بررسی توده‌های بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

2 آکادمی ملی علوم آذربایجان، باکو، جمهوری آذربایجان

3 بخش بانک ژن، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

به منظور ارزیابی توده‌های بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن، این آزمایش در سال زراعی 89-1388 با استفاده از 42 توده بومی گندم نان با مصرف تقسیط 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره و شاهد (بدون مصرف کود) بصورت اسپلیت پلات برپایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی در بین توده‌های بومی مورد ارزیابی برای کارایی جذب و مصرف نیتروژن وجود داشت. تجزیه واریانس اختلاف آماری بسیار معنی‌داری برای ژنوتیپ‌ها در صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، شاخص برداشت، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، عملکرد نیتروژن دانه شاخص برداشت نیتروژن، کارایی جذب و مصرف نیتروژن نشان داد. اثر متقابل ژنوتیپ × نیتروژن در تمام صفات به استثنای صفت شاخص برداشت معنی‌دار بود. استفاده از کود باعث افزایش عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، کارایی جذب نیتروژن و کاهش شاخص برداشت و وزن هزار دانه گردید. توده‌های بومی 19G، 26G، 29G، 37G و 41G عملکرد دانه بالاتری داشتند. در مقابل، توده‌های 11G، 12G و 14G در نیتروژن کمتر عملکرد بالایی نشان دادند. بیشترین غلظت نیتروژن دانه در توده‌های 19G، 21G، 29G و بالاترین غلظت نیتروژن در کاه و کلش در توده‌های 12G، 15G، 28G به اثبات رسید. بالاترین کارایی مصرف نیتروژن در سطح شاهد و مربوط به توده‌های بومی 19G، 26G، 37G و 41G بود. در بین اجزاء کارایی مصرف نیتروژن (کارایی جذب نیتروژن، شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن)، کارایی جذب نیتروژن با 85% در هر دو سطح نیتروژن بیشترین سهم را از واریانس کل نسیت به شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن (15-2%) به خود اختصاص داد. بهترین توده‌های بومی برای کارایی جذب نیتروژن مربوط به 9G، 11G، 27G، 37G بود. از نظر پتانسیل عملکرد دانه توده‌های بومی 19G، 26G، 27G، 37G و 41G  در مقایسه با دیگر توده‌ها بیشترین میزان را داشتند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of bread wheat landraces for nitrogen uptake and use efficiency

نویسندگان [English]

  • G.R. Khalilzadeh 1
  • E. Aziazov 2
  • J. Mozaffari 3
1 Agriculture and Natural Resources Research Center of East Azarbayjan, Agricultural, Research Education and Extension Organization (AREEO), Urmia, Iran
2 Azerbaijan National Academy of Sciences, Baku, Azarbayjan
3 Department of Gene bank, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
چکیده [English]

In order to evaluation of bread wheat landraces for uptake and nitrogen use efficiency, this experiment was conducted by using 200 kg N ha-1 N fertilization and control (without using N) by spilit plot design based on RCBD with three replications in 2009-2010. The results indicated high genetic variation between native wheat landraces for nitrogen uptake and use efficiency were found. Use of nitrogen caused increasing of gain yield, number of seed per spike, spike number per m2, nitrogen content in grain and straw, grain nitrogen, nitrogen uptake and use efficiency but decreasing of harvest index and 1000 kernel weight. Analysis of variance showed that significant differences were exsit for genotypes in traits of grain yield, 1000 kernel weight, number of seed per spike, spike number per m2, harvest index, nitrogen content in grain and straw,  grain nitrogen, nitrogen harvest index, nitrogen uptake and use efficiency. The interaction of Genotypes and nitrogen for all characteristic were found significantly different, except harvest index. The highest grain yields belong to G19, G26, G29, G37 and G41 compared to others. Landraces of G19, G21, G29 and G40 compared to others had highest reaction for grain N concentration and G12, G15, G28 and G31 for straw N concentration. Among relative contribution of N use efficiency components, nitrogen uptake efficiency contribution was about 85% of variation at both N levels. While Contribution of total N utilization and Harvest Index was (2-15%). The better landraces for N uptake efficiency were G9, G11, G27 and G37. In addition, landraces of G19, G26, G27, 37 and G41 were the better genotypes with their charactersitic and high yielding potential.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bread wheat
  • Genetic diversity
  • native landraces
  • nitrogen uptake and use efficiency

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار