زراعت دیم ایران - فهرست مقالات

گیاهان زراعی دیم

بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و لاین‌های‌های نخود کابلی از نظر تحمل کاربرد پس‌رویشی علف‌کش‌های‌ متریبوزین و ایمازتاپیر

مهدی گراوندی؛ رضا حق پرست؛ فرشید محمودی؛ حمید حسنیان خوشرو

دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 189-202

چکیده

مقدمه: نخود یکی از مهمترین محصولات مزارع دیم کشور است که نقش مهمی در پایداری تولید ایفا می‌کند. این محصول در مراحل اولیه رشد از سرعت رشد پایین و سطح برگ کم برخوردار می‌باشد بنابراین قدرت رقابت کمی با علف‌های هرز دارد. به‌طوریکه علف‌های هرز در شرایط کشت پاییزه به مشکلی جدی در زراعت نخود تبدیل می‌شوند. با توجه به اینکه تعداد علف‌کش‌‌های ... بیشتر مقدمه: نخود یکی از مهمترین محصولات مزارع دیم کشور است که نقش مهمی در پایداری تولید ایفا می‌کند. این محصول در مراحل اولیه رشد از سرعت رشد پایین و سطح برگ کم برخوردار می‌باشد بنابراین قدرت رقابت کمی با علف‌های هرز دارد. به‌طوریکه علف‌های هرز در شرایط کشت پاییزه به مشکلی جدی در زراعت نخود تبدیل می‌شوند. با توجه به اینکه تعداد علف‌کش‌‌های پس‌رویشی خصوصاً علف‌کش‌‌های پهن برگ کش بسیار محدود است، ایجاد ارقام متحمل به علف‌کش گزینه‌های شیمیایی بیشتری را در اختیار تولید کنندگان قرار می‌دهد. شناسایی منابع ژنتیکی متحمل به علف‌کش و انتقال این ویژگی به ارقام پر محصول به‌عنوان راهکاری مناسب در راستای مدیریت تلفیقی علف‌های هرز مزارع نخود در نظر گرفته می‌شود. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و لاین‌های نخود کابلی از نظر واکنش به علف‌کش‌‌های متریبوزین و ایمازتاپیر انجام گرفت. روش‌شناسی: در سال اول اجرای آزمایش (1399-1398) 50 ژنوتیپ و در سال دوم (1400-1399) 150 ژنوتیپ به‌صورت سه آزمایش جداگانه (شاهد، سم‌پاشی با متری‌بوزین، سم‌پاشی با ایمازتاپیر) در قالب طرح آلفالاتیس با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) ارزیابی شدند. یافته‌های پژوهش: طبق نتایج این پژوهش تنوع معنی‌داری بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از لحاظ تحمل علف‌کش‌‌های مذکور مشاهده شد. ژنوتیپ‌های نخود به متری‌بوزین نسبت به ایمازتاپیر حساسیت بیشتری داشتند به‌طوری که این علف‌کش‌‌ها به‌طور متوسط عملکرد دانه را به‌ترتیب 27 و 15 درصد کاهش دادند. از میان ارقام مورد بررسی عادل، گوکسو، آکسو و آرمان تحمل بیشتری به ایمازتاپیر داشتند. ژنوتیپ‌های برتر شناسایی شده در این مطالعه پس از بررسی‌های بیشتر جهت توسعه ارقام متحمل به علف‌کش استفاده می‌شوند و همچنین بعنوان منابع مفیدی در برنامه‌های به نژادی می‌باشند.

ارزیابی نقش انتقال مجدد ماده خشک و فتوسنتز جاری در پر شدن دانه ژنوتیپ های مختلف گندم نان در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی

وحید صدقیه؛ فریبرز شکاری؛ مظفر روستایی؛ امین عباسی؛ ناصر صباغ نیا

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 127-147

چکیده

به منظور ارزیابی توانایی انتقال مجدد کربوهیدرات‌های ذخیره شده ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی،آزمایشی با 49 لاین پیشرفته گندم زمستانه دیم، در قالب طرح لاتیس ساده 7×7 در دو تکرار در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه در دو سال زراعی 99-1397 انجام گرفت. نتایج آزمایش نشان داد اثر متقابل ژنوتیپ درسال بر عملکرد ... بیشتر به منظور ارزیابی توانایی انتقال مجدد کربوهیدرات‌های ذخیره شده ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی،آزمایشی با 49 لاین پیشرفته گندم زمستانه دیم، در قالب طرح لاتیس ساده 7×7 در دو تکرار در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه در دو سال زراعی 99-1397 انجام گرفت. نتایج آزمایش نشان داد اثر متقابل ژنوتیپ درسال بر عملکرد دانه، میزان و کارایی فتوسنتز جاری، انتقال مجدد، کارایی و سهم انتقال مجدد در سطح احتمال یک درصد معنی‌دارگردید. در سال اول بیش‌ترین عملکرد دانه در شرایط دیم مربوط به ژنوتیپ شماره 4 با 2462 کیلوگرم در هکتار و در شرایط آبیاری تکمیلی مربوط به ژنوتیپ‌ شماره 33 با 4234 کیلوگرم در هکتار بود. بیش‌ترین میزان فتوسنتز جاری درشرایط آبیاری تکمیلی مربوط به ژنوتیپ شماره 33 با 05/439 میلی‌گرم در بوته و در شرایط دیم مربوط به لاین شماره 26 با 300/196 میلی‌گرم در بوته بود. از نظر کارایی فتوسنتز جاری بیشترین مقدار این مولفه در شرایط آبیاری تکمیلی به لاین شماره 33 با 950/42 گرم بر گرم و در شرایط دیم به لاین شماره 21 با 950/17گرم برگرم اختصاص یافت. میزان انتقال مجدد مواد ذخیره ای در بین ژنوتیپ‌ها در سطح یک درصد معنی دار بود به طوری که بیش‌ترین میزان در شرایط آبیاری تکمیلی به لاین شماره 8 با مقدار 200/248 میلی‌گرم در بوته و در شرایط دیم به ژنوتیپ 4 با مقدار60/201 میلی‌گرم در بوته تعلق گرفت. در مورد صفت کارایی انتقال مجدد در شرایط دیم ژنوتیپ شماره 4 و درشرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ 8 و از نظر سهم انتقال مجدد در شرایط دیم ژنوتیپ 12 و در شرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ 8 بیش‌ترین مقدار را به خود اختصاص دادند.

تاثیر تراکم کاشت و مقادیرکود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم قابوس

حمیدرضا سارلی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ رحمت اله محمدی گنبد

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 55-71

چکیده

به منظور بررسی اثر سطوح کود نیتروژن و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم قابوس مطالعه ای در دو سال زراعی 98-1397 و 1399-1398 در مزرعه تحقیقات گنبد انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. تیمارهای کود نیتروژن شامل صفر، 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره در کرت های اصلی و سطوح تراکم ... بیشتر

اثر تیمارهای خاک‌ورزی و مقادیر مختلف بقایا بر عملکرد نخود دیم در شرایط کرمانشاه

مختار داشادی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 75-93

چکیده

چکیده کشاورزی حفاظتی فرسایش‌ خاکی را کاهش و با افزایش ماده آلی و حفظ ساختمان خاک موجب پایداری عملکرد در درازمدت می‌گردد. به منظور ارزیابی تاثیر کشاورزی حفاظتی بر عملکرد نخود دیم رقم عادل، آزمایشی طی سه سال زراعی 99-1396 در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم(سرارود) به صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه سطح خاک‌ورزی ... بیشتر چکیده کشاورزی حفاظتی فرسایش‌ خاکی را کاهش و با افزایش ماده آلی و حفظ ساختمان خاک موجب پایداری عملکرد در درازمدت می‌گردد. به منظور ارزیابی تاثیر کشاورزی حفاظتی بر عملکرد نخود دیم رقم عادل، آزمایشی طی سه سال زراعی 99-1396 در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم(سرارود) به صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه سطح خاک‌ورزی شامل خاک‌ورزی متداول(گاو‌آهن برگردان‌دار + دیسک)، ‌خاک‌ورزی‌ کاهش‌یافته(گاوآهن‌ قلمی ‌+ دیسک) و بی خاک‌ورزی(کارنده کشت مستقیم) به‌عنوان کرت اصلی و سه سطح کلش شامل تیمار بدون کلش (0)، 50-30 و 70-50 درصد کلش به‌عنوان کرت فرعی در سه تکرار اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌های آزمایش نشان داد که اثر خاک‌ورزی بر میزان عملکرد دانه در سطح 5 درصد معنی‌دار است. بیش‌ترین عملکرد دانه(1034کیلوگرم در هکتار) از تیمار کم‌خاک‌ورزی بدست آمد که نسبت به تیمار خاک‌ورزی متداول(7/936 کیلوگرم در هکتار) و بدون خاک‌ورزی(7/833 کیلوگرم در هکتار) به‌ترتیب 10 و 24 درصد افزایش داشت، به‌طوری‌که این افزایش عملکرد بیش‌تر ناشی از افزایش تعداد غلاف در بوته بود. اثر میزان کلش بر ارتفاع بوته در سطح 1 درصد و بر میزان عملکرد دانه، عملکرد کاه و عملکرد بیولوژیک در سطح 5 درصد معنی‌دار شد. بیش‌ترین عملکرد دانه از تیمار S1(بدون کلش) با میزان 6/990 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که با تیمار S2 (میزان کلش 30 تا 50 درصد) با میزان 953 کیلوگرم در هکتار اختلاف معنی‌داری نداشت. بیش‌ترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک از تیمار خاک‌ورزی کاهش‌یافته و میزان 30 تا 50 درصد کلش به ترتیب با میزان 1136 و 2433 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بنابراین خاک‌ورزی‌کاهش‌یافته توام با حفظ بقایای گیاهی به میزان 30 تا 50 درصد در سطح مزرعه می‌تواند عملکرد محصول را افزایش دهد.

اثرات تنظیم‌کننده‌های رشد گیاه بر برخی از پارامترهای فتوسنتزی و رشد دو رقم گندم دیم

علی رسائی؛ سعید جلالی هنرمند؛ محسن سعیدی؛ محمداقبال قبادی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 115-130

چکیده

تغییر روابط فیزیولوژیک گیاه بویژه در فتوسنتزتحت تنش خشکی می‌تواند بر میزان جذب نور و عملکرد نهایی محصول اثر بگذارد. بهبود پارامترهای مرتبط با فتوسنتز به‌منظور افزایش یا عدم کاهش آسیمیلاسیون در شرایط تنش خشکی یکی از راه‌های مدیریت به‌زاعی در گیاهان می‌باشد. به‌منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های مختلف رشد شامل اُکسین ... بیشتر تغییر روابط فیزیولوژیک گیاه بویژه در فتوسنتزتحت تنش خشکی می‌تواند بر میزان جذب نور و عملکرد نهایی محصول اثر بگذارد. بهبود پارامترهای مرتبط با فتوسنتز به‌منظور افزایش یا عدم کاهش آسیمیلاسیون در شرایط تنش خشکی یکی از راه‌های مدیریت به‌زاعی در گیاهان می‌باشد. به‌منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های مختلف رشد شامل اُکسین (IAA)، جیبرلیک‌اسید (GA3) و سیتوکینین (6-BAP) به همراه آب مقطر (شاهد) در مرحله‌ی رشد آبستنی (بوتینگ) دو رقم گندم (ریژاو و آذر-2)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار تحت شرایط دیم در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی در سال‌های 93-1392 و 94-1393 اجرا گردید. نتایج نشان داد، 6-BAP و IAA به‌ترتیب با میانگین‌های‌ 1800 و 1700 کیلوگرم در هکتار باعث تولید بیشترین عملکرد دانه در رقم ریژاو شدند. همچنین بیشترین میانگین وزن ویژه برگ (86 میلی‌گرم برسانتی‌مترمربع)، سرعت فتوسنتز (6/18 میکرومول دی‌اکسیدکربن برمترمربع برثانیه) و کارایی مصرف آب فتوسنتزی (667 میکرومول دی‌اکسیدکربن بر مول مولکول آب) مربوط به کاربرد 6-BAP در رقم ریژاو بود. سرعت فتوسنتز با وزن ویژه برگ پرچم (92/0R2=)، میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی (98/0R2=) و هدایت مزوفیلی (96/0R2=) همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. رقم ریژاو نسبت به آذر-2 در تمامی صفات مورد بررسی برتر بود. می‌توان نتیجه گرفت کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های مختلف رشد در مراحل حساس رشد و نمو گندم موجب بهبود توان فتوسنتزی گیاه می‌شود. این امر موجب کاهش اُفت عملکرد نهایی دانه در شرایط تنش خشکی خواهد شد.

بررسی عملکرد دانه و خصوصیات زراعی ژنوتیپ‌های گندم دیم در نظام های مختلف خاک‌ورزی در منطقه هشترود

مظفر روستایی؛ جعفر جعفرزاده؛ ایرج اسکندری؛ غلامرضا قهرمانیان؛ علیرضا جاویدان

دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 245-259

چکیده

به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل عملکرد ارقام معرفی شده و لاین‌های‌پیشرفته گندم دیم در مزرعه کشاورزان، تعداد 15 لاین و رقم گندم دیم در روستای جغول از توابع شهرستان هشترود طی دو سال زراعی 98-1397 و 99-1398در پروژه ارتقای امنیت غذایی در دیم‌زارهای کشورتحت روش‌های متفاوت خاک‌ورزی شامل سه روش‌مرسوم، کم‌خا‌ک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی مورد ... بیشتر به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل عملکرد ارقام معرفی شده و لاین‌های‌پیشرفته گندم دیم در مزرعه کشاورزان، تعداد 15 لاین و رقم گندم دیم در روستای جغول از توابع شهرستان هشترود طی دو سال زراعی 98-1397 و 99-1398در پروژه ارتقای امنیت غذایی در دیم‌زارهای کشورتحت روش‌های متفاوت خاک‌ورزی شامل سه روش‌مرسوم، کم‌خا‌ک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات زراعی در طی دوسال زراعی نشان داد که بین روش‌های‌مختلف خاک‌ورزی‌تفاوت معنی-داری وجود نداشت. اختلاف ژنوتیپ‌های مورد مطالعه برای صفات عملکرد دانه،تعداد سنبله بارور در مترمربع، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک وشاخص بهره وری از بارش معنی‌دار بود. اثر متقابل خاک-ورزی‌با ژنوتیپ برای صفات مذکور غیر معنی دار بود. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌های گندم تحت روش-های‌مرسوم، کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی به ترتیب 1228، 1306 و 1482 کیلوگرم درهکتار بود. در تیمار خاک‌ورزی مرسوم ارقام باران و جام به ترتیب با 1562 و 1404، در تیمار کم خاک‌ورزی رقم جام و لاین‌های شماره 12 و 13 به ترتیب با 1698، 1541 و1604 و در تیمار بدون خاک‌ورزی (کشت مستقیم) ارقام هما، باران، جام و لاین‌های 11 و 14 به ترتیب با 1742، 1698، 1622، 1681 و 1595 کیلوگرم در هکتار از عملکرد دانه بیشتری برخوردار بودند. در این بررسی رابطه (همبستگی) صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله بارور در مترمربع، وزن هزار دانه، شاخص بهره وری از بارش و عملکرد بیولوژیک با عملکرد دانه مثبت و معنی دار بود.

ارزیابی ژنوتیپ‌های جو دیم و شناسایی صفات مرتبط با بهبود عملکرد دانه آن

مهناز رحمتی؛ علی احمدی؛ طهماسب حسینپور؛ کیانوش حمیدیان؛ منصور رئیسوند

دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 73-87

چکیده

به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های برتر جو در مزارع زارعین و تعیین صفات مرتبط با بهبود عملکرد دانه، 12 رقم و لاین انتخابی از برنامه‌های اصلاحی جو مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم در قالب پروژه ارتقاء امنیت غذایی ارزیابی شدند. این پژوهش در مزارع کشاورزان دو شهرستان دلفان و خرم‌آباد (منطقه ایمان‌آباد) در استان لرستان در سال زراعی 97-1396 انجام شد. میانگین ... بیشتر به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های برتر جو در مزارع زارعین و تعیین صفات مرتبط با بهبود عملکرد دانه، 12 رقم و لاین انتخابی از برنامه‌های اصلاحی جو مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم در قالب پروژه ارتقاء امنیت غذایی ارزیابی شدند. این پژوهش در مزارع کشاورزان دو شهرستان دلفان و خرم‌آباد (منطقه ایمان‌آباد) در استان لرستان در سال زراعی 97-1396 انجام شد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها در منطقه ایمان‌آباد از 2888 کیلوگرم در هکتار برای لاین G5 تا 4500 کیلوگرم در هکتار برای رقم قافلان متغیر بود. در شهرستان دلفان، ارقام قافلان، سهند و لاین‌های G7 و G11 نسبت به رقم شاهد آبیدر به ترتیب افزایش عملکرد 10، 8، 11 و 8 درصدی نشان دادند. نتایج تجزیه همبستگی و بای‌پلات GT در مناطق اجرای آزمایش نشان داد، عملکرد بیولوژیک و سپس تعداد روز تا سنبله‌دهی بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه دارا بودند. از این‌رو، صفات مذکور می‌توانند بعنوان معیار گزینش مناسب برای شناسایی ژنوتیپ‌های پرمحصول در برنامه به‌نژادی جو دیم در نظر گرفته شوند. همچنین بررسی نتایج همبستگی نشان داد، همبستگی مثبت یا منفی اجزاء عملکرد شامل تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه با عملکرد دانه، به محیط وابسته بود. بر اساس نتایج این پژوهش، رقم قافلان با بیشترین میانگین عملکرد دانه (4594 کیلوگرم در هکتار) و زودرسی برای کاشت در دیمزارهای مناطق سرد و معتدل سرد توصیه می‌شود

تاثیر نیتروژن و پتاسیم بر عملکرد و اجزاء عملکرد گندم دیم در مدیریت‌های تناوبی مختلف

مختار داشادی

دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 153-172

چکیده

به منظور بررسی نیتروژن و پتاسیم بر عملکرد گندم دیم، آزمایشی در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود به مدت دو سال و دو الگوی ‌کشت گندم–گندم و نخود-گندم بصورت فاکتوریل درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور‌ها شامل مصرف کود نیتروژنی در چهار سطح شاملN1: عدم مصرف نیتروژن، N2: 80 کیلوگرم در هکتار اوره در زمان ... بیشتر به منظور بررسی نیتروژن و پتاسیم بر عملکرد گندم دیم، آزمایشی در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود به مدت دو سال و دو الگوی ‌کشت گندم–گندم و نخود-گندم بصورت فاکتوریل درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور‌ها شامل مصرف کود نیتروژنی در چهار سطح شاملN1: عدم مصرف نیتروژن، N2: 80 کیلوگرم در هکتار اوره در زمان کاشت+ محلول پاشی اوره با غلظت 3 درصد، N3:80 کیلوگرم در هکتار اوره در زمان کاشت+ محلول پاشی کود رویال‌آمین به میزان یک لیتر در هکتار وN4 : 80 کیلوگرم در هکتاراوره در زمان کاشت+40 کیلوگرم در هکتار به‌صورت سرک و مصرف پتاسیم در چهار سطح شامل :K1عدم مصرف پتاسیم، K2: محلول پاشی کلرورپتاسیم با غلظت 1درصد،‌ K3: محلول پاشی کود رویال پتاسیم به میزان یک لیتر در هکتار و K4: مصرف ‌50‌ کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم بودند. نتایج نشان داد که در هر دو تناوب گندم-گندم و نخود- گندم، بیشترین عملکرد دانه به ترتیب با میزان 5/1554 و 5/1670 کیلوگرم در هکتار از مصرف کود رویال آمین بدست آمد که نسبت به شاهد به ترتیب 3/17 و 53/14‌ درصد افزایش داشتند ولی نسبت به مصرف کود سرک نیتروژن افزایش چشمگیری نشان نداد. بیشترین عملکرد بیولوژیک نیز با میزان 7105 کیلوگرم در هکتار از تیمارکودهای رویال‌آمین و رویال پتاسیم بدست آمد. بنابراین مصرف کودهای نیتروژنی و پتاسیمی با قابلیت محلول پاشی نظیرکودهای رویال آمین و رویال پتاسیم به میزان یک لیتر در هکتار در اواخر ساقه دهی گندم در شرایط دیم معتدل سرد کشور، ضمن جلوگیری از مخاطرات زیست محیطی، می‌تواند در افزایش تولید گندم دیم موثر باشند.

ارزیابی صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) با کاربرد نانو ذرات روی و آهن در شرایط مختلف رطوبتی

امین عباسی؛ زهرا صیادی آذر؛ رامین لطفی

دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 237-258

چکیده

بروز تنش خشکی و کمبود عناصر کم‌مصرف بهویژه روی و آهن در خاکهای ایران بسیار شایع می‌باشد به گونه‌ای که کیفیت و کمیت عملکرد گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به منظور بررسی تأثیر محلولپاشی نانو ذرات روی و آهن در شرایط کم آبیاری بر صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گلرنگ (رقم سینا)، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده بر پایه ... بیشتر بروز تنش خشکی و کمبود عناصر کم‌مصرف بهویژه روی و آهن در خاکهای ایران بسیار شایع می‌باشد به گونه‌ای که کیفیت و کمیت عملکرد گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به منظور بررسی تأثیر محلولپاشی نانو ذرات روی و آهن در شرایط کم آبیاری بر صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گلرنگ (رقم سینا)، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی95-1394 در دانشگاه مراغه انجام شد. سطوح آبیاری در90 (بدون تنش)، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی به عنوان عامل اصلی و محلولپاشی عدم کاربرد و کاربرد نانو ذرات آهن و روی با مقادیر 30 و 60 میلی‌مولار به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. با توجه به نتایج تجزیه واریانس، اثرات ساده‌ی اعمال تیمار کم آبیاری و کاربرد نانو ذرات و برهمکنش آنها برای اکثر صفات تحت مطالعه معنی‌دار بود. بیشترین میزان هورمون ایندول استیک اسید با مقدار 7/454 و بیشترین میزان هورمون سیتوکنین با مقدار 7/355 نانوگرم بر گرم وزن‌تر در تیمار کاربرد 60 میلی‌مولار نانو روی با آبیاری در 90 درصد ظرفیت زراعی ثبت شد. بیشترین میزان هورمون جیبرلین نیز به ترتیب با مقادیر 6/146 و 8/154 نانو گرم بر گرم وزن‌تر در تیمارکاربرد 60 میلی‌مولار نانو روی و آبیاری در 90 درصد ظرفیت زراعی مشاهده شد. بیشترین میزان پروتئین دانه با مقدار 11/24 درصد در تیمار عدم محلول‌پاشی تحت آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی بدست آمد. همچنین بالاترین مقدار عملکرد دانه گلرنگ نیز با 1366 کیلوگرم در هکتار در تیمار کاربرد 60 میلی‌مولار نانو روی با آبیاری در 90 درصد ظرفیت زراعی مشاهده شد. با توجه به نتایج این تحقیق کاربرد 60 میلی‌مولار روی توانست سبب تعدیل رشدی و بهبود عملکرد گلرنگ در شرایط تنش شود که نشان از نقش انکارناپذیر عنصر روی در افزایش مقاومت گیاهان زراعی به تنش‌های محیطی دارد.

ارزیابی روابط بین صفات زراعی ژنوتیپ‌های گندم تحت شرایط دیم با استفاده از بای‌پلات‌های دوگانه و سه‌گانه‌ ژنوتیپ، صفت و عملکرد

مهناز رحمتی؛ طهماسب حسین‌پور؛ علی احمدی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 1-20

چکیده

در این مطالعه برای بررسی روابط بین صفات مختلف و انتخاب بهترین ژنوتیپ‌های گندم بر اساس چندین صفت از روش بای‌پلاتژنوتیپ × صفت و بای‌پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت استفاده شد. تعداد 15 رقم و لاین انتخابی از برنامه‌های اصلاحی گندم نان مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه یک رقم گندم دوروم ذهاب، در مزارع زارعین دو شهرستان دلفان ... بیشتر در این مطالعه برای بررسی روابط بین صفات مختلف و انتخاب بهترین ژنوتیپ‌های گندم بر اساس چندین صفت از روش بای‌پلاتژنوتیپ × صفت و بای‌پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت استفاده شد. تعداد 15 رقم و لاین انتخابی از برنامه‌های اصلاحی گندم نان مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه یک رقم گندم دوروم ذهاب، در مزارع زارعین دو شهرستان دلفان و خرم‌آباد در سال زراعی 97-1396 کشت و ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس صفات برای هر دو منطقه اجرای آزمایش نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌های مورد ارزیابی از نظر ارتفاع بوته، روز تا ظهور سنبله سنبله‌دهی و رسیدگی، عملکرد دانه و شاخص برداشت وجود دارد. بر اساس میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها در هر دو منطقه اجرای آزمایش، بیشترین عملکرد دانه در ارقام واران، صدرا، ایوان و لاین Azar2/Sabalan/… به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 3374، 5/3207، 3054 و 5/2866 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. با توجه به نمودار چندضلعی بای‌پلات ژنوتیپ× صفت (GT)، ارقام واران و صدرا بیشترین عملکرد دانه، تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته را در هر دو منطقه اجرای آزمایش نشان دادند. نمایش برداری بای‌پلات GT، همبستگی بالایی بین عملکرد دانه با وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و شاخص برداشت در مناطق اجرای آزمایش نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه بای‌پلات ژنوتیپ × عملکرد × صفت (GYT)، ارقام واران و صدرا دارای بهترین ترکیب عملکرد دانه با کلیه صفات مورد ارزیابی بودند. همبستگی بالایی بین وزن هزار دانه و ارتفاع بوته در ترکیب با عملکرد دانه مشاهده شد که بیانگر اهمیت این صفات در ترکیب با عملکرد دانه برای بهبود تولید ژنوتیپ‌ها می‌باشد.

افزایش عملکرد کمی و کیفی گندم دوروم تحت تأثیر باکتری‌های محرک رشد در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی

پروانه حاتمی نیا؛ نصرت اله عباسی؛ محمدجواد زارع

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 121-139

چکیده

به‌منظور بررسی اثر باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد و غلظت عناصر غذایی دانه گندم دوروم، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. فاکتورهای آزمایش شامل کود زیستی در سه سطح (آزوسپیریلوم برازیلنس Azospirillum brasilense، ... بیشتر

اثر تراکم بوته و منابع فسفر بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) درکشت دیم

امیر حقیقت؛ حمید مدنی؛ حسین حیدری شریف اباد؛ اسلام مجیدی هروان؛ مهرزاد مستشاری

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 199-214

چکیده

به منظور بررسی اثر تراکم بوته و منابع فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه در شرایط دیم، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آب دانشگاه تهران واقع در اراضی دیم کوهین در استان قزوین در سال زراعی 96- 1395اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل فسفر در سه سطح ( 150 کیلوگرم ... بیشتر به منظور بررسی اثر تراکم بوته و منابع فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه در شرایط دیم، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آب دانشگاه تهران واقع در اراضی دیم کوهین در استان قزوین در سال زراعی 96- 1395اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل فسفر در سه سطح ( 150 کیلوگرم در هکتار دی‌آمونیوم فسفات، 50% میزان دی‌آمونیوم فسفات + 50% کود فسفر بیولوژیک و 100% کود فسفر بیولوژیک) و تراکم بوته در سه سطح (20، 30 و 40 بوته در مترمربع) بودند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که صفات تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تاثیر اثر متقابل تراکم بوته و منابع فسفر و صفت تعداد دانه در هر خانه کپسول تحت تاثیر تیمار فسفر قرار گرفتند و صفات تعداد خانه در کپسول و وزن هزاردانه تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند. در این آزمایش بیشترین عملکرد دانه از تیمار فسفر بیولوژیک و تراکم 40 بوته در مترمربع با میانگین 25/206 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه نیز از تیمار فسفر شاهد و تراکم 40 بوته در مترمربع با عملکرد 34/42 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در این پژوهش با مصرف فسفر بیولوژیک و تراکم گیاهی بالا (تراکم 40 بوته در مترمربع) بیشترین عملکرد دانه و با مصرف کود شیمیایی به تنهایی و تراکم گیاهی بیشتر، کمترین عملکرد دانه تولید شد.

ارزیابی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی ژنوتیپ‌ها‌ی جو در مزارع زارعین

رضا محمدی؛ رضا حق پرست؛ مهدی گراوندی؛ عبدالوهاب عبدالهی؛ رضا ملک‌حسینی؛ خداداد یارکرمی

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 225-242

چکیده

به‌منظور ارزیابی پتانسیل عملکرد دانه و برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک تعدادی از ارقام موجود و لاین‌های امید بخش جو در شرایط بی‌خاکورزی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در پایگاههای نوآوری ارتقای امنیت غذایی در مزارع دیم زارعین مناطق سرد (شهرستان سنقر) و نیمه گرمسیری (سرپل ذهاب) در استان کرمانشاه در ... بیشتر به‌منظور ارزیابی پتانسیل عملکرد دانه و برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک تعدادی از ارقام موجود و لاین‌های امید بخش جو در شرایط بی‌خاکورزی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در پایگاههای نوآوری ارتقای امنیت غذایی در مزارع دیم زارعین مناطق سرد (شهرستان سنقر) و نیمه گرمسیری (سرپل ذهاب) در استان کرمانشاه در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. در منطقه سرد میانگین عملکرد ژنوتیپ‌های مورد مطالعه از 2818 برای رقم سهند تا 5864 کیلوگرم در هکتار برای لاین پیشرفته G4 در نوسان بود. در منطقه نیمه گرمسیری سرپل ذهاب آزمایش با تنش شدید خشکی و گرما مواجه بوده و بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری وجود نداشت و میانگین عملکرد ژنوتیپ‌ها از 208 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم فراز، تا 335 کیلوگرم در هکتار برای ارقام بهدان و محلی در نوسان بود. بر اساس نتایج بایپلات ژنوتیپ × صفت، در منطقه سرد ژنوتیپهای‌ G4 و G6 از نظر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شمار دانه در سنبله و تعداد روز تا گلدهی برترین ژنوتیپها بودند و در منطقه نیمهگرمسیری ارقام محلی و بهدان از لحاظ عملکرد دانه و وزن هزار دانه بعنوان برترین ژنوتیپها تعیین گردید. نتایج بررسی روابط بین صفات با استفاده از تجزیه همبستگی و تجزیه بای‌پلات ژنوتیپ × صفت نشان داد الگوی روابط صفات در دو اقلیم مذکور متفاوت بود.

گیاهان زراعی دیم

اثر فاصله خطوط کشت و میزان بذر بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو رقم عدس در شرایط سردسیر دیم

سیده سودابه شبیری؛ هادی خرسندی؛ مسعود کامل

دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 125-141

چکیده

به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد دو رقم عدس (کیمیا و بیله سوار)، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده زنجان و ایستگاه دیم مراغه طی دو سال زراعی96-1394 اجرا شد. سه فاصله بین ردیف (15، 20 ، 25 سانتی‌متر) و شش سطح تراکم بذر (150، 175، 200، 225، 250 و 275 دانه در متر مربع) ... بیشتر

گیاهان زراعی دیم

بررسی ژنتیکی عملکرد دانه و اجزای عملکرد در ژنوتیپ‌های گندم نان به روش دی آلل

غلامرضا خلیل زاده

دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 165-186

چکیده

به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی و همچنین تعیین نوع عمل ژنها، آزمایشی به صورت دیآلل با استفاده از تلاقیهای حاصل از 12 والد در گندم نان اجرا گردید. تعداد 66 هیبرید F2 حاصل از تلاقی دی‌آلل یک طرفه به همراه والدین آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی در منطقه ساعتلو در سه ... بیشتر به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی و همچنین تعیین نوع عمل ژنها، آزمایشی به صورت دیآلل با استفاده از تلاقیهای حاصل از 12 والد در گندم نان اجرا گردید. تعداد 66 هیبرید F2 حاصل از تلاقی دی‌آلل یک طرفه به همراه والدین آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی در منطقه ساعتلو در سه تکرار و در سال 1392 اجرا گردید. بین والدین و تلاقی‌های F2 در صفات مورد مطالعه اختلاف معنیدار وجود داشت. معنیدار بودن میانگین مربعات والدین در برابر تلاقیها، حاکی از وجود هتروزیس معنیدار برای صفات بود. با توجه به معنیدار بودن میانگین مربعات قابلیت ترکیبپذیری عمومی (GCA) و قابلیت ترکیبپذیری خصوصی (SCA) در صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبلچه در سنبله، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک، هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی این صفات نقش داشتند. بیشترین میزان وراثتپذیری متعلق به ارتفاع بوته با 7/83% و کمترین میزان وراثتپذیری با 2/54% در صفت شاخص برداشت بود. وراثتپذیری خصوصی از 1/16 برای تعداد دانه در سنبله تا 2/54% برای ارتفاع بوته متغیر بود. دو والد قیرمزیگول-1 و قیمتلی-17/2 بالاترین رتبهها را در اکثر صفات اجزای عملکرد دارا بوده و از بیشترین قابلیت ترکیبپذیری عمومی (GCA) برخوردار بودند. فراوانی آللهای غالب و مغلوب در صفات مورد مطالعه در تعادل نبوده و در اغلب صفات، آللهای غالب بیش از مغلوب بودند. با توجه به بررسی گرافیکی تجزیه هیمن- جینکز میتوان نتیجه گرفت که برای صفات طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، عملکرد تک بوته و عملکرد بیولوژیک رابطه فوق غالبیت و برای شاخص برداشت غالبیت نسبی بین آللها وجود داشت. نتایج تحقیق نشان داد که افزایش صفات عملکرد تک بوته، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته و طول پدانکل توسط آللهای مغلوب کنترل میشود. از آنجایی که در کنترل عملکرد، هم اثرات افزایشی و هم غیر افزایشی دخیل میباشند، میتوان با انتخاب روش اصلاحی مناسب مثل انتخاب دورهای، امکان تجمیع ژنهای مناسب افزایشی را بالا برد و فرصت بهره برداری از واریانس غالبیت را فراهم نمود.

گیاهان زراعی دیم

بررسی اثر زمان کشت بر عملکرد، میزان روغن و برخی صفات زراعی ژنوتیپ‌های گلرنگ در مناطق دیم سرد و معتدل سرد

مهدی جمشیدمقدم؛ خشنود علیزاده

دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 229-245

چکیده

به منظور بررسی اثرات زمان کاشت بر صفات زراعی، عملکرد دانه و میزان روغن گلرنگ در مناطق معتدل سرد و سردسیرکشور، آزمایشی با 15 ژنوتیپ گلرنگ بر پایه طرح بلوک‌کامل تصادفی با 3 تکرار برای سه نوع کشت (پاییزه، انتظاری و بهاره) در دو ایستگاه‌ تحقیقات کشاورزی دیم سرارود (کرمانشاه) و مراغه طی دو سال‌ زراعی 92-1390 اجرا ‌گردید. نتایج تجزیه واریانس ... بیشتر به منظور بررسی اثرات زمان کاشت بر صفات زراعی، عملکرد دانه و میزان روغن گلرنگ در مناطق معتدل سرد و سردسیرکشور، آزمایشی با 15 ژنوتیپ گلرنگ بر پایه طرح بلوک‌کامل تصادفی با 3 تکرار برای سه نوع کشت (پاییزه، انتظاری و بهاره) در دو ایستگاه‌ تحقیقات کشاورزی دیم سرارود (کرمانشاه) و مراغه طی دو سال‌ زراعی 92-1390 اجرا ‌گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب جداگانه دو ایستگاه نشان داد که برای برخی از خصوصیات زراعی اثرات اصلی و متقابل عامل‌های سال، زمان کاشت و ژنوتیپ معنی‌دار بود. در ایستگاه سرارود، کشت پاییزه برای بیشتر صفات ‌به کشت‌های انتظاری و بهاره برتری نشان داد و از لحاظ عملکرد دانه با کشت انتظاری اختلاف معنی‌داری نداشت. بیشترین میانگین عملکرد دانه در کشت‌های پاییزه و انتظاری (به ترتیب 687 و 705 کیلوگرم در هکتار) و کمترین در کشت بهاره (331 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. در ایستگاه مراغه نیز کشت پاییزه برای اکثر خصوصیات برتری نشان داد. با این‌حال، برای صفت عملکرد دانه در مراغه، میانگین زمان‌های کاشت پاییزه، انتظاری و بهاره (به ترتیب 645، 569 و 648 کیلوگرم در هکتار) از لحاظ آماری غیرمعنی‌دار شد. در هر دو ایستگاه اختلاف معنی‌داری از لحاظ میانگین میزان روغن دانه بین کشت‌های پاییزه و بهاره مشاهده نشد. در ایستگاه سرارود کشت پاییزه و انتظاری و در ایستگاه مراغه کشت انتظاری و بهاره قابل توصیه بود. برای هر دو ایستگاه بین عملکرد و اجزای عملکرد ‌ارتباط خاصی وجود نداشت و گزینش مستقیم برای عملکرد دانه مناسب‎تر بود. با توجه به نوع کشت ژنوتیپ‌های متفاوتی جهت کسب بالاترین پتانسیل عملکرد دیم در دو مکان گزینش شد

گیاهان زراعی دیم

بررسی تغییرات عملکرد دانه و اجزای آن و قابلیت نخود سیاه (Cicer arietinum L.) در سرکوب علف‌های هرز در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی

جلال جلیلیان؛ سعید حیدرزاده

دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 67-85

چکیده

این آزمایش در سال زراعی 93-1392 در دانشگاه ارومیه به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دیم (I1) و یکبار آبیاری تکمیلی (I2) به عنوان کرت اصلی و الگوهای مختلف کاشت با 10 سطح شامل T1= کرت بدون کاشت نخود تحت آبیاری معمولی-هر 10 روز یکبار، T2=کرت بدون کاشت نخود، T3= کاشت نخود بدون ردیف ... بیشتر این آزمایش در سال زراعی 93-1392 در دانشگاه ارومیه به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دیم (I1) و یکبار آبیاری تکمیلی (I2) به عنوان کرت اصلی و الگوهای مختلف کاشت با 10 سطح شامل T1= کرت بدون کاشت نخود تحت آبیاری معمولی-هر 10 روز یکبار، T2=کرت بدون کاشت نخود، T3= کاشت نخود بدون ردیف خالی همراه با وجین دستی علف‌های هرز، T4=کاشت نخود بدون ردیف خالی و بدون وجین علف‌هرز، T5=کاشت یک ردیف نخود و یک ردیف خالی، T6، T7 و T8= کاشت دو ردیف نخود و دو، سه و چهار ردیف خالی، T9= کاشت سه ردیف نخود و دو ردیف خالی، T10= کاشت چهار ردیف نخود و دو ردیف خالی به عنوان کرت فرعی بودند. نتایج نشان داد کاشت نخود بدون ردیف خالی بدون وجین (T3) تحت شرایط دیم ماده خشک توق، سلمه‌تره و ترب وحشی را به ترتیب 17/92، 18/92 و 33/90 درصد در مقایسه با شرایط آبیاری تکمیلی کاهش داد. در کرت بدون نخود (T2)، اعمال آبیاری سبب افزایش 41 درصدی بیوماس کل علف‌های هرز نسبت به شرایط دیم شد. بیشترین مقادیر اجزای عملکرد نخود در شرایط آبیاری تکمیلی مشاهده شد که منجر به افزایش 40 و 37 درصدی عملکرد دانه و بیولوژیک نسبت به شرایط دیم گردید. در مقایسه تیمارهای T3 و T4 نتایج نشان داد که وجود علف‌هرز در کنار نخود سبب کاهش 55/35 و 57/29 درصدی در عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک نخود شد. به طور کلی، گیاه کم توقع نخود از طریق پر کردن آشیانه اکولوژیکی، علاوه بر کاهش مصرف نهاده‌ها، می‌توان سبب کنترل علف‌های هرز مزارع فاریاب شد و موجبات پایداری اکوسیستم را فراهم ساخت.

گیاهان زراعی دیم

تاثیر زمان کشت و تداخل علف‌های هرز بر روی خصوصیات کیفی و کمی دانه برخی ارقام نخود در شرایط دیم

احسان فتحی؛ ایرج طهماسبی؛ نسرین تیموری

دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 135-155

چکیده

این مطالعه به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تداخل علف‌های هرز روی برخی صفات کیفی و کمی دانه رقم‌های نخود اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در 15 کیلومتری شهر دهگلان در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تاریخ کاشت )پاییزه، انتظاری و بهاره( و ارقام نخود ... بیشتر این مطالعه به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تداخل علف‌های هرز روی برخی صفات کیفی و کمی دانه رقم‌های نخود اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در 15 کیلومتری شهر دهگلان در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تاریخ کاشت )پاییزه، انتظاری و بهاره( و ارقام نخود (ILC482، آزاد، آرمان، پیروز و کاکا) به صورت فاکتوریل به کرت‌های اصلی و تداخل (وجین و عدم وجین) علف‌های هرز به کرت‌های فرعی اختصاص داده شدند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تاریخ کاشت در تمام صفات مورد بررسی معنی دار بود. رقابت علف‌های هرز باعث کاهش شدید تعداد دانه شد. به طوری که در کشت پاییزه در شرایط تداخل نسبت به عدم تداخل تعداد دانه کاهش 58/77 درصدی نشان داد. این کاهش در کشت انتظاری و بهاره به ترتیب 65/76 و35/99 درصد بود. تداخل علف هرز باعث افزایش وزن صد دانه نسبت به شرایط عدم تداخل شد. بیش‌ترین مقدار عملکرد دانه در کشت انتظاری مشاهده شد. رقم 482ILC با مقدار 4/132 گرم در مترمربع دارای بیشترین عملکرد دانه بود. ازنظرعملکرد دانه کاکا مناسب ترین رقم در شرایط تداخل علف هرز بود. بین ارقام آزمایشی از لحاظ کلیه صفات کیفی دانه به جز خاکستر، فیبر خام و غلظت روی اختلاف معنی‌دار مشاهده شد. میزان ترکیبات فنلی با طولانی تر شدن دوره رشد افزایش یافت. دربین ارقام مورد آزمایش رقم کاکا دارای بیشترین مقدار تانن بود.

گیاهان زراعی دیم

بررسی تأثیر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد گندم نان در شرایط دیم

عبدالوهاب عبدالهی

دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 99-114

چکیده

تاریخ کاشت و تراکم از عوامل زراعی تعیین کننده عملکرد بهینه گیاهان زراعی هستند بنابراین آزمایشی جهت تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب در ژنوتیپ‌های پیشرفته گندم نان در شرایط دیم اجرا گردید. این بررسی در قالب آزمایش فاکتوریل و طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود- کرمانشاه طی سه سال زراعی از ... بیشتر تاریخ کاشت و تراکم از عوامل زراعی تعیین کننده عملکرد بهینه گیاهان زراعی هستند بنابراین آزمایشی جهت تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب در ژنوتیپ‌های پیشرفته گندم نان در شرایط دیم اجرا گردید. این بررسی در قالب آزمایش فاکتوریل و طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود- کرمانشاه طی سه سال زراعی از 86-1385 تا 88-1387 اجرا گردید. فاکتورها شامل تاریخ کاشت با دو سطح (قبل از بارندگی مؤثر و بعد از بارندگی مؤثر)، تراکم با سه سطح (250، 400 و 550 بذر در متر مربع) و ژنوتیپ با چهار سطح (V1: Ww33G/Vee"S"//Mrn/4/HD2172/Bloudan //Azd/3/San/Ald"s"//Avd،V2 : (ریژاو)PATO/CAL/3/7C//BB/CNO/5/ CAL//CNO ،V3 : (اوحدی)14 Gene bank و V4: سرداری) بودند. نتایج نشان داد که در سال با تنش خشکی شدیدتر، اثر عامل‌های تاریخ کاشت و تراکم و اثر مقابل آنها با ژنوتیپ‌ بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد گندم قابل ملاحظه می‌باشد. با در نظر گرفتن عملکرد دانه بطور کلی تاریخ کاشت قبل از بارندگی مؤثر در کرمانشاه توصیه می‌گردد و با توجه به عدم اثر معنی‌دار تراکم بر عملکرد دانه میزان بذر 400-250 بذر در متر مربع می‌تواند استفاده شود. بررسی میانگین عملکرد ژنوتیپ‌ها در سال‌های آزمایش نشان داد که رقم ریژاو در سال‌های خوب ژنوتیپ برتر و در سال‌های خشک عملکرد قابل قبول در مقایسه با رقم شاهد سرداری داشت.

اثر فاصله ردیف ومیزان بذر برعملکرد وخصوصیات زراعی گندم دیم رقم آذر2 درمناطق مرتفع ایران

ابراهیم روحی

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-15

چکیده

به منظور بررسی پاسخ گندم آذر2 به تغییرات فاصله ردیف و میزان بذر و تعیین تراکم مطلوب در شرایط دیم مناطق سردسیر یک بررسی دو ساله(1388 و 1389) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم قاملو واقع در استان کردستان انجام شد. از یک طرح کرتهای نواری با سه تکرار استفاده شد. چهار فاصله ردیف 15، 5/17، 20 و 25 سانتیمتری و چهار میزان بذر 350، 400، 450 و 500 دانه در متر ... بیشتر به منظور بررسی پاسخ گندم آذر2 به تغییرات فاصله ردیف و میزان بذر و تعیین تراکم مطلوب در شرایط دیم مناطق سردسیر یک بررسی دو ساله(1388 و 1389) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم قاملو واقع در استان کردستان انجام شد. از یک طرح کرتهای نواری با سه تکرار استفاده شد. چهار فاصله ردیف 15، 5/17، 20 و 25 سانتیمتری و چهار میزان بذر 350، 400، 450 و 500 دانه در متر مربعی به ترتیب فاکتورهای افقی و عمودی آزمایش را تشکیل دادند. نتایج بیانگر اثر معنیدار فاصله ردیف بر عملکرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع و شاخص برداشت بود. میزان بذر نیز به جز وزن هزار دانه اثر معنی داری بر سایر صفات مورد بررسی نداشت. بیش‌ترین میزان عملکرد دانه در فاصله ردیف 15سانتیمتر به مقدار 3506 کیلوگرم در هکتار و کمترین آن در فاصله ردیف 25 سانتیمتر به میزان 2624 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. فاصله ردیف 15 سانتیمتر با تولید 638 سنبله نسبت به فواصل ردیف دیگر از برتری معنی دار برخوردار بود. بیشترین وزن هزار دانه (29 گرم) در فاصله ردیف 15 سانتیمتری مشاهده شد. درحالی که فاصله ردیف 25 سانتیمتری بیشترین میزان تولید دانه در سنبله را داشت (22 دانه در هر سنبله). به دلیل عدم تفاوت معنی دار بین مقادیر بذر بهترین توصیه برای آرایش کاشت رقم آذر2 در مناطق سرد و مرتفع دیم فاصله ردیف 15 سانتیمتر و میزان بذر 350 تا 400 دانه در متر مربع یا 140تا160 کیلوگرم در هکتار میباشد.

بررسی تغییرات توزیع عمودی سطح برگ ارقام گندم دیم در رقابت با علف هرز خردل وحشی در گرگان

حسین رضوانی؛ جعفر اصغری؛ سید محمدرضا احتشامی؛ بهنام کامکار

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 45-62

چکیده

آزمایش مزرعهای با هدف بررسی تغییرات توزیع عمودی سطح برگ و ماده خشک ارقام مختلف گندم در تراکم‌های مختلف خردل وحشی در دو سال زراعی (91-1389) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل چهار رقم ... بیشتر آزمایش مزرعهای با هدف بررسی تغییرات توزیع عمودی سطح برگ و ماده خشک ارقام مختلف گندم در تراکم‌های مختلف خردل وحشی در دو سال زراعی (91-1389) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل چهار رقم گندم (آرتا ، تجن، مغان و مروارید) و پنج تراکم خردل وحشی (0، 4، 8، 16 و32 بوته در مترمربع) بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثر سال بر ضریب استهلاک نوری، کارآیی مصرف نور و توزیع عمودی سطح برگ و ماده خشک معنیدار نبود، اما اثر برهمکنش رقم و تراکم خردل وحشی معنیدار بود. در این پژوهش مشخص شد که میزان تجمع ماده خشک و نیز میزان سطح برگ در تمامی لایههای مورد بررسی در رقم مروارید بیشتر از ارقام دیگر در شرایط رقابت و در شرایط خالص بود. همچنین در شرایط رقابت ارقام گندم سطح برگ و ماده خشک بیشتری را به لایههای بالایی کانوپی اختصاص دادند که این امر در رقم مروارید و مغان مشهودتر بود. میانگین ضریب استهلاک نوری در دو سال اجرای آزمایش در حداکثر تراکم خردل وحشی در ارقام مروارید، مغان، آرتا و تجن به ترتیب 23/0، 51/0، 63/0 و 65/0 بود که بیشترین آن به رقم تجن و کمترین آن به رقم مروارید اختصاص یافت. در مجموع رقم مروارید بهدلیل داشتن توزیع عمودی سطح برگ مناسبتر، ضریب استهلاک نوری کمتر و کارآیی مصرف نور بالاتر عملکرد دانه بیشتری از سه رقم آرتا، تجن و مغان داشت.

دوره 13 (1403)

دوره 12 (1402)

دوره 11 (1401)

دوره 10 (1400)

دوره 9 (1399)

دوره 8 (1398)

دوره 7 (1397)

دوره 6 (1396)

دوره 5 (1395)

دوره 4 (1394)

دوره 3 (1393)

دوره 2 (1392)

دوره 1 (1391)

کلیدواژه‌ها = عملکرد دانه

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده