نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• عظیم خزائی

مؤسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال وبذر، کرج

چکیده

به منظور ارزیابی تحمل خشکی در لاین­های پیشرفته سورگوم دانه­ای، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال­های 1388 و 1389 اجرا شد. در این آزمایش اعمال تیمار آبیاری در سه سطح به صورت آبیاری پس از 60 میلی­متر (آبیاری نرمال)، 120 میلی­متر (تنش ملایم) و 180 میلی­تر (تنش شدید) تبخیر از سطح تشتک تبخیر، به عنوان عامل اصلی و 7 لاین پیشرفته سورگوم دانه­ای  (KGS36 & KGS32 , KGS27, KGS25, KGS23 , KGS19, KGS15)   به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج ارزیابی با استفاده از شاخص­های مختلف تحمل به خشکی نشان داد که بر اساس شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل (TOL) لاین­هایKGS15   و KGS19  با عنوان متحمل­ترین ژنوتیپ­ها شناسایی شدند. بر اساس شاخص­های تحمل به تنش (STI) میانگین بهره­وری (MP) و میانگین هندسی بهره­وری (GMP) لاین KGS32 با عملکرد دانه به میزان 11240 کیلوگرم در هکتار در شرایط بدون تنش و عملکرد دانه 6368 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش شدید به همراه لاین KGS36  به عنوان ژنوتیپ­های با عملکرد دانه بالا در هر دو محیط شناخته شدند. شاخص­های STI , GMP  و MP  با همبستگی مثبت و معنی­دار با عملکرد دانه به عنوان معیارهای مناسب جهت معرفی و تعیین ژنوتیپ­های متحمل به تنش خشکی شناخته شدند و لاین­های KGS32  و KGS36  به عنوان  مناسب­ترین ژنوتیپ­ها در شرایط تنش خشکی تعیین شدند.

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Drought Tolerance in Advanced Grain Sorghum Lines

نویسنده [English]

• Azim Khazaei

Seed and Plant Improvment Institute, Karaj

چکیده [English]

In order to study of drought tolerance in advanced grain sorghum lines, an experiment was conducted in a split-plot on randomized complete block design with three replications in experimental field of seed and plant Improvement Institute, Karaj, Iran during 2009-2010. Irrigation regimes were assigned to main plots at three levels including normal irrigation (I1=60mm), moderate stress (I2=120mm) and sever stress (I3=180mm). Seven lines including KGS15, KGS19, KGS23, KGS25, KGS27, KGS32 & KGS36 were considered as sub-plots. Results on stress susceptibility index (SSI) and tolerance index (TOL) showed that lines KGS15 and KGS19 were more tolerant than other lines. Stress tolerance index (STI), mean productivity (MP) and geometric mean productivity (GMP) showed that line KGS32 with grain yield 11240 Kg/ha under non–stress condition and 6368 Kg/ha under stress condition along with line KGS36 determinated as genotypes with highest yield under both optimum irrigation and drought conditions. Presense of high and positive correlation between STI, MP and GMP grain yield indicated that all of these indices could be used for selection of drought tolerant genotypes. It is concluded that lines KGS32 and KGS36 are suitable genotypes for cultivation under drought stress conditions.