نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد حسین سدری ¹
• احمد گلچین ²
• ولی فیضی اصل ³
• عادل سی و سه مرده ⁴

¹ مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران

² گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

³ شاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

⁴ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثرات مصرف نیتروژن بر عملکرد گندم دیم، کارائی زراعی نیتروژن و کارایی استفاده از آب باران در رژیم­های متفاوت رطوبتی دو آزمایش در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی با سه نحوه مصرف نیتروژن شامل کل در پائیز،  در پائیز +  در بهار و  در پائیز +  در بهار (پنجه­دهی) به عنوان کرت اصلی و با پنج سطـح نیتروژن شامـل 0، 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره به عنوان کرت فرعی با سه تکرار در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی به صورت کرت‌های یک­بار خرد شده در سال­های زراعی 92-1391 و 93-1392 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم قاملو اجرا شد. نتایج نشان داد در شرایط دیم با مصرف 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، عملکرد دانه به ترتیب 478، 961، 1086 و850 کیلوگرم در هکتار افزایش (05/0p<) داشت. با افزایش نیتروژن تا سطح 90 کیلوگرم در هکتار، کارایی مصرف آب باران به حداکثر                        (3/10 kg.mm^-1.ha^-1) رسید. در شرایط آبیاری تکمیلی در مراحل خوشه­دهی و دو هفته پس از خوشه­دهی با مصرف 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار  نیتروژن، عملکرد دانه به ترتیب 849، 1357، 1540 و1790 کیلوگرم در هکتار افزایش (01/0p<) یافت و 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با بیشترین عملکرد، کارائی زراعی نیتروژن و کارایی استفاده از آب بهترین تیمار بود. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط دیم، مصرف کل و تقسیط 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در میزان عملکرد، مقدار پروتئین دانه و کارائی­های زراعی و  استفاده از آب در یک سطح معنی­دار موثر بود.

کلیدواژه‌ها

• نیتروژن- آبیاری تکمیلی- گندم دیم

موضوعات

• به‌زراعی

عنوان مقاله [English]

Effect of optimal nitrogen application on water use efficiency of rain and rainfed wheat yield under different moisture conditions

نویسندگان [English]

• M.H. Sedri ¹
• A. Golchin ²
• v. Feiziasl ³
• A. Sioseh-Mardeh ⁴

¹ Agriculture and Natural Resources Research Center of Kordestan, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Sanandaj, Iran

² Department of Soil Science, Agricultural Faculty, University of Zanjan, Zanjan, Iran

³ Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran

⁴ Department of Agronomy and Plant breeding, Agricultural Faculty, University of Kordestan, Sanandaj, Iran

چکیده [English]

In order to study the effects of nitrogen on grain yield of rainfed wheat, nitrogen agronomic efficiency (NAE) and rainfall use efficiency (RUE), two field experiments under different moisture conditions (rainfed and supplemental irrigation) were conducted in Kurdistan province in 2012-2014 growing seasons. The treatments comprised of five nitrogen rates (0, 30, 60, 90 and 120 kgha^-1) as subplots, and three nitrogen application times as main plots (total in the fall, 2/3 in the fall+1/3 in the spring, and 2/3 in the fall+1/3 in the spring) with three replications as split-plot design in randomized complete block design. Under rainfed moisture conditions, application of 30, 60, 90 and 120 kg N.ha^-1significantly increased grain yield 478, 961, 1086 and 850 kg.ha^-1, respectively. By increasing nitrogen application, WUE was increased significantly (p<0.05) and then reached to maximum (10.3 kg.mm^-1.ha^-1) in N90.Under supplemental irrigation at the heading and two weeks after heading stages, application of 30, 60, 90 and 120 kg N.ha^-1 significantly increased grain yield 849, 1357, 1540 and 1790 kg.ha^-1, respectively. Also, N90 treatment had the highest grain yield, NAE and RUE. Meanwhile,N60 application either total in the fall or splitting had the same effects on grain yield, grain protein content and NAE and RUE.

کلیدواژه‌ها [English]

• nitrogen
• Supplemental irrigation
• Rainfed wheat