گیاهان زراعی دیم
فهیمه شکرانی؛ جلال جلیلیان؛ علیرضا پیرزاد؛ اسماعیل رضائی چیانه
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 209-228
چکیده
کشت مخلوط گیاهان و بهره‌گیری از کودهای زیستی جهت بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاهان از دیدگاه کشاورزی پایدار مهم محسوب میگردند. اثر باکتریهای حل کننده فسفات بر عملکرد و اجزای عملکرد بالنگوی شهری و نخود در کشت خالص و مخلوط، با آزمایشی دو ساله (1394-1393) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ...
بیشتر
کشت مخلوط گیاهان و بهره‌گیری از کودهای زیستی جهت بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاهان از دیدگاه کشاورزی پایدار مهم محسوب میگردند. اثر باکتریهای حل کننده فسفات بر عملکرد و اجزای عملکرد بالنگوی شهری و نخود در کشت خالص و مخلوط، با آزمایشی دو ساله (1394-1393) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی نقده بررسی گردید. تیمارهای آزمایشی شامل کاشت نخود با تراکم (30 و 40 بوته در مترمربع) و بالنگو (160 بوته در متر مربع) در شرایط مایه‌زنی با کود زیستی فسفاته شامل دو باکتری (Bacillus lentus وPseudomonas putida) و بدون مایه‌زنی بودند. در نخود بیشترین تعداد دانه در نیام (3/1 عدد)، عملکرد دانه (1/674 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (9/49 درصد) ازکشت خالص نخود با تراکم 30 بوته در متر مربع در سال اول کاشت و در شرایط کاربرد کود زیستی حاصل شد و کمترین میزان آنها از کشت مخلوط 40 بوته نخود+ بالنگو در سال دوم و تحت تیمار شاهد (بدون کاربرد کود زیستی) بدست آمد. در گیاه بالنگو بالاترین تعداد دانه در بوته (5/106 عدد)، عملکرد دانه (5/489 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (1/22 درصد) از تیمار کشت خالص بالنگو و کاربرد کود زیستی در سال اول کاشت بهدست آمد و کمترین مقدار آنها مربوط به تیمار کشت مخلوط نخود40 + بالنگو در تیمار بدون مایه‌زنی (بدون کود) در سال اول کاشت حاصل شد .نسبت برابری زمین در شرایط کشت مخلوط 30 بوته نخود+ بالنگو با تیمار کاربرد کود زیستی (74/1) بود که نشان دهنده 74 درصد افزایش سودمند زراعی نسبت به کشت خالص دو گونه دارد و این تیمار میتواند برای ایجاد پایداری تولید و بهرهوری استفاده از زمینهای کشاورزی به طور قابل ملاحظهای موثر باشد.
علیرضا توکلی
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 53-68
چکیده
به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و مقادیر تکآبیاری بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو رقم جو دیم، تحقیقی به صورت کرت های دوبار خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ر سه تکرار و در دو سال زراعی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجراء درآمد. سه تاریخ کاشت (زود، معمول، دیر)، پنج مدیریت تخصیص آبیاری محدود (دیم، تکآبیاری ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و مقادیر تکآبیاری بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو رقم جو دیم، تحقیقی به صورت کرت های دوبار خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ر سه تکرار و در دو سال زراعی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجراء درآمد. سه تاریخ کاشت (زود، معمول، دیر)، پنج مدیریت تخصیص آبیاری محدود (دیم، تکآبیاری به میزان 50 میلیمتر در زمان کاشت، تکآبیاری به میزان 100 میلیمتر در زمان کاشت، یک مرتبه آبیاری بهاره با تأمین 50% نیاز و یک مرتبه آبیاری بهاره با تأمین 100% نیاز) و دو رقم جو (آبیدر و Dayton) مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد اثر تاریخ کاشت و تکآبیاری بر عملکرد دانه و شاخص بهرهوری آب کاربردی معنیدار است. عملکرد جو Dayton بیشتر از آبیدر بود که ناشی از تعداد سنبله در متر مربع و تعداد دانه در سنبله بیشتر است. آبیاری زمان کاشت به میزان 100 میلیمتر و در تاریخ کاشت‌های زود و نرمال، از طریق افزایش وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع و افزایش سهم سنبله‌های بارور، عملکرد را بهبود بخشید، به نحوی که میانگین اثربخشی این تیمار در دو سال نشان می‌دهد که کاربرد آن، عملکرد جو را به محدوده 3500 تا 4100 کیلوگرم در هکتار افزایش داد. در خصوص تیمارهای آبیاری بهاره نیز آنچه که اهمیت فراوان دارد، افزایش وزن دانه و سهم سنبله‌های بارور به کل سنبله‌ها است که افزایش عملکرد نسبت به شرایط دیم را توجیه و کفایت جبران 50 درصد تخلیه رطوبتی خاک در بهار (44 میلیمتر) یعنی I50% را بیان می‌کند.
ابولفضل فرجی
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 54-69
چکیده
اثر تاریخ کاشت و آبیاری تکمیلی بر عملکرد دانه و توزیع و انتقال مجدد فسفر در کلزا (B. napus L.) در یک مطالعه زراعی دو ساله (86-1384) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد بررسی شد. این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی و در دو شرایط آبیاری تکمیلی و دیم انجام شد. پنج تاریخ کاشت 15 آبان، 15 آذر، 15 دی، 15 بهمن و 15 اسفند در کرت ...
بیشتر
اثر تاریخ کاشت و آبیاری تکمیلی بر عملکرد دانه و توزیع و انتقال مجدد فسفر در کلزا (B. napus L.) در یک مطالعه زراعی دو ساله (86-1384) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد بررسی شد. این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی و در دو شرایط آبیاری تکمیلی و دیم انجام شد. پنج تاریخ کاشت 15 آبان، 15 آذر، 15 دی، 15 بهمن و 15 اسفند در کرت های اصلی و دو رقم هایولا401 و آرجیاس003 در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت درصد فسفر اندامهای هوایی افزایش یافت. همچنین دامنه تغییرات درصد فسفر در ساقه، برگ و غلاف در مرحله شروع پر شدن دانه برای دو سال انجام آزمایش و دو شرایط آبیاری تکمیلی و دیم به ترتیب 22/0-12/0، 44/0-26/0 و 80/0-49/0 درصد بود. برای مرحله رسیدگی فیزیولوژیک دامنه تغییرات درصد فسفر در ساقه+پوسته غلاف، برگ و دانه بهترتیب10/0-04/0، 24/0-16/0 و 74/0-56/0 درصد بود. میانگین فسفر دانه در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی در دو رقم هایولا401 و آرجیاس003 در شرایط آبیاری تکمیلی به ترتیب 2/17 و 8/13 کیلوگرم در هکتار و در شرایط دیم به ترتیب 5/13 و 0/11 کیلوگرم در هکتار بود. بین مقدار فسفر اندام های هوایی در فرایند حرکت مجدد با عملکرد دانه رابطه مثبت قوی وجود داشت، که نشان دهنده نقش مهم فسفر اندام های هوایی در فرایند انتقال مجدد بود. رابطه توانی بین سهم فرایند انتقال مجدد فسفر ساقه و برگ در عملکرد دانه با عملکرد دانه منفی و قوی بود و به ترتیب 90 و 85 درصد از تغییرات در هیبرید هایولا401 و 93 و 91 درصد از تغییرات در رقم آرجی اس003 را توجیه کرد، که نشان دهنده افزایش سهم انتقال مجدد فسفر در عملکرد دانه تحت شرایط تنش بود. دامنه تغییرات درصد و عملکرد روغن قابل توجه و به ترتیب 1/43-0/28 درصد و 1715-46 کیلوگرم در هکتار بود. تاریخ های کاشت زود سبب شد تا بارندگی های پاییزه و زمستانه با مراحل حساس رشد گیاه مطابق شده و تنش گرمای انتهای فصل رشد کاهش یابد، که سبب افزایش عملکرد دانه شد. در هر دو سال، بیشترین عملکرد زمانی به دست آمد که گیاه در اواسط آبان کاشته شد.
رئوف سید شریفی؛ سمانه حسنی؛ محمد صدقی؛ رضا سید شریفی
دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 61-76
چکیده
به منظور بررسی اثر تلفیقی کودهای بیولوژیک و شیمیایی برکارایی مصرف کود، عملکرد دانه و صفات وابسته بر رشد جو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1391 انجام گردید. تیمارها شامل زمان‌های مصرف کود نیتروژن در سه سطح T1 (3/1 در زمان کاشت+ ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تلفیقی کودهای بیولوژیک و شیمیایی برکارایی مصرف کود، عملکرد دانه و صفات وابسته بر رشد جو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1391 انجام گردید. تیمارها شامل زمان‌های مصرف کود نیتروژن در سه سطح T1 (3/1 در زمان کاشت+ 3/1 در مرحله ساقه روی+ 3/1 قبل از سنبله دهی)، T2(4/1 به هنگام کاشت+ 2/1 زمان پنجه زنی و ساقه روی+ 4/1 قبل از سنبله دهی) ، T3 (4/1 به هنگام کاشت+ 4/1 پنجه زنی + 4/1 ساقه روی+ 4/1 سنبله دهی) و تلقیح بذر با کودهای زیستی در پنج سطح شامل )عدم تلقیح به عنوان شاهد، تلقیح با ازتوباکتر کروکوکوم سویه 5، آزوسپریلوم لیپوفروم سویه OF، سودوموناس پوتیدا سویههای 41 و 4 ( بود. عملکرد و اجزای عملکرد، سرعت و طول دوره موثر پرشدن دانه به طور معنیدار ی تحت تاثیر زمان مصرف کود نیتروژن دار و تلقیح بذر با کودهای زیستی قرار گرفتند. مقایسه میانگینها نشان داد که حداکثر وزن دانه (0587/0 گرم)، سرعت (0018/0 گرم در روز) و طول دوره موثر پرشدن دانه (63/32 روز) در ترکیب تیماری زمان دوم مصرف کود نیتروژنه و تلقیح بذر با ازتوباکتر دست آمد.
عزت اله فرشادفر؛ فرزاد مرادی؛ رضا محمدی
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 63-84
چکیده
به منظور بررسی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک موثر در تحمل خشکی در 20 ژنوتیپ گندم نان، آزمایشی در دو شرایط تنش (دیم) و بدون تنش (آبیاری) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط مزرعه و در شرایط آزمایشگاه در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال زراعی 84-1383 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارودکرمانشاه اجرا شد. ژنوتیپها بر اساس برخی ...
بیشتر
به منظور بررسی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک موثر در تحمل خشکی در 20 ژنوتیپ گندم نان، آزمایشی در دو شرایط تنش (دیم) و بدون تنش (آبیاری) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط مزرعه و در شرایط آزمایشگاه در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال زراعی 84-1383 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارودکرمانشاه اجرا شد. ژنوتیپها بر اساس برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک در مزرعه و آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات نشان داد که بین ژنوتیپهای مورد بررسی اختلاف آماری معنی دار وجود دارد. ژنوتیپ شماره 17 (مرودشت) با بالاترین میزان عملکرد در شرایط بدون تنش از بالاترین میزان شاخص تحمل خشکی ( STI ) و شاخص تحمل (TOL ) برخوردار بود و ژنوتیپ شماره 20 (سرداری) با بیشترین پتانسیل عملکرد در شرایط تنش کمترین میزان شاخص TOL را داشته و از STI متوسطی برخوردار بود. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون، میزان پرولین، محتوای کلروفیل a، روز تا ظهور سنبله، طول پدانکل، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه در مجموع 2/60% از تغییرات عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی را توجیه نمودند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه های اصلی و بای پلات، ژنوتیپهای شماره 9، 10 و 11 با داشتن عملکرد نسبتا" بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش دارای میزان پرولین و وزن هزار دانه بالا و میزان شاخص تنش جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بالا بودند. ژنوتیپ شماره 17 با بیشترین عملکرد در شرایط نرمال دارای بیشترین میزان شاخص تحمل خشکی (STI) و بیشترین میزان کلروفیل فلورسنس، پایداری غشاء سلولی و بیشترین میزان کلروفیل های a و b بود. با توجه به همبستگی بالای شاخص STI با عملکرد دانه در دو شرایط دیم و آبیاری، می توان از این شاخص به عنوان معیار مناسب برای گزینش ژنوتیپهای متحمل به خشکی استفاده نمود.
عبدالعلی غفاری؛ وحیدرضا قاسمی؛ ادی دپائو
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 63-74
چکیده
هدف از پهنه‌بندی اگروکلیمای ایران با روش یونسکو، ارائه تصویری گویا از نقش کلیدی اقلیم در تولیدات زراعی به دست‌اندرکاران بخش کشاورزی از جمله تولیدکنندگان، محققان، برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران است. نقشه‌های ترسیمی با استفاده از میانگین داده‌های دراز مدت (98- 1973) بارندگی، درجه حرارت، رطوبت نسبی، تشعشع و سرعت باد ایستگاه‌های هواشناسی ...
بیشتر
هدف از پهنه‌بندی اگروکلیمای ایران با روش یونسکو، ارائه تصویری گویا از نقش کلیدی اقلیم در تولیدات زراعی به دست‌اندرکاران بخش کشاورزی از جمله تولیدکنندگان، محققان، برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران است. نقشه‌های ترسیمی با استفاده از میانگین داده‌های دراز مدت (98- 1973) بارندگی، درجه حرارت، رطوبت نسبی، تشعشع و سرعت باد ایستگاه‌های هواشناسی اصلی داخلی و کشورهای همجوار از منابع متعدد جمع‌آوری و به محیط GIS وارد شدند. تبخیر و تعرق مطلق (ETP) از داده‌های هواشناسی جمع‌آوری، محاسبه و به اطلاعات قبلی اضافه شد. با استفاده از نرم‌افزارهای محیطGIS و مدل رقومی ارتفاع (DEM) نقشه‌های انفرادی و تلفیقی (همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی) در یک مدل اقلیم- مکان تهیه شدند. نتایج نشان داد که بر مبنای سه معیار اصلی طبقه‌بندی یونسکو یعنی رژیم رطوبتی، تیپ زمستان و تابستان، 28 پهنه اقلیمی در ایران قابل تشخیص میباشد که نشانگر تنوع قابل ملاحظه آب و هوایی ایران میباشد. از این تعداد 6 ناحیه (منطقه خشک با زمستان خنک و تابستان گرم، منطقه خشک با زمستان خنک و تابستان خیلی گرم، منطقه خشک با زمستان معتدل و تابستان خیلی گرم، منطقه نیمه‌خشک با زمستان سرد و تابستان گرم، منطقه نیمه‌خشک با زمستان خنک و تابستان گرم، منطقه نیمه‌خشک با زمستان سرد و تابستان معتدل) بیش از 90 درصد کشور را شامل میشود. این مطالعه نشان داد که استفاده از روش یونسکو برای تهیه نقشه‌های آب و هوایی کاربرد داشته باشد و اطلاعات آن برای بهره‌برداران و تصمیم‌گیران مورد استفاده قرار گیرد.
گیاهان زراعی دیم
محمد حسین سدری؛ احمد گلچین؛ ولی فیضی اصل؛ عادل سی و سه مرده
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 63-85
چکیده
به منظور بررسی اثرات مصرف نیتروژن بر عملکرد گندم دیم، کارائی زراعی نیتروژن و کارایی استفاده از آب باران در رژیمهای متفاوت رطوبتی دو آزمایش در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی با سه نحوه مصرف نیتروژن شامل کل در پائیز، در پائیز + در بهار و در پائیز + در بهار (پنجهدهی) به عنوان کرت اصلی و با پنج سطـح نیتروژن شامـل 0، 30، 60، 90 و 120 ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرات مصرف نیتروژن بر عملکرد گندم دیم، کارائی زراعی نیتروژن و کارایی استفاده از آب باران در رژیمهای متفاوت رطوبتی دو آزمایش در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی با سه نحوه مصرف نیتروژن شامل کل در پائیز، در پائیز + در بهار و در پائیز + در بهار (پنجهدهی) به عنوان کرت اصلی و با پنج سطـح نیتروژن شامـل 0، 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره به عنوان کرت فرعی با سه تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت کرتهای یکبار خرد شده در سالهای زراعی 92-1391 و 93-1392 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم قاملو اجرا شد. نتایج نشان داد در شرایط دیم با مصرف 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، عملکرد دانه به ترتیب 478، 961، 1086 و850 کیلوگرم در هکتار افزایش (05/0p<) داشت. با افزایش نیتروژن تا سطح 90 کیلوگرم در هکتار، کارایی مصرف آب باران به حداکثر (3/10 kg.mm-1.ha-1) رسید. در شرایط آبیاری تکمیلی در مراحل خوشهدهی و دو هفته پس از خوشهدهی با مصرف 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، عملکرد دانه به ترتیب 849، 1357، 1540 و1790 کیلوگرم در هکتار افزایش (01/0p<) یافت و 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با بیشترین عملکرد، کارائی زراعی نیتروژن و کارایی استفاده از آب بهترین تیمار بود. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط دیم، مصرف کل و تقسیط 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در میزان عملکرد، مقدار پروتئین دانه و کارائیهای زراعی و استفاده از آب در یک سطح معنیدار موثر بود.
گیاهان زراعی دیم
احسان اله زیدعلی؛ یاسر علی زداه؛ روح اله مرادی
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 63-78
چکیده
به منظور مقایسه فلور علفهای هرز مزارع گندم دیم شهرستان ایلام، مطالعهای در سال زراعی 94-1393 در این شهرستان انجام شد. نمونهبرداری علفهای هرز در سطح 50 هکتار از مزارع گندم شهرستان ایلام در مرحله پنجهزنی گندم انجام گرفت. پس از پایش مزارع گندم، در شرایط عدم کنترل، 51 گونه علفهرز و در شرایط کنترل، 27 گونه علفهرز مشاهده ...
بیشتر
به منظور مقایسه فلور علفهای هرز مزارع گندم دیم شهرستان ایلام، مطالعهای در سال زراعی 94-1393 در این شهرستان انجام شد. نمونهبرداری علفهای هرز در سطح 50 هکتار از مزارع گندم شهرستان ایلام در مرحله پنجهزنی گندم انجام گرفت. پس از پایش مزارع گندم، در شرایط عدم کنترل، 51 گونه علفهرز و در شرایط کنترل، 27 گونه علفهرز مشاهده شد که علفهای هرز باریک برگ نسبت به پهن‌برگها از فراوانی بیشتری در سطح این مزارع برخوردار بودند. در شرایط عدم کنترل، یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana) با فراوانی 5/38 و جو دره (Hordeum spontaneum) با فراوانی 5/30 درصد مهمترین علفهای هرز باریکبرگ و خاکشیر تلخ (Sisymbrium irio) با فراوانی 37، خارلته (Cirsium arvense) با فراوانی 33 درصد مهمترین علفهای هرز پهنبرگ مزراع گندم دیم شهرستان ایلام بودند. در شرایط کنترل علفهای هرز نیز، گیاه یولاف وحشی زمستانه با 21 درصد بالاترین میزان فراوانی را دارا بود. نتایج بررسی نشان داد که استفاده از علفکشها، تنوع شانون و میزان غنای گونهای علفهایهرز را کاهش داده و از طرفی شاخص غالبیت سیمپسون را افزایش داد. در شرایط عدمکنترل مزارع محدوده شهر ایلام دارای بالاترین شاخص تنوع شانون-وینر (52/2) و منطقه ریکا پایینترین میزان شاخص تنوع شانون-وینر (82/1) را نسبت به سایر نقاط مورد پایش دارا بودند. در شرایط کنترل نیز شاخص تنوع شانون-وینر در مناطق مختلف نزدیک به هم بوده و بالاترین میزان آن 22/1 بدست آمد. مناطقی که دارای شاخص تنوع بالاتری بودند، از شاخص غنای گونه بیشتر و غالبیت کمتری برخوردار بودند.
مختار داشادی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 75-93
چکیده
چکیده کشاورزی حفاظتی فرسایش خاکی را کاهش و با افزایش ماده آلی و حفظ ساختمان خاک موجب پایداری عملکرد در درازمدت می‌گردد. به منظور ارزیابی تاثیر کشاورزی حفاظتی بر عملکرد نخود دیم رقم عادل، آزمایشی طی سه سال زراعی 99-1396 در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم(سرارود) به صورت کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه سطح خاک‌ورزی ...
بیشتر
چکیده کشاورزی حفاظتی فرسایش خاکی را کاهش و با افزایش ماده آلی و حفظ ساختمان خاک موجب پایداری عملکرد در درازمدت می‌گردد. به منظور ارزیابی تاثیر کشاورزی حفاظتی بر عملکرد نخود دیم رقم عادل، آزمایشی طی سه سال زراعی 99-1396 در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم(سرارود) به صورت کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه سطح خاک‌ورزی شامل خاک‌ورزی متداول(گاوآهن برگردان‌دار + دیسک)، خاک‌ورزی کاهش‌یافته(گاوآهن قلمی + دیسک) و بی خاک‌ورزی(کارنده کشت مستقیم) به‌عنوان کرت اصلی و سه سطح کلش شامل تیمار بدون کلش (0)، 50-30 و 70-50 درصد کلش به‌عنوان کرت فرعی در سه تکرار اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌های آزمایش نشان داد که اثر خاک‌ورزی بر میزان عملکرد دانه در سطح 5 درصد معنیدار است. بیشترین عملکرد دانه(1034کیلوگرم در هکتار) از تیمار کم‌خاک‌ورزی بدست آمد که نسبت به تیمار خاک‌ورزی متداول(7/936 کیلوگرم در هکتار) و بدون خاک‌ورزی(7/833 کیلوگرم در هکتار) بهترتیب 10 و 24 درصد افزایش داشت، به‌طوری‌که این افزایش عملکرد بیشتر ناشی از افزایش تعداد غلاف در بوته بود. اثر میزان کلش بر ارتفاع بوته در سطح 1 درصد و بر میزان عملکرد دانه، عملکرد کاه و عملکرد بیولوژیک در سطح 5 درصد معنیدار شد. بیشترین عملکرد دانه از تیمار S1(بدون کلش) با میزان 6/990 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که با تیمار S2 (میزان کلش 30 تا 50 درصد) با میزان 953 کیلوگرم در هکتار اختلاف معنیداری نداشت. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک از تیمار خاک‌ورزی کاهش‌یافته و میزان 30 تا 50 درصد کلش به ترتیب با میزان 1136 و 2433 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بنابراین خاک‌ورزی‌کاهش‌یافته توام با حفظ بقایای گیاهی به میزان 30 تا 50 درصد در سطح مزرعه میتواند عملکرد محصول را افزایش دهد.
عظیم خزائی
دوره 1، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 76-91
چکیده
به منظور ارزیابی تحمل خشکی در لاینهای پیشرفته سورگوم دانهای، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سالهای 1388 و 1389 اجرا شد. در این آزمایش اعمال تیمار آبیاری در سه سطح به صورت آبیاری پس از 60 میلیمتر (آبیاری نرمال)، 120 میلیمتر ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تحمل خشکی در لاینهای پیشرفته سورگوم دانهای، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سالهای 1388 و 1389 اجرا شد. در این آزمایش اعمال تیمار آبیاری در سه سطح به صورت آبیاری پس از 60 میلیمتر (آبیاری نرمال)، 120 میلیمتر (تنش ملایم) و 180 میلیتر (تنش شدید) تبخیر از سطح تشتک تبخیر، به عنوان عامل اصلی و 7 لاین پیشرفته سورگوم دانهای (KGS36 & KGS32 , KGS27, KGS25, KGS23 , KGS19, KGS15) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج ارزیابی با استفاده از شاخصهای مختلف تحمل به خشکی نشان داد که بر اساس شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل (TOL) لاینهایKGS15 و KGS19 با عنوان متحملترین ژنوتیپها شناسایی شدند. بر اساس شاخصهای تحمل به تنش (STI) میانگین بهرهوری (MP) و میانگین هندسی بهرهوری (GMP) لاین KGS32 با عملکرد دانه به میزان 11240 کیلوگرم در هکتار در شرایط بدون تنش و عملکرد دانه 6368 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش شدید به همراه لاین KGS36 به عنوان ژنوتیپهای با عملکرد دانه بالا در هر دو محیط شناخته شدند. شاخصهای STI , GMP و MP با همبستگی مثبت و معنیدار با عملکرد دانه به عنوان معیارهای مناسب جهت معرفی و تعیین ژنوتیپهای متحمل به تنش خشکی شناخته شدند و لاینهای KGS32 و KGS36 به عنوان مناسبترین ژنوتیپها در شرایط تنش خشکی تعیین شدند.
حسین حاتم‌زاده؛ رضا محمدی؛ ایرج برنوسی؛ صابر گلکاری؛ سوک وایندر سینگ
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 83-104
چکیده
راندمان گندم در اکثر نقاط جهان تحت تاثیر خشکی کاهش پیدا می‌کند. اصلاح برای تحمل به خشکی از اجزای کلیدی است که تولید پایدار گندم را تقویت می‌کند. نقشه‌یابی ارتباطی با نشانگرهای چند شکلی تک نوکلئوتیدی را می‌توان برای شناسایی مکان‌های ژنی کنترل کننده صفات کمّی (QTLs) بکار برد. بنابراین 249 توده بومی گندم نان از سراسر ایران گردآوری و در ...
بیشتر
راندمان گندم در اکثر نقاط جهان تحت تاثیر خشکی کاهش پیدا می‌کند. اصلاح برای تحمل به خشکی از اجزای کلیدی است که تولید پایدار گندم را تقویت می‌کند. نقشه‌یابی ارتباطی با نشانگرهای چند شکلی تک نوکلئوتیدی را می‌توان برای شناسایی مکان‌های ژنی کنترل کننده صفات کمّی (QTLs) بکار برد. بنابراین 249 توده بومی گندم نان از سراسر ایران گردآوری و در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم به صورت مشاهده‌ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود کرمانشاه) مورد مقایسه قرار گرفتند. در طی آزمایش داده‌های مربوط به صفات فنولوژیک، مورفولوژیک و فیزیولوژیک یادداشت برداری و اندازه‌گیری شد. تجزیه ارتباط با روش MLM، تعداد 64 و 61 عدد QTL را به ترتیب در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم شناسایی نمود. نتایج نشان داد عدم تعادل پیوستگی بین کروموزوم‌ها متغییر است و با افزایش فاصله ژنتیکی، عدم تعادل پیوستگی کاهش می_یابد. بعضی صفات مانند روز تا رسیدن و دوره پرشدن دانه، ارتفاع بوته و طول پدانکل، تعداد دانه در هر سنبله و عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد روز تا رسیدن توسط QTLهای مشترکی کنترل می‌شدند که دلیلی بر وجود اثرات پلیوتروپیک یک ژن میباشد و می‌توان گزینش همزمان را برای آن صفات انجام داد. نشانگرهای شناسایی شده در این مطالعه (در شرایط آبیاری تکمیلی QTLهای صفات ارتفاع بوته (|F|0--7:A>G 1125680) و طول پدانکل (|F|0--8:G>A 1092041) با فاصله-های 153 و 164 سانتی‌مورگان بر روی کروموزوم 2B و در شرایط دیم QTLهای صفات تعداد دانه در هر سنبله (|F|0--37:T>C 1087201) و عملکرد دانه (|F|0--21:C>T 2256346) بترتیب با فاصله‌های 251 و 15 سانتی‌مورگان بر روی کروموزوم 5A) منابع ژنومیک سودبخشی هستند و پس از اعتبار سنجی آنها، می‌توان به جای ارزیابی فنوتیپی از گزینش به کمک نشانگر تحت شرایط تنش خشکی و عدم تنش و در نقشه‌یابی دقیق و کلون نمودن ژن‌ها و QTLهای زمینهای بکار برد.گندم، تنش خشکی، تجزیه ارتباط، SNP
گیاهان زراعی دیم
اسماعیل کریمی؛ ناصر علی اصغرزاد؛ محمد رضا نیشابوری؛ عزت الله اسفندیاری
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 87-102
چکیده
باکتریهای بیوفیلمی واجد خصوصیات محرک رشد می‌توانند به بقای گیاهان زراعی از جمله گندم در تنش کم آبی کمک نمایند. بدین منظور آزمایشی با هدف بررسی تاثیر باکتریهای بیوفیلمی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط کم آبی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. فاکتورهای این آزمایش شامل جدایههای باکتریهای بیوفیلمی ...
بیشتر
باکتریهای بیوفیلمی واجد خصوصیات محرک رشد می‌توانند به بقای گیاهان زراعی از جمله گندم در تنش کم آبی کمک نمایند. بدین منظور آزمایشی با هدف بررسی تاثیر باکتریهای بیوفیلمی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط کم آبی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. فاکتورهای این آزمایش شامل جدایههای باکتریهای بیوفیلمی (بدون باکتری، جدایههای 1-16، 2-38 و1-54)، ارقام گندم نان (کوهدشت و چمران) و سطوح آبی (70 ، 50 و 20 درصد آب قابل استفاده) بود که در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه مراغه اجرا گردید. جدایههای مورد مطالعه از 120 جدایه بیوفیلمی که از ریشه گرامینه‌های مقاوم به خشکی در منطقه هشترود جداسازی شده بودند، انتخاب گردیدند. نتایج نشان داد که در تمامی سطوح رطوبتی باکتریها توانستند تاثیر مثبتی بر اجزای عملکرد گندم داشته باشند. تاثیر باکتریها بر رقم کوهدشت بیشتر از چمران بود. وزن تر، وزن خشک ریشه، چگالی بافت ریشه، درصد نگهداری آب ریشه و نسبت ریشه به ساقه تحت تاثیر تنش کم آبی قرار گرفتند. مایه زنی باکتریها وزن خشک و تر ریشه و چگالی بافت ریشه را کاهش دادند. در عوض توانستند درصد رطوبت وزنی ریشه را به طور چشمگیری افزایش دهند. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که امکان بهره گیری از باکتریهای بیوفیلمی محرک رشد برای تعدیل اثرات تنش کم آبی وجود دارد.
نادر دادخواه؛ علی عبادی؛ قاسم پرمون؛ عبدالقیوم قلی پوری؛ سودابه جهانبخش
دوره 3، شماره 2 ، آذر 1393، ، صفحه 141-160
چکیده
به منظور مطالعه اثر محلولپاشی سولفاتروی بر تغییرات رنگیزههای فتوسنتزی و عملکرد دانه نخود در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل در سه تکرار در مزرعه تحقیقات دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1390 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح آبیاری )آبیاری در زمان کاشت، آبیاری در زمان کاشت + قبل از ...
بیشتر
به منظور مطالعه اثر محلولپاشی سولفاتروی بر تغییرات رنگیزههای فتوسنتزی و عملکرد دانه نخود در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل در سه تکرار در مزرعه تحقیقات دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1390 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح آبیاری )آبیاری در زمان کاشت، آبیاری در زمان کاشت + قبل از گلدهی و آبیاری در زمان کاشت + قبل از گلدهی + غلاف‌دهی) و سه سطح محلولپاشی سولفاتروی (صفر، 3 و 6 کیلوگرم سولفات روی در هکتار) در دو نوبت در مرحله 4 و 5 برگی بود. بر اساس نتایج، تنش رطوبتی موجب کاهش رنگیزههای فتوسنتزی و در نهایت کاهش عملکرد دانه گردید. استفاده از سولفاتروی به‌ویژه 6 کیلوگرم در هکتار برای کاهش اثرات تنش رطوبتی موثر بود، به‌طوری که موجب افزایش میزان کلروفیل a، کلروفیل کل، میزان کارتنوئیدها و شاخص سبزینگی شد. تنش رطوبتی موجب کاهش معنیدار فلورسانس لحظه‌ای (Fv)، فلورسانس حداکثر (Fm) و عملکرد کوانتومی(Fv/Fm) و مصرف سولفاتروی افزایش معنیدار فلورسانس لحظه‌ای و فلورسانس حداکثر را سبب شد، درحالیکه بر عملکرد کوانتومی تأثیر معنیداری نداشت. سبزینگی گیاه بیشتر تحت تأثیر میزان کلروفیل a بود و رابطه آن با سبزینگی گیاه از نوع درجه دوم بود. در بین رنگیزههای فتوسنتزی، میزان کارتنوئیدها بالاترین سهم را در طی تنش رطوبتی در پیش‌بینی عملکرد دانه به خود اختصاص داد. همچنین مصرف سولفاتروی باعث کاهش سهم کلروفیلها و افزایش سهم کارتنوئیدها در پیش‌بینی عملکرد دانه شد. به طور کلی سولفاتروی با کاهش اثرات تنش و افزایش عوامل موثر در تولید رنگیزههای فتوسنتزی موجب بهبود عملکرد در شرایط تنش رطوبتی شد.
گیاهان زراعی دیم
میر احمد موسوی شلمانی؛ امیر لکزیان؛ رضا خراسانی؛ کاظم خاوازی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 163-180
چکیده
به‌منظور افزایش محصول و کارایی مصرف کود نیتروژنی در مصرف پائیزی کود در گندم دیم از طریق بازدارنده نیترات‌سازی DMPP، آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به‌صورت فاکتوریل با دو فاکتور رقم (پنج رقم گندم دیم با ∆ متفاوت) و فاکتور دوم نیتروژن در سه سطح (صفر و 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌صورت کودهای سولفات آمونیم و سولفات ...
بیشتر
به‌منظور افزایش محصول و کارایی مصرف کود نیتروژنی در مصرف پائیزی کود در گندم دیم از طریق بازدارنده نیترات‌سازی DMPP، آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به‌صورت فاکتوریل با دو فاکتور رقم (پنج رقم گندم دیم با ∆ متفاوت) و فاکتور دوم نیتروژن در سه سطح (صفر و 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌صورت کودهای سولفات آمونیم و سولفات آمونیم حاوی DMPP) در سه تکرار در سال زراعی 94-1393 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که استفاده از DMPP باعث میشود تا تبدیل آمونیم به نیترات 42 روز به تأخیر بیافتد. همچنین بازدارنده DMPP بیشترین تأثیر را بر منبع نیتروژنی کود نشان‌دار داشته و تأثیر آن بر منبع نیتروژنی خاک ناچیز بوده است. به نظر می‌رسد، اثرات متقابل کلوئید‌های خاک با یون‌های آمونیوم تثبیت‌شده بر روی مکان‌های تبادلی به‌گونه‌ای بوده که اثربخشی بازدارنده نیترات‌سازی در خصوص یون‌های مشتق شده از منبع خاک کاهش یابد. کاربرد DMPP باعث می‌گردد تا تولید محصول کل به میزان 1516 کیلوگرم در هکتار و کارایی مصرف کود نیتروژنی نیز به میزان 2/12 درصد افزایش یابد. نکته قابل‌توجه در این راستا جذب کامل یون‌های آمونیم در ژنوتیپ 5G (زرگان 6) در مقایسه با سایر ژنوتیپها بود. به نظر می‌رسد جذب ترجیحی و بالای یون آمونیم توسط ژنوتیپ 5G (با کمترین میزان ∆) باعث گردیده تا حدودی اثرات سمیت یون آمونیم ظاهر شود و بدین ترتیب از کارایی مصرف کود نیتروژنی به میزان 5/6 درصد کاسته شود. لذا کاربرد DMPP در ژنوتیپ‌هایی با توانایی جذب ترجیحی آمونیم باید بااحتیاط صورت گیرد.
گیاهان زراعی دیم
مهناز محمدفام؛ صابر گلکاری؛ بهـزاد صـــادق زاده
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 185-201
چکیده
گندم، یکی از گیاهان مهم زراعی ایران و جهان، از جنبه‌های گوناگون غذایی و اقتصادی حائز اهمیت میباشد. شناسائی تنوع آللی ژن‌های کنترل کننده نیاز بهاره‌سازی در ارقام و لاینهای مختلف گندم، امکان تعیین تیپ رشد، پیش‌بینی سطح تحمل سرما و سازگاری ژنوتیپهای مختلف گندم را به اقلیم‌ها و مناطق هدف فراهم می‌سازد. در سطح مولکولی طول دوره ...
بیشتر
گندم، یکی از گیاهان مهم زراعی ایران و جهان، از جنبه‌های گوناگون غذایی و اقتصادی حائز اهمیت میباشد. شناسائی تنوع آللی ژن‌های کنترل کننده نیاز بهاره‌سازی در ارقام و لاینهای مختلف گندم، امکان تعیین تیپ رشد، پیش‌بینی سطح تحمل سرما و سازگاری ژنوتیپهای مختلف گندم را به اقلیم‌ها و مناطق هدف فراهم می‌سازد. در سطح مولکولی طول دوره ورنالیزاسیون در ارقام گندم به طور عمده به وسیله مکان‌های ژنی (VRN-1، VRN-2وVRN-3) تعیین میشود. در گندم هگزاپلویید ژن‌های( Vrn) برای تیپ رشد بهاره در فرم غالب و برای تیپ زمستانه در فرم مغلوب همراه با اثرات اپیاستاتیک عمل می‌کنند. در این تحقیق تنوع آللی موجود در مکان‌های ژنی (VRN-1 و VRN-B3) در 50 ژنوتیپ گندم نان با استفاده از 9 جفت آغازگر اختصاصی تعیین شد. آلل‌های غالب Vrn-B1,Vrn-D1)و Vrn-B3) بهترتیب با فراوانی (٪58، ٪22 و ٪90( شناسایی شدند. همچنین آلل‌های مغلوب vrn-B1, vrn-D1)وvrn-B3) بهترتیب با فراوانی (٪42، ٪78 و ٪10) شناسایی شدند. در مکان ژنی (VRN-A1) آلل Vrn-A1c)) با فراوانی 58٪، آلل (Vrn-A1b) با فراوانی26٪، آلل (Vrn-A1a) با فراوانی14٪ و آلل (vrn-A1) با فراوانی 2٪ دارای کمترین فراوانی بود. این تحقیق تنوّع اللی قابل ملاحظهای را در مکان‌های ژنی کنترل کننده ورنالیزاسیون و تحمل سرما در ژنوتیپهای گندم دیم مورد بررسی نشان داد که اطلاعات حاصل در جهت تجمیع الل‌های مطلوب برای تولید لاینهای سازگار به شرایط اقلیمی در مناطق هدف مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
گیاهان زراعی دیم
معروف خلیلی؛ مصطفی ریاحی اوغانی؛ محمد علی ابراهیمی
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 189-202
چکیده
به‌منظور شناسایی QTLهای مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه جو ، 72 لاین دابل‌هاپلوئید به همراه والدین (Steptoe و Morex) در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار و در شرایط نرمال(آبیاری) و تنش کمآبی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج QTL به روش مکانیابی فاصلهای، در شرایط نرمال، 17 عدد QTL برای صفات مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد ...
بیشتر
به‌منظور شناسایی QTLهای مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه جو ، 72 لاین دابل‌هاپلوئید به همراه والدین (Steptoe و Morex) در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار و در شرایط نرمال(آبیاری) و تنش کمآبی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج QTL به روش مکانیابی فاصلهای، در شرایط نرمال، 17 عدد QTL برای صفات مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به‌وسیله این QTLها از 11 تا 20 درصد متغیر بود. بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب متعلق به عملکرد دانه و تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه بود. LOD در دامنه 02/3 تا 11/6 قرار داشت. در شرایط تنش کمآبی، 14 عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 86/11 تا 77/19 درصد متغیر بود که به ترتیب به صفات انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه اختصاص داشت. LOD نیز در دامنه 12/3 تا 61/5 قرار داشت. در این بررسی برای صفت تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه دو QTL پایدار بر روی کروموزوم‌های 3H و 1H برای تخصیص مواد فتوسنتزی به سنبله یک QTL پایدار بر روی کروموزوم 4H، برای صفت انتقال مجدد دو QTL بر روی کروموزوم‌های 4H و 1H، برای عملکرد دانه دو QTL پایدار روی کروموزوم‌های 4H و 3H، مکانیابی شدند. بعد از اعتبار سنجی QTLهای پایدار و خوشهای شناسایی شده برای صفات مهم کمی و کیفی مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه جو میتواند در برنامه گزینش به کمک نشانگر مورد استفاده قرار گیرند.
امیر حقیقت؛ حمید مدنی؛ حسین حیدری شریف اباد؛ اسلام مجیدی هروان؛ مهرزاد مستشاری
دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 199-214
چکیده
به منظور بررسی اثر تراکم بوته و منابع فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه در شرایط دیم، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آب دانشگاه تهران واقع در اراضی دیم کوهین در استان قزوین در سال زراعی 96- 1395اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل فسفر در سه سطح ( 150 کیلوگرم ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تراکم بوته و منابع فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه در شرایط دیم، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آب دانشگاه تهران واقع در اراضی دیم کوهین در استان قزوین در سال زراعی 96- 1395اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل فسفر در سه سطح ( 150 کیلوگرم در هکتار دی‌آمونیوم فسفات، 50% میزان دی‌آمونیوم فسفات + 50% کود فسفر بیولوژیک و 100% کود فسفر بیولوژیک) و تراکم بوته در سه سطح (20، 30 و 40 بوته در مترمربع) بودند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که صفات تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تاثیر اثر متقابل تراکم بوته و منابع فسفر و صفت تعداد دانه در هر خانه کپسول تحت تاثیر تیمار فسفر قرار گرفتند و صفات تعداد خانه در کپسول و وزن هزاردانه تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند. در این آزمایش بیشترین عملکرد دانه از تیمار فسفر بیولوژیک و تراکم 40 بوته در مترمربع با میانگین 25/206 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه نیز از تیمار فسفر شاهد و تراکم 40 بوته در مترمربع با عملکرد 34/42 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در این پژوهش با مصرف فسفر بیولوژیک و تراکم گیاهی بالا (تراکم 40 بوته در مترمربع) بیشترین عملکرد دانه و با مصرف کود شیمیایی به تنهایی و تراکم گیاهی بیشتر، کمترین عملکرد دانه تولید شد.
رحمت‌الله کریمی‌زاده؛ طهماسب حسین پور؛ جبار آلت‌جعفربای؛ کمال شهبازی هومونلو؛ محمد آرمیون؛ پیمان شریفی
دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 217-235
چکیده
روش‌های متعددی برای تحلیل اثر متقابل ژنوتیپ در محیط پیشنهاد شده است که هر کدام از آنها مبتنی بر روش‌های آماری خاصی می‌باشند. در این تحقیق 16 لاین گندم دوروم به‌همراه ارقام دهدشت و سیمره به عنوان شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در چهار منطقه گچساران، گنبد، مغان و خرم‌آباد طی سه سال زراعی 1395-1392 بررسی شدند. تجزیه ...
بیشتر
روش‌های متعددی برای تحلیل اثر متقابل ژنوتیپ در محیط پیشنهاد شده است که هر کدام از آنها مبتنی بر روش‌های آماری خاصی می‌باشند. در این تحقیق 16 لاین گندم دوروم به‌همراه ارقام دهدشت و سیمره به عنوان شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در چهار منطقه گچساران، گنبد، مغان و خرم‌آباد طی سه سال زراعی 1395-1392 بررسی شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات اصلی ژنوتیپ، سال و مکان و برهمکنش‌های سال×مکان و ژنوتیپ×سال×مکان برای عملکرد دانه در سطح احتمال یک‌درصد معنیدار بود. آزمون اسکریت سهم بالای چهار مؤلفه اصلی اول در توجیه برهمکنش ژنوتیپ در محیط را نشان داد، به‌طوری‌که دو مؤلفه اصلی اول بهترتیب 60/26% و 33/15% از تغییرات GEI را توجیه می‌کردند. نمودار موزائیکی نشان داد که 76/20% از مجموع مربعات کل ناشی از مجموع مربعات ژنوتیپ و 24/79% ناشی از مجموع مربعات برهمکنش ژنوتیپ در محیط بود. نمودار گرمایی نشان داد که ژنوتیپهای G1، G3، G6، G15 و G16 دارای عملکرد بالا در بسیاری از محیط‌ها بودند. چندضلعی بای‌پلات براساس نزدیکی ژنوتیپهای G1، G5، G6، G7 و G4 به مبدأ بای‌پلات، آنها را ژنوتیپ‌هایی با پایداری عمومی بالا به محیط‌های آزمایشی شناسایی نمودند، در حالی‌که ژنوتیپهای G8 و G12 به هیچکدام از محیط‌ها سازگار نبودند. مطالعه همزمان اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ در محیط با نمای محور تستر متوسط (ATC) نشان داد که ژنوتیپهای G15، G13 و G6 در نزدیکی محور ATC، علاوه بر پایداری نسبت به ژنوتیپهای دیگر دارای عملکرد بالاتر از متوسط کل نیز بودند و می‌توانند به‌عنوان ژنوتیپهای پایدار و پرمحصول در نظر گرفته شوند. نمای بای‌پلات ژنوتیپ ایده‌آل نشان داد که ژنوتیپهای G15، G13، G16، G2 و G6 واقع در نزدیکی ژنوتیپ ایده‌آل، ژنوتیپهای مطلوب بودند. در مجموع، ژنوتیپهای G15، G13، G3 و G6 با نماهای مختلف بای‌پلات، علاوه بر پایداری، عملکرد بالاتری داشتند و کاندیدای پروسه‌ی توصیه رقم باشند.
گیاهان زراعی دیم
مهدی جمشیدمقدم؛ خشنود علیزاده
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 229-245
چکیده
به منظور بررسی اثرات زمان کاشت بر صفات زراعی، عملکرد دانه و میزان روغن گلرنگ در مناطق معتدل سرد و سردسیرکشور، آزمایشی با 15 ژنوتیپ گلرنگ بر پایه طرح بلوک‌کامل تصادفی با 3 تکرار برای سه نوع کشت (پاییزه، انتظاری و بهاره) در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود (کرمانشاه) و مراغه طی دو سال زراعی 92-1390 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرات زمان کاشت بر صفات زراعی، عملکرد دانه و میزان روغن گلرنگ در مناطق معتدل سرد و سردسیرکشور، آزمایشی با 15 ژنوتیپ گلرنگ بر پایه طرح بلوک‌کامل تصادفی با 3 تکرار برای سه نوع کشت (پاییزه، انتظاری و بهاره) در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود (کرمانشاه) و مراغه طی دو سال زراعی 92-1390 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب جداگانه دو ایستگاه نشان داد که برای برخی از خصوصیات زراعی اثرات اصلی و متقابل عامل‌های سال، زمان کاشت و ژنوتیپ معنیدار بود. در ایستگاه سرارود، کشت پاییزه برای بیشتر صفات به کشت‌های انتظاری و بهاره برتری نشان داد و از لحاظ عملکرد دانه با کشت انتظاری اختلاف معنیداری نداشت. بیشترین میانگین عملکرد دانه در کشت‌های پاییزه و انتظاری (به ترتیب 687 و 705 کیلوگرم در هکتار) و کمترین در کشت بهاره (331 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. در ایستگاه مراغه نیز کشت پاییزه برای اکثر خصوصیات برتری نشان داد. با این‌حال، برای صفت عملکرد دانه در مراغه، میانگین زمان‌های کاشت پاییزه، انتظاری و بهاره (به ترتیب 645، 569 و 648 کیلوگرم در هکتار) از لحاظ آماری غیرمعنی‌دار شد. در هر دو ایستگاه اختلاف معنیداری از لحاظ میانگین میزان روغن دانه بین کشت‌های پاییزه و بهاره مشاهده نشد. در ایستگاه سرارود کشت پاییزه و انتظاری و در ایستگاه مراغه کشت انتظاری و بهاره قابل توصیه بود. برای هر دو ایستگاه بین عملکرد و اجزای عملکرد ارتباط خاصی وجود نداشت و گزینش مستقیم برای عملکرد دانه مناسبتر بود. با توجه به نوع کشت ژنوتیپهای متفاوتی جهت کسب بالاترین پتانسیل عملکرد دیم در دو مکان گزینش شد
دوره 2، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 69-82
چکیده
به منظور بررسی شاخصهای رشد ژنوتیپهای مختلف گندم نان دیم در دو شرایط دیم (تنش خشکی) و آبیاری تکمیلی، تعداد 20 ژنوتیپ انتخابی از آزمایش‌های به‌نژادی گندم دیم و خزانه‌های بانک ژن ایران به همراه ارقام زراعی سرداری و آذر2 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 1387-1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی ...
بیشتر
به منظور بررسی شاخصهای رشد ژنوتیپهای مختلف گندم نان دیم در دو شرایط دیم (تنش خشکی) و آبیاری تکمیلی، تعداد 20 ژنوتیپ انتخابی از آزمایش‌های به‌نژادی گندم دیم و خزانه‌های بانک ژن ایران به همراه ارقام زراعی سرداری و آذر2 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 1387-1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تعیین سرعت رشد گیاه و سرعت رشد نسبی محصول، در طی مراحل مختلف نمو گندم از اندامهای هوایی ژنوتیپها نمونه گیری به عمل آمد. نتایج نشان داد که در شرایط دیم لاین Dogu88/Ghafghaz و در شرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ بومی GB-61، لاینهای اصلاح شده Dogu88/Ghafghaz و PTZNISKA/UT1556-170//UNKNOWN و رقم آذر 2 با دارا بودن سرعت رشد بالا، عملکرد دانه بالایی داشتند. در شرایط دیم سرعت رشد نسبی ژنوتیپهای GB- 61، GB- 252، Sardari HR-20، 92 ZHONG257 و آذر 2 نسبت به بقیه ارقام از شیب تندی برخوردار بوده و به همین دلیل تجمع ماده خشک در آنها سریع‌تر بود. نمودار RGR نشان داد که در شرایط دیم، سرعت رشد نسبی بالا به تنهایی موجب افزایش عملکرد دانه نمی‌شود بطوریکه در شرایط تنش خشکی، ژنوتیپ‌هایی با عملکرد بالا دارای سرعت رشد نسبی پایین بودند در حالی که در شرایط آبیاری تکمیلی این روند متفاوت بوده و لاین‌هایی با عملکرد دانه بالا دارای سرعت رشد نسبی بالایی بودند.
شبنم صادقی رازلیقی؛ ایرج الله‌داد؛ عزت اله اسفندیاری
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 70-81
چکیده
به‌منظور بررسی اثر اسید فولیک بر نحوه تسهیم ذخایر بذر و قدرت اولیه گیاهچه‌های گندم، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی رقم کویر گندم با مقادیر صفر، 5/12، 50، 100، 200 و 400 میکرومولار اسید فولیک اجرا شد. نتایج نشان داد که در تمامی تیمارهای مورد مطالعه وزن خشک بذر با یک الگوی مشابه کاهش یافت و حدود 8-6% از کل بذر را بخش ساختاری ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر اسید فولیک بر نحوه تسهیم ذخایر بذر و قدرت اولیه گیاهچه‌های گندم، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی رقم کویر گندم با مقادیر صفر، 5/12، 50، 100، 200 و 400 میکرومولار اسید فولیک اجرا شد. نتایج نشان داد که در تمامی تیمارهای مورد مطالعه وزن خشک بذر با یک الگوی مشابه کاهش یافت و حدود 8-6% از کل بذر را بخش ساختاری آن تشکیل داد. روند تغییرات وزن خشک گیاهچه‌ها در شاهد و تیمارهای اسید فولیک مشابه بود ولی کاهش وزن خشک گیاهچه‌ها در شاهد و تیمارهای اسید فولیک به ترتیب 46/10 و 53/8-93/7 روز پس از خیساندن ادامه داشت و پس از آن، به دلیل رسیدن به مرحله اتوتروفی، وزن خشک گیاهچه‌ها روند صعودی به خود گرفت. لازم به ذکر است که اسید فولیک توانست زمان رسیدن به مرحله آغاز اتوتروفی (زمان شروع افزایش وزن خشک گیاهچه) و اتوتروفی کامل (زمان رسیدن وزن خشک گیاهچه به وزن اولیه بذر) را کوتاه نماید. الگوی تغییر وزن خشک گیاهچه‌ها، اندامهای هوایی و ریشه‌چه در تمامی تیمارها مشابه بود. با این تفاوت که کاربرد اسید فولیک سرعت افزایش وزن خشک هر یک از بخش‌های یاد شده را افزایش داد. همچنین میزان مصرف ذخایر بذر در شاهد و تیمارهای کاربرد اسید فولیک یکسان بود، ولی بکار گیری اسید فولیک سبب افزایش سرعت مصرف ذخایر بذر در مقایسه با شاهد شد. بعلاوه نتایج نشان داد که کارایی تبدیل ذخایر بذر به ساختار گیاهچه، در تیمارهای مورد بررسی در محدوده 96/62-20% متغیر است. بطوریکه کمترین و بیشترین کارایی تبدیل به ترتیب به تیمارهای 400 و 25 میکرومولار اسید فولیک تعلق داشت. تفاوت موجود بین تیمارها از نظر این متغیر میتواند ناشی از نحوه اختصاص مواد ذخیره‌ای به تنفس رشد و یا نگهداری میباشد. لازم به ذکر است که تنفس رشد و نگهداری تیمارهای مورد بررسی به ترتیب در محدوده 26/63-12/12% و 87/87-73/36% متغیر بود. لذا می‌توان اظهار داشت که اسید فولیک با افزایش کارایی تبدیل و تنفس رشد سبب افزایش ویگور اولیه گیاهچه‌ها می‌گردد.
سیما پاکروان اصل؛ غلامرضا ولیزاده؛ عباس صمدی؛ خشنود علیزاده؛ جلیل اصغری
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 75-82
چکیده
این بررسی به منظور تعیین اثرات باقیمانده فسفر از زراعت گندم بر جذب فسفر، عملکرد ماشک گل سفید و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک انجام شد. آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار با تیمارهای بقایای فسفر 0، 15، 30 و 45 کیلوگرم در هکتار پنتا اکسید فسفر از منبع سوپرفسفات تریپل در تناوب گندم اتنخاب شد. بذور ماشک ...
بیشتر
این بررسی به منظور تعیین اثرات باقیمانده فسفر از زراعت گندم بر جذب فسفر، عملکرد ماشک گل سفید و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک انجام شد. آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار با تیمارهای بقایای فسفر 0، 15، 30 و 45 کیلوگرم در هکتار پنتا اکسید فسفر از منبع سوپرفسفات تریپل در تناوب گندم اتنخاب شد. بذور ماشک در کرتهای انتخاب شده مطابق دستورالعمل کاشته شد. مواظبت‌های زراعی و برداشت انجام گردید و داده‌های آماری جمع آوری و تجزیه آماری شدند. نتایج تجزیه آماری نشان داد فسفر باقیمانده خاک از تیمارهای گندم جذب فسفر، عملکرد ماشک، مواد آلی، میانگین قطر خاکدانه و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک را بطور معنی دار ی افزایش داد. بعلاوه فسفر باقیمانده تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه و شاخساره، تعداد خوشه، غلظت و جذب فسفر دانه در سطح پنج درصد(05/0 P≤ ) و بر وزن هزار دانه ماشک در سطح یک درصد (001/0 P≤ ) داشت. با افزایش باقیمانده فسفات در خاک، ارتفاع گیاه و تعداد گره‌های فعال در ریشه ماشک نیز افزایش یافتند و بیشترین عملکرد دانه و بیوماس از تیمار P45 بدست آمد. از این مطالعه استنباط می شود فسفر باقیمانده در جذب فسفر، رشد ماشک، افزایش ماده آلی خاک از طریق تولید ریشه، بهبود ساختمان و ظرفیت تبادلی خاک موثر است و گیاه ماشک توانایی استفاده از فسفر باقیمانده خاک را دارد.
مجید عبدلی؛ عزت اله اسفندیاری
دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 77-90
چکیده
با توجه به گستردگی کمبود روی در خاک‌های ایران و کمبود آن در جامعه انسانی کشور، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر محلولپاشی سولفات روی (عدم مصرف، 5/0 گرم در لیتر در مرحله ساقهروی، 5/0 گرم در لیتر در مراحل ساقهروی و پرکردن دانه و 5/0 گرم در لیتر در مرحله ساقهروی و 2 گرم در لیتر در مرحله پرکردن دانه) بر عملکرد و اجزای عملکرد (بخش ...
بیشتر
با توجه به گستردگی کمبود روی در خاک‌های ایران و کمبود آن در جامعه انسانی کشور، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر محلولپاشی سولفات روی (عدم مصرف، 5/0 گرم در لیتر در مرحله ساقهروی، 5/0 گرم در لیتر در مراحل ساقهروی و پرکردن دانه و 5/0 گرم در لیتر در مرحله ساقهروی و 2 گرم در لیتر در مرحله پرکردن دانه) بر عملکرد و اجزای عملکرد (بخش مزرعه‌ای) و تاثیر محتوای روی دانه (199 (کم)، 381 (متوسط) و 595 (زیاد) نانوگرم روی در دانه) بر روی برخی از شاخصهای جوانه‌زنی (بخش آزمایشگاهی)، در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال 92-1391 بر روی گندم نان رقم کوهدشت اجرا شد. نتایج بخش مزرعه‌ای نشان داد که محلولپاشی سولفات روی در مرحله ساقهروی و پرکردن دانه سبب افزایش معنیدار تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه بارور و وزن سنبله در مقایسه با شاهد شد. به‌علاوه محلولپاشی سولفات روی در تمامی مراحل فنولوژیکی توانست عملکرد بیولوژیک و عملکرد اقتصادی را به‌طور معنیداری در مقایسه با شاهد افزایش دهد. اما کاربرد ترکیب یاد شده در هیچ یک از مراحل، تاثیر معنیداری بر شاخص برداشت نداشت. شاخصهای سرعت جوانه‌زنی، متوسط زمان جوانه‌زنی وشاخص بنیه بذر تنها از مقدار زیاد روی در دانه متاثر شده و اختلاف معنیداری با مقدار کم روی بذر نشان دادند. اما محتوای روی دانه تاثیری بر درصد جوانه‌زنی بذور نداشت. نتایج نشان داد که کاربرد سولفات روی توانست میزان عملکرد و محتوای روی دانه را افزایش دهد. بر این اساس به نظر می‌رسد با استفاده از اسپری سولفات روی می‌توان عملکرد کمی و کیفی گندم تولیدی در خاک‌های فقیر از روی را بهبود بخشید. بعلاوه این روش به‌زراعی میتواند به عنوان راهکار کوتاه مدت برای کاهش مشکلات تغذیه‌ای ناشی از کمبود روی و بهبود شاخصهای امنیت غذایی مورد کاربرد قرار گیرد. همچنین نتایج بخش آزمون شاخصهای جوانه‌زنی نشان داد که با افزایش محتوای روی دانه، شاخصهای جوانه‌زنی و بنیه گیاهچه بهبود می‌یابد.
زراعت
امین عباسی؛ رامین لطفی؛ محسن جانمحمدی
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 79-101
چکیده
امروزه اهمیت ثبات تولید محصولات زراعی طی شرایط کم آبی به دلیل افزایش جمعیت جهان بیش از پیش حائز اهمیت میباشد. با توجه به احتمال تاثیر نانو تیتانیوم و نانو سیلیکون بر روی رشد و نمو گندم در شرایط تنش خشکی، پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1393 در کشتزار پژوهشی گروه مهندسی ...
بیشتر
امروزه اهمیت ثبات تولید محصولات زراعی طی شرایط کم آبی به دلیل افزایش جمعیت جهان بیش از پیش حائز اهمیت میباشد. با توجه به احتمال تاثیر نانو تیتانیوم و نانو سیلیکون بر روی رشد و نمو گندم در شرایط تنش خشکی، پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1393 در کشتزار پژوهشی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه انجام گرفت. سطوح مختلف آبیاری (آبیاری در 90، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب برای شرایط بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید) به عنوان کرتهای اصلی و سطوح مختلف محلول پاشی نانو ذرات تیتانیوم و سیلیکون (شاهد، 5/0، 1، 5/1 و 2 درصد) نیز به عنوان کرتهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثر متقابل کاربرد نانو ذرات و بروز تنش خشکی بر روی پارامترهای وزن خشک، سطح برگ، کلروفیلa، کلروفیلb، کارتنوئید، کلرفیل کل، وزن هزار دانه، سوپر اکسید دیسموتاز، Cu/Zn-SOD، Mn-SOD، Fe-SOD،آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز، پراکسیدهیدروژن، مالون دی‌آلدئید، پرولین در سطح احتمال یک درصد و میزان فعالیت آنزیم کاتالاز در سطح احتمال پنج درصد معنیدار شدند. مقایسات میانگین صورت گرفته نشان داد که بیشترین میزان تاثیرگذاری نانو تیتانیوم و نانو سیلیکون بر روی سیستم آنتی اکسیدانی و مقادیر کلروفیل و پراکسید هیدروژن در تیمارهای 50 و 70 درصد ظرفیت زراعی مربوط به سطوح محلول پاشی 5/1 و 2 درصد این ماده‌ها میباشد. با توجه به اثرگذاری بیشتر عنصر تیتانیوم در مقایسه با سیلیکون بر روی میزان کلروفیل، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی و عملکرد در شرایط تنش خشکی باعث گردید که غلظت 2 درصد نانوتیتانیوم به عنوان نتیجه این پژوهش برای شرایط مشابه آزمایش معرفی گردد.
علیرضا توکلی؛ عبدالمجید لیاقت؛ امین علیزاده
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 85-99
چکیده
پایین بودن عملکرد و شاخص بهرهوری بارش محصولات دیم، ناشی از توزیع نامناسب بارش و عملیات مدیریت زراعی ضعیف در مزارع زارعین است. بهرهوری بارش و عملکرد اراضی جو دیم تا حدود زیادی با دو مولفه ارتفاع و عرض جغرافیایی قابل بررسی و ارزیابی است. بر این اساس آمار عملکرد، بارش، ارتفاع و عرض جغرافیایی 182 نقطه کشور طی سالهای 86-1382 مورد استفاده ...
بیشتر
پایین بودن عملکرد و شاخص بهرهوری بارش محصولات دیم، ناشی از توزیع نامناسب بارش و عملیات مدیریت زراعی ضعیف در مزارع زارعین است. بهرهوری بارش و عملکرد اراضی جو دیم تا حدود زیادی با دو مولفه ارتفاع و عرض جغرافیایی قابل بررسی و ارزیابی است. بر این اساس آمار عملکرد، بارش، ارتفاع و عرض جغرافیایی 182 نقطه کشور طی سالهای 86-1382 مورد استفاده قرار گرفت. کل اراضی دیم تحت بررسی 032/1 میلیون هکتار است و کل آب قابل مدیریت در این اراضی برابر 726/4 میلیارد متر مکعب است و متوسط عملکرد جو برابر 1019 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. متوسط شاخص بهرهوری بارش در تولید جو دیم کشور برابر 239/0 کیلوگرم بر متر مکعب است. از کل مناطق مورد بررسی، 4/32 درصد مناطق دارای شاخص بهرهوری بارش کمتر از 85 درصد میانگین کشور، 4/26 درصد مناطق دارای شاخص بهرهوری بارش بین 85 و 115 درصد میانگین و 2/41 درصد مناطق نیز دارای شاخص بهرهوری بارش بیشتر از 15 درصد میانگین کشور هستند. در حالی که 80 درصد مناطق دارای بهرهوری بارش کمتر از 33/0 کیلوگرم بر متر مکعب هستند، فقط 20 درصد مناطق دارای عملکرد بیشتر از 1303 کیلوگرم در هکتار می‌باشند و عملکرد در 60 درصد مناطق که دارای بهرهوری بارش کمتر از 28/0 کیلوگرم بر متر مکعب میباشد، کمتر از 1027 کیلوگرم در هکتار است. شاخص بهرهوری بارش از عرض جغرافیایی 32 رو به افزایش نهاده و این افزایش تا عرض جغرافیایی 5/37 ادامه دارد. رابطه بین ارتفاع و عملکرد جو یک رابطه خطی نزولی است و بیشترین فراوانی در محدوده ارتفاعی 1200 تا 1800 متر واقع است. با افزایش ارتفاع، شاخص بهرهوری بارش افزایش یافته و در ارتفاع 1800-1000 متری بیشترین فراوانی و تجمع نقاط مشاهده میشود و پس از آن به تدریج شاخص بهرهوری بارش کاهش نشان می‌دهد.
