بهنژادی
حسن منیری فر؛ خشنود علیزاده؛ آرمین واحدرضائی؛ فردانه اوسطی؛ فرامرز سلطانی؛ طاها آذری نژاد؛ صادق شهبازی
دوره 13، شماره 2 ، دی 1403، ، صفحه 202-216
چکیده
مقدمه: یونجه از مهمترین گیاهان علوفهای چندساله میباشد که به علت داشتن مواد مغذی مهم شامل پروتئین، مواد معدنی، انواع ویتامین‌‌ها و خوش خوراکی، برتری خاصی نسبت به سایر گیاهان علوفهای دارد و سازگاری زیادی به آب و هوای سرد و معتدل دارد و همچنین به دلیل تثبیت نیتروژن، توانایی افزایش حاصلخیزی خاک را داراست. تحقیقات نشان داده است ...
بیشتر
مقدمه: یونجه از مهمترین گیاهان علوفهای چندساله میباشد که به علت داشتن مواد مغذی مهم شامل پروتئین، مواد معدنی، انواع ویتامین‌‌ها و خوش خوراکی، برتری خاصی نسبت به سایر گیاهان علوفهای دارد و سازگاری زیادی به آب و هوای سرد و معتدل دارد و همچنین به دلیل تثبیت نیتروژن، توانایی افزایش حاصلخیزی خاک را داراست. تحقیقات نشان داده است که از نظر صفات مختلف بین اکوتیپ‌های یونجه در شرایط کم‌آبی، تنوع کافی وجود دارد و امکان معرفی ارقام مناسب یونجه جهت کشت دیم در شرایط نیمه خشک کشور وجود دارد. روششناسی پژوهش: بهمنظور ارزیابی عملکرد و کیفیت 25 اکوتیپ یونجه به همراه دو رقم شاهد در شرایط دیم و معرفی مناسب‌ترین آنها، پژوهشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه‌های تحقیقاتی تیکمه‌داش و دیم مراغه از سال زراعی 1400- 1399 به مدت سه سال اجرا شد و ضمن ارزیابی عملکرد علوفه‌‌تر و عملکرد خشک، سایر صفات زراعی شامل ارتفاع بوته در زمان برداشت، سرعت رشد مجدد پس از هر برداشت و امتیاز خواب پاییزی، اندازه‌گیری شد. پس از اندازه‌گیری صفات در هر دو ایستگاه، تجزیه واریانس مرکب با طرح پایه بلوک‌های‌کامل تصادفی انجام شد.یافتههای پژوهش: نتایج نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر صفات اندازه‌گیری شده اختلاف معنی‌دار وجود دارد. میانگین عملکرد علوفه تر همه اکوتیپ‌های مورد بررسی در ایستگاه تیکمه‌داش و مراغه به ترتیب 4148 و 2469 کیلوگرم در هکتار بود و میانگین عملکرد ماده خشک نیز به ترتیب 2469 و 1550 کیلوگرم در هکتار برآورد شد. بیشترین و کمترین عملکرد علوفه تر را اکوتیپ‌های شماره 2 و 12 نشان دادند. در مجموع عملکرد علوفه تر و خشک طی سه سال بررسی، اکوتیپ‌های شماره 2، 8، 21، 24 و 4 به عنوان اکوتیپ‌های برتر در شرایط دیم، شناسایی و انتخاب شدند.
بهنژادی
مهرداد رمضان پور توپکانلو؛ حسین حاتم‌زاده؛ فرج ا... شهریاری
دوره 13، شماره 2 ، دی 1403، ، صفحه 217-232
چکیده
مقدمه: غلات جزء مهمترین منابع تأمین انرژی بشر محسوب میشوند، که در بین آنها گندم نان بهعنوان یک محصول مهم و استراتژیک در جهان شناخته‌شده است. تنش خشکی یکی از عوامل مهم کاهش تولید گندم نان به شمار میآید. در حال حاضر توسعه ارقام متحمل به خشکی بهعنوان یک چالش بزرگ برای به‌نژادگران محسوب میشود. روشهای مختلفی برای ارزیابی ...
بیشتر
مقدمه: غلات جزء مهمترین منابع تأمین انرژی بشر محسوب میشوند، که در بین آنها گندم نان بهعنوان یک محصول مهم و استراتژیک در جهان شناخته‌شده است. تنش خشکی یکی از عوامل مهم کاهش تولید گندم نان به شمار میآید. در حال حاضر توسعه ارقام متحمل به خشکی بهعنوان یک چالش بزرگ برای به‌نژادگران محسوب میشود. روشهای مختلفی برای ارزیابی تنوع در گونه‌های گیاهی وجود دارد که یکی از روشها، روشهای آماری چند متغیره میباشد. این تحقیق باهدف بررسی تنوع و گزینش بهترین لاین یا لاین‌ها جهت برنامههای اصلاحی در شرایط دیم انجام شد.روش شناسی پژوهش: آزمایش در سال زراعی 02-1401 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم شیروان-خراسان شمالی انجام شد. این پژوهش با 193 لاین و هفت رقم گندم دیم در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار انجام شد. در طول فصل رشد و پس از برداشت، دادههای مربوط به صفات فنولوژیکی و مورفولوژیکی ثبت و اندازه‌گیری شدند. محاسبات آماری شامل تجزیه واریانس توسط نرمافزار SAS نسخه 4-9، تجزیه همبستگی، تجزیه رگرسیون و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی توسط نرمافزار Version 4.2.1)) R انجام شدند. جهت گزینش لاینهای برتر از شاخص انتخاب ژنوتیپ ایدهآل توسط نرمافزار Excel استفاده شد.یافتههای پژوهش: تجزیه واریانس اختلاف معنیداری را در بین ژنوتیپ‌ها برای تمام صفات مورد مطالعه نشان داد (p<0.01). عملکرد دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنیداری را با عملکرد بیولوژیک 0/82، شاخص برداشت 0/81، ارتفاع بوته 0/39، وزن سنبله 0/24 و وزن هزار دانه 0/22 داشت (p<0.01). از طرفی بین صفات فنولوژیکی نظیر روز تا رسیدن، روز تا سنبله دهی، روز تا پرچم دهی با صفات شاخص برداشت و وزن هزار دانه رابطه معکوس معنیداری وجود داشت که بیانگر وزن دانه کمتر و عملکرد دانه کمتر در ژنوتیپهای دیررس میباشد. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که سه مؤلفه اصلی اول در مجموع 69 درصد از تنوع صفات را توجیه کردند. شاخص انتخاب گزینش ژنوتیپ ایدهآل (SIIG)، لاینهای شماره 25، 73، 90، 84 و190 به ترتیب با مقادیر 0/91، 0/83، 0/83، 0/81و 0/88 جزو ایده‌آل‌ترین ژنوتیپ‌ها شناسایی نمود. همبستگی بین شاخص SIIG و صفات مورد ارزیابی نشان داد که عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت همبستگی بالایی را با شاخص SIIG داشتند. بنابراین ژنوتیپهای 25، 73، 90، 84 و 190 با داشتن شاخص SIIG بالا و نیز دارا بودن پتانسیل عملکرد بالا میتوانند در برنامههای بهنژادی آتی بهره گرفته شوند.
بهنژادی
حسین نظری؛ مرتضی اشراقی نژاد؛ مظفر روستایی؛ سید محمد علوی سینی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 1-20
چکیده
مقدمه: گندم یکی از مهمترین گیاهان خانواده غلات، نقش بسیار مهمی در امنیت غذایی جهان دارد. مسئله امنیت غذایی دنیا بعلت تغییرات شدید آب و هوایی و کمبود منابع آبیاری دچار چالش جدی شده است. درک واکنشهای گیاهان به خشکی بخش اصلی در توسعه ارقام مقاوم به تنش است. عملکرد نسبی ژنوتیپ‌ها تحت شرایط تنش خشکی و شرایط بهینه یکی از نکات ضروری ...
بیشتر
مقدمه: گندم یکی از مهمترین گیاهان خانواده غلات، نقش بسیار مهمی در امنیت غذایی جهان دارد. مسئله امنیت غذایی دنیا بعلت تغییرات شدید آب و هوایی و کمبود منابع آبیاری دچار چالش جدی شده است. درک واکنشهای گیاهان به خشکی بخش اصلی در توسعه ارقام مقاوم به تنش است. عملکرد نسبی ژنوتیپ‌ها تحت شرایط تنش خشکی و شرایط بهینه یکی از نکات ضروری و مقدماتی در انتخاب ژنوتیپهای مطلوب برای شرایط دیم میباشد. این مطالعه با هدف شناسایی روابط بین شاخصها و تعیین بهترین شاخص‌های تحمل به خشکی و همچنین انتخاب بهترین لاینهای گندم مناسب برای مناطق سرد دیم برای برنامههای اصلاحی آینده انجام شد.روششناسی پژوهش: به منظور شناسایی روابط بین شاخص‌های تحمل به خشکی و تعیین بهترین شاخص و همچنین انتخاب بهترین لاین‌ها برای برنامههای اصلاحی آینده، تعداد 144 لاین گندم در قالب طرح آلفا لاتیس در دو تکرار و در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در ایستگاه تحقیقات دیم مرکز تحقیقات کشاورزی زنجان مورد بررسی قرار گرفتند. شاخص های مختلف تحمل و حساسیت شامل شاخص تنش نسبی (RSI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص مقاومت به تنش (SRI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شاخص کاهش نسبی (RR)، شاخص تنش غیرزیستی (ATI)، شاخص تحمل (TOL) ، شاخص میانگین تولید (MP)، شاخص تحمل تنش (STI)، میانگین هندسی بهرهوری (GMP)، شاخص درصد حساسیت به تنش (SSPI)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص میزان محصول تنش و محیط بدون تنش (SNPI) و نسبت افت عملکرد (PRR) شاخصها محاسبه شد.یافتههای تحقیق: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط آبی و دیم بر روی عملکرد لاین‌ها در سطح یک درصد معنی‌دار بود. همچنین لاین‌ها از نظر عملکرد دانه تفاوت معنیداری در سطح یک درصد نشان دادند. تنش خشکی موجب کاهش عملکرد دانه اکثر لاین‌ها در شرایط دیم گردید. لاین 82 بیشترین عملکرد را در شرایط پتانسیل (2876 کیلوگرم در هکتار) و دیم (2000 کیلوگرم در هکتار) داشت. لاین 21 نیز کمترین عملکرد را در دو شرایط داشت (بهترتیب دیم 825 و آبیاری تکمیلی 1113 کیوگرم در هکتار). نتایج همبستگی نشان داد که عملکرد دانه در شرایط آبیاری تکمیلی همبستگی مثبت و معنیداری با شاخص‌های MP (56/0)، GMP (56/0)، HM (56/0) YI (55/0) و TOL (53/0) داشت. در شرایط تنش شاخص‌های MP (54/0)، GMP (54/0)، HM (54/0) YI (53/0) بیشترین همبستگی را با عملکرد داشتند. بر اساس دو مولفه اول انتخابی حاصل از تجزیه به مولفههای اصلی که 35/91 درصد تغییرات را توجیه نمودند، لاینهای 90 و 102 انتخاب شدند که بر اساس نمودار سه بعدی نیز تایید شدند. نتایج حاصل از تجزیه خوشهای لاین‌ها نیز آنها را در چهار گروه قرار داد که لاینهایی همچون 90، 131، 102 و 132 نیز در گروه با عملکرد بالا در هر دو شرایط قرار گرفتند. باتوجه به نتایج این مطالعه پیشنهاد میگردد که از شاخص‌های مقاومت به تنش، میانگین هارمونیک، میانگین هندسی و پایداری عملکرد که دارای بیشترین همبستگی مثبت معنی‌دار با عملکرد در شرایط دیم و آبی هستند در گزینش لاین‌ها استفاده شود؛ همچنین غربالگری براساس نتایج تجزیه به مولفههای اصلی و بایپلات و خوشهبندی با استفاده از چند شاخص انجام گیرد.
بهنژادی
حمید حسنیان خوشرو؛ زهرا سادات شبر؛ حمیدرضا پورعلی بابا؛ جهاد سورنی؛ لیلا پورهنگ
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 175-188
چکیده
مقدمه: بیماری پژمردگی فوزاریومی (Fusarium oxysporum) از بیماریهای مهم نخود بوده که در اکثر مناطق کشت محصول در کشور حضور داشته و ضمن کاهش کیفیت، در مواردی باعث خسارت 100% مزارع نخود میشود. تکنیک تلاقی برگشتی پیوسته با نشانگر یکی از روشهای موثر و دقیق در انتقال ژنهای خاص مانند ژنهای مقاومت به بیماری در زمان کوتاه در گیاهان خودگشن میباشد. ...
بیشتر
مقدمه: بیماری پژمردگی فوزاریومی (Fusarium oxysporum) از بیماریهای مهم نخود بوده که در اکثر مناطق کشت محصول در کشور حضور داشته و ضمن کاهش کیفیت، در مواردی باعث خسارت 100% مزارع نخود میشود. تکنیک تلاقی برگشتی پیوسته با نشانگر یکی از روشهای موثر و دقیق در انتقال ژنهای خاص مانند ژنهای مقاومت به بیماری در زمان کوتاه در گیاهان خودگشن میباشد. رقم نخود هاشم از ارقام با عملکرد بالا، دارای تیپ ایستاده و پابلند بوده که به دلیل حساسیت به بیماری پژمردگی فوزاریوم، کشت آن با محدودیت مواجه شده است. لذا این تحقیق بهمنظور انتقال صفت مقاومت به فوزاریوم از رقم مقاوم آنا به رقم مطلوب نخود هاشم به روش تلاقی برگشتی مبتنی بر نشانگر انجام شد.
روششناسی: این تحقیق طی پنج سال زراعی (402-1397) انجام شد. بین والدین انتخابی رقم نخود آنا (بهعنوان والد بخشنده) و رقم نخود هاشم (بهعنوان والد گیرنده) تلاقی انجام شده و نتاجF1 جهت تولید نسل BC1F1 با رقم هاشم تلاقی برگشتی داده شد. عملیات تلاقی برگشتی تا حصول نتاج BC3F1 (سه مرتبه تلاقی برگشتی) ادامه داشت. سپس نتاج حاصل یک مرتبه خودگشن و نتاج BC3F2 حاصل شد. برای تشخیص و غربال نمودن نتاج حاوی آللهای مقاومت به بیماری پژمردگی نخود در هر نسل از چهار آغازگر پیوسته با ژنهای مقاومت و برای شناسایی نتاج با بیشترین تشابه ژنتیکی با والد گیرنده از 16 نشانگر SSR استفاده گردید. در نهایت لاینهای انتخابی نسل BC3F2 از لحاظ مقاومت به بیماری فوزاریوم ارزیابی فنوتیپی شدند. همچنین برای ترسیم QTLها روی نقشه مرجع و فراتحلیل QTLها از نرمافزار BioMercator استفاده شد.
یافتههای تحقیق: از تلاقی والدین، 20 هیبرید F1 واقعی بهدست آمد که جهت تولید نسل BC1F1 با والد هاشم اولین تلاقی برگشتی انجام شد. بر اساس نتایج پویش ژنومی نتاج BC1F1 بهوسیله چهار نشانگر پیوسته با ژنهای مقاومت به فوزاریوم (TA59, TA96, TR19, CaM1402)، 6 ژنوتیپ BC1F1 حاوی آللهای مقاوم بودند که جهت تولید نسل BC2F1 با رقم هاشم تلاقی برگشتی داده شدند. از مجموع 52 نتاج BC2F1، 12 ژنوتیپ BC2F1 حاوی 4 آلل مقاوم بوده از بین آنها براساس نتایج پویش ژنومی بهوسیله 16 نشانگر SSR، 5 ژنوتیپ دارای بیشترین تشابه ژنتیکی با والد گیرنده بود که جهت تولید نسل BC3F1 با رقم هاشم تلاقی برگشتی داده شدند. 12 نتاج BC3F1 حاوی آللهای مقاوم و دارای بیشترین تشابه ژنتیکی به والد گیرنده، جهت تثبیت زمینه ژنتیکی و بهدست آوردن یک جمعیت هموزیگوت خودگشن شده و نتاج BC3F2 حاصل شد که ارزیابیهای فنوتیپی مقاومت به بیماری این نتاج، حاکی از وجود سه لاین مقاوم با خصوصیات زراعی مناسب و بیشترین تشابه ژنتیکی با والد گیرنده بود. همچنین در این پژوهش به کمک فراتحلیل مطالعات QTL، نواحی مرتبط با مقاومت ژنتیکی به نژادهای مختلف این بیماری روی کروموزوم‌های 2، 4، 5 و 6 شناسایی شد.
بهنژادی
حمیدرضا پورعلی بابا؛ مژگان تبریزی وند طاهری؛ فرشید محمودی؛ عباسعلی روانلو؛ سامان بهرامی کمانگر؛ صبا کوکب؛ محمد کوهستانی چوان
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 203-219
چکیده
مقدمه: نخود (Cicer arietinum L.) با دارا بودن مقادیر بالای پروتئین و مواد معدنی ارزشمند از اقلام مهم در سبد غذایی مردم ایران محسوب میگردد. این محصول به دلیل سازگار بودن با شرایط سخت اقلیمی دیمزارهای کشور، در بیش از پانصد هزار هکتار از اراضی دیم ایران کشت میشود. نخود، مهمترین محصول حبوبات دیم کشور بوده و به دلیل در تناوب قرار گرفتن ...
بیشتر
مقدمه: نخود (Cicer arietinum L.) با دارا بودن مقادیر بالای پروتئین و مواد معدنی ارزشمند از اقلام مهم در سبد غذایی مردم ایران محسوب میگردد. این محصول به دلیل سازگار بودن با شرایط سخت اقلیمی دیمزارهای کشور، در بیش از پانصد هزار هکتار از اراضی دیم ایران کشت میشود. نخود، مهمترین محصول حبوبات دیم کشور بوده و به دلیل در تناوب قرار گرفتن با غلات نقش مهمی در پایداری کشاورزی این مناطق دارد. بیماری زردی و پژمردگی نخود با عامل Fusarium oxysporum f.sp. ciceris از مهم ترین بیماریهای این گیاه بوده و باعث کاهش کمّی و کیفی تولید در کلیه مناطق تحت کشت این محصول در ایران میشود. مؤثرترین و اقتصادیترین شیوه مدیریت و کنترل این بیماری، تولید و استفاده از ارقام مقاوم است.
روششناسی: در این بررسی تعداد 92 مزرعه مشکوک به بیماری که علایم زردی و پژمردگی را نشان میدادند بازدید شد و تعدادی نمونه آلوده با ثبت مشخصات از مناطق مختلف غرب و شمالغرب کشور جمعآوری گردید. نمونه ها پس از انتقال به آزمایشگاه اقدام به جداسازی و خالصسازی بیمارگر از آنها شده و اثبات بیماریزایی بر روی رقم حساس انجام گرفت . برای شناسایی جدایهها، در گام نخست از روشهای کلاسیک مبتنی بر مشخصههای ریخت شناسی و با استفاده از کلیدهای تاکسونومیکی و در گام دوم از روشهای مبتنی بر تکنیکهای مولکولی استفاده شد.
یافتههای پژوهش: بر مبنای روشهای کلاسیک، تعلق تمام نمونهها بهعنوان گونه‌هایی از جنس فوزاریوم (Fusarium spp.) نشان دادهشد. بر اساس کلیدهای تاکسونومیک و ریختشناسی، 39 جدایه به عنوان F.oxysporum شناسایی شدند. متعاقباً و با استفاده از یک نشانگر مولکولی تعلق 32 جدایه به فرم مخصوص (forma specialis) نخود تأیید گردید. در گام نهایی، با استفاده از نشانگرهای اختصاصی، تعداد 15 جدایه به عنوان نژادهای 1B/C، 2، 4 و 6 شناسایی شدند. این نتایج نشانگر وجود نژادهای 2 و 4 در بین نمونههای جمع آوری شده است که اولین گزارش از حضور آنها در ایران به شمار میرود. این یافته میتواند در تولید ارقام مقاوم به بیماری برای مناطق آلوده کشور کاربرد داشته باشد.
بهنژادی
صابر گلکاری؛ میر احمد موسوی شلمانی؛ ولی فیضی اصل
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 1-18
چکیده
بدلیل واقع شدن کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک دنیا، کمبود آب و تنش خشکی همواره به عنوان یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی مطرح بوده است. این تحقیق به منظور ارزیابی ارقام و لاینهای پیشرفته گندم از نظر تحمل تنش خشکی و بررسی امکان استفاده از تکنیک تبعیض ایزوتوپی کربن-13 (13C) در انتخاب و تولید ژنوتیپهای گندم ...
بیشتر
بدلیل واقع شدن کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک دنیا، کمبود آب و تنش خشکی همواره به عنوان یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی مطرح بوده است. این تحقیق به منظور ارزیابی ارقام و لاینهای پیشرفته گندم از نظر تحمل تنش خشکی و بررسی امکان استفاده از تکنیک تبعیض ایزوتوپی کربن-13 (13C) در انتخاب و تولید ژنوتیپهای گندم با کارائی مصرف بالای آب به اجرا درآمد. تعداد 160 لاین گندم با سطحی متنوع از نظر تحمل خشکی در کرت‌های مشاهده‌ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی حجیم یافته به همراه 4 رقم شاهد تکرار شده در 10 بلوک (جمعاً 200 کرت) در سال زراعی 90 – 1389 در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات دیم کشور در مراغه مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس داده‌ها وجود اختلافات معنیداری را در بین ژنوتیپهای مورد ارزیابی از نظر عملکرد در شرایط دیم نشان داد. در شرایط دیم ژنوتیپهای دیررس گندم از ارتفاع بوته، شاخص برداشت، وزن هزاردانه و عملکرد پائین‌تری نیز برخوردار بودند. از بین ژنوتیپهای مورد ارزیابی تعداد 22 لاین برتر از نظر عملکرد دانه و شاخص‌های گزینشی در مقایسه با ارقام شاهد شناسائی و انتخاب گردیدند. این تحقیق روشن کرد که ژنوتیپهای گندم با عملکرد بالا تحت شرایط دیم از میزان تبعیض ایزوتوپی کربن13 پائین‌تری برخوردار هستند، بطوریکه در شرایط تنش رطوبتی تبعیض ایزوتوپی کربن13(Δ) همبستگی منفی معنیداری را با عملکرد دانه به نمایش گذاشت. نتایج حاصل موید امکان بالقوه بکارگیری تبعیض ایزوتوپی کربن13 در شناسائی و انتخاب ژنوتیپهای گندم با کارائی مصرف آب بالا است که میتواند به تولید ارقام جدید گندم با پتانسیل عملکرد بالاتر در شرایط تنش رطوبتی کمک کند.
بهنژادی
راضیه عطاءالهی؛ روح اله عبدالشاهی؛ علی اکبر مقصودی مود
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 31-44
چکیده
در این پژوهش ژنتیک صفات وابسته به تحمل خشکی شامل لولهای شدن برگها، ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد کل پنجهها، طول و عرض برگ پرچم با استفاده از یک تلاقی دیآلل 9×9 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. لولهای شدن برگ ها یکی از راهکارهای مهم گندم ...
بیشتر
در این پژوهش ژنتیک صفات وابسته به تحمل خشکی شامل لولهای شدن برگها، ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد کل پنجهها، طول و عرض برگ پرچم با استفاده از یک تلاقی دیآلل 9×9 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. لولهای شدن برگ ها یکی از راهکارهای مهم گندم در تحمل تنش خشکی است. نسبت بیکر (25/0) و وراثتپذیری خصوصی (20/0) پایین این صفت نشان دهنده نقش پررنگ آثار غیرافزایشی در کنترل ژنتیکی این صفت است. این نتایج نشان میدهدبرای بهنژادی این صفت گزینش در نسلهای تفکیک نمیتواند مفید باشد و روشهایی مانند بالک، بالک تکبذر و هاپلوئید های مضاعف شده توصیه میگردد. از طرف دیگر، عرض برگ پرچم، طول پدانکل و ارتفاع بوته وراثتپذیری خصوصی (به ترتیب 65/0، 56/0 و 51/0) و نسبت بیکر بالایی (به ترتیب 67/0، 65/0 و 46/0) داشتند. با توجه به این نتایج، روشهای شجرهای و تلاقی برگشتی برای بهنژادی این صفات مناسب است. صفات تعداد کل پنجهها (22%)، طول پدانکل (19%)، عرض برگ پرچم (15%) و ارتفاع بوته (14%) بیشترین پاسخ به گزینش را به خود اختصاص دادند. دلیل این امر تنوع فنوتیپی بالا و یا وراثتپذیری خصوصی بالای این صفات است.
بهنژادی
مهدی غفاری؛ فرناز شریعتی؛ احمد لک
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 99-109
چکیده
به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی خصوصیات زراعی آفتابگردان، 16 هیبرید سینگلکراس حاصل از تلاقی 4 لاین رستور با 4 لاین نرعقیم به عنوان تستر در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی ارزیابی شدند. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار از نظر خصوصیات زراعی در دو شرایط جداگانة آبیاری مطلوب و محدود ارزیابی و دادههای ...
بیشتر
به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی خصوصیات زراعی آفتابگردان، 16 هیبرید سینگلکراس حاصل از تلاقی 4 لاین رستور با 4 لاین نرعقیم به عنوان تستر در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی ارزیابی شدند. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار از نظر خصوصیات زراعی در دو شرایط جداگانة آبیاری مطلوب و محدود ارزیابی و دادههای حاصل بر اساس طرح تلاقی لاین× تستر تجزیه شدند. بر اساس نتایج حاصل در شرایط آبیاری مطلوب طول دوره رویش، وزن هزار دانه و میزان روغن دانه در کنترل اثرات افزایشی و ارتفاع بوته در کنترل اثرات غیر افزایشی بودند. زمان شروع گلدهی، قطر طبق و عملکرد دانه و روغن در کنترل هر دو نوع اثرات افزایشی و غالبیت بودند. در شرایط آبیاری محدود طول دوره رویش در کنترل اثرات افزایشی و ارتفاع بوته و عملکرد دانه و روغن در کنترل اثرات غالبیت بودند. زمان شروع گلدهی در کنترل هر دو نوع اثرات افزایشی و غیر افزایشی بود. در شرایط آبیاری محدود مقادیر وراثت پذیری در مقایسه با شرایط آبیاری مطلوب کمتر بود که میتواند از تأثیر بیشتر محیط در شرایط دارای تنش باشد. نتایج این بررسی نشان داد که در شرایط تنش رطوبتی روشهای مبتنی بر گزینش میتواند نقش موثری در تهیه ارقام زودرس آفتابگردان داشته باشد ولی اصلاح ارتفاع بوته و عملکرد دانه و روغن نیازمند دورگگیری و بهرهمندی از پدیده هتروزیس است. غربالگری مواد ژنتیکی در شرایط محدودیت رطوبتی میتواند باعث افزایش کارایی برنامههای بهنژادی در جهت تهیه ارقام متحمل در برابر خشکی شود.
