کورش نادرمحمودی
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 17-31
چکیده
نظر به نقش بذور اصلاح شده در افزایش کمی و کیفی تولید، در سال های اخیر تقاضا برای آنها بالا رفته، اما بدلیل کمبود هستههای اولیة بذر و همچنین محدودیت در امکانات ایستگاههای تحقیقات کشاورزی، در عمل به میزان کافی از بذر پرورشی تولید نشده است.کمبود هستههای اولیة بذر بیشتر بدلیل عدم کارایی روش مرسوم تولید بذر غلات در مزارع "هزارخوشه" ...
بیشتر
نظر به نقش بذور اصلاح شده در افزایش کمی و کیفی تولید، در سال های اخیر تقاضا برای آنها بالا رفته، اما بدلیل کمبود هستههای اولیة بذر و همچنین محدودیت در امکانات ایستگاههای تحقیقات کشاورزی، در عمل به میزان کافی از بذر پرورشی تولید نشده است.کمبود هستههای اولیة بذر بیشتر بدلیل عدم کارایی روش مرسوم تولید بذر غلات در مزارع "هزارخوشه" است، زیرا در این روش عملکرد در واحد سطح بدلیل فاصلة زیاد خوشهها و تلف شدن سطح زیادی از مزرعه بسیار کم است. ضمنا" بازدهی این روش بدلیل عملیات کشت دستی پر هزینه و زمان بر است. روش جدید بر اساس کشت مزارع پرورش-1 بصورت کرتی طراحی شده و طی سال های زراعی 86-1385 ، 87-1386 و 88-1387 در معاونت مؤسسة تحقیقات کشاورزی دیم کشور با موفقیت به اجرا در آمده است. این روش در مقایسه با روش مرسوم مزرعة "هزارخوشه" از نظر میزان تولید با هزینه بسیار کمتر، برتری قابل ملاحظهای داشته و توانسته است در افزایش تولید بذور پرورشی با درجه خلوص استاندارد، بسیار مؤثر باشد. در این روش میزان تولید جو سرارود-1 در سال زراعی 88-1387 در مرحلة پرورش-1 به 3900 کیلوگرم در هکتار رسید که نسبت به حداکثر برداشت از مزرعه "هزارخوشه" (300 کیلوگرم در هکتار طی سالهای گذشته)، دارای افزایش چشمگیر بود.
یداله فرایدی
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 17-32
چکیده
به منظور انتخاب ارقام پایدار و پرمحصول و متحمل به سرما، این پژوهش با 13 ژنوتیپ نخود همراه با شاهد محلی جم، در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در4 تکرار و بهمدت 3 سال زراعی (91-1388) درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام شد. ژنوتیپهای مورد بررسی در طول زمستان 88 ،89 و 90 بهترتیب تحت تأثیر سرمای طبیعی 5/8- ، 11- و 12- درجه سانتیگراد ...
بیشتر
به منظور انتخاب ارقام پایدار و پرمحصول و متحمل به سرما، این پژوهش با 13 ژنوتیپ نخود همراه با شاهد محلی جم، در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در4 تکرار و بهمدت 3 سال زراعی (91-1388) درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام شد. ژنوتیپهای مورد بررسی در طول زمستان 88 ،89 و 90 بهترتیب تحت تأثیر سرمای طبیعی 5/8- ، 11- و 12- درجه سانتیگراد بدون پوشش برف قرار گرفتند. نتایج تجزیة واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپها از نظرصفات عملکرد دانه و بیوماس، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، شاخص برداشت، درجه باردهی، تحمل سرما، درصد مقاومت به سرما و تعداد بوته زنده مانده پس از سرما اختلاف آماری معنیدار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانة ژنوتیپها نشان داد که ژنوتیپهای شماره 6 ، 9 و 4 به ترتیب با 1017 ، 1013 و 977 کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص دادند و نسبت به شاهد جم، برتر بودند. نتایج بررسی ژنوتیپها از نظر تحمل سرما نشان داد که تقریباً تمامی لاینها سرمای 5/8- درجه سانتیگراد را به خوبی تحمل نمودند. لاین شماره 9 ( FLIP 00-84C) بیشترین مقاومت را نسبت به سرما از خود نشان داد و بر اساس نتایج حاصل از تجزیة پایداری به روش غیرپارامتری رتبهبندی، کمترین میانگین رتبه (R) مربوط به همین لاین و برابر با 3/3 بود. کمترین انحراف معیار رتبه (SDR) را ژنوتیپ شماره 12 با مقدار عددی 57/0 به خود اختصاص داد. بررسی عملکرد ژنوتیپها با استفاده از پارامتر واریانس عملکرد بین سالها (S2y) نشان داد که ژنوتیپهای 1، 2و 9 به ترتیب با مقادیر 155/0، 196/0 و 217/0 از کمترین واریانس و بیشترین پایداری برخوردار بودند. با توجه به کم بودن مقادیر عددی S2y و SDR، جمعبندی نتایج دلالت بر عملکرد بیشتر و نیز پایداری عملکرد لاین FLIP 00-84C در بین ژنوتیپهای مورد بررسی در این آزمایش داشت.
زین العابدین شم آبادی
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 17-28
چکیده
به منظور بررسی اثر روش خاکورزی حفاظتی بر استفاده بهینه از سوخت و بارندگی، آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تیمار کشت مستقیم (NT) ، کمخاکورزی (RT)، کشت رایج با و بدون جمعآوری کلش (CT1 , CT2) در 5 تکرار در تناوب گندم- آفتابگردان و به مدت 4 سال در منطقه کالپوش شاهرود انجام شد. نتایج نشان داد، بین تیمارهای مختلف آزمایش از ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر روش خاکورزی حفاظتی بر استفاده بهینه از سوخت و بارندگی، آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تیمار کشت مستقیم (NT) ، کمخاکورزی (RT)، کشت رایج با و بدون جمعآوری کلش (CT1 , CT2) در 5 تکرار در تناوب گندم- آفتابگردان و به مدت 4 سال در منطقه کالپوش شاهرود انجام شد. نتایج نشان داد، بین تیمارهای مختلف آزمایش از نظر حفظ بقایا احتلاف معنیدار در سطح 1% وجود داشت. کاشت مستقیم و روش رایج بیشترین و کمترین مقدار حفظ بقایا را دارا بودند. در سال اول آزمایش بین تیمارهای آزمایش اختلاف رطوبت موجود در خاک در اعماق مختلف معنیدار نبود. تیمارهای کشت رایج و مستقیم به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد گندم را داشتند (%5>P) . در سال چهارم، محتوای رطوبت خاک در عمق 20-5 سانتیمتری اختلاف معنیدار آماری داشت. بیشترین وکمترین مقدار ذخیره رطوبت به ترتیب مربوط به تیمارهای کاشت مستقیم و روش رایج بود. در سال چهارم هرچند از نظر عملکرد بین تیمارها احتلاف معنیدار وجود نداشت، ولی بیشترین وکمترین عملکرد گندم به ترتیب مربوط به تیمار کمخاکورزی روش رایج بود. از نظر مصرف سوخت و زمان انجام عملیات، بیشترین و کمترین مقدار مربوط به روش رایج و کاشت مستقیم بود. بیشترین وکمترین مقدار بهرهوری سوخت مربوط به تیمار کاشت مستقیم و روش رایج بود. با توجه به روند عملکرد محصول و بهرهوری مصرف سوخت و به منظور حفظ رطوبت خاک و استفاده بهینه از سوخت در شرایط دیم، استفاده از روشهای خاکورزی حفاظتی (کمخاکورزی و کاشت مستقیم) به جای شخم با گاوآهن برگرداندار توصیه میشود.
گیاهان زراعی دیم
داود صادق زاده اهری
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 19-30
چکیده
این مطالعه به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و اندازه بذر بر صفات گیاهچهای ژنوتیپهای نخود در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از آزمایش فاکتوریل با سه عامل شامل ژنوتیپ، اندازه بذر و سطوح تنش بر پایه طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. عامل ژنوتیپ در 4 سطح(آرمان، آزاد، ILC482 و توده بومی ترکیه)، عامل اندازه بذر در سه سطح( درشت با قطر بیش از ...
بیشتر
این مطالعه به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و اندازه بذر بر صفات گیاهچهای ژنوتیپهای نخود در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از آزمایش فاکتوریل با سه عامل شامل ژنوتیپ، اندازه بذر و سطوح تنش بر پایه طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. عامل ژنوتیپ در 4 سطح(آرمان، آزاد، ILC482 و توده بومی ترکیه)، عامل اندازه بذر در سه سطح( درشت با قطر بیش از 8 میلیمتر، متوسط با قطر 6- 8 میلیمتر و ریز با قطر کمتر از 6 میلیمتر) و عامل تنش خشکی القایی با پلی اتیلن گلایکول در 5 سطح( صفر به عنوان شاهد، 2/0- ، 4/0- ،6/0- و 8/0- بار) بود. با استفاده از روش رتبهبندی صفات، میزان تحمل تنش در اندازههای متفاوت بذر و ژنوتیپهای آزمایشی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان جوانهزنی، طول ساقهچه و ریشهچه، شاخص بنیه بذر و شاخص بنیه طولی گیاهچه متعلق به بذوری با اندازه ریز و بیشترین مقادیر وزن تر و خشک گیاهچه مربوط به بذور درشت بود. جمعبندی نتایج بر اساس رتبهبندی صفات نشان داد که لاین ILC 482 متحملترین ژنوتیپ آزمایشی به تنش خشکی بود. بر اساس نتایج بدست آمده بذوری با اندازه درشت در برابر تنش خشکی حساستر بودند.
نوشین صادقزاده؛ رقیه حاجیبلند؛ بهزاد صادق زاده
دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 21-32
چکیده
مطالعه خشکی از جنبههای فیزیولوژیکی و بیوشیمیائی با توجه به وجود اطلاعات کم در زمینه پاسخ گندمهای تتراپلوئید (گندم دوروم) و هگزاپلوئید (گندم نان) به تنش خشکی، ضروری به نظر میرسد. در این پژوهش، واکنش لاینهای حساسی از گندم نان و دوروم (به همراه شاهدهای متحمل) به تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات گلدانی در قالب طرح کاملا ...
بیشتر
مطالعه خشکی از جنبههای فیزیولوژیکی و بیوشیمیائی با توجه به وجود اطلاعات کم در زمینه پاسخ گندمهای تتراپلوئید (گندم دوروم) و هگزاپلوئید (گندم نان) به تنش خشکی، ضروری به نظر میرسد. در این پژوهش، واکنش لاینهای حساسی از گندم نان و دوروم (به همراه شاهدهای متحمل) به تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در گلخانه تحت دو شرایط آبی (آبیاری تا حد ظرفیت زراعی) و شرایط خشکی (آبیاری تا 20 درصد ظرفیت زراعی) انجام شد. تنش خشکی در مقایسه با شرایط بدون تنش، اثرات منفی در هر دو گونه داشت ولی میزان کاهش صفاتی نظیر بیوماس و طول ریشه، تثبیت خالص دیاکسید کربن، تعرق و گشودگی روزنه، پتانسیل اسمزی برگ و ریشه، بهرهوری آب در گندم نان به مراتب بیش از گندم دوروم بود. بعلاوه، میزان غلظت پروتئین و پرولین در برگ و ریشه در نتیجه خشکی در گندم دوروم نسبت به گندم نان افزایش بیشتری داشت. ضمنا، تنش خشکی تاثیری در میزان کارتنوئیدها و آنتوسیانین برگ هیچ یک از گونهها نداشت. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که پاسخ فیزیولوژیک گونههای مختلف گندم نان و دوروم به تنش خشکی یکسان نبوده و گندم دوروم میتواند واکنش بهتری در مقابله با تنش خشکی نسبت به گندم نان نشان دهد که به نظر میرسد استفاده از این توانایی درگندم دوروم میتواند از نظر بهبود تولید گندم در دیمزارهای کشور موثر باشد.
احمد کوچک زاده؛ امیر عزیزپناه؛ عبدالرضا احمدی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 25-39
چکیده
به منظور بررسی کارایی مصرف انرژی در سیستم تولید نخود مطالعه میدانی در شهرستان ایوان طی سال زراعی 99-1398 انجام گرفت و اطلاعات زراعی مورد نیاز در تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت با استفاده از تکمیل پرسش-نامه و مصاحبهی حضوری با 240 کشاورز جمعآوری گردید. نتایج نشان داد بیشترین مقدار انرژی ورودی درکشت مکانیزه به ترتیب سوخت دیزل، کودهای ...
بیشتر
به منظور بررسی کارایی مصرف انرژی در سیستم تولید نخود مطالعه میدانی در شهرستان ایوان طی سال زراعی 99-1398 انجام گرفت و اطلاعات زراعی مورد نیاز در تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت با استفاده از تکمیل پرسش-نامه و مصاحبهی حضوری با 240 کشاورز جمعآوری گردید. نتایج نشان داد بیشترین مقدار انرژی ورودی درکشت مکانیزه به ترتیب سوخت دیزل، کودهای شیمیایی، بذر و درکشت سنتی به ترتیب کودهایشیمیایی، سوخت و بذر هستند. نسبت انرژی، بهرهوری انرژی، شدت انرژی و انرژی خالص درکشت مکانیزه به ترتیب 83/2 ،27/0 کیلوگرم برمگاژول ،6/3 مگاژول برکیلوگرم، 46/12272 مگاژول بر هکتار و درکشت سنتی به ترتیب 41/2، 23/0 کیلوگرم برمگاژول، 2/4 مگاژول برکیلوگرم، 52/9608 مگاژول برهکتار تعیین گردید. سهم انرژیهای مستقیم، غیرمستقیم، تجدیدپذیر وتجدیدناپذیر درکشت مکانیزه به ترتیب 47، 53، 20، 80 درصد و درکشت سنتی به ترتیب 38، 62، 31، 69 درصد ازکل انرژی مصرفی بود. تجزیه و تحلیل آمارهای پرسشنامه به روش مدلسازی با DEA solver انجام گرفت و مشخص شد نهادههای قارچکش، فسفات و آفتکش بهترین نهادههای اثرگذار بر عملکرد دانه و عملکرد کاه درکشت مکانیزه و سنتی میباشند. با این وجود، این نهادهها درکشت سنتی نسبت به کشت مکانیزه در مجموع کارایی پایینتری داشتند. همچنین تحلیل شاخصها نشان داد کارآمدی کشت مکانیزه نسبت به کشت سنتی بیشتر است.
گیاهان زراعی دیم
غلامرضا خلیل زاده؛ ابراهیم عزیزاف؛ جواد مظفری
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 35-53
چکیده
به منظور ارزیابی تودههای بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن، این آزمایش در سال زراعی 89-1388 با استفاده از 42 توده بومی گندم نان با مصرف تقسیط 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره و شاهد (بدون مصرف کود) بصورت اسپلیت پلات برپایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی در بین تودههای بومی مورد ارزیابی ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تودههای بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن، این آزمایش در سال زراعی 89-1388 با استفاده از 42 توده بومی گندم نان با مصرف تقسیط 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره و شاهد (بدون مصرف کود) بصورت اسپلیت پلات برپایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی در بین تودههای بومی مورد ارزیابی برای کارایی جذب و مصرف نیتروژن وجود داشت. تجزیه واریانس اختلاف آماری بسیار معنیداری برای ژنوتیپها در صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، شاخص برداشت، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، عملکرد نیتروژن دانه شاخص برداشت نیتروژن، کارایی جذب و مصرف نیتروژن نشان داد. اثر متقابل ژنوتیپ × نیتروژن در تمام صفات به استثنای صفت شاخص برداشت معنیدار بود. استفاده از کود باعث افزایش عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، کارایی جذب نیتروژن و کاهش شاخص برداشت و وزن هزار دانه گردید. تودههای بومی 19G، 26G، 29G، 37G و 41G عملکرد دانه بالاتری داشتند. در مقابل، تودههای 11G، 12G و 14G در نیتروژن کمتر عملکرد بالایی نشان دادند. بیشترین غلظت نیتروژن دانه در تودههای 19G، 21G، 29G و بالاترین غلظت نیتروژن در کاه و کلش در تودههای 12G، 15G، 28G به اثبات رسید. بالاترین کارایی مصرف نیتروژن در سطح شاهد و مربوط به تودههای بومی 19G، 26G، 37G و 41G بود. در بین اجزاء کارایی مصرف نیتروژن (کارایی جذب نیتروژن، شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن)، کارایی جذب نیتروژن با 85% در هر دو سطح نیتروژن بیشترین سهم را از واریانس کل نسیت به شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن (15-2%) به خود اختصاص داد. بهترین تودههای بومی برای کارایی جذب نیتروژن مربوط به 9G، 11G، 27G، 37G بود. از نظر پتانسیل عملکرد دانه تودههای بومی 19G، 26G، 27G، 37G و 41G در مقایسه با دیگر تودهها بیشترین میزان را داشتند.
سید مرتضی ابطحی؛ کریم باقرزاده
دوره 3، شماره 2 ، آذر 1393، ، صفحه 105-113
چکیده
به منظور مقایسه تولید علوفه و دانه چاودار با جو، تریتیکاله و ماشک تحت شرایط دیم، آزمایشی با 8 تیمار مختلف شامل چاودار، چاودار کوهی، تریتیکاله، جو، و مخلوط هرکدام از این گیاهان با ماشک، در یک آزمایش سه ساله و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سالهای 90-1388مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در سال اول بیشترین تولید علوفه (کاه) و دانه ...
بیشتر
به منظور مقایسه تولید علوفه و دانه چاودار با جو، تریتیکاله و ماشک تحت شرایط دیم، آزمایشی با 8 تیمار مختلف شامل چاودار، چاودار کوهی، تریتیکاله، جو، و مخلوط هرکدام از این گیاهان با ماشک، در یک آزمایش سه ساله و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سالهای 90-1388مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در سال اول بیشترین تولید علوفه (کاه) و دانه به ترتیب به گیاه چاودار و جو با میانگین 1821 و 771 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت. در سال دوم بیشینه تولید کاه و دانه به ترتیب با میانگین 4828 و 1159 کیلوگرم در هکتار از گیاه چاودار بدست آمد. در سال سوم بیشترین تولید کاه و دانه به گیاه تریتیکاله با میانگین 2813 و 959 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت. با توجه به میزان بارندگی ها در 3 سال اجرای آزمایش، تاثیر بارندگی روی تولید اثر گذار بود. در بارندگی مناسب (بالاتر از 300 میلی متر) گیاه چاودار توانایی بالایی برای تولید کاه و دانه داشت. در شرایط بارش 300-250 میلیمتر گیاه تریتیکاله میتواند با چاودار رقابت کند. با کاهش بارندگی درحدود 200 میلی متر گیاه جو تولید بهتری از دانه را داشت. همچنین تجزیه علوفه و دانه تیمارهای مختلف جهت تعیین کیفیت و خوشخوراکی نشان میدهد که چاودار و تریتیکاله از نظر درصد پروتئین خام نسبت به جو و چاودار کوهی در جایگاه بالاتری قرار دارند.
گیاهان زراعی دیم
محمدرضا عباسی؛ اردلان مهرانی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 115-128
چکیده
اسپرس یکی از گیاهان علوفهایی است که علاوه بر کشت آبی قابلیت استفاده در دیم را دارد. این تحقیق به منظور شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در صفات زراعی- مورفوفنولوژیکی جنس اسپرس و استفاده از این تنوع برای پیشبهنژادی این محصول، انجام شد. در این تحقیق 159 توده اسپرس از 20 گونه که بطور طبیعی در کشور پراکنش دارند در مزرعه کشت شدند. نوزده صفت زراعی-مورفوفنولوژیکی ...
بیشتر
اسپرس یکی از گیاهان علوفهایی است که علاوه بر کشت آبی قابلیت استفاده در دیم را دارد. این تحقیق به منظور شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در صفات زراعی- مورفوفنولوژیکی جنس اسپرس و استفاده از این تنوع برای پیشبهنژادی این محصول، انجام شد. در این تحقیق 159 توده اسپرس از 20 گونه که بطور طبیعی در کشور پراکنش دارند در مزرعه کشت شدند. نوزده صفت زراعی-مورفوفنولوژیکی تودهها طی دوسال در مزرعه یادداشت گردید. تنوع بالایی در صفات ارزیابی شده در تودههای موجود در هر گونه دیده شد. تجزیه خوشهای گونهها را در چهار خوشه قرار داد که گونههایی که دارای صفات زراعی مطلوبی بودند با یکدیگر در یک خوشه در کنار هم ظاهر شدند. در تجزیه به عاملها، صفات زراعی موثر در پتانسیل تولید کمی و کیفی علوفه بیشترین تاثیر را در عامل اول داشتند درصورتیکه عامل دوم بیشتر توسط صفات زایشی گیاه تحت تاثیر قرار میگرفت. پراکنش گونهها در بای پلات حاصل از دو عامل اول نتیجه تجزیه خوشهای را تایید نمود. بر اساس تجزیهها، گونههای O. pulchella Schrenk.، O. hohenackeriana C.A.Mey، O. subnitens Bornm.، O. chorassanica Bunge و O. schahuensis Bornm برای به کار گیری در سیستمهای زراعی جهت تولید علوفه پیشنهاد شدند.
گیاهان زراعی دیم
سیده سودابه شبیری؛ هادی خرسندی؛ مسعود کامل
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 125-141
چکیده
به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد دو رقم عدس (کیمیا و بیله سوار)، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده زنجان و ایستگاه دیم مراغه طی دو سال زراعی96-1394 اجرا شد. سه فاصله بین ردیف (15، 20 ، 25 سانتیمتر) و شش سطح تراکم بذر (150، 175، 200، 225، 250 و 275 دانه در متر مربع) ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد دو رقم عدس (کیمیا و بیله سوار)، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده زنجان و ایستگاه دیم مراغه طی دو سال زراعی96-1394 اجرا شد. سه فاصله بین ردیف (15، 20 ، 25 سانتیمتر) و شش سطح تراکم بذر (150، 175، 200، 225، 250 و 275 دانه در متر مربع) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه مرکب نشان داد که اثر منطقه، اثر سال و اثر متقابل سال در منطقه بر صفات روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه (P<0.01) معنی دار بود. نتایج نشان داد که افزایش تراکم تا 225 دانه در متر مربع باعث افزایش عملکرد دانه شده ولی تراکم بیش از آن تاثیری در افزایش عملکرد دانه عدس نداشت. همچنین افزایش تراکم تا 200 دانه در متر مربع باعث افزایش وزن صد دانه گردید و با افزایش تراکم بیشتر از 200 دانه در متر مربع، وزن صد دانه کاهش نشان داد. افزایش فاصله ردیف از 15 به 25 سانتیمتر عملکرد دانه عدس را کاهش داد. بر اساس نتایج بدست آمده از این مطالعه میتوان نتیجه گرفت که در شرایط دیم زنجان و مراغه، بهترین فاصله ردیف برای کاشت محصول عدس، 15 سانتیمتر و بهترین تراکم، 200 دانه در مترمربع می باشد.
گیاهان زراعی دیم
احسان فتحی؛ ایرج طهماسبی؛ نسرین تیموری
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 135-155
چکیده
این مطالعه به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تداخل علفهای هرز روی برخی صفات کیفی و کمی دانه رقمهای نخود اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در 15 کیلومتری شهر دهگلان در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تاریخ کاشت )پاییزه، انتظاری و بهاره( و ارقام نخود ...
بیشتر
این مطالعه به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تداخل علفهای هرز روی برخی صفات کیفی و کمی دانه رقمهای نخود اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در 15 کیلومتری شهر دهگلان در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تاریخ کاشت )پاییزه، انتظاری و بهاره( و ارقام نخود (ILC482، آزاد، آرمان، پیروز و کاکا) به صورت فاکتوریل به کرتهای اصلی و تداخل (وجین و عدم وجین) علفهای هرز به کرتهای فرعی اختصاص داده شدند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تاریخ کاشت در تمام صفات مورد بررسی معنی دار بود. رقابت علفهای هرز باعث کاهش شدید تعداد دانه شد. به طوری که در کشت پاییزه در شرایط تداخل نسبت به عدم تداخل تعداد دانه کاهش 58/77 درصدی نشان داد. این کاهش در کشت انتظاری و بهاره به ترتیب 65/76 و35/99 درصد بود. تداخل علف هرز باعث افزایش وزن صد دانه نسبت به شرایط عدم تداخل شد. بیشترین مقدار عملکرد دانه در کشت انتظاری مشاهده شد. رقم 482ILC با مقدار 4/132 گرم در مترمربع دارای بیشترین عملکرد دانه بود. ازنظرعملکرد دانه کاکا مناسب ترین رقم در شرایط تداخل علف هرز بود. بین ارقام آزمایشی از لحاظ کلیه صفات کیفی دانه به جز خاکستر، فیبر خام و غلظت روی اختلاف معنیدار مشاهده شد. میزان ترکیبات فنلی با طولانی تر شدن دوره رشد افزایش یافت. دربین ارقام مورد آزمایش رقم کاکا دارای بیشترین مقدار تانن بود.
مختار داشادی
دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 153-172
چکیده
به منظور بررسی نیتروژن و پتاسیم بر عملکرد گندم دیم، آزمایشی در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود به مدت دو سال و دو الگوی کشت گندم–گندم و نخود-گندم بصورت فاکتوریل درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل مصرف کود نیتروژنی در چهار سطح شاملN1: عدم مصرف نیتروژن، N2: 80 کیلوگرم در هکتار اوره در زمان ...
بیشتر
به منظور بررسی نیتروژن و پتاسیم بر عملکرد گندم دیم، آزمایشی در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود به مدت دو سال و دو الگوی کشت گندم–گندم و نخود-گندم بصورت فاکتوریل درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل مصرف کود نیتروژنی در چهار سطح شاملN1: عدم مصرف نیتروژن، N2: 80 کیلوگرم در هکتار اوره در زمان کاشت+ محلول پاشی اوره با غلظت 3 درصد، N3:80 کیلوگرم در هکتار اوره در زمان کاشت+ محلول پاشی کود رویالآمین به میزان یک لیتر در هکتار وN4 : 80 کیلوگرم در هکتاراوره در زمان کاشت+40 کیلوگرم در هکتار بهصورت سرک و مصرف پتاسیم در چهار سطح شامل :K1عدم مصرف پتاسیم، K2: محلول پاشی کلرورپتاسیم با غلظت 1درصد، K3: محلول پاشی کود رویال پتاسیم به میزان یک لیتر در هکتار و K4: مصرف 50 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم بودند. نتایج نشان داد که در هر دو تناوب گندم-گندم و نخود- گندم، بیشترین عملکرد دانه به ترتیب با میزان 5/1554 و 5/1670 کیلوگرم در هکتار از مصرف کود رویال آمین بدست آمد که نسبت به شاهد به ترتیب 3/17 و 53/14 درصد افزایش داشتند ولی نسبت به مصرف کود سرک نیتروژن افزایش چشمگیری نشان نداد. بیشترین عملکرد بیولوژیک نیز با میزان 7105 کیلوگرم در هکتار از تیمارکودهای رویالآمین و رویال پتاسیم بدست آمد. بنابراین مصرف کودهای نیتروژنی و پتاسیمی با قابلیت محلول پاشی نظیرکودهای رویال آمین و رویال پتاسیم به میزان یک لیتر در هکتار در اواخر ساقه دهی گندم در شرایط دیم معتدل سرد کشور، ضمن جلوگیری از مخاطرات زیست محیطی، میتواند در افزایش تولید گندم دیم موثر باشند.
گیاهان زراعی دیم
غلامرضا خلیل زاده
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 165-186
چکیده
به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی و همچنین تعیین نوع عمل ژنها، آزمایشی به صورت دیآلل با استفاده از تلاقیهای حاصل از 12 والد در گندم نان اجرا گردید. تعداد 66 هیبرید F2 حاصل از تلاقی دیآلل یک طرفه به همراه والدین آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی در منطقه ساعتلو در سه ...
بیشتر
به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی و همچنین تعیین نوع عمل ژنها، آزمایشی به صورت دیآلل با استفاده از تلاقیهای حاصل از 12 والد در گندم نان اجرا گردید. تعداد 66 هیبرید F2 حاصل از تلاقی دیآلل یک طرفه به همراه والدین آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی در منطقه ساعتلو در سه تکرار و در سال 1392 اجرا گردید. بین والدین و تلاقیهای F2 در صفات مورد مطالعه اختلاف معنیدار وجود داشت. معنیدار بودن میانگین مربعات والدین در برابر تلاقیها، حاکی از وجود هتروزیس معنیدار برای صفات بود. با توجه به معنیدار بودن میانگین مربعات قابلیت ترکیبپذیری عمومی (GCA) و قابلیت ترکیبپذیری خصوصی (SCA) در صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبلچه در سنبله، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک، هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی این صفات نقش داشتند. بیشترین میزان وراثتپذیری متعلق به ارتفاع بوته با 7/83% و کمترین میزان وراثتپذیری با 2/54% در صفت شاخص برداشت بود. وراثتپذیری خصوصی از 1/16 برای تعداد دانه در سنبله تا 2/54% برای ارتفاع بوته متغیر بود. دو والد قیرمزیگول-1 و قیمتلی-17/2 بالاترین رتبهها را در اکثر صفات اجزای عملکرد دارا بوده و از بیشترین قابلیت ترکیبپذیری عمومی (GCA) برخوردار بودند. فراوانی آللهای غالب و مغلوب در صفات مورد مطالعه در تعادل نبوده و در اغلب صفات، آللهای غالب بیش از مغلوب بودند. با توجه به بررسی گرافیکی تجزیه هیمن- جینکز میتوان نتیجه گرفت که برای صفات طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، عملکرد تک بوته و عملکرد بیولوژیک رابطه فوق غالبیت و برای شاخص برداشت غالبیت نسبی بین آللها وجود داشت. نتایج تحقیق نشان داد که افزایش صفات عملکرد تک بوته، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته و طول پدانکل توسط آللهای مغلوب کنترل میشود. از آنجایی که در کنترل عملکرد، هم اثرات افزایشی و هم غیر افزایشی دخیل میباشند، میتوان با انتخاب روش اصلاحی مناسب مثل انتخاب دورهای، امکان تجمیع ژنهای مناسب افزایشی را بالا برد و فرصت بهره برداری از واریانس غالبیت را فراهم نمود.
طهماسب حسین پور؛ مظفر روستایی؛ علی احمدی؛ محمد بهاری؛ رضا دریکوند؛ فرشاد بازوند
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 26-39
چکیده
تنش های محیطی از جمله سرما از عوامل مهم کاهش تولید گندم در مناطق سردسیر کوهستانی دیم میباشند. به منظور ارزیابی خصوصیات زراعی، عملکرد دانه و اجزای آن 20 ژنوتیپ گندم دیم در سال زراعی 85-1384 در منطقه ازنا و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم مورد مطالعه قرار گرفتند. همچنین مقاومت سرمای این ژنوتیپ ها ...
بیشتر
تنش های محیطی از جمله سرما از عوامل مهم کاهش تولید گندم در مناطق سردسیر کوهستانی دیم میباشند. به منظور ارزیابی خصوصیات زراعی، عملکرد دانه و اجزای آن 20 ژنوتیپ گندم دیم در سال زراعی 85-1384 در منطقه ازنا و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم مورد مطالعه قرار گرفتند. همچنین مقاومت سرمای این ژنوتیپ ها در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به روش آزمون انجماد طوقه (تعیینLT50) تعیین شد. در منطقه ازنا ژنوتیپها از نظر اغلب صفات زراعی دارای اختلاف معنیداری بودند. براساس نتایج آزمون انجماد طوقه (LT50)، میزان تحمل به سرما در ژنوتیپها در سریهای مختلف زمانی، متفاوت و بیشترین میزان تحمل در نهایت خوگرفتن به سرما بود به طوریکه میانگین بالاترین درجه مقاومت به سرمای ژنوتیپها در زمان نهایت خوگرفتن به سرما برابر با 17- درجه سانتیگراد بود. عموما ژنوتیپهایی با عملکرد دانه بیشتر، از مقاومت به سرمای بیشتری نیز در مراحل مختلف انجماد طوقه برخوردار بودند. بعلاوه صفاتی نظیر وزن سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد کاه همبستگی مثبت و معنیداری با عملکرد داشتند. بر اساس نتایج تجزیه علیت صفات وزن هزار دانه (**52/0= r) و شاخص برداشت (**48/0= r) بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد دانه داشتند. بر اساس نتایج رگرسیون گام به گام، صفات وزن هزاردانه، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله مؤثرترین صفات تعیین کننده عملکرد دانه بودند. برای پایداری تولید گندم در منطقه سرد و خشک مانند ازنا صفاتی نظیر تحمل به سرما، وزن هزار دانهی بیشتر، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله مورد استفاده قرار گیرند.
غلامرضا حیدری؛ بهنام حسن زاده؛ عادل سی و سه مرده؛ یوسف سهرابی؛ یحیی امام؛ محمد مجیدی
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 29-44
چکیده
به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف گوگرد و منگنز بر خصوصیات فیزیولوژیک آفتابگردان تحت سطوح مختلف آبیاری، در بهار سال 1389، آزمایشی درمزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. سه سطح آبیاری شامل شاهد (3- بار)، تنش ملایم (8- بار)، تنش شدید (12- بار)، به ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف گوگرد و منگنز بر خصوصیات فیزیولوژیک آفتابگردان تحت سطوح مختلف آبیاری، در بهار سال 1389، آزمایشی درمزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. سه سطح آبیاری شامل شاهد (3- بار)، تنش ملایم (8- بار)، تنش شدید (12- بار)، به عنوان فاکتور اصلی در نظر گرفته شد. دو سطح کود گوگرد شامل عدم مصرف (شاهد) و مصرف 30 کیلوگرم در هکتار و دو سطح کود منگنز شامل عدم مصرف (شاهد) و مصرف یک کیلوگرم منگنز در هکتار به صورت فاکتوریل، به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد تنش خشکی با تأثیر بر تبادلات گازی، میزان فتوسنتز را کاهش داد. همچنین نتایج آزمایش نشان داد که مصرف کود گوگرد باعث کاهش میزان کلروفیل b شد. تنش خشکی محتوای نسبی آب برگ (RWC) را کاهش و درصد خسارت به غشای سلولی را افزایش داد. نتایج نشان داد که در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط آبیاری مطلوب، میزان فعّالیت آنزیم کاتالاز کاهش و فعّالیت آنزیم پراکسیداز افزایش پیدا میکند. علاوه بر این، مشخص شد که کاربرد کود منگنز فعّالیت آنزیم کاتالاز را افزایش میدهد. به طور کلی مصرف کود گوگرد نسبت به مصرف کود منگنز به میزان بیشتری باعث افزایش تعدیل اثرات تنش خشکی شد.
بهنژادی
راضیه عطاءالهی؛ روح اله عبدالشاهی؛ علی اکبر مقصودی مود
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 31-44
چکیده
در این پژوهش ژنتیک صفات وابسته به تحمل خشکی شامل لولهای شدن برگها، ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد کل پنجهها، طول و عرض برگ پرچم با استفاده از یک تلاقی دیآلل 9×9 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. لولهای شدن برگ ها یکی از راهکارهای مهم گندم ...
بیشتر
در این پژوهش ژنتیک صفات وابسته به تحمل خشکی شامل لولهای شدن برگها، ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد کل پنجهها، طول و عرض برگ پرچم با استفاده از یک تلاقی دیآلل 9×9 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. لولهای شدن برگ ها یکی از راهکارهای مهم گندم در تحمل تنش خشکی است. نسبت بیکر (25/0) و وراثتپذیری خصوصی (20/0) پایین این صفت نشان دهنده نقش پررنگ آثار غیرافزایشی در کنترل ژنتیکی این صفت است. این نتایج نشان میدهدبرای بهنژادی این صفت گزینش در نسلهای تفکیک نمیتواند مفید باشد و روشهایی مانند بالک، بالک تکبذر و هاپلوئید های مضاعف شده توصیه میگردد. از طرف دیگر، عرض برگ پرچم، طول پدانکل و ارتفاع بوته وراثتپذیری خصوصی (به ترتیب 65/0، 56/0 و 51/0) و نسبت بیکر بالایی (به ترتیب 67/0، 65/0 و 46/0) داشتند. با توجه به این نتایج، روشهای شجرهای و تلاقی برگشتی برای بهنژادی این صفات مناسب است. صفات تعداد کل پنجهها (22%)، طول پدانکل (19%)، عرض برگ پرچم (15%) و ارتفاع بوته (14%) بیشترین پاسخ به گزینش را به خود اختصاص دادند. دلیل این امر تنوع فنوتیپی بالا و یا وراثتپذیری خصوصی بالای این صفات است.
فرهاد آهک پز؛ کوروش نادر محمودی؛ علی حسامی؛ کاظم سلیمانی؛ الیاس نیستانی
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 33-52
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه و تعیین ژنوتیپ های پرمحصول و سازگار در قالب آزمایش های یکنواخت ناحیه ای جو در ایستگاه های تحقیقاتی مناطق سردسیر و معتدل دیم شامل مراغه، سرارود، اردیبل، ارومیه، کردستان(قاملو) و زنجان انجام گرفت. در این بررسی تعداد 10 رقم و لاین جو به همراه دو رقم شاهد (محلی وآبیدر) در قالب طرح بلوک های کامل ...
بیشتر
این تحقیق به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه و تعیین ژنوتیپ های پرمحصول و سازگار در قالب آزمایش های یکنواخت ناحیه ای جو در ایستگاه های تحقیقاتی مناطق سردسیر و معتدل دیم شامل مراغه، سرارود، اردیبل، ارومیه، کردستان(قاملو) و زنجان انجام گرفت. در این بررسی تعداد 10 رقم و لاین جو به همراه دو رقم شاهد (محلی وآبیدر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سه سال زراعی(88-1385) مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه مرکب(3 سال و 6 مکان) نشان دادکه اثرات ساده سال، مکان و ژنوتیپ، اثر متقابل مکان × ژنوتیپ و اثر سه جانبة سال × مکان × ژنوتیپ بر عملکرد دانه از نظر آماری معنیدار هستند. بیشترین وکمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به ایستگاه سرارود (2549 کیلوگرم در هکتار) و ایستگاه زنجان (1578کیلوگرم در هکتار) بوده و لاین شماره 9 با متوسط عملکرد دانه2061 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را در بین ژنوتیپ های آزمایشی داشت. بر اساس روش های ابرهارت و راسل، پارامتر تیپ چهار لین و بینز، ضریب تغییرات محیطی، واریانس محیطی، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا و روش های غیرپارامتری رتبه بندی و نسبت شاخص عملکرد، لاین های 2، 5 و 9 پایدارتر و پر محصول تر از بقیه ژنوتیپ ها بوده و لذا برای کشت در مناطق سردسیر دیم مناسب تشخیص داده شدند.
خشنود علیزاده؛ وحید فتحی رضائی
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 33-40
چکیده
معرفی ارقام مناسب ماشک با قابلیت کشت پاییزه برای تولید علوفه در دیمزارهای سردسیر از نیازهای مهم کشور در حال حاضر است و هر روز بر اهمیت آن افزوده میشود. در این تحقیق 14 لاین ماشک مجاری انتخابی از ژرمپلاسم بینالمللی در طی دو سال زراعی 1389-1387 در چهار ایستگاه تحقیقاتی همکار با موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بر اساس طرح بلوکهای کامل ...
بیشتر
معرفی ارقام مناسب ماشک با قابلیت کشت پاییزه برای تولید علوفه در دیمزارهای سردسیر از نیازهای مهم کشور در حال حاضر است و هر روز بر اهمیت آن افزوده میشود. در این تحقیق 14 لاین ماشک مجاری انتخابی از ژرمپلاسم بینالمللی در طی دو سال زراعی 1389-1387 در چهار ایستگاه تحقیقاتی همکار با موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب عملکرد علوفه ژنوتیپها نشان داد که اثر اصلی مکان، سال، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ ×محیط در سطح 1% معنیدار بودند. شاخصهای غیرپارامتریک پایداری، از نظر شناسایی ارقام پایدار در این پژوهش در سه گروه متمایز بودند. گروه اول شامل آمارههای مبتنی بر رتبه و عملکرد ژنوتیپها که رقم گلسفید و لاین Sel-515 را پایدار تشخیص دادند و از لحاظ گروهی دیگر از شاخصها نیز لاینهای Sel-459 و Sel-1327 برتر بودند که همگی بعنوان لاینهای امیدبخش جهت کشت پاییزه شناسایی شدند ولی در مجموع چنین نتیجهگیری شد که لاین Sel-515 با داشتن کمترین میانگین رتبه و نیز کمترین تغییرات رتبه از بیشترین هوموستازی در شرایط دیم سردسیر برخوردار بود.
اکبر حقیقتی ملکی؛ جلیل عطاریلر؛ هادی خرسندی
دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 33-39
چکیده
به منظور بررسی اثرات سولفات منگنز در افزایش عملکرد دانه و میزان روغن چهار ژنوتیپ گلرنگ بهاره در شرایط دیم، این آزمایش با استفاده از 6 تیمارکود شامل 4 سطح منگنز،0،10،20 و30 کیلوگرم سولفات منگنز در هکتار به صورت مصرف خاکی و 2 سطح محلول پاشی 1 و 2 درصد سولفات منگنز به میزان 5/1 کیلوگرم سولفات منگنز در هکتار و چهار ژنوتیپ گلرنگ ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرات سولفات منگنز در افزایش عملکرد دانه و میزان روغن چهار ژنوتیپ گلرنگ بهاره در شرایط دیم، این آزمایش با استفاده از 6 تیمارکود شامل 4 سطح منگنز،0،10،20 و30 کیلوگرم سولفات منگنز در هکتار به صورت مصرف خاکی و 2 سطح محلول پاشی 1 و 2 درصد سولفات منگنز به میزان 5/1 کیلوگرم سولفات منگنز در هکتار و چهار ژنوتیپ گلرنگ بهاره دیم بصورت فاکتوریل در پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 24 تیمار درچهار بلوک از سال 1388 تا 1390 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا شد. 4 تیمارکود سولفات منگنز بصورت مصرف خاکی و2 تیمارکود سولفات منگنز صورت محلول پاشی مصرف شدند. نتایج تجزیه مرکب دوساله اینآزمایش نشان داد که مصرفکودسولفات منگنز بصورت محلولپاشی برگی و یا مصرف خاکی باعث افزایش تولیدگلرنگگردید. از محلول پاشی 2 درصد سولفات منگنز ، بالاترینعملکرد دانه بهمیزان 928 کیلوگرم در هکتار دانهگلرنگ و 4420 کیلوگرم درهکتار بیوماس(دانه، کاه و کلش) در ژنوتیپ گلرنگ335بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که مصرفخاکی20کیلوگرمکــود سولفــات منگنز در هکتار و یا محلولپاشی آن به میزان 5/1کیلوگرم درهکتار،باعث افزایش 100کیلوگرم در هکتار دانه و 500 کیلوگرم درهکتار کاه و کلش گلرنگ گردیده است.
گیاهان زراعی دیم
رستم فتحی؛ فرهاد امجدپور؛ احمد کوچک زاده؛ امیر عزیزپناه
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 33-46
چکیده
در این تحقیق میزان مصرف انرژی و کارایی آن برای تولید گندم در شهرستان چرداول، استان ایلام، توسط رویکرد تحلیل پوششی دادهها بررسی گردید. نتایج تحقیق نشان دادند که انرژی سوخت، بذر و کود ازته به ترتیب با48، 22 و 19 درصد بیشترین و انرژی نیروی کارگری، حشرهکش و روغن به ترتیب با 024، 045و 064 درصد کمترین سهم را در میان انرژیهای ورودی، به ...
بیشتر
در این تحقیق میزان مصرف انرژی و کارایی آن برای تولید گندم در شهرستان چرداول، استان ایلام، توسط رویکرد تحلیل پوششی دادهها بررسی گردید. نتایج تحقیق نشان دادند که انرژی سوخت، بذر و کود ازته به ترتیب با48، 22 و 19 درصد بیشترین و انرژی نیروی کارگری، حشرهکش و روغن به ترتیب با 024، 045و 064 درصد کمترین سهم را در میان انرژیهای ورودی، به خود اختصاص دادند. میانگین کل انرژی ورودی برای تولید گندم دیم در منطقه 90/10532 مگاژول بر هکتار و انرژی خروجی 98/31568 مگاژول بر هکتار بهدست آمد. نتایج مطالعه نشان داد که متوسط نسبت انرژی، بهرهوری انرژی، شدت انرژی و افزوده خالص انرژی به ترتیب 04/3، kg/MJ-113%، MJ/kg-121/8 و MJ/ha-107/21036 است. سهم انرژیهای مستقیم و غیرمستقیم از کل انرژی مصرفی نیز به ترتیب برابر 49 و 51 درصد محاسبه شد. کارایی کشاورزان با کمک روش تحلیل پوششی دادهها (DEA) در مدلهای CCR و BCC با کمک نرم افزار EMS محاسبه گردیدکه کارایی فنی، کارایی فنی خالص و کارایی مقیاس به ترتیب برابر 88، 97 و 91 درصد گزارش داده شد. مقدار انرژی ورودی بهینهسازی شده توسط مدل بازگشت به مقیاس متغیر MJ/ha-137/8397 مشخص گردید. میزان انرژی قابل ذخیره در شرایط کنونی منطقه مورد مطالعه در مدلBCC 17.97 درصد به دست آمد.
بهـزاد صـــادق زاده؛ غلامرضا عابدی اصل
دوره 1، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 40-62
چکیده
ارزیابی صفات زراعی در تودههای بومی و تعیین ارتباط آنها با عملکرد از اهمیت ویژهای در برنامههای اصلاحی برخوردار است. به همین منظور تعداد 76 توده بومی خالص شده گندم دوروم متعلق به بانک ژن موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در قالب طرح آگومنت در چهار بلوک به همراه چهار شاهد در دو منطقه مراغه و اردبیل تحت شرایط دیم ارزیابی شدند. بر ...
بیشتر
ارزیابی صفات زراعی در تودههای بومی و تعیین ارتباط آنها با عملکرد از اهمیت ویژهای در برنامههای اصلاحی برخوردار است. به همین منظور تعداد 76 توده بومی خالص شده گندم دوروم متعلق به بانک ژن موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در قالب طرح آگومنت در چهار بلوک به همراه چهار شاهد در دو منطقه مراغه و اردبیل تحت شرایط دیم ارزیابی شدند. بر اساس نتایج حاصله، تنوع ژنتیکی برای صفات تعداد پنجه، طول سنبله، تعداد سنبلچه و دانه در سنبله، ارتفاع گیاه و بویژه عملکرد مابین لاینها مشاهده شد. در مراغه 7 لاین و در اردبیل 2 لاین عملکرد بالاتر و معنیداری نسبت به شاهد گردیش داشتند. در منطقه اردبیل عملکرد دانه با صفات ارتفاع گیاه (**31/0= r) و وزن هزاردانه (*23/0= r) همبستگی مثبت داشت. در منطقه مراغه نیز وزن هزاردانه (**58/0= r) همبستگی مثبت با عملکرد داشته ولی همبستگی آن با صفات تعداد روز تا خوشهدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد دانه و تعداد پنجه، منفی و معنیدار بود. نتایج تجزیه رگرسیون در مراغه نشان که وزن هزاردانه تاثیر مثبت و تعداد روز تا رسیدن تاثیر منفی بر عملکرد دانه دارند. بر اساس نتایج تجزیه علیت، وزن هزاردانه و صفت روز تا رسیدن به ترتیب بر روی عملکرد تاثیر مثبت (50/0+) و منفی (27/0-) داشتند. نتایج تجزیه کلاستر بر اساس تمامی صفات مشترک اندازه گیری شده نشان داد کلاسترهایی از حداکثر عملکرد برخوردارند که در آنها تعداد پنجه، تعداد دانه، تعداد روز تا خوشهدهی و رسیدن کمتر بوده و ارتفاع گیاه و وزن دانه بیشتر باشد و بلعکس. علیرغم وجود اختلاف در بین مناطق مورد مطالعه در مورد تاثیر صفات مورد مطالعه بر روی عملکرد، به دلیل همبستگی مثبت و معنیدار وزن هزاردانه با عملکرد، وزن دانه یکی از آسانترین معیارهای گزینش برای انتخاب لاینهای با عملکرد بالا میتواند به شمار آید. بعلاوه، با توجه به کوتاه بودن فصل بارانی در مناطق خشک انتخاب ارقام زودرس میتواند به افزایش عملکرد منجر شود.
عبدالوهاب عبدالهی؛ رضا حق پرست؛ علی رسایی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 41-53
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر علفکشهای مختلف بر کنترل علفهای هرز در ارقام مختلف نخود، آزمایشی در دو منطقه سنقر و سرپل ذهاب در استان کرمانشاه در قالب پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در قالب طرح آماری استریپپلات بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. در سنقر تیمارهای کنترل علفهای هرز شامل پندیمتالین 2 و 4 Li/ha قبل از کاشت ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر علفکشهای مختلف بر کنترل علفهای هرز در ارقام مختلف نخود، آزمایشی در دو منطقه سنقر و سرپل ذهاب در استان کرمانشاه در قالب پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در قالب طرح آماری استریپپلات بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. در سنقر تیمارهای کنترل علفهای هرز شامل پندیمتالین 2 و 4 Li/ha قبل از کاشت (pp)، 2- پرسوئیت 5/0 Li/ha (pp)، سنکور 1 Kg/ha قبل از کا(pp)، فلومت سولام 20 g/ha (pp)، مرلین فلکس 2/0 Li/ha قبل و بعد از سبز شدن، اکسی فلورفن 2/0 Li/ha (pp)، شاهد بدون کنترل علف هرز و شاهد وجین بود که در سرپل ذهاب تیمارهای اکسی فلورفن و پندیمتالین 2/0 لیتر در هکتار اجرا نشدند. ارقام نخود عراقی، ازبک6، ازکان، آنا، سارال، عادل و منصور در سنقر و آزاد، ازبک1، ازبک6، آکسو، ازکان، عادل و منصور در سرپلذهاب بودند. نتایج نشان داد که اثر اصلی فاکتورهای کنترل علفهرز و رقم بر عملکرد دانه معنیدار بود اما اثر متقابل آنها بر عملکرد دانه معنیدار نبود. در سنقر تیمار وجین دستی بالاترین عملکرد دانه و سپس تیمارهای علفکش مرلین فلکس، پندیمتالین و پرسوئیت قرار داشتند و ارقام آنا و عادل برترین رقمها بودند. در سرپل ذهاب نیز بیشترین عملکرد دانه مربوط به وجین دستی، علفکش پندیمتالین و مرلین فلکس بود و رقم عادل برترین رقم بود. در مجموع نتایج نشان داد علفکشهای پندیمتالین، پرسوئیت و مرلین فلکس بعد از وجین دستی تا حدودی باعث کاهش رشد علفهای هرز و افزایش عملکرد نخود نسبت به شاهد بدون کنترل علفهرز شدند.
گیاهان زراعی دیم
نادر اشرفی؛ حسین شهبازی؛ حسین مصطفائی؛ محمد ضعیفی زاده
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 43-58
چکیده
به منظور بررسی تحمل خشکی در لاینهای پیشرفته عدس از طریق صفات مورفو فیزیولوژی، 10 لاین عدس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو محیط بدون تنش و تنش خشکی در سال 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف بین ژنوتیپها از نظر تمام صفات به جز محتوی نسبی آب برگ و فعالیت آنزیم ...
بیشتر
به منظور بررسی تحمل خشکی در لاینهای پیشرفته عدس از طریق صفات مورفو فیزیولوژی، 10 لاین عدس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو محیط بدون تنش و تنش خشکی در سال 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف بین ژنوتیپها از نظر تمام صفات به جز محتوی نسبی آب برگ و فعالیت آنزیم کاتالاز (در شرایط بدون تنش) معنیدار بود. در شرایط بدون تنش لاین ILL-10088 با 1905 کیلوگرم در هکتار و تحت تنش خشکی، لاینهای ILL-10088، ILL-10053 و بیله سوار (ILL-6037)به ترتیب با 1244، 1153 و 1107 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشتند. با توجه با شاخص STI، لاینهای IL-10088، بیله سوار، ILL-10017 و ILL-468 متحملترین ژنوتیپها بودند. درشرایط تنش خشکی، عملکرد دانه با فعالیت کاتالاز، محتوی نسبی آب برگ و پایداری غشای سلولی همبستگی مثبت و در شرایط بدون تنش، با محتوی نسبی آب برگ، پایداری غشای سلولی، تعداد غلاف پر در بوته و وزن هزار دانه، ارتباط مثبت نشان داد. در تجزیه رگرسیون به روش گامبهگام، در شرایط تنش خشکی، فقط محتوی نسبی آب برگ و در شرایط بدون تنش پایداری غشای سلولی و محتوی نسبی آب برگ در مدل باقی ماندند. با استفاده از تجزیه خوشهای، ژنوتیپهای متحمل از ژنوتیپهای حساس تفکیک شدند. با توجه به وجود تنوع ژنتیکی، سهولت اندازهگیری و همبستگی قوی با عملکرد دانه عدس، صفات محتوی نسبی آب برگ و پایداری غشای سلولی به عنوان ابزار غیر مستقیم برای گزینش تحمل خشکی در عدس شناسایی شدند.
گیاهان زراعی دیم
رویا فردوسی؛ غلامرضا قهرمانیان؛ مظفر روستایی
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 45-62
چکیده
در این پژوهش سعی شد عوامل مؤثر بر ضایعات گندم دیم با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی شناسایی و رتبهبندی شده و براساس آن میزان تلفات گندم دیم طی فرآیند تولید اندازهگیری و زیان اقتصادی ناشی از آن ارزیابی گردد. در نهایت بر اساس عوامل شناسایی شده، راهکارهایی جهت کاهش ضایعات ارائه شود. بدین منظور در سالهای زراعی 1400-1399 و 1401-1400 در ...
بیشتر
در این پژوهش سعی شد عوامل مؤثر بر ضایعات گندم دیم با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی شناسایی و رتبهبندی شده و براساس آن میزان تلفات گندم دیم طی فرآیند تولید اندازهگیری و زیان اقتصادی ناشی از آن ارزیابی گردد. در نهایت بر اساس عوامل شناسایی شده، راهکارهایی جهت کاهش ضایعات ارائه شود. بدین منظور در سالهای زراعی 1400-1399 و 1401-1400 در ایستگاه تحقیقاتی مراغه از مزارع تکثیر بذر گندم در مراحل مختلف تولید به صورت تصادفی نمونهگیری شد و ارزش اقتصادی آنها محاسبه گردید. برای تعیین عوامل مهم و مؤثر بر ضایعات، از پرسشنامه مقایسات زوجی که توسط کارشناسان و افراد خبره در این زمینه تکمیل گردید، استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزارهای Excel و Expert Choice بهره گرفته شد. نتایج نشان دادند که سالانه، در هر هکتار به طور متوسط 12/1 درصد گندم به صورت ریزش طبیعی، 46/2 درصد در مرحله برداشت به واسطه دستگاه کمباین و 32/1 درصد به صورت مواد خارجی جامد و علف هرز و کاه از چرخه مصرف خوراک انسانی خارج شده و 95/8 درصد نیز به صورت دانه شکسته به مصرف خوراک دام و طیور میرسد. در کل، 84/13 درصد معادل 233 کیلوگرم در هکتار گندم به صورت ضایعات از چرخه مصرف انسانی خارج میشود. این حجم از ضایعات، معادل محصول تولید شده در سطحی حدود 1387 مترمربع است. اگر هر کیلوگرم از این میزان ضایعات حدود 160000 ریال ارزش داشته باشد، خسارت ناشی از آن سالانه 37280 هزار ریال در هر هکتار خواهد بود. همچنین نتایج فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نشان داد عوامل فنی به ترتیب شامل واحد جداکننده، واحد کوبنده، سکوی برش کمباین و بستر نامناسب بذر به عنوان مهمترین عوامل ایجاد تلفات هستند. در نهایت، براساس روش تصمیمگیری چندمعیاره، آموزش تنظیمات درست کمباین به عنوان راهکار اصلی برای کاهش میزان ضایعات شناسایی گردید.
گیاهان زراعی دیم
غلامرضا ولیزاده؛ بهـزاد صادق زاده؛ جلیل اصغری میدانی
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 55-66
چکیده
به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف مصرف فسفر و اختلاف ارقام و ژنوتیپهای جو در جذب فسفر و تولید عملکرد دانه و کاه و کلش ، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار سطح کود فسفره 0، 15، 30 و 45 کیلوگرم پنتا اکسید فسفر در هکتار) در کرتهای اصلی، و تعداد ده رقم و ژنوتیپ جو در کرتهای فرعی در سه تکرار و به ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف مصرف فسفر و اختلاف ارقام و ژنوتیپهای جو در جذب فسفر و تولید عملکرد دانه و کاه و کلش ، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار سطح کود فسفره 0، 15، 30 و 45 کیلوگرم پنتا اکسید فسفر در هکتار) در کرتهای اصلی، و تعداد ده رقم و ژنوتیپ جو در کرتهای فرعی در سه تکرار و به مدت سه سال (91-1388) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا گردید. بر اساس نتایج حاصله،سطوح کودی فسفر، تاثیر معنیداری برکلش و عملکرد دانه ژنوتیپهای جو داشت. افزایش میزان مصرف فسفر تا مقادیر 30 و 45 کیلوگرم کود پنتا اکسید فسفر در مقایسه با شاهد باعث افزایش معنیدار کاه و کلش، و عملکرد دانه جو شد. نتایج اثرات ارقام نشان دادکه ژنوتیپهای مختلف جو در میزان عملکرد دانه از نظر آماری اختلاف معنیداری نداشتند، ولی رقم آبیدر، ژنوتیپ URB81/3 و دایتون برتری نسبی به سایر ژنوتیپها نشان دادند. با افزایش میزان مصرف فسفر، غلظت و جذب فسفر در کاه و کلش بطور معنیداری افزایش یافت. ژنوتیپهای Dari-ERB87/2و URB81/3 در مقایسه با دیگر ژنوتیپها بیشترین غلظت فسفر در کاه و کلش را داشتند. اما در حداقل میزان فسفر مصرفی توانایی جذب فسفر ژنوتیپهایURB82/9 وURB81/5 در مقایسه با ارقام سهند، آبیدر و دایتون و دیگر ژنوتیپها بیشتر بود. این مطالعه نشان میدهد که با افزایش میزان مصرف فسفر، تولید کاه وکلش، عملکرد دانه، غلظت و جذب کل فسفر در کاه و کلش، و دانه جو افزایش مییابد. جذب فسفر ژنوتیپها و ارقام جو در مقادیر مختلف فسفر متفاوت بودند. ژنوتیپهای URB82/9 وURB81/5 توانایی جذب فسفر بیشتری در فسفر کمتر خاک دارند و جذب فسفرکل به میزان رشدگیاه، میزان مصرفکود فسفره و نوع ژنوتیپ و رقم بستگی دارد.