گیاهان زراعی دیم
عبدالوهاب عبدالهی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، صفحه 99-114
چکیده
تاریخ کاشت و تراکم از عوامل زراعی تعیین کننده عملکرد بهینه گیاهان زراعی هستند بنابراین آزمایشی جهت تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب در ژنوتیپهای پیشرفته گندم نان در شرایط دیم اجرا گردید. این بررسی در قالب آزمایش فاکتوریل و طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود- کرمانشاه طی سه سال زراعی از ...
بیشتر
تاریخ کاشت و تراکم از عوامل زراعی تعیین کننده عملکرد بهینه گیاهان زراعی هستند بنابراین آزمایشی جهت تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب در ژنوتیپهای پیشرفته گندم نان در شرایط دیم اجرا گردید. این بررسی در قالب آزمایش فاکتوریل و طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود- کرمانشاه طی سه سال زراعی از 86-1385 تا 88-1387 اجرا گردید. فاکتورها شامل تاریخ کاشت با دو سطح (قبل از بارندگی مؤثر و بعد از بارندگی مؤثر)، تراکم با سه سطح (250، 400 و 550 بذر در متر مربع) و ژنوتیپ با چهار سطح (V1: Ww33G/Vee"S"//Mrn/4/HD2172/Bloudan //Azd/3/San/Ald"s"//Avd،V2 : (ریژاو)PATO/CAL/3/7C//BB/CNO/5/ CAL//CNO ،V3 : (اوحدی)14 Gene bank و V4: سرداری) بودند. نتایج نشان داد که در سال با تنش خشکی شدیدتر، اثر عامل‌های تاریخ کاشت و تراکم و اثر مقابل آنها با ژنوتیپ بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد گندم قابل ملاحظه می‌باشد. با در نظر گرفتن عملکرد دانه بطور کلی تاریخ کاشت قبل از بارندگی مؤثر در کرمانشاه توصیه می‌گردد و با توجه به عدم اثر معنیدار تراکم بر عملکرد دانه میزان بذر 400-250 بذر در متر مربع میتواند استفاده شود. بررسی میانگین عملکرد ژنوتیپها در سالهای آزمایش نشان داد که رقم ریژاو در سالهای خوب ژنوتیپ برتر و در سالهای خشک عملکرد قابل قبول در مقایسه با رقم شاهد سرداری داشت.
گیاهان زراعی دیم
محمدرضا عباسی؛ اردلان مهرانی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، صفحه 115-128
چکیده
اسپرس یکی از گیاهان علوفه‌ایی است که علاوه بر کشت آبی قابلیت استفاده در دیم را دارد. این تحقیق به منظور شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در صفات زراعی- مورفوفنولوژیکی جنس اسپرس و استفاده از این تنوع برای پیش‌به‌نژادی این محصول، انجام شد. در این تحقیق 159 توده اسپرس از 20 گونه که بطور طبیعی در کشور پراکنش دارند در مزرعه کشت شدند. نوزده صفت زراعی-مورفوفنولوژیکی ...
بیشتر
اسپرس یکی از گیاهان علوفه‌ایی است که علاوه بر کشت آبی قابلیت استفاده در دیم را دارد. این تحقیق به منظور شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در صفات زراعی- مورفوفنولوژیکی جنس اسپرس و استفاده از این تنوع برای پیش‌به‌نژادی این محصول، انجام شد. در این تحقیق 159 توده اسپرس از 20 گونه که بطور طبیعی در کشور پراکنش دارند در مزرعه کشت شدند. نوزده صفت زراعی-مورفوفنولوژیکی تودهها طی دوسال در مزرعه یادداشت گردید. تنوع بالایی در صفات ارزیابی شده در توده‌های موجود در هر گونه دیده شد. تجزیه خوشهای گونهها را در چهار خوشه قرار داد که گونههایی که دارای صفات زراعی مطلوبی بودند با یکدیگر در یک خوشه در کنار هم ظاهر شدند. در تجزیه به عاملها، صفات زراعی موثر در پتانسیل تولید کمی و کیفی علوفه بیشترین تاثیر را در عامل اول داشتند درصورتیکه عامل دوم بیشتر توسط صفات زایشی گیاه تحت تاثیر قرار میگرفت. پراکنش گونهها در بای پلات حاصل از دو عامل اول نتیجه تجزیه خوشهای را تایید نمود. بر اساس تجزیهها، گونه‌های O. pulchella Schrenk.، O. hohenackeriana C.A.Mey، O. subnitens Bornm.، O. chorassanica Bunge و O. schahuensis Bornm برای به کار گیری در سیستمهای زراعی جهت تولید علوفه پیشنهاد شدند.
ژنتیک مولکولی
امید سفالیان؛ علی اصغری؛ علی رسول زاده؛ رامین سیفی؛ شهرزاد جماعتی؛ بهنام فیروزی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، صفحه 129-148
چکیده
برای ارزیابی تحمل به خشکی و بررسی میزان تنوع ژنوتیپهای جو از لحاظ صفات مورفوفیزیولوژیک و نشانگرهای مولکولی، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد که فاکتور اصلی شامل سه سطح آبیاری (یک‌سوم آبیاری، دوسوم آبیاری و آبیاری کامل) و فاکتور فرعی شامل 18 ژنوتیپ جو بود. تجزیه واریانس صفات ...
بیشتر
برای ارزیابی تحمل به خشکی و بررسی میزان تنوع ژنوتیپهای جو از لحاظ صفات مورفوفیزیولوژیک و نشانگرهای مولکولی، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد که فاکتور اصلی شامل سه سطح آبیاری (یک‌سوم آبیاری، دوسوم آبیاری و آبیاری کامل) و فاکتور فرعی شامل 18 ژنوتیپ جو بود. تجزیه واریانس صفات تنوع قابل ملاحظهای بین ژنوتیپها نشان داد. اثر متقابل ژنوتیپ در تنش نیز در صفات تعداد دانه در سنبله، پروتئین، پرولین، کارتنوئید، کلروفیلa، bو عملکرد در واحد سطح معنیدار بود. در تجزیه نشانگرهایISSR با استفاده از 9 آغازگر، 61 نوار مشاهده شد که 50 نوار چند شکل بودند. میانگین محتوای اطلاعات چند شکل (PIC) و شاخص نشانگر (MI) برای کلیه آغازگرها به ترتیب 46/0 و 6/2 به‌دست آمد. پرایمر شماره 2 در این تحقیق با دارا بودن بالاترین مقدار شاخص PIC به میزان 57/0 بهترین پرایمر برای ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ جو مورد استفاده در این تحقیق بود. در سطح شاهد بیشترین تعداد ارتباط معنیداری که بین نشانگر و صفت مورفولوژیکی وجود داشت مربوط به نشانگر P5L5 و بیشترین تعداد ارتباط معنیداری که بین نشانگر و صفت فیزیولوژیکی وجود داشت مربوط به نشانگر P16L2بود. در سطح تنش دوسوم نشانگرهای P5L5 و P9L5 بیشترین تعداد ارتباط معنیدار با صفات مورفولوژیکی و نشانگرهای P5L5 و P13L4 بیشترین تعداد ارتباط معنیدار با صفات فیزیولوژیکی داشتند. طبق تجزیه خوشهای، در خوشه اول سه ژنوتیپ لیسیوی، سهند و F-A1-2قرار داشتند. ژنوتیپهای F-GRB-84-11، F-GRB-85-5، ALLIDUM48 //NORDIC….GLORIA-BAR/COPAL//..، دشت و صحرا در خوشه دوم و ژنوتیپهای CHAMICO/TOCTE//CONGONA (a) CHAMICO/TOCTE//CONGONA (d)و CONGONA/ BORR در گروه سوم و بقیه ژنوتیپها در خوشه چهارم قرار گرفتند. در مجموع شاخصها و با توجه به صفات مورد مطالعه چنین بهنظر میرسد که از بین ژنوتیپهای مورد بررسی ژنوتیپهای STIPA/PETUNIA//KOLLA/BBSC(a) و CHAMICO/TOCETE//CONGONA(a) برای مناطق آبی و رقم سهند برای مناطق دیم مناسب هستند.
گیاهان زراعی دیم
بهزاد صادق زاده
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، صفحه 149-162
چکیده
اثرات همزمان تنش خشکی و کمبود روی (Zinc) میتواند حساسیت گیاه به کمبود آب را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش عملکرد گندم در دیمزارهای ایران گردند. گیاهان در معرض تنش روی، کارایی کمتری در استفاده از آب داشته و توانایی آنها در تنظیم فشار اسمزی جهت مقابله با تنش رطوبتی کمتر است. در این مطالعه، اثرات کاربرد کود روی بر عملکرد دانه 10 ژنوتیپ ...
بیشتر
اثرات همزمان تنش خشکی و کمبود روی (Zinc) میتواند حساسیت گیاه به کمبود آب را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش عملکرد گندم در دیمزارهای ایران گردند. گیاهان در معرض تنش روی، کارایی کمتری در استفاده از آب داشته و توانایی آنها در تنظیم فشار اسمزی جهت مقابله با تنش رطوبتی کمتر است. در این مطالعه، اثرات کاربرد کود روی بر عملکرد دانه 10 ژنوتیپ گندم در طول 2 سال زراعی تحت شرایط دیم در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بررسی گردید. این تحقیق در دو ست تیمارکودی مجزا (بدون مصرف کود روی، با مصرف کود روی به میزان 10 کیلوگرم در هکتار از منبع سولفات روی) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا گردید. بر اساس نتایج حاصله، کاربرد کود روی توانست با افزایش بیوماس، شاخص برداشت و وزن دانه موجب افزایش تقریبا 9 درصدی عملکرد در سال اول و 7 درصدی عملکرد در سال دوم شود. میزان افزایش عملکرد در بین ژنوتیپها در سال اول از 1 درصد (رقم گندم نان زاگرس) تا 19 درصد (لاین دوروم G-1252) متغیر بود؛ که این افزایش در گندم‌های دوروم بیشتر بود. برای صفت کارایی روی (نسبت عملکرد در شرایط بدون کاربرد روی نسبت به کاربرد روی) تنوع ژنتیکی در بین ژنوتیپها وجود داشت. همبستگی بین کارایی روی و افزایش عملکرد دانه در بین ژنوتیپها 72/0 بود؛ گرچه گندم‌های دوروم عموما کارایی و نیز عملکرد کمتری در شرایط کمبود روی مخصوصا تحت شرایط خشک سال اول داشتند. بطور کلی نتایج این تحقیق، ضمن آشکار کردن وجود تنوع ژنتیکی برای کارایی روی در بین ژنوتیپهای گندم، نشان داد که امکان اصلاح ارقام برای افزایش کارایی روی و عملکرد در خاک‌های نسبتا فقیر تحت شرایط دیم وجود دارد. ضمنا با توجه به حساسیت بیشتر گندم دوروم به کمبود روی، می‌توان با کاربرد کود روی باعث افزایش عملکرد گندم دوروم در دیمزارهای سرد شد.
گیاهان زراعی دیم
میر احمد موسوی شلمانی؛ امیر لکزیان؛ رضا خراسانی؛ کاظم خاوازی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، صفحه 163-180
چکیده
بهمنظور افزایش محصول و کارایی مصرف کود نیتروژنی در مصرف پائیزی کود در گندم دیم از طریق بازدارنده نیترات‌سازی DMPP، آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی بهصورت فاکتوریل با دو فاکتور رقم (پنج رقم گندم دیم با ∆ متفاوت) و فاکتور دوم نیتروژن در سه سطح (صفر و 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بهصورت کودهای سولفات آمونیم و سولفات ...
بیشتر
بهمنظور افزایش محصول و کارایی مصرف کود نیتروژنی در مصرف پائیزی کود در گندم دیم از طریق بازدارنده نیترات‌سازی DMPP، آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی بهصورت فاکتوریل با دو فاکتور رقم (پنج رقم گندم دیم با ∆ متفاوت) و فاکتور دوم نیتروژن در سه سطح (صفر و 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بهصورت کودهای سولفات آمونیم و سولفات آمونیم حاوی DMPP) در سه تکرار در سال زراعی 94-1393 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که استفاده از DMPP باعث می‌شود تا تبدیل آمونیم به نیترات 42 روز به تأخیر بیافتد. همچنین بازدارنده DMPP بیشترین تأثیر را بر منبع نیتروژنی کود نشان‌دار داشته و تأثیر آن بر منبع نیتروژنی خاک ناچیز بوده است. به نظر میرسد، اثرات متقابل کلوئید‌های خاک با یون‌های آمونیوم تثبیت‌شده بر روی مکان‌های تبادلی به‌گونه‌ای بوده که اثربخشی بازدارنده نیترات‌سازی در خصوص یون‌های مشتق شده از منبع خاک کاهش یابد. کاربرد DMPP باعث می‌گردد تا تولید محصول کل به میزان 1516 کیلوگرم در هکتار و کارایی مصرف کود نیتروژنی نیز به میزان 2/12 درصد افزایش یابد. نکته قابل‌توجه در این راستا جذب کامل یون‌های آمونیم در ژنوتیپ 5G (زرگان 6) در مقایسه با سایر ژنوتیپها بود. به نظر میرسد جذب ترجیحی و بالای یون آمونیم توسط ژنوتیپ 5G (با کمترین میزان ∆) باعث گردیده تا حدودی اثرات سمیت یون آمونیم ظاهر شود و بدین ترتیب از کارایی مصرف کود نیتروژنی به میزان 5/6 درصد کاسته شود. لذا کاربرد DMPP در ژنوتیپ‌هایی با توانایی جذب ترجیحی آمونیم باید بااحتیاط صورت گیرد.
گیاهان زراعی دیم
خشنود علیزاده؛ صادق شهبازی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، صفحه 181-188
چکیده
معرفی ارقام مناسب کشت پاییزه گیاهان علوفه‌ای در دیمزارهای کشور با شناسایی و انتخاب موثر ژنوتیپهای برتر از بین و درون توده‌های محلی، امکان‌پذیر است. در این پژوهش، 25 توده محلی ماشک از گونه‌های ساتیوا، گل‌خوشه‌ای و پانونیکا در قالب طرح لاتیس ساده با کنترل تغییرات موضعی در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیه‌های ...
بیشتر
معرفی ارقام مناسب کشت پاییزه گیاهان علوفه‌ای در دیمزارهای کشور با شناسایی و انتخاب موثر ژنوتیپهای برتر از بین و درون توده‌های محلی، امکان‌پذیر است. در این پژوهش، 25 توده محلی ماشک از گونه‌های ساتیوا، گل‌خوشه‌ای و پانونیکا در قالب طرح لاتیس ساده با کنترل تغییرات موضعی در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیه‌های آماری، اثر تیمار، ثابت ولی اثر تکرار و بلوکهای درون تکرار، تصادفی فرض شد. نتایج نشان داد که مدل لاتیس همراه با روند خطی ثابت در طول ردیف‌ها برای عملکرد علوفه، مدل لاتیس در مورد ارتفاع بوته و مدل بلوکهای کامل تصادفی همراه با روند تصادفی در طول ردیف‌ها برای تعداد روز تا گلدهی بعنوان بهترین مدل برای کنترل تغییرات موضعی در محل اجرای آزمایش بودند. مقایسه مدل‌های انتخاب شده با طرح بلوکهای کامل تصادفی نشان داد که استفاده از بهترین مدل در مورد عملکرد علوفه، ارتفاع بوته و تعداد روز تا گلدهی از حدود 3 تا 92 درصد برتری نسبی برخوردار بود. در نهایت، 10 ژنوتییپ برتر از ماشک گل‌خوشه‌ای و 5 ژنوتیپ از ماشک پانونیکا بر اساس بهترین برآورد نااریب خطی و با توجه به انحراف استاندارد مربوطه انتخاب شدند. از آنجائیکه انتخاب بر اساس حداکثر اطلاعات موجود در داده‌ها بود، چنین نتیجه‌گیری شد که انتخاب ژنوتیپهای مناسب کشت پاییزه در این تحقیق بصورت موثری انجام گرفته است.
گیاهان زراعی دیم
عراز محمد نوری راد دوجی؛ فرامرز سیدی؛ محمد نعمتی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، صفحه 189-210
چکیده
بهمنظور بررسی امکان کشت پاییزه ژنوتیپهای جدید آفتابگردان در شرایط دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد از پاییز سال 1387 به مدت دو سال انجام گردید. این آزمایش به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. سطوح کرت اصلی شامل چهار تاریخ کاشت از نیمه اول آذر ماه با فواصل ...
بیشتر
بهمنظور بررسی امکان کشت پاییزه ژنوتیپهای جدید آفتابگردان در شرایط دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد از پاییز سال 1387 به مدت دو سال انجام گردید. این آزمایش به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. سطوح کرت اصلی شامل چهار تاریخ کاشت از نیمه اول آذر ماه با فواصل هر 15 روز یکبار بودند. سطوح کرت فرعی شامل شش ژنوتیپ آفتابگردان(SHF81-90 ، فرخ، فیوریت، آذرگل، CMSG5*R-43 و CMSG6*R-43) بودند. صفات مورد بررسی عبارت بودند از قطر ساقه، قطر طبق، ارتفاع بوته، طول دوره رویش، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن. اثر رقم بر کلیه صفات مورد مطالعه بجز درصد روغن معنیدار بود. هیبریدهای CMSG6*R-43 و SHF81-90 به ترتیب با 889/1 و 385/1 تن دانه در هکتار، بیشترین و کمترین مقادیر عملکرد دانه در واحد سطح را به خود اختصاص دادند. بهطور کلی با تاخیر کاشت وزن هزار دانه و طول دوره رویش روند نسبتاً کاهشی داشت در حالیکه ارتفاع بوته افزایش یافت. اگرچه اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه فقط در سال دوم معنیدار شده، ولی میانگین دوساله این صفت حاکی از برتری تاریخ کاشت دوم بود. بر اساس نتایج این تحقیق بهمنظور دستیابی به عملکردهای بالاتر دانه و روغن در سالهای زراعی کم باران در مناطق دیم دشت گلستان که امکان آبیاری وجود ندارد، توصیه کشت هیبریدهای دیررس CMSG6*R-43 و آذرگل در تاریخ کاشت دوم (نیمه دوم آذرماه) میتواند مد نظر قرار گیرد. همچنین در سالهای با بارندگی مناسب، کشت رقم بازگرده افشان فیوریت به دلیل هزینه کمتر تولید بذر و افزایش درآمد خالص کشاورزان از طریق کاهش هزینه تولید قابل توصیه خواهد بود.
گیاهان زراعی دیم
هادی خرسندی؛ غلامرضا ولی زاده اوصالو؛ داود صادق زاده اهری؛ یداله فرایدی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، صفحه 211-220
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی اثرات میزان‌های مختلف و نحوه مصرف کود نیتروژن بر عملکرد ژنوتیپهای نخود دیم در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار در سه تکرار طی دو سال زراعی(93-1391) اجرا شد. فاکتور A شامل ژنوتیپهای نخود شامل a1=ILC482 ، آزادa2=، آرمانa3= و فاکتور B سطوح و نحوه مصرف کود نیتروژن شامل بدون مصرف کودb1=، ...
بیشتر
این تحقیق به منظور بررسی اثرات میزان‌های مختلف و نحوه مصرف کود نیتروژن بر عملکرد ژنوتیپهای نخود دیم در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار در سه تکرار طی دو سال زراعی(93-1391) اجرا شد. فاکتور A شامل ژنوتیپهای نخود شامل a1=ILC482 ، آزادa2=، آرمانa3= و فاکتور B سطوح و نحوه مصرف کود نیتروژن شامل بدون مصرف کودb1=، مصرف 20 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنb2= همزمان با کاشت بصورت شروع کننده و جایگذاری در زیر بذر، محلول پاشی 2%b3= و 4%b4= کود اوره در زمان گلدهی بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد عملکرد ژنوتیپهای مختلف نخود به طور معنی داری متفاوت بودند. ژنوتیپ ILC482 با تولید 1191 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد و کمترین عملکرد مربوط به رقم آرمان با 994 کیلوگرم در هکتار بود. ژنوتیپها در روش‌های مختلف مصرف نیتروژن عملکردهای متفاوتی تولید کردند به طوری که با مصرف 20 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در زمان کاشت و بصورت شروع کننده، ژنوتیپ ILC482 به مقدار 77 کیلوگرم، رقم آزاد 165 کیلوگرم و رقم آرمان 159 کیلوگرم در هکتار عملکرد بیشتری نسبت به تیمار بدون مصرف کود تولید نمودند. رقم آرمان در مصرف کود نیتروژن بصورت محلول پاشی 2% نسبت به سایر سطوح و روش مصرف کود، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. از این مطالعه استنباط می‌شود ارقام در روش‌های مختلف مصرف عملکردهای متفاوتی دارند. در رقم آزاد و ژنوتیپ ILC482 مصرف در زمان کاشت و در رقم آرمان مصرف کود بصورت محلول‌پاشی عملکرد را افزایش دادند.
