گیاهان زراعی دیم
نادر اشرفی؛ حسین شهبازی؛ حسین مصطفائی؛ محمد ضعیفی زاده
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 43-58
چکیده
به منظور بررسی تحمل خشکی در لاینهای پیشرفته عدس از طریق صفات مورفو فیزیولوژی، 10 لاین عدس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو محیط بدون تنش و تنش خشکی در سال 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف بین ژنوتیپها از نظر تمام صفات به جز محتوی نسبی آب برگ و فعالیت آنزیم ...
بیشتر
به منظور بررسی تحمل خشکی در لاینهای پیشرفته عدس از طریق صفات مورفو فیزیولوژی، 10 لاین عدس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو محیط بدون تنش و تنش خشکی در سال 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف بین ژنوتیپها از نظر تمام صفات به جز محتوی نسبی آب برگ و فعالیت آنزیم کاتالاز (در شرایط بدون تنش) معنیدار بود. در شرایط بدون تنش لاین ILL-10088 با 1905 کیلوگرم در هکتار و تحت تنش خشکی، لاینهای ILL-10088، ILL-10053 و بیله سوار (ILL-6037)به ترتیب با 1244، 1153 و 1107 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشتند. با توجه با شاخص STI، لاینهای IL-10088، بیله سوار، ILL-10017 و ILL-468 متحملترین ژنوتیپها بودند. درشرایط تنش خشکی، عملکرد دانه با فعالیت کاتالاز، محتوی نسبی آب برگ و پایداری غشای سلولی همبستگی مثبت و در شرایط بدون تنش، با محتوی نسبی آب برگ، پایداری غشای سلولی، تعداد غلاف پر در بوته و وزن هزار دانه، ارتباط مثبت نشان داد. در تجزیه رگرسیون به روش گامبهگام، در شرایط تنش خشکی، فقط محتوی نسبی آب برگ و در شرایط بدون تنش پایداری غشای سلولی و محتوی نسبی آب برگ در مدل باقی ماندند. با استفاده از تجزیه خوشهای، ژنوتیپهای متحمل از ژنوتیپهای حساس تفکیک شدند. با توجه به وجود تنوع ژنتیکی، سهولت اندازه‌گیری و همبستگی قوی با عملکرد دانه عدس، صفات محتوی نسبی آب برگ و پایداری غشای سلولی به عنوان ابزار غیر مستقیم برای گزینش تحمل خشکی در عدس شناسایی شدند.
گیاهان زراعی دیم
رضا محمدی؛ رضا حق پرست؛ مهدی گراوندی؛ فرشید محمودی؛ خداداد یارکرمی؛ بهزاد شهسواری
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 59-76
چکیده
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در ...
بیشتر
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در شرایط بیخاکورزی در منطقه نیمهگرمسیری سرپلذهاب در استان کرمانشاه در سال زراعی 97-1396 مورد ارزیابی قرار گرفتند. در طول اجرای آزمایش عملکرد دانه و خصوصیات مختلف آگرو-فیزیولوژیک ارقام و لاینها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین برای صفات مورد بررسی نشان داد که اختلاف معنیداری بین ژنوتیپهای مورد بررسی از لحاظ عملکرد دانه و ویژگی‌های آگرو-فیزیولوژیک وجود دارد. میانگین عملکرد ژنوتیپهای مورد بررسی از 327 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G23) تا 926 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G16) متغیر بود و ژنوتیپهای برتر دارای افزایش عملکرد بین 6 تا 51% نسبت به شاهد آزمایش بودند. در مجموع بر اساس درصد برتری عملکرد دانه لاینهای مورد بررسی نسبت به شاهد و سایر خصوصیات آگرو-فیزیولوژیک و امتیاز زراعی، 6 ژنوتیپ گندم دوروم شامل ژنوتیپهای G24، G21، G7، G18، G16 و G25 برتر از شاهد منطقه بودند. از خصوصیات بارز این ژنوتیپهای برتر در شرایط دیم عملکرد دانه و وزن هزار دانه بیشتر، زودگلدهی، میزان سبزینگی و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) بیشتر و دمای کانوپی خنکتر بود.
گیاهان زراعی دیم
ابراهیم روحی؛ پیام پزشکپور؛ شهریار فاتحی
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 203-218
چکیده
به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم نخود دریافتی از ایکاردا تحت شرایط دیم در کشت انتظاری، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران – ایکاردا واقع در شهرستان کامیاران (استان کردستان)، اجرا شد. استفاده از روش تجزیه به عامل‌ها منجر به انتخاب چهار عامل ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم نخود دریافتی از ایکاردا تحت شرایط دیم در کشت انتظاری، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران – ایکاردا واقع در شهرستان کامیاران (استان کردستان)، اجرا شد. استفاده از روش تجزیه به عامل‌ها منجر به انتخاب چهار عامل شد که در مجموع 7/85 درصد از کل تغییرات داده‌ها را توجیه کردند. عامل اول 29 درصد از تغییرات را توجیه کرد که شامل صفات ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، ارتفاع آخرین غلاف از سطح زمین و وزن صد دانه بود و عامل دوم که حدود 5/28 درصد از تغییرات را توجیه کرد، شامل صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه بود. ژنوتیپهای تحت شماره 16، 4، 15، 14 و 3 که دارای عامل اول و دوم مثبت و بالاتری بودند به عنوان ژنوتیپهای برتر با عملکرد بالا تحت شرایط دیم به صورت کشت انتظاری شناسایی شدند. با توجه به نتایج تجزیه خوشهای براساس صفات مورفولوژیکی، ژنوتیپهای مورد بررسی در سه گروه دسته بندی شدند. ژنوتیپهای گروه اول و سوم از نظر اکثر صفات زراعی مورد بررسی و عملکرد دانه، میانگین بالاتری را در میان سایر گروه‌ها و همچنین میانگین کل ژنوتیپها داشتند که اکثر ژنوتیپهای قرار گرفته در این دو گروه، ژنوتیپهای انتخاب شده بر اساس تجزیه پراکنش بای پلات بودند.
گیاهان زراعی دیم
غلامرضا خلیل زاده
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 165-186
چکیده
به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی و همچنین تعیین نوع عمل ژنها، آزمایشی به صورت دیآلل با استفاده از تلاقیهای حاصل از 12 والد در گندم نان اجرا گردید. تعداد 66 هیبرید F2 حاصل از تلاقی دیآلل یک طرفه به همراه والدین آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی در منطقه ساعتلو در سه ...
بیشتر
به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی و همچنین تعیین نوع عمل ژنها، آزمایشی به صورت دیآلل با استفاده از تلاقیهای حاصل از 12 والد در گندم نان اجرا گردید. تعداد 66 هیبرید F2 حاصل از تلاقی دیآلل یک طرفه به همراه والدین آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی در منطقه ساعتلو در سه تکرار و در سال 1392 اجرا گردید. بین والدین و تلاقیهای F2 در صفات مورد مطالعه اختلاف معنیدار وجود داشت. معنیدار بودن میانگین مربعات والدین در برابر تلاقیها، حاکی از وجود هتروزیس معنیدار برای صفات بود. با توجه به معنیدار بودن میانگین مربعات قابلیت ترکیبپذیری عمومی (GCA) و قابلیت ترکیبپذیری خصوصی (SCA) در صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبلچه در سنبله، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک، هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی این صفات نقش داشتند. بیشترین میزان وراثتپذیری متعلق به ارتفاع بوته با 7/83% و کمترین میزان وراثتپذیری با 2/54% در صفت شاخص برداشت بود. وراثتپذیری خصوصی از 1/16 برای تعداد دانه در سنبله تا 2/54% برای ارتفاع بوته متغیر بود. دو والد قیرمزیگول-1 و قیمتلی-17/2 بالاترین رتبهها را در اکثر صفات اجزای عملکرد دارا بوده و از بیشترین قابلیت ترکیبپذیری عمومی (GCA) برخوردار بودند. فراوانی آللهای غالب و مغلوب در صفات مورد مطالعه در تعادل نبوده و در اغلب صفات، آللهای غالب بیش از مغلوب بودند. با توجه به بررسی گرافیکی تجزیه هیمن- جینکز میتوان نتیجه گرفت که برای صفات طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، عملکرد تک بوته و عملکرد بیولوژیک رابطه فوق غالبیت و برای شاخص برداشت غالبیت نسبی بین آللها وجود داشت. نتایج تحقیق نشان داد که افزایش صفات عملکرد تک بوته، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته و طول پدانکل توسط آللهای مغلوب کنترل میشود. از آنجایی که در کنترل عملکرد، هم اثرات افزایشی و هم غیر افزایشی دخیل میباشند، میتوان با انتخاب روش اصلاحی مناسب مثل انتخاب دورهای، امکان تجمیع ژنهای مناسب افزایشی را بالا برد و فرصت بهره برداری از واریانس غالبیت را فراهم نمود.
گیاهان زراعی دیم
مرضیه معتمدی؛ عیدی بازگیر؛ مهدی نصر اصفهانی؛ مصطفی درویش نیا
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 187-208
چکیده
نماتد سیستی غلات از مهمترین نماتدهای خسارتزای گندم و جو در جهان میباشند. گونه Heterodera filipjevi دارای پراکنش وسیعی در مزارع غلات کشور است. در این مطالعه، تأثیر گونه فوق روی 13 رقم گندم دیم کشوری و نیز اجزای میکرو- مورفولوژیکی ریشه در گلخانه و مزرعه بررسی شد. مطالعات ریختشناسی و ریختسنجی و همچنین، مشخصات مولکولی شناسایی گونه ...
بیشتر
نماتد سیستی غلات از مهمترین نماتدهای خسارتزای گندم و جو در جهان میباشند. گونه Heterodera filipjevi دارای پراکنش وسیعی در مزارع غلات کشور است. در این مطالعه، تأثیر گونه فوق روی 13 رقم گندم دیم کشوری و نیز اجزای میکرو- مورفولوژیکی ریشه در گلخانه و مزرعه بررسی شد. مطالعات ریختشناسی و ریختسنجی و همچنین، مشخصات مولکولی شناسایی گونه H. filipjevi را تأیید نمود. شاخصهای تعداد سیست، تخم و لارو سن دوم، فاکتور تولیدمثل و اجزای آناتومیکی ریشه ارقام گندم مبنای تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که در شرایط گلخانه، کمترین میزان سیست شیری در هر گیاه مربوط به رقم زاگرس با میانگین 75/1 عدد و کمترین میزان تخم و لارو و فاکتور تولید مثل مربوط به رقم کوهدشت با میانگین 32/1 و 26/0 عدد در گرم خاک بود. نتایج حاصله، ارقام مربوطه را بر اساس میزان حساسیت و مقاومت به نماتد سیستی، در دوطیف، مقاوم و حساس قرار داد. در شرایط مزرعه، کمترین میزان سیست، مربوط به رقم زاگرس با میانگین 33/185 عدد در 200 گرم خاک بود. کمترین میزان تخم و لارو و فاکتور تولید مثل مربوط به رقم کوهدشت با میانگین عدد 76/3 و 68/0 درگرم خاک بود. در رابطه با مطالعه اجزای ریشه، بیشترین ضخامت کوتیکول، پریدرم و پارانشیم به ترتیب مربوط به رقم رصد با میانگین 12، رقم کریم 33 و رقم رصد 33/41 میکرومتر وکمترین آن، به ترتیب مربوط به رقم کریم 67/6، ریژاو 33/19 و رقم آفتاب 23 میکرومتر بود. تجزیه‌ی خوشهای نیز ارقام موردآزمون را دررابطه با صفات مورد بررسی،کماکان به دو دسته متفاوت گروه‌بندی نمودکه با نتایج آزمون دانکن نیز تشابه نزدیکی داشته و همخوانی قابل توجهی نشان داد.
گیاهان زراعی دیم
غلامرضا خلیل زاده؛ ابراهیم عزیزاف؛ جواد مظفری
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 35-53
چکیده
به منظور ارزیابی توده‌های بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن، این آزمایش در سال زراعی 89-1388 با استفاده از 42 توده بومی گندم نان با مصرف تقسیط 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره و شاهد (بدون مصرف کود) بصورت اسپلیت پلات برپایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی در بین توده‌های بومی مورد ارزیابی ...
بیشتر
به منظور ارزیابی توده‌های بومی گندم نان در جذب و بهره وری نیتروژن، این آزمایش در سال زراعی 89-1388 با استفاده از 42 توده بومی گندم نان با مصرف تقسیط 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره و شاهد (بدون مصرف کود) بصورت اسپلیت پلات برپایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی در بین توده‌های بومی مورد ارزیابی برای کارایی جذب و مصرف نیتروژن وجود داشت. تجزیه واریانس اختلاف آماری بسیار معنیداری برای ژنوتیپها در صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، شاخص برداشت، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، عملکرد نیتروژن دانه شاخص برداشت نیتروژن، کارایی جذب و مصرف نیتروژن نشان داد. اثر متقابل ژنوتیپ × نیتروژن در تمام صفات به استثنای صفت شاخص برداشت معنیدار بود. استفاده از کود باعث افزایش عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، غلظت نیتروژن دانه و کاه و کلش، کارایی جذب نیتروژن و کاهش شاخص برداشت و وزن هزار دانه گردید. توده‌های بومی 19G، 26G، 29G، 37G و 41G عملکرد دانه بالاتری داشتند. در مقابل، توده‌های 11G، 12G و 14G در نیتروژن کمتر عملکرد بالایی نشان دادند. بیشترین غلظت نیتروژن دانه در توده‌های 19G، 21G، 29G و بالاترین غلظت نیتروژن در کاه و کلش در توده‌های 12G، 15G، 28G به اثبات رسید. بالاترین کارایی مصرف نیتروژن در سطح شاهد و مربوط به توده‌های بومی 19G، 26G، 37G و 41G بود. در بین اجزاء کارایی مصرف نیتروژن (کارایی جذب نیتروژن، شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن)، کارایی جذب نیتروژن با 85% در هر دو سطح نیتروژن بیشترین سهم را از واریانس کل نسیت به شاخص برداشت و کارایی استفاده از نیتروژن (15-2%) به خود اختصاص داد. بهترین توده‌های بومی برای کارایی جذب نیتروژن مربوط به 9G، 11G، 27G، 37G بود. از نظر پتانسیل عملکرد دانه توده‌های بومی 19G، 26G، 27G، 37G و 41G در مقایسه با دیگر توده‌ها بیشترین میزان را داشتند.
گیاهان زراعی دیم
صبا کوکب صومعه سفلی؛ حمید حاتمی ملکی؛ خشنود علیزاده؛ مهدی رحیمی
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 157-169
چکیده
گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از محصولات با ارزش کشاورزی و صنعتی است که در بسیاری از نقاط جهان کشت می‌گردد. این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای خاردار و بی خارگلرنگ موجود در مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک و در شرایط دیم سردسیری شهرستان مراغه انجام گرفت. تعداد 31 ژنوتیپ گلرنگ در قالب طرح ...
بیشتر
گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از محصولات با ارزش کشاورزی و صنعتی است که در بسیاری از نقاط جهان کشت می‌گردد. این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای خاردار و بی خارگلرنگ موجود در مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک و در شرایط دیم سردسیری شهرستان مراغه انجام گرفت. تعداد 31 ژنوتیپ گلرنگ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقادیر آماره‌های توصیفی صفات بیانگر وجود تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود و کمترین مقدار تنوع ژنتیکی برای صفات روز تا 50 درصد گلدهی و روز تا رسیدگی کامل بدست آمد. با استفاده از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، صفات مورد مطالعه به 6 مؤلفه با واریانس تجمعی 91 درصد کاهش یافتند که بیشترین نقش را در تبیین تنوع بین ژنوتیپهای خاردار و بی خار گلرنگ داشتند. با استفاده از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و تجزیه خوشهای، ارقام خاردار و بی خار در 2 گروه مجزا قرار گرفتند. فاصله ماهالانوبیس بین گروه‌های 1 و 2، 05/5 بدست آمد. در مجموع چنین نتیجه گیری شد که تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه‌ای در ژرم پلاسم گلرنگ مورد بررسی در شرایط دیم سردسیر وجود دارد و جهت گزینش والدین و ژنوتیپهای مطلوب در برنامه‌های به نژادی گلرنگ مورد استفاده قرار گیرد.
گیاهان زراعی دیم
ورهرام رشیدی
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 170-184
چکیده
به منظور ارزیابی ژنوتیپهای عدس از نظر تحمل به خشکی در مرحله گلدهی آزمایشی بصورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای92-1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ× تنش خشکی برای همه صفات به جز 50% سبز شدن، 50% گلدهی ...
بیشتر
به منظور ارزیابی ژنوتیپهای عدس از نظر تحمل به خشکی در مرحله گلدهی آزمایشی بصورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای92-1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ× تنش خشکی برای همه صفات به جز 50% سبز شدن، 50% گلدهی و ارتفاع بوته معنیدار بود که حاکی از واکنش متفاوت ژنوتیپها از نظر آن صفات نسبت به تنش خشکی بود. اثر متقابل سه جانبه سال × ژنوتیپ × سطوح تنش خشکی برای هیچیک از صفات مورد بررسی معنیدار نبود که نشان‌دهنده تاثیر مشابه تنش خشکی روی ژنوتیپها از لحاظ صفات مورد مطالعه در دو سال زراعی بود.مقایسه میانگین صفات از نظر اثر متقابل ژنوتیپ × تنش خشکی نشان داد اگرچه کلیه ژنوتیپها در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط بدون تنش کاهش عملکرد معنیداری داشتند،اما ژنوتیپ شاوی ورزقان هم در شرایط بدون تنش خشکی و هم در شرایط واجد تنش،نسبتبهسایر ژنوتیپها عملکرد بهتری ازخود نشان داد.در هر دو سال، شاخصهایMP، GMP، HARM وSTI دارای همبستگی مثبت و معنیداری در سطح احتمال 1% با عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون‌تنش بودند، بنابراین شاخصهای برتر جهت شناسایی ژنوتیپهای متحمل به تنش‌خشکی و با پتانسیل عملکرد بالا شناخته شدند، که بر اساس آنها ژنوتیپهای کلیبر، قره داغ، هوراند دانه ریز، داغ قیه قشلاقی و شاوی ورزقان به عنوان متحملترین ژنوتیپها نسبت به تنش خشکی شناخته شدند.
گیاهان زراعی دیم
فرشاد ناصر قدیمی؛ سدابه جهانبخش؛ مهدی غفاری؛ علی عبادی
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 225-239
چکیده
به منظور ارزیابی تحمل خشکی و تعیین شاخص مناسب برای ارزیابی تحمل لاینهای خویشآمیخته آفتابگردان به شرایط خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تکرار طی دو سال 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان خوی انجام شد. تعداد 20 لاین آفتابگردان در دو شرایط آبیاری مطلوب و محدود ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تحمل خشکی و تعیین شاخص مناسب برای ارزیابی تحمل لاینهای خویشآمیخته آفتابگردان به شرایط خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تکرار طی دو سال 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان خوی انجام شد. تعداد 20 لاین آفتابگردان در دو شرایط آبیاری مطلوب و محدود ارزیابی شد. تنش خشکی از طریق قطع آبیاری از مرحله R4 تا مرحله R6 اعمال شد. براساس نتایج حاصل، تنش خشکی باعث کاهش ارتفاع و قطر ساقه، وزن صددانه، قطر طبق، طول دوره رشد و عملکرد دانه لاینهای آفتابگردان شد. اختلاف آماری معنیداری بین لاینها از نظر خصوصیات مذکور وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه در لاینهای RGK55،BGK375 و BGK1 در شرایط بدون تنش و در لاینهای BGK1 و BGK375 در شرایط تنش بهدست آمد. برای ارزیابی لاینها، شاخصهای مقاومت به خشکی شامل میانگین عملکرد (MP)، میانگین هندسی بهرهوری (GMP)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، میانگین هارمونیک بهرهوری (HARM)، شاخص پایداری عملکرد(YSI) ، شاخص خشکی حساس (SDI)، شاخص خشکی نسبی (RDI) ، درصد حساسیت به تنش خشکی (SSPI)، شاخص تحمل به خشکی اصلاحشده در شرایط آبیاری مطلوب (K1STI) و شاخص تحمل به خشکی اصلاحشده در شرایط تنش (K2STI) محاسبه شد. برطبق این شاخصها و همچنین همبستگی ساده، شاخصهای STI, K1STI, K2STI، MP،GMP وHARM مناسبترین شاخصها برای گزینش ژنوتیپهای آفتابگردان از نظر تحمل خشکی بودند. بر این اساس لاینهای BGK1 و BGK375 به عنوان متحملترین لاینها و لاینهای RGK23 و RGK26 حساسترین لاینها به تنش خشکی بودند.
گیاهان زراعی دیم
داود صادق زاده اهری
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 19-30
چکیده
این مطالعه به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و اندازه بذر بر صفات گیاهچه‌ای ژنوتیپهای نخود در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از آزمایش فاکتوریل با سه عامل شامل ژنوتیپ، اندازه بذر و سطوح تنش بر پایه طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. عامل ژنوتیپ در 4 سطح(آرمان، آزاد، ILC482 و توده بومی ترکیه)، عامل اندازه بذر در سه سطح( درشت با قطر بیش از ...
بیشتر
این مطالعه به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و اندازه بذر بر صفات گیاهچه‌ای ژنوتیپهای نخود در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از آزمایش فاکتوریل با سه عامل شامل ژنوتیپ، اندازه بذر و سطوح تنش بر پایه طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. عامل ژنوتیپ در 4 سطح(آرمان، آزاد، ILC482 و توده بومی ترکیه)، عامل اندازه بذر در سه سطح( درشت با قطر بیش از 8 میلیمتر، متوسط با قطر 6- 8 میلیمتر و ریز با قطر کمتر از 6 میلیمتر) و عامل تنش خشکی القایی با پلی اتیلن گلایکول در 5 سطح( صفر به عنوان شاهد، 2/0- ، 4/0- ،6/0- و 8/0- بار) بود. با استفاده از روش رتبهبندی صفات، میزان تحمل تنش در اندازههای متفاوت بذر و ژنوتیپهای آزمایشی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان جوانهزنی، طول ساقهچه و ریشهچه، شاخص بنیه بذر و شاخص بنیه طولی گیاهچه متعلق به بذوری با اندازه ریز و بیشترین مقادیر وزن تر و خشک گیاهچه مربوط به بذور درشت بود. جمعبندی نتایج بر اساس رتبهبندی صفات نشان داد که لاین ILC 482 متحملترین ژنوتیپ آزمایشی به تنش خشکی بود. بر اساس نتایج بدست آمده بذوری با اندازه درشت در برابر تنش خشکی حساستر بودند.
گیاهان زراعی دیم
جلال حامدی قولقاسم؛ بهزاد صادق زاده؛ ناصر محبعلی پور
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 45-61
چکیده
کم جذبی فسفر در رشد و عملکرد ژنوتیپ و ارقام جو در خاک‌های آهکی در شرایط دیم محدودیت عمده‌ای در تولید جو ایجاد می‌کند و باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول می‌گردد. لذا برای ارزیابی تنوع ژنتیکی در بین ژنوتیپهای جو از نظر جذب و تجمع فسفر در ساقه و بذر و تاثیر این صفات بر صفات موفوفیزیولوژیک موثر در افزایش عملکرد دانه، تعداد 100 ژنوتیپ جو ...
بیشتر
کم جذبی فسفر در رشد و عملکرد ژنوتیپ و ارقام جو در خاک‌های آهکی در شرایط دیم محدودیت عمده‌ای در تولید جو ایجاد می‌کند و باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول می‌گردد. لذا برای ارزیابی تنوع ژنتیکی در بین ژنوتیپهای جو از نظر جذب و تجمع فسفر در ساقه و بذر و تاثیر این صفات بر صفات موفوفیزیولوژیک موثر در افزایش عملکرد دانه، تعداد 100 ژنوتیپ جو مشتمل بر ارقام محلی، اصلاح شده و لاینهای بومی جو در مزرعه و بصورت دیم بررسی شدند. آزمایش با دو تیمار فسفر در قالب طرح لاتیس مربع در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور اجرا گردید. بین ژنوتیپها برای صفات غلظت و محتوای فسفر در بوته و بذر و نیز تمامی صفات مورفوفیزیولوژیک اختلاف آماری معنیدار وجود داشت. بعلاوه، دامنه تغییرات تمامی صفات مورد مطالعه بسیار زیاد بود که نشانگر وجود تنوع ژنتیکی بسیار زیاد بین ژنوتیپها می‌باشد. بین صفات غلظت و محتوای فسفر در بوته با غلظت و محتوای فسفر در بذر همبستگی مثبت و معنیداری مشاهده شد. محتوای فسفر در بذر نیز با عملکرد دانه و وزن دانه همبستگی مثبت و معنیداری داشت. بعلاوه، بین وزن دانه با عملکرد نیز همبستگی مثبت و معنیداری وجود داشت. بطور خلاصه از نتایج این تحقیق وجود تنوع ژنتیکی برای جذب فسفر در بین ژنوتیپ و ارقام جو استنتاج میشود. همچنین نتایج نشان می‌دهد جذب و تجمع بیشتر فسفر در برخی از ژنوتیپها، موجب افزایش عملکرد و تجمع فسفر در دانه گردید.
گیاهان زراعی دیم
محمدرضا عباسی؛ اردلان مهرانی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 115-128
چکیده
اسپرس یکی از گیاهان علوفه‌ایی است که علاوه بر کشت آبی قابلیت استفاده در دیم را دارد. این تحقیق به منظور شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در صفات زراعی- مورفوفنولوژیکی جنس اسپرس و استفاده از این تنوع برای پیش‌به‌نژادی این محصول، انجام شد. در این تحقیق 159 توده اسپرس از 20 گونه که بطور طبیعی در کشور پراکنش دارند در مزرعه کشت شدند. نوزده صفت زراعی-مورفوفنولوژیکی ...
بیشتر
اسپرس یکی از گیاهان علوفه‌ایی است که علاوه بر کشت آبی قابلیت استفاده در دیم را دارد. این تحقیق به منظور شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در صفات زراعی- مورفوفنولوژیکی جنس اسپرس و استفاده از این تنوع برای پیش‌به‌نژادی این محصول، انجام شد. در این تحقیق 159 توده اسپرس از 20 گونه که بطور طبیعی در کشور پراکنش دارند در مزرعه کشت شدند. نوزده صفت زراعی-مورفوفنولوژیکی توده‌ها طی دوسال در مزرعه یادداشت گردید. تنوع بالایی در صفات ارزیابی شده در توده‌های موجود در هر گونه دیده شد. تجزیه خوشهای گونهها را در چهار خوشه قرار داد که گونههایی که دارای صفات زراعی مطلوبی بودند با یکدیگر در یک خوشه در کنار هم ظاهر شدند. در تجزیه به عامل‌ها، صفات زراعی موثر در پتانسیل تولید کمی و کیفی علوفه بیشترین تاثیر را در عامل اول داشتند درصورتیکه عامل دوم بیشتر توسط صفات زایشی گیاه تحت تاثیر قرار میگرفت. پراکنش گونهها در بای پلات حاصل از دو عامل اول نتیجه تجزیه خوشهای را تایید نمود. بر اساس تجزیهها، گونه‌های O. pulchella Schrenk.، O. hohenackeriana C.A.Mey، O. subnitens Bornm.، O. chorassanica Bunge و O. schahuensis Bornm برای به کار گیری در سیستمهای زراعی جهت تولید علوفه پیشنهاد شدند.
گیاهان زراعی دیم
بهزاد صادق زاده
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 149-162
چکیده
اثرات همزمان تنش خشکی و کمبود روی (Zinc) میتواند حساسیت گیاه به کمبود آب را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش عملکرد گندم در دیمزارهای ایران گردند. گیاهان در معرض تنش روی، کارایی کمتری در استفاده از آب داشته و توانایی آنها در تنظیم فشار اسمزی جهت مقابله با تنش رطوبتی کمتر است. در این مطالعه، اثرات کاربرد کود روی بر عملکرد دانه 10 ژنوتیپ ...
بیشتر
اثرات همزمان تنش خشکی و کمبود روی (Zinc) میتواند حساسیت گیاه به کمبود آب را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش عملکرد گندم در دیمزارهای ایران گردند. گیاهان در معرض تنش روی، کارایی کمتری در استفاده از آب داشته و توانایی آنها در تنظیم فشار اسمزی جهت مقابله با تنش رطوبتی کمتر است. در این مطالعه، اثرات کاربرد کود روی بر عملکرد دانه 10 ژنوتیپ گندم در طول 2 سال زراعی تحت شرایط دیم در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بررسی گردید. این تحقیق در دو ست تیمارکودی مجزا (بدون مصرف کود روی، با مصرف کود روی به میزان 10 کیلوگرم در هکتار از منبع سولفات روی) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا گردید. بر اساس نتایج حاصله، کاربرد کود روی توانست با افزایش بیوماس، شاخص برداشت و وزن دانه موجب افزایش تقریبا 9 درصدی عملکرد در سال اول و 7 درصدی عملکرد در سال دوم شود. میزان افزایش عملکرد در بین ژنوتیپها در سال اول از 1 درصد (رقم گندم نان زاگرس) تا 19 درصد (لاین دوروم G-1252) متغیر بود؛ که این افزایش در گندم‌های دوروم بیشتر بود. برای صفت کارایی روی (نسبت عملکرد در شرایط بدون کاربرد روی نسبت به کاربرد روی) تنوع ژنتیکی در بین ژنوتیپها وجود داشت. همبستگی بین کارایی روی و افزایش عملکرد دانه در بین ژنوتیپها 72/0 بود؛ گرچه گندم‌های دوروم عموما کارایی و نیز عملکرد کمتری در شرایط کمبود روی مخصوصا تحت شرایط خشک سال اول داشتند. بطور کلی نتایج این تحقیق، ضمن آشکار کردن وجود تنوع ژنتیکی برای کارایی روی در بین ژنوتیپهای گندم، نشان داد که امکان اصلاح ارقام برای افزایش کارایی روی و عملکرد در خاک‌های نسبتا فقیر تحت شرایط دیم وجود دارد. ضمنا با توجه به حساسیت بیشتر گندم دوروم به کمبود روی، میتوان با کاربرد کود روی باعث افزایش عملکرد گندم دوروم در دیمزارهای سرد شد.
گیاهان زراعی دیم
خشنود علیزاده؛ صادق شهبازی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 181-188
چکیده
معرفی ارقام مناسب کشت پاییزه گیاهان علوفه‌ای در دیمزارهای کشور با شناسایی و انتخاب موثر ژنوتیپهای برتر از بین و درون توده‌های محلی، امکان‌پذیر است. در این پژوهش، 25 توده محلی ماشک از گونه‌های ساتیوا، گل‌خوشه‌ای و پانونیکا در قالب طرح لاتیس ساده با کنترل تغییرات موضعی در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیه‌های ...
بیشتر
معرفی ارقام مناسب کشت پاییزه گیاهان علوفه‌ای در دیمزارهای کشور با شناسایی و انتخاب موثر ژنوتیپهای برتر از بین و درون توده‌های محلی، امکان‌پذیر است. در این پژوهش، 25 توده محلی ماشک از گونه‌های ساتیوا، گل‌خوشه‌ای و پانونیکا در قالب طرح لاتیس ساده با کنترل تغییرات موضعی در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیه‌های آماری، اثر تیمار، ثابت ولی اثر تکرار و بلوکهای درون تکرار، تصادفی فرض شد. نتایج نشان داد که مدل لاتیس همراه با روند خطی ثابت در طول ردیف‌ها برای عملکرد علوفه، مدل لاتیس در مورد ارتفاع بوته و مدل بلوکهای کامل تصادفی همراه با روند تصادفی در طول ردیف‌ها برای تعداد روز تا گلدهی بعنوان بهترین مدل برای کنترل تغییرات موضعی در محل اجرای آزمایش بودند. مقایسه مدل‌های انتخاب شده با طرح بلوکهای کامل تصادفی نشان داد که استفاده از بهترین مدل در مورد عملکرد علوفه، ارتفاع بوته و تعداد روز تا گلدهی از حدود 3 تا 92 درصد برتری نسبی برخوردار بود. در نهایت، 10 ژنوتییپ برتر از ماشک گل‌خوشه‌ای و 5 ژنوتیپ از ماشک پانونیکا بر اساس بهترین برآورد نااریب خطی و با توجه به انحراف استاندارد مربوطه انتخاب شدند. از آنجائیکه انتخاب بر اساس حداکثر اطلاعات موجود در داده‌ها بود، چنین نتیجه‌گیری شد که انتخاب ژنوتیپهای مناسب کشت پاییزه در این تحقیق بصورت موثری انجام گرفته است.
گیاهان زراعی دیم
عراز محمد نوری راد دوجی؛ فرامرز سیدی؛ محمد نعمتی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 189-210
چکیده
بهمنظور بررسی امکان کشت پاییزه ژنوتیپهای جدید آفتابگردان در شرایط دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد از پاییز سال 1387 به مدت دو سال انجام گردید. این آزمایش به صورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. سطوح کرت اصلی شامل چهار تاریخ کاشت از نیمه اول آذر ماه با فواصل ...
بیشتر
بهمنظور بررسی امکان کشت پاییزه ژنوتیپهای جدید آفتابگردان در شرایط دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد از پاییز سال 1387 به مدت دو سال انجام گردید. این آزمایش به صورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. سطوح کرت اصلی شامل چهار تاریخ کاشت از نیمه اول آذر ماه با فواصل هر 15 روز یکبار بودند. سطوح کرت فرعی شامل شش ژنوتیپ آفتابگردان(SHF81-90 ، فرخ، فیوریت، آذرگل، CMSG5*R-43 و CMSG6*R-43) بودند. صفات مورد بررسی عبارت بودند از قطر ساقه، قطر طبق، ارتفاع بوته، طول دوره رویش، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن. اثر رقم بر کلیه صفات مورد مطالعه بجز درصد روغن معنیدار بود. هیبریدهای CMSG6*R-43 و SHF81-90 به ترتیب با 889/1 و 385/1 تن دانه در هکتار، بیشترین و کمترین مقادیر عملکرد دانه در واحد سطح را به خود اختصاص دادند. بهطور کلی با تاخیر کاشت وزن هزار دانه و طول دوره رویش روند نسبتاً کاهشی داشت در حالیکه ارتفاع بوته افزایش یافت. اگرچه اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه فقط در سال دوم معنیدار شده، ولی میانگین دوساله این صفت حاکی از برتری تاریخ کاشت دوم بود. بر اساس نتایج این تحقیق بهمنظور دستیابی به عملکردهای بالاتر دانه و روغن در سالهای زراعی کم باران در مناطق دیم دشت گلستان که امکان آبیاری وجود ندارد، توصیه کشت هیبریدهای دیررس CMSG6*R-43 و آذرگل در تاریخ کاشت دوم (نیمه دوم آذرماه) میتواند مد نظر قرار گیرد. همچنین در سالهای با بارندگی مناسب، کشت رقم بازگرده افشان فیوریت به دلیل هزینه کمتر تولید بذر و افزایش درآمد خالص کشاورزان از طریق کاهش هزینه تولید قابل توصیه خواهد بود.
