نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• یداله فرایدی

موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور

چکیده

به منظور انتخاب ارقام پایدار و پرمحصول و متحمل به سرما، این پژوهش با  13 ژنوتیپ نخود همراه با شاهد محلی جم، در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در4 تکرار و به‌مدت 3 سال زراعی (91-1388) درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام شد. ژنوتیپ‌های مورد بررسی در طول زمستان 88 ،‌89 و 90 به‌ترتیب تحت تأثیر سرمای طبیعی 5/8- ، 11- و 12- درجه سانتی‌گراد بدون پوشش برف قرار گرفتند. نتایج تجزیة واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از نظرصفات عملکرد دانه و بیوماس، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، شاخص برداشت، درجه باردهی، تحمل سرما، درصد مقاومت به سرما و تعداد بوته زنده مانده پس از سرما اختلاف آماری معنی‌دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانة ژنوتیپ‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 6 ، 9 و 4 به ترتیب با 1017 ، 1013 و 977 کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص دادند و نسبت به شاهد جم، برتر بودند. نتایج بررسی ژنوتیپ‌ها از نظر تحمل سرما نشان داد که تقریباً تمامی لاین‌ها سرمای 5/8- درجه سانتی‌گراد را به خوبی تحمل نمودند. لاین شماره 9 ( FLIP 00-84C)  بیشترین مقاومت را نسبت به سرما از خود نشان داد و بر اساس نتایج حاصل از تجزیة پایداری به روش غیرپارامتری رتبه‌بندی، کمترین میانگین رتبه (R) مربوط به همین لاین و برابر با 3/3 بود. کمترین انحراف معیار رتبه (SDR) را ژنوتیپ‌ شماره 12 با مقدار عددی 57/0 به خود اختصاص داد. بررسی عملکرد ژنوتیپ‌ها با استفاده از پارامتر واریانس عملکرد بین سال‌ها (S²y) نشان داد که ژنوتیپ‌های 1، 2و 9  به ترتیب با مقادیر 155/0، 196/0 و 217/0 از کمترین واریانس و بیشترین پایداری برخوردار بودند. با توجه به کم بودن مقادیر عددی S²y و SDR، جمع‌بندی نتایج دلالت بر عملکرد بیشتر و نیز پایداری عملکرد لاین FLIP 00-84C در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی در این آزمایش داشت.

عنوان مقاله [English]

Seed yield stability of advanced Kabuli type chickpea lines at dry fall sowing in cold region of Maragheh

نویسنده [English]

• Yadollah Farayedi

Dryland Agricultural Research Institute

چکیده [English]

In order to  study of environment × genotype interaction and selection of stable and high yielding and cold  tolerant chickpea lines, this study carried out  with 13 chickpea genotypes along with one local check (Jam) in a RCB design with four replications during three cropping seasons (2009-2012) in agricultural research station of Maragheh (DARI). The genotypes were exposed to cold temperatures of -8.5, -11 and -12 ◦C without snow covering during 2009, 2010, 2011 winters. Combined analysis of variance showed that there were significant differences in grain and biomass yields and highly significant differences in other characteristics (100SW، PH، DF، DM، HI، PS، CT، CH% and PC2) between genotypes. Mean comparison of grain yield showed that FLIP 99-26C، FLIP 00-84C and FLIP 00-39C with 1017، 1013 and 977 Kg/ha had more grain yield than Jam check (973), respectively. The results of this study showed that almost all of genotypes endured -8.5 ◦C perfectly and FLIP 00-84C showed the highest tolerance to cold. Based on ranking method, FLIP 00-84C with 3.3 had the lowest ranking. Genotype No. 12 had the lowest SDR (0.57). Evaluation of yield stability of genotypes with using of among years variance (S2y) showed that genotypes No. 1, 2, 9 with 0.155, 0.196 and 0.217 had low variance, respectively; and they were the most stable genotypes. The conclusion of results based on variance of among years, ranking and CV methods showed that FLIP 00-84C was the most stable genotype.