گیاهان زراعی دیم
عبدالمحمد محنت کش؛ شمس الله ایوبی؛ احمد جلالیان؛ امیر احمد دهقانی
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، صفحه 119-133
چکیده
با توجه به اهمیت گندم در تغذیه انسان و سطح زیر کشت وسیع این محصول به صورت دیم در ایران، این پژوهش با هدف ارزیابی کارایی مدلهای رگرسیون چند متغیره خطی و شبکههای عصبی مصنوعی برای پیشبینی عملکرد دانه و زیستتوده گندم دیم (رقم سرداری)، در یک بررسی دو ساله اجرا شد. در دو منطقه از زاگرس مرکزی، 202 نقطه نمونهبرداری تحت کشت گندم دیم ...
بیشتر
با توجه به اهمیت گندم در تغذیه انسان و سطح زیر کشت وسیع این محصول به صورت دیم در ایران، این پژوهش با هدف ارزیابی کارایی مدلهای رگرسیون چند متغیره خطی و شبکههای عصبی مصنوعی برای پیشبینی عملکرد دانه و زیستتوده گندم دیم (رقم سرداری)، در یک بررسی دو ساله اجرا شد. در دو منطقه از زاگرس مرکزی، 202 نقطه نمونهبرداری تحت کشت گندم دیم و در اجزای مختلف شیب شامل قله شیب، شانه شیب، شیب پشتی، پای شیب و انتهای شیب انتخاب شد. در زمان برداشت گندم، از این نقاط نمونه خاک و نمونه عملکرد گندم جمعآوری شد. ویژگیهای اولیه و ثانویه پستی و بلندی در هر نقطه، از مدلهای رقومی ارتفاع استخراج و از دادههای هواشناسی دو منطقه استفاده شد. 54 خصوصیت مختلف خاک، پستی و بلندی، بارندگی و مدیریت به عنوان ورودیهای هر مدل و عملکرد دانه و زیستتوده گندم به عنوان خروجیهای هر دو مدل در نظر گرفته شد. ضرایب تبیین مدلهای شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون چند متغیره خطی به ترتیب برای پیشبینی عملکرد دانه برابر 84 و 15درصد و برای پیشبینی زیستتوده هوایی برابر 76 و 6 درصد بود. ریشه دوم میانگین مربعات خطای (RMSE) این مدلها نیز به ترتیب در پیشبینی عملکرد دانه برابر 033/0 و 092/0 و در پیشبینی زیستتوده برای شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون چند متغیره خطی به ترتیب برابر 037/0 و 102/0 بود. نتایج نشان از توانایی بهتر شبکه های عصبی مصنوعی نسبت به رگرسیون چند متغیره خطی در برآورد عملکرد دانه و زیستتوده گندم دیم در مناطق مورد مطالعه داشت.
گیاهان زراعی دیم
احسان فتحی؛ ایرج طهماسبی؛ نسرین تیموری
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، صفحه 135-155
چکیده
این مطالعه به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تداخل علفهای هرز روی برخی صفات کیفی و کمی دانه رقمهای نخود اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در 15 کیلومتری شهر دهگلان در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تاریخ کاشت )پاییزه، انتظاری و بهاره( و ارقام نخود ...
بیشتر
این مطالعه به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تداخل علفهای هرز روی برخی صفات کیفی و کمی دانه رقمهای نخود اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در 15 کیلومتری شهر دهگلان در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تاریخ کاشت )پاییزه، انتظاری و بهاره( و ارقام نخود (ILC482، آزاد، آرمان، پیروز و کاکا) به صورت فاکتوریل به کرتهای اصلی و تداخل (وجین و عدم وجین) علفهای هرز به کرتهای فرعی اختصاص داده شدند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تاریخ کاشت در تمام صفات مورد بررسی معنی دار بود. رقابت علفهای هرز باعث کاهش شدید تعداد دانه شد. به طوری که در کشت پاییزه در شرایط تداخل نسبت به عدم تداخل تعداد دانه کاهش 58/77 درصدی نشان داد. این کاهش در کشت انتظاری و بهاره به ترتیب 65/76 و35/99 درصد بود. تداخل علف هرز باعث افزایش وزن صد دانه نسبت به شرایط عدم تداخل شد. بیشترین مقدار عملکرد دانه در کشت انتظاری مشاهده شد. رقم 482ILC با مقدار 4/132 گرم در مترمربع دارای بیشترین عملکرد دانه بود. ازنظرعملکرد دانه کاکا مناسب ترین رقم در شرایط تداخل علف هرز بود. بین ارقام آزمایشی از لحاظ کلیه صفات کیفی دانه به جز خاکستر، فیبر خام و غلظت روی اختلاف معنیدار مشاهده شد. میزان ترکیبات فنلی با طولانی تر شدن دوره رشد افزایش یافت. دربین ارقام مورد آزمایش رقم کاکا دارای بیشترین مقدار تانن بود.
گیاهان زراعی دیم
صبا کوکب صومعه سفلی؛ حمید حاتمی ملکی؛ خشنود علیزاده؛ مهدی رحیمی
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، صفحه 157-169
چکیده
گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از محصولات با ارزش کشاورزی و صنعتی است که در بسیاری از نقاط جهان کشت میگردد. این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای خاردار و بی خارگلرنگ موجود در مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک و در شرایط دیم سردسیری شهرستان مراغه انجام گرفت. تعداد 31 ژنوتیپ گلرنگ در قالب طرح ...
بیشتر
گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از محصولات با ارزش کشاورزی و صنعتی است که در بسیاری از نقاط جهان کشت میگردد. این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای خاردار و بی خارگلرنگ موجود در مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک و در شرایط دیم سردسیری شهرستان مراغه انجام گرفت. تعداد 31 ژنوتیپ گلرنگ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقادیر آمارههای توصیفی صفات بیانگر وجود تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود و کمترین مقدار تنوع ژنتیکی برای صفات روز تا 50 درصد گلدهی و روز تا رسیدگی کامل بدست آمد. با استفاده از تجزیه به مؤلفههای اصلی، صفات مورد مطالعه به 6 مؤلفه با واریانس تجمعی 91 درصد کاهش یافتند که بیشترین نقش را در تبیین تنوع بین ژنوتیپهای خاردار و بی خار گلرنگ داشتند. با استفاده از تجزیه به مؤلفههای اصلی و تجزیه خوشهای، ارقام خاردار و بی خار در 2 گروه مجزا قرار گرفتند. فاصله ماهالانوبیس بین گروههای 1 و 2، 05/5 بدست آمد. در مجموع چنین نتیجه گیری شد که تنوع ژنتیکی قابل ملاحظهای در ژرم پلاسم گلرنگ مورد بررسی در شرایط دیم سردسیر وجود دارد و جهت گزینش والدین و ژنوتیپهای مطلوب در برنامههای به نژادی گلرنگ مورد استفاده قرار گیرد.
گیاهان زراعی دیم
ورهرام رشیدی
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، صفحه 170-184
چکیده
به منظور ارزیابی ژنوتیپهای عدس از نظر تحمل به خشکی در مرحله گلدهی آزمایشی بصورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای92-1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ× تنش خشکی برای همه صفات به جز 50% سبز شدن، 50% گلدهی ...
بیشتر
به منظور ارزیابی ژنوتیپهای عدس از نظر تحمل به خشکی در مرحله گلدهی آزمایشی بصورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای92-1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ× تنش خشکی برای همه صفات به جز 50% سبز شدن، 50% گلدهی و ارتفاع بوته معنیدار بود که حاکی از واکنش متفاوت ژنوتیپها از نظر آن صفات نسبت به تنش خشکی بود. اثر متقابل سه جانبه سال × ژنوتیپ × سطوح تنش خشکی برای هیچیک از صفات مورد بررسی معنیدار نبود که نشاندهنده تاثیر مشابه تنش خشکی روی ژنوتیپها از لحاظ صفات مورد مطالعه در دو سال زراعی بود.مقایسه میانگین صفات از نظر اثر متقابل ژنوتیپ × تنش خشکی نشان داد اگرچه کلیه ژنوتیپها در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط بدون تنش کاهش عملکرد معنیداری داشتند،اما ژنوتیپ شاوی ورزقان هم در شرایط بدون تنش خشکی و هم در شرایط واجد تنش،نسبتبهسایر ژنوتیپها عملکرد بهتری ازخود نشان داد.در هر دو سال، شاخصهایMP، GMP، HARM وSTI دارای همبستگی مثبت و معنیداری در سطح احتمال 1% با عملکرد دانه در شرایط تنش و بدونتنش بودند، بنابراین شاخصهای برتر جهت شناسایی ژنوتیپهای متحمل به تنشخشکی و با پتانسیل عملکرد بالا شناخته شدند، که بر اساس آنها ژنوتیپهای کلیبر، قره داغ، هوراند دانه ریز، داغ قیه قشلاقی و شاوی ورزقان به عنوان متحملترین ژنوتیپها نسبت به تنش خشکی شناخته شدند.
گیاهان زراعی دیم
مهناز محمدفام؛ صابر گلکاری؛ بهـزاد صـــادق زاده
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، صفحه 185-201
چکیده
گندم، یکی از گیاهان مهم زراعی ایران و جهان، از جنبههای گوناگون غذایی و اقتصادی حائز اهمیت میباشد. شناسائی تنوع آللی ژنهای کنترل کننده نیاز بهارهسازی در ارقام و لاینهای مختلف گندم، امکان تعیین تیپ رشد، پیشبینی سطح تحمل سرما و سازگاری ژنوتیپهای مختلف گندم را به اقلیمها و مناطق هدف فراهم میسازد. در سطح مولکولی طول دوره ...
بیشتر
گندم، یکی از گیاهان مهم زراعی ایران و جهان، از جنبههای گوناگون غذایی و اقتصادی حائز اهمیت میباشد. شناسائی تنوع آللی ژنهای کنترل کننده نیاز بهارهسازی در ارقام و لاینهای مختلف گندم، امکان تعیین تیپ رشد، پیشبینی سطح تحمل سرما و سازگاری ژنوتیپهای مختلف گندم را به اقلیمها و مناطق هدف فراهم میسازد. در سطح مولکولی طول دوره ورنالیزاسیون در ارقام گندم به طور عمده به وسیله مکانهای ژنی (VRN-1، VRN-2وVRN-3) تعیین میشود. در گندم هگزاپلویید ژنهای( Vrn) برای تیپ رشد بهاره در فرم غالب و برای تیپ زمستانه در فرم مغلوب همراه با اثرات اپیاستاتیک عمل میکنند. در این تحقیق تنوع آللی موجود در مکانهای ژنی (VRN-1 و VRN-B3) در 50 ژنوتیپ گندم نان با استفاده از 9 جفت آغازگر اختصاصی تعیین شد. آللهای غالب Vrn-B1,Vrn-D1)و Vrn-B3) بهترتیب با فراوانی (٪58، ٪22 و ٪90( شناسایی شدند. همچنین آللهای مغلوب vrn-B1, vrn-D1)وvrn-B3) بهترتیب با فراوانی (٪42، ٪78 و ٪10) شناسایی شدند. در مکان ژنی (VRN-A1) آلل Vrn-A1c)) با فراوانی 58٪، آلل (Vrn-A1b) با فراوانی26٪، آلل (Vrn-A1a) با فراوانی14٪ و آلل (vrn-A1) با فراوانی 2٪ دارای کمترین فراوانی بود. این تحقیق تنوّع اللی قابل ملاحظهای را در مکانهای ژنی کنترل کننده ورنالیزاسیون و تحمل سرما در ژنوتیپهای گندم دیم مورد بررسی نشان داد که اطلاعات حاصل در جهت تجمیع اللهای مطلوب برای تولید لاینهای سازگار به شرایط اقلیمی در مناطق هدف مورد بهرهبرداری قرار خواهد گرفت.
گیاهان زراعی دیم
محمود مظلومی ممیندی؛ علیرضا پیرزاد؛ جلال جلیلیان
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، صفحه 203-224
چکیده
تاثیر آبیاری تکمیلی بر همزیستی میکوریزایی گندم دیم رقم آذر2 در زمانهای متغیر آخرین بارندگی بهاره در یک آزمایش دوساله بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1393و 1394 در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجانغربی بررسی شد. تیمارهای آزمایش شامل زمان پایان بارندگی (20 اردیبهشت، 3 خرداد و 17 خرداد)، ...
بیشتر
تاثیر آبیاری تکمیلی بر همزیستی میکوریزایی گندم دیم رقم آذر2 در زمانهای متغیر آخرین بارندگی بهاره در یک آزمایش دوساله بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1393و 1394 در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجانغربی بررسی شد. تیمارهای آزمایش شامل زمان پایان بارندگی (20 اردیبهشت، 3 خرداد و 17 خرداد)، همزیستی قارچ (شاهد و قارچ گونهGlomus intraradices) و آبیاری (دیم و یک نوبت آبیاری تکمیلی) بودند. نتایج نشان داد که همزیستی میکوریزایی تحت شرایط آبیاری تکمیلی باعث افزایش معنیدار کیفیت علوفه (فسفر و کلسیم) و دانه (فسفر) گندم نسبت به کشت دیم شد. بیشترین درصد پروتئین (98/21 درصد) و عملکرد دانه (55/1326 کیلوگرم در هکتار) مربوط به آبیاری تکمیلی گیاهانی میکوریزایی بوده که آخرین بارندگی را به ترتیب در 20 اردیبهشت و 17 خرداد داشتند. به طور کلی کیفیت علوفه و دانه گندم در کشت دیم با یک نوبت آبیاری تکمیلی بهبود مییابد و رابطه میکوریزایی صرفنظر از زمان پایان بارندگی در میزان بهبود کیفیت و عملکرد دانه (در آبیاری تکمیلی تا 15 درصد و در کشت دیم تا 10 درصد) موثر بود. در نتیجه در شرایط کمآبی با مدیریت صحیح منابع آب و کاربرد کودهای بیولوژیک علاوه بر کاهش میزان آب مصرفی و تقویت گیاه، میتوان ضمن غنیسازی محصولات زراعی گامی مؤثر در راستای کشاورزی پایدار برداشت.
گیاهان زراعی دیم
فرشاد ناصر قدیمی؛ سدابه جهانبخش؛ مهدی غفاری؛ علی عبادی
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، صفحه 225-239
چکیده
به منظور ارزیابی تحمل خشکی و تعیین شاخص مناسب برای ارزیابی تحمل لاینهای خویشآمیخته آفتابگردان به شرایط خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تکرار طی دو سال 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان خوی انجام شد. تعداد 20 لاین آفتابگردان در دو شرایط آبیاری مطلوب و محدود ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تحمل خشکی و تعیین شاخص مناسب برای ارزیابی تحمل لاینهای خویشآمیخته آفتابگردان به شرایط خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تکرار طی دو سال 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان خوی انجام شد. تعداد 20 لاین آفتابگردان در دو شرایط آبیاری مطلوب و محدود ارزیابی شد. تنش خشکی از طریق قطع آبیاری از مرحله R4 تا مرحله R6 اعمال شد. براساس نتایج حاصل، تنش خشکی باعث کاهش ارتفاع و قطر ساقه، وزن صددانه، قطر طبق، طول دوره رشد و عملکرد دانه لاینهای آفتابگردان شد. اختلاف آماری معنیداری بین لاینها از نظر خصوصیات مذکور وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه در لاینهای RGK55،BGK375 و BGK1 در شرایط بدون تنش و در لاینهای BGK1 و BGK375 در شرایط تنش بهدست آمد. برای ارزیابی لاینها، شاخصهای مقاومت به خشکی شامل میانگین عملکرد (MP)، میانگین هندسی بهرهوری (GMP)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، میانگین هارمونیک بهرهوری (HARM)، شاخص پایداری عملکرد(YSI) ، شاخص خشکی حساس (SDI)، شاخص خشکی نسبی (RDI) ، درصد حساسیت به تنش خشکی (SSPI)، شاخص تحمل به خشکی اصلاحشده در شرایط آبیاری مطلوب (K1STI) و شاخص تحمل به خشکی اصلاحشده در شرایط تنش (K2STI) محاسبه شد. برطبق این شاخصها و همچنین همبستگی ساده، شاخصهای STI, K1STI, K2STI، MP،GMP وHARM مناسبترین شاخصها برای گزینش ژنوتیپهای آفتابگردان از نظر تحمل خشکی بودند. بر این اساس لاینهای BGK1 و BGK375 به عنوان متحملترین لاینها و لاینهای RGK23 و RGK26 حساسترین لاینها به تنش خشکی بودند.