گیاهان زراعی دیم
رحیم ناصری؛ مهرشاد براری؛ محمدجواد زارع؛ کاظم خاوازی؛ زهرا طهماسبی
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، صفحه 1-33
چکیده
به منظور بررسی اثر باکتری سودوموناس و قارچ میکوریزا بر فعالیت برخی آنزیمهای آنتیاکسیدان و خصوصیات فیزیولوژیکی گندم در شرایط دیم، آزمایشی مزرعهای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو مکان در مزرعه دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام و ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله در سال زراعی 93-1392 اجرا ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر باکتری سودوموناس و قارچ میکوریزا بر فعالیت برخی آنزیمهای آنتیاکسیدان و خصوصیات فیزیولوژیکی گندم در شرایط دیم، آزمایشی مزرعهای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو مکان در مزرعه دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام و ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل عامل رقم گندم در دو سطح (کراسسبلان و ساجی) و تیمار منابع کودی در هشت سطح شامل: 1- عدم مصرف کود شیمیایی فسفر، 2- 50 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، 3- باکتری سودوموناس پوتیدا (Pseudomonas putida (PSB))، 4- قارچ گلوموس موسه(Glomus mosseae (GM))، 5- PSB+GM ، 6- PSB+GM + 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، 7- PSB +25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر و 8-GM+ 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر بودند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اثر برهمکنش رقم×منابع کودی بر فعالیت برخی آنزیمهای آنتی اکسیدان و خصوصیات فیزیولوژیکی تاثیر معنی‌دار در سطح احتمال یک درصد داشت. به طوری که رقم ساجی در تیمار GM+ 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر موجب افزایش فعالیتهای آسکوربات پراکسیداز (14/6 واحد آنزیمی بر میلیگرم پروتئین در دقیقه)، پراکسیداز (15/4 واحد آنزیمی بر میلیگرم پروتئین)، سوپر اکسید دسموتاز (23/6 واحد آنزیمی بر میلیگرم پروتئین)، کلروفیل 44/3 میلیگرم بر گرم وزن تر)، کلروفیل 43/6 میلیگرم بر گرم وزن تر)، میزان پرولین (4/5 میلیمول بر گرم وزن تر)، محتوای آب نسبی (71/3 درصد)، کارآیی مصرف آب (6/3 کیلوگرم بر میلیمتر آب) و موجب کاهش میزان مالون دی آلدئید (18 نانومول بر گرم وزن تر برگ) گردید و رقم کراسسبلان در تیمار شاهد (عدم مصرف کود شیمیایی فسفر) دارای کمترین فعالیتهای آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز، سوپر اکسید دسموتاز و رنگیزههای فتوسنتزی بود. بنابراین با گزینش ارقام مناسب و پاسخده به منابع کودهای زیستی میتوان با بالا بردن میزان فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدانی سبب بهبود رشد و عملکرد دانه شد.
گیاهان زراعی دیم
غلامرضا خلیل زاده؛ ابراهیم عزیزاف؛ جواد مظفری
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، صفحه 35-53
چکیده
به منظور ارزیابی توده‌های بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن، این آزمایش در سال زراعی 89-1388 با استفاده از 42 توده بومی گندم نان با مصرف تقسیط 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره و شاهد (بدون مصرف کود) بصورت اسپلیت پلات برپایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی در بین توده‌های بومی مورد ارزیابی ...
بیشتر
به منظور ارزیابی توده‌های بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن، این آزمایش در سال زراعی 89-1388 با استفاده از 42 توده بومی گندم نان با مصرف تقسیط 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره و شاهد (بدون مصرف کود) بصورت اسپلیت پلات برپایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی در بین توده‌های بومی مورد ارزیابی برای کارایی جذب و مصرف نیتروژن وجود داشت. تجزیه واریانس اختلاف آماری بسیار معنیداری برای ژنوتیپ‌ها در صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، شاخص برداشت، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، عملکرد نیتروژن دانه شاخص برداشت نیتروژن، کارایی جذب و مصرف نیتروژن نشان داد. اثر متقابل ژنوتیپ × نیتروژن در تمام صفات به استثنای صفت شاخص برداشت معنی‌دار بود. استفاده از کود باعث افزایش عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، کارایی جذب نیتروژن و کاهش شاخص برداشت و وزن هزار دانه گردید. توده‌های بومی 19G، 26G، 29G، 37G و 41G عملکرد دانه بالاتری داشتند. در مقابل، توده‌های 11G، 12G و 14G در نیتروژن کمتر عملکرد بالایی نشان دادند. بیشترین غلظت نیتروژن دانه در توده‌های 19G، 21G، 29G و بالاترین غلظت نیتروژن در کاه و کلش در توده‌های 12G، 15G، 28G به اثبات رسید. بالاترین کارایی مصرف نیتروژن در سطح شاهد و مربوط به توده‌های بومی 19G، 26G، 37G و 41G بود. در بین اجزاء کارایی مصرف نیتروژن (کارایی جذب نیتروژن، شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن)، کارایی جذب نیتروژن با 85% در هر دو سطح نیتروژن بیشترین سهم را از واریانس کل نسیت به شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن (15-2%) به خود اختصاص داد. بهترین توده‌های بومی برای کارایی جذب نیتروژن مربوط به 9G، 11G، 27G، 37G بود. از نظر پتانسیل عملکرد دانه توده‌های بومی 19G، 26G، 27G، 37G و 41G در مقایسه با دیگر توده‌ها بیشترین میزان را داشتند.
گیاهان زراعی دیم
غلامرضا ولیزاده؛ بهـزاد صادق زاده؛ جلیل اصغری میدانی
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، صفحه 55-66
چکیده
به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف مصرف فسفر و اختلاف ارقام و ژنوتیپهای جو در جذب فسفر و تولید عملکرد دانه و کاه و کلش ، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار سطح کود فسفره 0، 15، 30 و 45 کیلوگرم پنتا اکسید فسفر در هکتار) در کرتهای اصلی، و تعداد ده رقم و ژنوتیپ جو در کرتهای فرعی در سه تکرار و به ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف مصرف فسفر و اختلاف ارقام و ژنوتیپهای جو در جذب فسفر و تولید عملکرد دانه و کاه و کلش ، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار سطح کود فسفره 0، 15، 30 و 45 کیلوگرم پنتا اکسید فسفر در هکتار) در کرتهای اصلی، و تعداد ده رقم و ژنوتیپ جو در کرتهای فرعی در سه تکرار و به مدت سه سال (91-1388) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا گردید. بر اساس نتایج حاصله،سطوح کودی فسفر، تاثیر معنیداری برکلش و عملکرد دانه ژنوتیپهای جو داشت. افزایش میزان مصرف فسفر تا مقادیر 30 و 45 کیلوگرم کود پنتا اکسید فسفر در مقایسه با شاهد باعث افزایش معنی‌دار کاه و کلش، و عملکرد دانه جو شد. نتایج اثرات ارقام نشان دادکه ژنوتیپهای مختلف جو در میزان عملکرد دانه از نظر آماری اختلاف معنیداری نداشتند، ولی رقم آبیدر، ژنوتیپ URB81/3 و دایتون برتری نسبی به سایر ژنوتیپ‌ها نشان دادند. با افزایش میزان مصرف فسفر، غلظت و جذب فسفر در کاه و کلش بطور معنیداری افزایش یافت. ژنوتیپهای Dari-ERB87/2و URB81/3 در مقایسه با دیگر ژنوتیپ‌ها بیشترین غلظت فسفر در کاه و کلش را داشتند. اما در حداقل میزان فسفر مصرفی توانایی جذب فسفر ژنوتیپهایURB82/9 وURB81/5 در مقایسه با ارقام سهند، آبیدر و دایتون و دیگر ژنوتیپ‌ها بیشتر بود. این مطالعه نشان می‌دهد که با افزایش میزان مصرف فسفر، تولید کاه وکلش، عملکرد دانه، غلظت و جذب کل فسفر در کاه و کلش، و دانه جو افزایش می‌یابد. جذب فسفر ژنوتیپ‌ها و ارقام جو در مقادیر مختلف فسفر متفاوت بودند. ژنوتیپهای URB82/9 وURB81/5 توانایی جذب فسفر بیشتری در فسفر کمتر خاک دارند و جذب فسفرکل به میزان رشدگیاه، میزان مصرف‌کود فسفره و نوع ژنوتیپ و رقم بستگی دارد.
گیاهان زراعی دیم
جلال جلیلیان؛ سعید حیدرزاده
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، صفحه 67-85
چکیده
این آزمایش در سال زراعی 93-1392 در دانشگاه ارومیه به‌صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دیم (I1) و یکبار آبیاری تکمیلی (I2) به عنوان کرت اصلی و الگوهای مختلف کاشت با 10 سطح شامل T1= کرت بدون کاشت نخود تحت آبیاری معمولی-هر 10 روز یکبار، T2=کرت بدون کاشت نخود، T3= کاشت نخود بدون ردیف ...
بیشتر
این آزمایش در سال زراعی 93-1392 در دانشگاه ارومیه به‌صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دیم (I1) و یکبار آبیاری تکمیلی (I2) به عنوان کرت اصلی و الگوهای مختلف کاشت با 10 سطح شامل T1= کرت بدون کاشت نخود تحت آبیاری معمولی-هر 10 روز یکبار، T2=کرت بدون کاشت نخود، T3= کاشت نخود بدون ردیف خالی همراه با وجین دستی علف‌های هرز، T4=کاشت نخود بدون ردیف خالی و بدون وجین علف‌هرز، T5=کاشت یک ردیف نخود و یک ردیف خالی، T6، T7 و T8= کاشت دو ردیف نخود و دو، سه و چهار ردیف خالی، T9= کاشت سه ردیف نخود و دو ردیف خالی، T10= کاشت چهار ردیف نخود و دو ردیف خالی به عنوان کرت فرعی بودند. نتایج نشان داد کاشت نخود بدون ردیف خالی بدون وجین (T3) تحت شرایط دیم ماده خشک توق، سلمه‌تره و ترب وحشی را به ترتیب 17/92، 18/92 و 33/90 درصد در مقایسه با شرایط آبیاری تکمیلی کاهش داد. در کرت بدون نخود (T2)، اعمال آبیاری سبب افزایش 41 درصدی بیوماس کل علف‌های هرز نسبت به شرایط دیم شد. بیشترین مقادیر اجزای عملکرد نخود در شرایط آبیاری تکمیلی مشاهده شد که منجر به افزایش 40 و 37 درصدی عملکرد دانه و بیولوژیک نسبت به شرایط دیم گردید. در مقایسه تیمارهای T3 و T4 نتایج نشان داد که وجود علف‌هرز در کنار نخود سبب کاهش 55/35 و 57/29 درصدی در عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک نخود شد. به طور کلی، گیاه کم توقع نخود از طریق پر کردن آشیانه اکولوژیکی، علاوه بر کاهش مصرف نهاده‌ها، میتوان سبب کنترل علف‌های هرز مزارع فاریاب شد و موجبات پایداری اکوسیستم را فراهم ساخت.
گیاهان زراعی دیم
اسماعیل کریمی؛ ناصر علی اصغرزاد؛ محمد رضا نیشابوری؛ عزت الله اسفندیاری
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، صفحه 87-102
چکیده
باکتریهای بیوفیلمی واجد خصوصیات محرک رشد می‌توانند به بقای گیاهان زراعی از جمله گندم در تنش کم آبی کمک نمایند. بدین منظور آزمایشی با هدف بررسی تاثیر باکتریهای بیوفیلمی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط کم آبی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. فاکتورهای این آزمایش شامل جدایههای باکتریهای بیوفیلمی ...
بیشتر
باکتریهای بیوفیلمی واجد خصوصیات محرک رشد می‌توانند به بقای گیاهان زراعی از جمله گندم در تنش کم آبی کمک نمایند. بدین منظور آزمایشی با هدف بررسی تاثیر باکتریهای بیوفیلمی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط کم آبی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. فاکتورهای این آزمایش شامل جدایههای باکتریهای بیوفیلمی (بدون باکتری، جدایههای 1-16، 2-38 و1-54)، ارقام گندم نان (کوهدشت و چمران) و سطوح آبی (70 ، 50 و 20 درصد آب قابل استفاده) بود که در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه مراغه اجرا گردید. جدایههای مورد مطالعه از 120 جدایه بیوفیلمی که از ریشه گرامینه‌های مقاوم به خشکی در منطقه هشترود جداسازی شده بودند، انتخاب گردیدند. نتایج نشان داد که در تمامی سطوح رطوبتی باکتریها توانستند تاثیر مثبتی بر اجزای عملکرد گندم داشته باشند. تاثیر باکتریها بر رقم کوهدشت بیشتر از چمران بود. وزن تر، وزن خشک ریشه، چگالی بافت ریشه، درصد نگهداری آب ریشه و نسبت ریشه به ساقه تحت تاثیر تنش کم آبی قرار گرفتند. مایه زنی باکتریها وزن خشک و تر ریشه و چگالی بافت ریشه را کاهش دادند. در عوض توانستند درصد رطوبت وزنی ریشه را به طور چشمگیری افزایش دهند. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که امکان بهره گیری از باکتریهای بیوفیلمی محرک رشد برای تعدیل اثرات تنش کم آبی وجود دارد.
گیاهان زراعی دیم
کامی کابوسی؛ عثمان مجیدی
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، صفحه 103-120
چکیده
به منظور پهنه بندی تاریخهای کاشت و برداشت و طول مراحل رشد گندم دیم در استان گلستان از دادههای دمای کمینه و بیشینه و بارش روزانه 30 ایستگاه هواشناسی در دوره آماری مشترک 1394-1370 استفاده شد. با توجه به وابستگی کشت دیم به پارامترهای اقلیمی، نقشه های پهنهبندی بر اساس سطح احتمال وقوع 75 درصد تهیه شد. تاریخ کاشت بر اساس وقوع اولین ...
بیشتر
به منظور پهنه بندی تاریخهای کاشت و برداشت و طول مراحل رشد گندم دیم در استان گلستان از دادههای دمای کمینه و بیشینه و بارش روزانه 30 ایستگاه هواشناسی در دوره آماری مشترک 1394-1370 استفاده شد. با توجه به وابستگی کشت دیم به پارامترهای اقلیمی، نقشه های پهنهبندی بر اساس سطح احتمال وقوع 75 درصد تهیه شد. تاریخ کاشت بر اساس وقوع اولین بارش برابر و بیشتر از 25 میلیمتر طی یک دوره 10 روزه متوالی در ماه آذر و طول مراحل رشد بر اساس مفهوم درجه- روز رشد انتخاب گردید. به منظور بررسی صحت نتایج و اعتبارسنجی آن، نقشههای پهنهبندی با یافتههای پژوهشهای مختلفی که در مقیاس مزرعه در استان گلستان انجام شده بود، مقایسه شد. نتایج نشان داد که بیشترین فراوانی و میانگین وزنی تاریخ کاشت گندم دیم در مناطق مختلف استان به ترتیب در فاصله 16 تا 25 و 21 آذر و تاریخ برداشت به ترتیب در فاصله 21 تا 31 و 26 خرداد میباشد. طول دوره کاشت تا سبز شدن بین 34 تا 89 روز با میانگین وزنی 47 روز، طول دوره سبز شدن تا گلدهی بین 106 تا 147 روز با میانگین وزنی 122 روز، طول دوره گلدهی تا رسیدگی بین 31 تا 68 روز با میانگین وزنی آن 37 و طول دوره رشد (کاشت تا رسیدگی) بین 170 تا 244 روز با میانگین وزنی 187 روز به دست آمد. با توجه به وقوع بیشتر و زودتر بارشهای پائیزه و فرا رسیدن دوره سرما در نیمه جنوبی و ارتفاعات استان در مقایسه با مناطق دشتی شمال استان، تاریخ کاشت زودتر و تاریخ برداشت دیرتر در نیمه جنوبی نسبت به نیمه شمالی منطقی به نظر میرسد. صحتسنجی نتایج این پژوهش با یافتههای پژوهشهای زراعی در مقیاس مزرعه نشان داد که نقشههای پهنهبندی تهیه شده از دقت مناسبی برخوردار میباشد.
گیاهان زراعی دیم
معروف خلیلی؛ فهیمه جواهری کاشانی؛ محمد علی ابراهیمی
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، صفحه 121-138
چکیده
به منظور بررسی تنوع و مکانیابی QTLهای کنترل کننده صفات مورفولوژیکی و رویشی بذر گندم، 148 اینبرد لاین نوترکیب همراه با دو والد Rojo Yecora و No. 49، آزمایشی در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی در سال 1395 اجرا شد. صفات درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی، طول ریش هچه وساق چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه ...
بیشتر
به منظور بررسی تنوع و مکانیابی QTLهای کنترل کننده صفات مورفولوژیکی و رویشی بذر گندم، 148 اینبرد لاین نوترکیب همراه با دو والد Rojo Yecora و No. 49، آزمایشی در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی در سال 1395 اجرا شد. صفات درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی، طول ریش هچه وساق چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه بذر مورد اندازهگیری قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپهای مورد مطالعه از نظر کلیه صفات مورد بررسی اختلاف معنیداری وجود داشت. در شرایط نرمال رطوبتی بالاترین مقدار وراثتپذیری خصوصی به صفات طول ساقه چه، وزن ساقه چه، شاخص بنیه بذر و درصد جوانه زنی نهایی اختصاص داشت، همچنین بالاترین مقدار وراثت پذیری خصوصی در شرایط تنش کم آبی به صفت طول ریشه چه اختصاص داشت. تجزیهQTL به روش نقشه یابی فاصله‌ای مرکب (CIM) برای هر صفت در هر محیط و میانگین دو محیط انجام گردید. در شرایط نرمال در مجموع 16عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 11/5 تا 21/6 درصد متغییر بود؛ بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب متعلق به وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه چه بود. در شرایط تنش رطوبتی در مجموع 20 عدد QTL شناسایی گردید. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 11/9 تا 24/7 درصد متغییر بود که به ترتیب صفات وزن خشک ریشه چه و طول ساقه چه اختصاص داشت. برای صفات مورد مطالعه در میانگین دو محیط 14عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 11/41 تا 23/2 درصد متغییر بود که به ترتیب صفات وزن خشک ریشهچه و وزن خشک ساقه چه اختصاص داشت. LOD در دامنه 3/12 تا 7/25 قرار داشت. در دو شرایط محیطی مختلف و میانگین آنها، QTL شناسایی شده بر روی کروموزوم شماره 4B و حد فاصل دو مارکر Wms121-Sukkula.1300 کنترل کننده صفات وزن خشک ساقه چه و شاخص بنیه بذر و QTL قرار گرفته بر روی کرموزوم 2D حد فاصل دو مارکر Gwm349-Wmc445 کنترل کننده صفت شاخص بنیه بذر، در کلیه شرایط پایداری کامل داشتند که میتوان از آنها برای گزینش به کمک نشانگر (MAS) استفاده نمود.
