امین عباسی؛ رامین لطفی؛ صابر گلکاری
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 1-23
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تناوب و مقادیر بقایای گیاهی بر صفات عملکرد دانه، محتوای کلروفیل، فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، فعالیت آیزوزایم‌هایCu/Zn-SOD، Mn-SOD، Fe-SOD، فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز، آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز، محتوای پراکسید هیدروژن و مقدار مالون دی آلدهاید در پنج رقم جدید گندم دیم، آزمایشی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر تناوب و مقادیر بقایای گیاهی بر صفات عملکرد دانه، محتوای کلروفیل، فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، فعالیت آیزوزایم‌هایCu/Zn-SOD، Mn-SOD، Fe-SOD، فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز، آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز، محتوای پراکسید هیدروژن و مقدار مالون دی آلدهاید در پنج رقم جدید گندم دیم، آزمایشی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و در دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از الف) دو تناوب گندم-گندم و علوفه-گندم در کرت‌های اصلی، ب) سه سطح بقایای گیاهی شامل عدم کاربرد، 2 و 4 تن بقایا در کرت های فرعی، ج) 5 رقم گندم شامل صدرا، هشترود، باران، واران و اوحدی در کرت‌های فرعی- فرعی. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات اصلی نوع تناوب، مقادیر بقایای گیاهی و ارقام مورد مطالعه بر اکثر صفات مورد بررسی معنی‌دار است. بر اساس مقایسات میانگین صورت گرفته، بیشترین عملکرد دانه (9/3809 کیلوگرم درهکتار) در تیمار حفظ 4 تن بقایای گیاهی در هکتار به همراه تناوب علوفه-گندم در رقم واران حاصل شد. بیشترین محتوای کلروفیلa، کلروفیل b و کاروتنوئید در تیمار حفظ 4تن بقایای گیاهی در هکتار به همراه تناوب علوفه-گندم در رقم واران مشاهده شد. کمترین محتوای پراکسید هیدروژن و پراکسیداسون لیپیدی در تیمارهای حفظ 4 تن بقایای گیاهی و 2 تن بقایای گیاهی در تناوب علوفه-گندم و رقم واران ثبت گردید. با توجه به ضرورت استفاده از الگوی کشاورزی حفاظتی در اراضی دیم کشور، برای بهینه سازی بهره‌وری این الگو، در این تحقیق حفظ بقایای گیاهی 2 تن در هکتار به همراه تناوب علوفه- گندم در شرایط دیم در رقم واران به عنوان تیمار برتر از نظر کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی در سطح سلول و حفظ سطح مطلوبی از فعالیت فتوسنتزی و در نتیجه تولید عملکرد دانه بالاتر شناخته شد.
احمد کوچک زاده؛ امیر عزیزپناه؛ عبدالرضا احمدی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 25-39
چکیده
به منظور بررسی کارایی مصرف انرژی در سیستم تولید نخود مطالعه میدانی در شهرستان ایوان طی سال زراعی 99-1398 انجام گرفت و اطلاعات زراعی مورد نیاز در تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت با استفاده از تکمیل پرسش-نامه و مصاحبه‌ی حضوری با 240 کشاورز جمع‌آوری گردید. نتایج نشان داد بیشترین مقدار انرژی ورودی درکشت مکانیزه به ترتیب سوخت دیزل، کودهای ...
بیشتر
به منظور بررسی کارایی مصرف انرژی در سیستم تولید نخود مطالعه میدانی در شهرستان ایوان طی سال زراعی 99-1398 انجام گرفت و اطلاعات زراعی مورد نیاز در تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت با استفاده از تکمیل پرسش-نامه و مصاحبه‌ی حضوری با 240 کشاورز جمع‌آوری گردید. نتایج نشان داد بیشترین مقدار انرژی ورودی درکشت مکانیزه به ترتیب سوخت دیزل، کودهای شیمیایی، بذر و درکشت سنتی به ترتیب کودهای‌شیمیایی، سوخت و بذر هستند. نسبت انرژی، بهره‌وری انرژی، شدت انرژی و انرژی خالص درکشت مکانیزه به ترتیب 83/2 ،27/0 کیلوگرم برمگاژول ،6/3 مگاژول برکیلوگرم، 46/12272 مگاژول بر هکتار و درکشت سنتی به ترتیب 41/2، 23/0 کیلوگرم برمگاژول، 2/4 مگاژول برکیلوگرم، 52/9608 مگاژول برهکتار تعیین گردید. سهم انرژی‌های مستقیم، غیرمستقیم، تجدیدپذیر وتجدیدناپذیر درکشت مکانیزه به ترتیب 47، 53، 20، 80 درصد و درکشت سنتی به ترتیب 38، 62، 31، 69 درصد ازکل انرژی مصرفی بود. تجزیه و تحلیل آمارهای پرسش‌نامه به روش مدل‌سازی با DEA solver انجام گرفت و مشخص شد نهاده‌های قارچ‌کش، فسفات و آفت‌کش بهترین نهاده‌های اثرگذار بر عملکرد دانه و عملکرد کاه درکشت مکانیزه و سنتی می‌باشند. با این وجود، این نهاده‌ها درکشت سنتی نسبت به کشت مکانیزه در مجموع کارایی پایین‌تری داشتند. همچنین تحلیل شاخص‌ها نشان داد کارآمدی کشت مکانیزه نسبت به کشت سنتی بیشتر است.
عبدالوهاب عبدالهی؛ رضا حق پرست؛ علی رسایی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 41-53
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر علفکشهای مختلف بر کنترل علف‌های هرز در ارقام مختلف نخود، آزمایشی در دو منطقه سنقر و سرپل ذهاب در استان کرمانشاه در قالب پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در قالب طرح آماری استریپ‌پلات بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. در سنقر تیمارهای کنترل علف‌های هرز شامل پندیمتالین 2 و 4 Li/ha قبل از کاشت ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر علفکشهای مختلف بر کنترل علف‌های هرز در ارقام مختلف نخود، آزمایشی در دو منطقه سنقر و سرپل ذهاب در استان کرمانشاه در قالب پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در قالب طرح آماری استریپ‌پلات بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. در سنقر تیمارهای کنترل علف‌های هرز شامل پندیمتالین 2 و 4 Li/ha قبل از کاشت (pp)، 2- پرسوئیت 5/0 Li/ha (pp)، سنکور 1 Kg/ha قبل از کا(pp)، فلومت سولام 20 g/ha (pp)، مرلین فلکس 2/0 Li/ha قبل و بعد از سبز شدن، اکسی فلورفن 2/0 Li/ha (pp)، شاهد بدون کنترل علف هرز و شاهد وجین بود که در سرپل ذهاب تیمارهای اکسی فلورفن و پندیمتالین 2/0 لیتر در هکتار اجرا نشدند. ارقام نخود عراقی، ازبک6، ازکان، آنا، سارال، عادل و منصور در سنقر و آزاد، ازبک1، ازبک6، آکسو، ازکان، عادل و منصور در سرپل‌ذهاب بودند. نتایج نشان داد که اثر اصلی فاکتورهای کنترل علف‌هرز و رقم بر عملکرد دانه معنی‌دار بود اما اثر متقابل آن‌ها بر عملکرد دانه معنی‌دار نبود. در سنقر تیمار وجین دستی بالاترین عملکرد دانه و سپس تیمارهای علفکش مرلین فلکس، پندیمتالین و پرسوئیت قرار داشتند و ارقام آنا و عادل برترین رقم‌ها بودند. در سرپل ذهاب نیز بیشترین عملکرد دانه مربوط به وجین دستی، علفکش پندیمتالین و مرلین فلکس بود و رقم عادل برترین رقم بود. در مجموع نتایج نشان داد علفکشهای پندیمتالین، پرسوئیت و مرلین فلکس بعد از وجین دستی تا حدودی باعث کاهش رشد علف‌های هرز و افزایش عملکرد نخود نسبت به شاهد بدون کنترل علف‌هرز شدند.
حمیدرضا سارلی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ رحمت اله محمدی گنبد
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 55-71
چکیده
به منظور بررسی اثر سطوح کود نیتروژن و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم قابوس مطالعه ای در دو سال زراعی 98-1397 و 1399-1398 در مزرعه تحقیقات گنبد انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. تیمارهای کود نیتروژن شامل صفر، 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره در کرت های اصلی و سطوح تراکم ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر سطوح کود نیتروژن و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم قابوس مطالعه ای در دو سال زراعی 98-1397 و 1399-1398 در مزرعه تحقیقات گنبد انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. تیمارهای کود نیتروژن شامل صفر، 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره در کرت های اصلی و سطوح تراکم کاشت شامل 150، 225، 300، 375، 450 و 525 دانه در هر متر مربع در کرت های فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان دادکه در هر دو سال آزمایش صفات عملکرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع و تعداد دانه در سنبله تحت تاثیر سطوح مختلف کود نیتروژن, سطوح مختلف تراکم کاشت دانه و نیز برهمکنش کود در تراکم کاشت در سطح یک درصد قرار گرفتند، ولی برهمکنش صفت وزن دانه در سنبله در هر دو سال آزمایش تحت تاثیر سطوح کود و سطوح تراکم کاشت قرار نگرفت. نتایج مقایسه میانگین برهمکنش تیمارها نشان داد که تلفیق سطوح کودی 300 کیلوگرم در هکتار و تراکم 300 دانه در متر مربع در سال اول آزمایش با عملکرد دانه 4957 کیلوگرم در هکتار و سطوح کودی 200 کیلوگرم در هکتار و تراکم 357 دانه در متر مربع در سال دوم آزمایش با عملکرد دانه 4408 کیلوگرم در هکتار بیشترین مقدار را دا شتند.
مختار داشادی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 75-93
چکیده
چکیده کشاورزی حفاظتی فرسایش خاکی را کاهش و با افزایش ماده آلی و حفظ ساختمان خاک موجب پایداری عملکرد در درازمدت می‌گردد. به منظور ارزیابی تاثیر کشاورزی حفاظتی بر عملکرد نخود دیم رقم عادل، آزمایشی طی سه سال زراعی 99-1396 در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم(سرارود) به صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه سطح خاک‌ورزی ...
بیشتر
چکیده کشاورزی حفاظتی فرسایش خاکی را کاهش و با افزایش ماده آلی و حفظ ساختمان خاک موجب پایداری عملکرد در درازمدت می‌گردد. به منظور ارزیابی تاثیر کشاورزی حفاظتی بر عملکرد نخود دیم رقم عادل، آزمایشی طی سه سال زراعی 99-1396 در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم(سرارود) به صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه سطح خاک‌ورزی شامل خاک‌ورزی متداول(گاوآهن برگردان‌دار + دیسک)، خاک‌ورزی کاهش‌یافته(گاوآهن قلمی + دیسک) و بی خاک‌ورزی(کارنده کشت مستقیم) به‌عنوان کرت اصلی و سه سطح کلش شامل تیمار بدون کلش (0)، 50-30 و 70-50 درصد کلش به‌عنوان کرت فرعی در سه تکرار اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌های آزمایش نشان داد که اثر خاک‌ورزی بر میزان عملکرد دانه در سطح 5 درصد معنی‌دار است. بیشترین عملکرد دانه(1034کیلوگرم در هکتار) از تیمار کم‌خاک‌ورزی بدست آمد که نسبت به تیمار خاک‌ورزی متداول(7/936 کیلوگرم در هکتار) و بدون خاک‌ورزی(7/833 کیلوگرم در هکتار) به‌ترتیب 10 و 24 درصد افزایش داشت، به‌طوری‌که این افزایش عملکرد بیشتر ناشی از افزایش تعداد غلاف در بوته بود. اثر میزان کلش بر ارتفاع بوته در سطح 1 درصد و بر میزان عملکرد دانه، عملکرد کاه و عملکرد بیولوژیک در سطح 5 درصد معنی‌دار شد. بیشترین عملکرد دانه از تیمار S1(بدون کلش) با میزان 6/990 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که با تیمار S2 (میزان کلش 30 تا 50 درصد) با میزان 953 کیلوگرم در هکتار اختلاف معنی‌داری نداشت. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک از تیمار خاک‌ورزی کاهش‌یافته و میزان 30 تا 50 درصد کلش به ترتیب با میزان 1136 و 2433 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بنابراین خاک‌ورزی‌کاهش‌یافته توام با حفظ بقایای گیاهی به میزان 30 تا 50 درصد در سطح مزرعه می‌تواند عملکرد محصول را افزایش دهد.
سیروس حسن نژاد؛ بهمن قهرمانی؛ بهمن پاسبان اسلام؛ خشنود علیزاده
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 95-114
چکیده
به منظور ارزیابی اثر اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد خردل هندی در شرایط آبیاری و عدم آبیاری و دزهای مختلف علفکش کلوپیرالید، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت کرت‌های دوبار خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان شرقی در سال‌های 1398 و 1399 اجرا شد. سطوح آبیاری (عدم آبیاری و آبیاری تکمیلی) ...
بیشتر
به منظور ارزیابی اثر اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد خردل هندی در شرایط آبیاری و عدم آبیاری و دزهای مختلف علفکش کلوپیرالید، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت کرت‌های دوبار خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان شرقی در سال‌های 1398 و 1399 اجرا شد. سطوح آبیاری (عدم آبیاری و آبیاری تکمیلی) در کرت‌های اصلی، سطوح اسید سالیسیلیک (شاهد عدم مصرف اسید سالیسیلیک، پیش‌تیمار بذرهای خردل هندی با اسید سالیسیلیک و محلول پاشی با اسید سالیسیلیک سه روز قبل از کاربرد علفکش) در کرت‌های فرعی و سطوح کلوپیرالید ((صفر (شاهد عاری از علف‌هرز)، صفر (شاهد آلوده به علف‌هرز)، 4/0، 8/0 و 6/1 لیتر در هکتار)) در کرت‌های فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد کاربرد 4/0 لیتر در هکتار علفکش کلوپیرالید در شرایط عدم آبیاری، بیشترین تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه خردل هندی را باعث شد و از این نظر با شاهد عاری از علف‌هرز تفاوت آماری معنی‌داری نداشت. بیشترین کاهش در تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه این گیاه زراعی مربوط به گیاهان تیمار شده با کلوپیرالید 6/1 لیتر در هکتار و شاهد آلوده به علف‌هرز در شرایط آبیاری تکمیلی است. پیش‌تیمار بذور با اسید سالیسیلیک، اثرات منفی علفکش کلوپیرالید در گیاهان خردل هندی رشد یافته از این بذور را کاهش داد و باعث افزایش تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت گردید. پیش‌تیمار بذور خردل هندی با اسید سالیسیلیک و کاربرد 4/0 لیتر در هکتار کلوپیرالید برای کنترل علف‌های‌هرز در شرایط عدم آبیاری، می‌تواند باعث بهبود عملکرد خردل هندی شود.
علی رسائی؛ سعید جلالی هنرمند؛ محسن سعیدی؛ محمداقبال قبادی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 115-130
چکیده
تغییر روابط فیزیولوژیک گیاه بویژه در فتوسنتزتحت تنش خشکی می‌تواند بر میزان جذب نور و عملکرد نهایی محصول اثر بگذارد. بهبود پارامترهای مرتبط با فتوسنتز به‌منظور افزایش یا عدم کاهش آسیمیلاسیون در شرایط تنش خشکی یکی از راه‌های مدیریت به‌زاعی در گیاهان می‌باشد. به‌منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های مختلف رشد شامل اُکسین ...
بیشتر
تغییر روابط فیزیولوژیک گیاه بویژه در فتوسنتزتحت تنش خشکی می‌تواند بر میزان جذب نور و عملکرد نهایی محصول اثر بگذارد. بهبود پارامترهای مرتبط با فتوسنتز به‌منظور افزایش یا عدم کاهش آسیمیلاسیون در شرایط تنش خشکی یکی از راه‌های مدیریت به‌زاعی در گیاهان می‌باشد. به‌منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های مختلف رشد شامل اُکسین (IAA)، جیبرلیک‌اسید (GA3) و سیتوکینین (6-BAP) به همراه آب مقطر (شاهد) در مرحله‌ی رشد آبستنی (بوتینگ) دو رقم گندم (ریژاو و آذر-2)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار تحت شرایط دیم در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی در سال‌های 93-1392 و 94-1393 اجرا گردید. نتایج نشان داد، 6-BAP و IAA به‌ترتیب با میانگین‌های 1800 و 1700 کیلوگرم در هکتار باعث تولید بیشترین عملکرد دانه در رقم ریژاو شدند. همچنین بیشترین میانگین وزن ویژه برگ (86 میلی‌گرم برسانتی‌مترمربع)، سرعت فتوسنتز (6/18 میکرومول دی‌اکسیدکربن برمترمربع برثانیه) و کارایی مصرف آب فتوسنتزی (667 میکرومول دی‌اکسیدکربن بر مول مولکول آب) مربوط به کاربرد 6-BAP در رقم ریژاو بود. سرعت فتوسنتز با وزن ویژه برگ پرچم (92/0R2=)، میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی (98/0R2=) و هدایت مزوفیلی (96/0R2=) همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. رقم ریژاو نسبت به آذر-2 در تمامی صفات مورد بررسی برتر بود. می‌توان نتیجه گرفت کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های مختلف رشد در مراحل حساس رشد و نمو گندم موجب بهبود توان فتوسنتزی گیاه می‌شود. این امر موجب کاهش اُفت عملکرد نهایی دانه در شرایط تنش خشکی خواهد شد.
