌های حاصل در دو تکرار و در دو محیط با شرایط رطوبتی متفاوت در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه ...
بیشتر
به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی و برآورد هتروزیس در رگه‌های خالص آفتابگردان از نظر عملکرد دانه و سه صفت زراعی دیگر،تعداد 68 رگه خالص با رقم آزاد گرده افشان لاکومکا تلاقی داده شده و در سال بعد رگه‌ها و تاپ کراس‌های حاصل در دو تکرار و در دو محیط با شرایط رطوبتی متفاوت در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) کشت شدند. تجزیه واریانس داده‌ها در هر دو شرایط رطوبتی نشان داد که بین رگه های خالص و نیز تاپ کراس‌ها اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% برای کلیه صفات وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط تنش رطوبتی متعلق به رگه SIL-109 با 6/14گرم در بوته وتاپ کراس SIL-175×lakumka با 6/38 گرم در بوته بود. در شرایط عدم تنش رطوبتی نیز رگه SIL-102 با 7/26گرم در بوته وتاپ کراس SIL-99×lakumka با2/32 گرم در بوته بالاترین عملکرد دانه را داشتند. میانگین عملکرد رگه ها و تاپ کراس‌ها در محیط بدون تنش بیش از دو برابر محیط تنش رطوبتی بود.میانگین هتروزیس برای عملکرد دانه در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 25/25 و77/43 درصد بود. همچنین بررسی تعداد ترکیبات هتروتیک در دو محیط نشان داد که تعداد بیشتری از تاپ کراس‌ها در شرایط عدم تنش رطوبتی دارای هتروزیس مثبت بوده و پتانسیل عملکرد خود را بهتر بروز داده‌اند. بررسی قابلیت ترکیب پذیری در دو شرایط تنش و عدم تنش نیز نشان داد که قابلیت ترکیب پذیری رگه های خالص در شرایط بدون تنش رطوبتی افزایش می یابد. بررسی بای پلات ترکیب پذیری عمومی رگه‌های خالص نشان داد که در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 8 و 10 رگه خالص در نزدیکی بردار عملکرد دانه و در ناحیه هم جهت با این بردار قرار داشتند که دارای قابلیت ترکیب پذیری عمومی بالایی بودند.
