حسین حاتم‌زاده؛ رضا محمدی؛ ایرج برنوسی؛ صابر گلکاری؛ سوک وایندر سینگ
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 83-104
چکیده
راندمان گندم در اکثر نقاط جهان تحت تاثیر خشکی کاهش پیدا می‌کند. اصلاح برای تحمل به خشکی از اجزای کلیدی است که تولید پایدار گندم را تقویت می‌کند. نقشه‌یابی ارتباطی با نشانگرهای چند شکلی تک نوکلئوتیدی را میتوان برای شناسایی مکان‌های ژنی کنترل کننده صفات کمّی (QTLs) بکار برد. بنابراین 249 توده بومی گندم نان از سراسر ایران گردآوری و در ...
بیشتر
راندمان گندم در اکثر نقاط جهان تحت تاثیر خشکی کاهش پیدا می‌کند. اصلاح برای تحمل به خشکی از اجزای کلیدی است که تولید پایدار گندم را تقویت می‌کند. نقشه‌یابی ارتباطی با نشانگرهای چند شکلی تک نوکلئوتیدی را میتوان برای شناسایی مکان‌های ژنی کنترل کننده صفات کمّی (QTLs) بکار برد. بنابراین 249 توده بومی گندم نان از سراسر ایران گردآوری و در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم به صورت مشاهده‌ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود کرمانشاه) مورد مقایسه قرار گرفتند. در طی آزمایش داده‌های مربوط به صفات فنولوژیک، مورفولوژیک و فیزیولوژیک یادداشت برداری و اندازهگیری شد. تجزیه ارتباط با روش MLM، تعداد 64 و 61 عدد QTL را به ترتیب در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم شناسایی نمود. نتایج نشان داد عدم تعادل پیوستگی بین کروموزوم‌ها متغییر است و با افزایش فاصله ژنتیکی، عدم تعادل پیوستگی کاهش می_یابد. بعضی صفات مانند روز تا رسیدن و دوره پرشدن دانه، ارتفاع بوته و طول پدانکل، تعداد دانه در هر سنبله و عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد روز تا رسیدن توسط QTLهای مشترکی کنترل می‌شدند که دلیلی بر وجود اثرات پلیوتروپیک یک ژن میباشد و میتوان گزینش هم‌زمان را برای آن صفات انجام داد. نشانگرهای شناسایی شده در این مطالعه (در شرایط آبیاری تکمیلی QTLهای صفات ارتفاع بوته (|F|0--7:A>G 1125680) و طول پدانکل (|F|0--8:G>A 1092041) با فاصله-های 153 و 164 سانتی‌مورگان بر روی کروموزوم 2B و در شرایط دیم QTLهای صفات تعداد دانه در هر سنبله (|F|0--37:T>C 1087201) و عملکرد دانه (|F|0--21:C>T 2256346) بترتیب با فاصله‌های 251 و 15 سانتی‌مورگان بر روی کروموزوم 5A) منابع ژنومیک سودبخشی هستند و پس از اعتبار سنجی آنها، میتوان به جای ارزیابی فنوتیپی از گزینش به کمک نشانگر تحت شرایط تنش خشکی و عدم تنش و در نقشه‌یابی دقیق و کلون نمودن ژن‌ها و QTLهای زمینه‌ای بکار برد.گندم، تنش خشکی، تجزیه ارتباط، SNP
علی رسائی؛ سعید جلالی هنرمند؛ محسن سعیدی؛ محمداقبال قبادی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 115-130
چکیده
تغییر روابط فیزیولوژیک گیاه بویژه در فتوسنتزتحت تنش خشکی می‌تواند بر میزان جذب نور و عملکرد نهایی محصول اثر بگذارد. بهبود پارامترهای مرتبط با فتوسنتز به‌منظور افزایش یا عدم کاهش آسیمیلاسیون در شرایط تنش خشکی یکی از راه‌های مدیریت به‌زاعی در گیاهان میباشد. به‌منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های مختلف رشد شامل اُکسین ...
بیشتر
تغییر روابط فیزیولوژیک گیاه بویژه در فتوسنتزتحت تنش خشکی می‌تواند بر میزان جذب نور و عملکرد نهایی محصول اثر بگذارد. بهبود پارامترهای مرتبط با فتوسنتز به‌منظور افزایش یا عدم کاهش آسیمیلاسیون در شرایط تنش خشکی یکی از راه‌های مدیریت به‌زاعی در گیاهان میباشد. به‌منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های مختلف رشد شامل اُکسین (IAA)، جیبرلیک‌اسید (GA3) و سیتوکینین (6-BAP) به همراه آب مقطر (شاهد) در مرحله‌ی رشد آبستنی (بوتینگ) دو رقم گندم (ریژاو و آذر-2)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار تحت شرایط دیم در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی در سال‌های 93-1392 و 94-1393 اجرا گردید. نتایج نشان داد، 6-BAP و IAA بهترتیب با میانگین‌های 1800 و 1700 کیلوگرم در هکتار باعث تولید بیشترین عملکرد دانه در رقم ریژاو شدند. همچنین بیشترین میانگین وزن ویژه برگ (86 میلی‌گرم برسانتی‌مترمربع)، سرعت فتوسنتز (6/18 میکرومول دی‌اکسیدکربن برمترمربع برثانیه) و کارایی مصرف آب فتوسنتزی (667 میکرومول دی‌اکسیدکربن بر مول مولکول آب) مربوط به کاربرد 6-BAP در رقم ریژاو بود. سرعت فتوسنتز با وزن ویژه برگ پرچم (92/0R2=)، میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی (98/0R2=) و هدایت مزوفیلی (96/0R2=) همبستگی مثبت و معنیدار داشت. رقم ریژاو نسبت به آذر-2 در تمامی صفات مورد بررسی برتر بود. میتوان نتیجه گرفت کاربرد خارجی تنظیم‌کننده‌های مختلف رشد در مراحل حساس رشد و نمو گندم موجب بهبود توان فتوسنتزی گیاه میشود. این امر موجب کاهش اُفت عملکرد نهایی دانه در شرایط تنش خشکی خواهد شد.
حسین نظری؛ صابر گلکاری؛ سید محمد علوی سینی؛ امین نامداری
دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 183-198
چکیده
به منظور بررسی ارتباط بین خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی ژنوتیپهای گندم پژوهشی با 24 ژنوتیپ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال‌های زراعی 98 -1397 و 99-1398 تحت شرایط دیم انجام شد. صفات سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنه ای، Co2 زیر روزنه ای، هدایت مزوفیلی، روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع گیاه، وزن هزار ...
بیشتر
به منظور بررسی ارتباط بین خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی ژنوتیپهای گندم پژوهشی با 24 ژنوتیپ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال‌های زراعی 98 -1397 و 99-1398 تحت شرایط دیم انجام شد. صفات سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنه ای، Co2 زیر روزنه ای، هدایت مزوفیلی، روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در طول فصل رشد اندازه گیری شدند. تجزیه همبستگی ساده ارتباط معنیداری بین عملکرد و صفات فیزیولوژیک در طی دو سال آزمایش نشان داد. تجزیه همبستگی کانونی نیز بین متغیرهای صفات فیزیولوژیک و صفات زراعی یک همبستگی کانونی معنی دار در سال اول (r=0.64) و سال دوم (r=0.64) آزمایش نشان داد. همبستگی صفات با متغیرهای کانونی خود و متغیرهای کانونی مقابل در طی دو سال آزمایش نشان داد، تمامی صفات فیزیولوژیک رابطه مثبت و معنیداری با یکدیگر و متغیرهای کانونی مقابلشان دارند. رابطه روز تا سنبله‌دهی با صفات زراعی و فیزیولوژیک در هر دوسال آزمایش منفی و معنیدار بود ولی نتایج نشان دهنده رابطه مثبت و معنیدار عملکرد دانه با صفات زراعی و فیزیولوژیک طی دوسال آزمایش بود. همچنین در سال دوم آزمایش، رابطه صفت ارتفاع بوته با صفات زراعی و فیزیولوژیک مثبت و معنی دار ارزیابی شد. از این رو می-توان ژنوتیپ‌هایی با دوره رشدی کوتاه‌تر و دوره پرشدن طولانی‌تر دانه را برای حصول حداکثر عملکرد تحت شرایط دیم توصیه کرد.
پروانه حاتمی نیا؛ نصرت اله عباسی؛ محمدجواد زارع
دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 121-139
چکیده
به‌منظور بررسی اثر باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد و غلظت عناصر غذایی دانه گندم دوروم، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. فاکتورهای آزمایش شامل کود زیستی در سه سطح (آزوسپیریلوم برازیلنس Azospirillum brasilense، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد و غلظت عناصر غذایی دانه گندم دوروم، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. فاکتورهای آزمایش شامل کود زیستی در سه سطح (آزوسپیریلوم برازیلنس Azospirillum brasilense، ازتوباکتر کروکوکوم Azotobacter chroococcum و عدم تلقیح)، شرایط رطوبتی در دو سطح (آبیاری تکمیلی و دیم) و دو رقم گندم دوروم (ساجی و دهدشت) بود. نتایج نشان داد که آبیاری تکمیلی، تأثیر افزایشی بر عملکرد دانه، عملکرد زیستی و اجزای عملکرد دانه گندم داشت. اثر باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد و غلظت عناصر در دانه دو رقم گندم دوروم، معنیدار بود و باکتری آزوسپیریلوم نسبت به باکتری ازتوباکتر برتری بیشتری داشت. نهایتاً، بیشترین غلظت نیتروژن (71/20 درصد)، فسفر (1/13 درصد)، پتاسیم (7/3 درصد) در دانه و بیشترین عملکرد دانه (2923 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد زیستی (8566 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (42 درصد) ارقام گندم دوروم در شرایط آبیاری تکمیلی توأم با تلقیح با باکتری‌های محرک رشد حاصل گردید.
گیاهان زراعی دیم
مرضیه معتمدی؛ عیدی بازگیر؛ مهدی نصر اصفهانی؛ مصطفی درویش نیا
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 187-208
چکیده
نماتد سیستی غلات از مهمترین نماتدهای خسارتزای گندم و جو در جهان می‌باشند. گونه Heterodera filipjevi دارای پراکنش وسیعی در مزارع غلات کشور است. در این مطالعه، تأثیر گونه فوق روی 13 رقم گندم دیم کشوری و نیز اجزای میکرو- مورفولوژیکی ریشه در گلخانه و مزرعه بررسی شد. مطالعات ریختشناسی و ریختسنجی و همچنین، مشخصات مولکولی شناسایی گونه ...
بیشتر
نماتد سیستی غلات از مهمترین نماتدهای خسارتزای گندم و جو در جهان می‌باشند. گونه Heterodera filipjevi دارای پراکنش وسیعی در مزارع غلات کشور است. در این مطالعه، تأثیر گونه فوق روی 13 رقم گندم دیم کشوری و نیز اجزای میکرو- مورفولوژیکی ریشه در گلخانه و مزرعه بررسی شد. مطالعات ریختشناسی و ریختسنجی و همچنین، مشخصات مولکولی شناسایی گونه H. filipjevi را تأیید نمود. شاخصهای تعداد سیست، تخم و لارو سن دوم، فاکتور تولیدمثل و اجزای آناتومیکی ریشه ارقام گندم مبنای تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که در شرایط گلخانه، کمترین میزان سیست شیری در هر گیاه مربوط به رقم زاگرس با میانگین 75/1 عدد و کمترین میزان تخم و لارو و فاکتور تولید مثل مربوط به رقم کوهدشت با میانگین 32/1 و 26/0 عدد در گرم خاک بود. نتایج حاصله، ارقام مربوطه را بر اساس میزان حساسیت و مقاومت به نماتد سیستی، در دوطیف، مقاوم و حساس قرار داد. در شرایط مزرعه، کمترین میزان سیست، مربوط به رقم زاگرس با میانگین 33/185 عدد در 200 گرم خاک بود. کمترین میزان تخم و لارو و فاکتور تولید مثل مربوط به رقم کوهدشت با میانگین عدد 76/3 و 68/0 درگرم خاک بود. در رابطه با مطالعه اجزای ریشه، بیشترین ضخامت کوتیکول، پریدرم و پارانشیم به ترتیب مربوط به رقم رصد با میانگین 12، رقم کریم 33 و رقم رصد 33/41 میکرومتر وکمترین آن، به ترتیب مربوط به رقم کریم 67/6، ریژاو 33/19 و رقم آفتاب 23 میکرومتر بود. تجزیه‌ی خوشه‌ای نیز ارقام موردآزمون را دررابطه با صفات مورد بررسی،کماکان به دو دسته متفاوت گروهبندی نمودکه با نتایج آزمون دانکن نیز تشابه نزدیکی داشته و همخوانی قابل توجهی نشان داد.
گیاهان زراعی دیم
معروف خلیلی؛ فهیمه جواهری کاشانی؛ محمد علی ابراهیمی
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1396، ، صفحه 121-138
چکیده
به منظور بررسی تنوع و مکانیابی QTLهای کنترل کننده صفات مورفولوژیکی و رویشی بذر گندم، 148 اینبرد لاین نوترکیب همراه با دو والد Rojo Yecora و No. 49، آزمایشی در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی در سال 1395 اجرا شد. صفات درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی، طول ریش هچه وساق چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه ...
بیشتر
به منظور بررسی تنوع و مکانیابی QTLهای کنترل کننده صفات مورفولوژیکی و رویشی بذر گندم، 148 اینبرد لاین نوترکیب همراه با دو والد Rojo Yecora و No. 49، آزمایشی در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی در سال 1395 اجرا شد. صفات درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی، طول ریش هچه وساق چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه بذر مورد اندازهگیری قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپهای مورد مطالعه از نظر کلیه صفات مورد بررسی اختلاف معنیداری وجود داشت. در شرایط نرمال رطوبتی بالاترین مقدار وراثتپذیری خصوصی به صفات طول ساقه چه، وزن ساقه چه، شاخص بنیه بذر و درصد جوانه زنی نهایی اختصاص داشت، همچنین بالاترین مقدار وراثت پذیری خصوصی در شرایط تنش کم آبی به صفت طول ریشه چه اختصاص داشت. تجزیهQTL به روش نقشه یابی فاصله‌ای مرکب (CIM) برای هر صفت در هر محیط و میانگین دو محیط انجام گردید. در شرایط نرمال در مجموع 16عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 11/5 تا 21/6 درصد متغییر بود؛ بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب متعلق به وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه چه بود. در شرایط تنش رطوبتی در مجموع 20 عدد QTL شناسایی گردید. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 11/9 تا 24/7 درصد متغییر بود که به ترتیب صفات وزن خشک ریشه چه و طول ساقه چه اختصاص داشت. برای صفات مورد مطالعه در میانگین دو محیط 14عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 11/41 تا 23/2 درصد متغییر بود که به ترتیب صفات وزن خشک ریشهچه و وزن خشک ساقه چه اختصاص داشت. LOD در دامنه 3/12 تا 7/25 قرار داشت. در دو شرایط محیطی مختلف و میانگین آنها، QTL شناسایی شده بر روی کروموزوم شماره 4B و حد فاصل دو مارکر Wms121-Sukkula.1300 کنترل کننده صفات وزن خشک ساقه چه و شاخص بنیه بذر و QTL قرار گرفته بر روی کرموزوم 2D حد فاصل دو مارکر Gwm349-Wmc445 کنترل کننده صفت شاخص بنیه بذر، در کلیه شرایط پایداری کامل داشتند که میتوان از آنها برای گزینش به کمک نشانگر (MAS) استفاده نمود.
گیاهان زراعی دیم
مهناز محمدفام؛ صابر گلکاری؛ بهـزاد صـــادق زاده
دوره 5، شماره 2 ، آذر 1395، ، صفحه 185-201
چکیده
گندم، یکی از گیاهان مهم زراعی ایران و جهان، از جنبه‌های گوناگون غذایی و اقتصادی حائز اهمیت میباشد. شناسائی تنوع آللی ژن‌های کنترل کننده نیاز بهاره‌سازی در ارقام و لاین‌های مختلف گندم، امکان تعیین تیپ رشد، پیش‌بینی سطح تحمل سرما و سازگاری ژنوتیپهای مختلف گندم را به اقلیم‌ها و مناطق هدف فراهم می‌سازد. در سطح مولکولی طول دوره ...
بیشتر
گندم، یکی از گیاهان مهم زراعی ایران و جهان، از جنبه‌های گوناگون غذایی و اقتصادی حائز اهمیت میباشد. شناسائی تنوع آللی ژن‌های کنترل کننده نیاز بهاره‌سازی در ارقام و لاین‌های مختلف گندم، امکان تعیین تیپ رشد، پیش‌بینی سطح تحمل سرما و سازگاری ژنوتیپهای مختلف گندم را به اقلیم‌ها و مناطق هدف فراهم می‌سازد. در سطح مولکولی طول دوره ورنالیزاسیون در ارقام گندم به طور عمده به وسیله مکان‌های ژنی (VRN-1، VRN-2وVRN-3) تعیین میشود. در گندم هگزاپلویید ژن‌های( Vrn) برای تیپ رشد بهاره در فرم غالب و برای تیپ زمستانه در فرم مغلوب همراه با اثرات اپیاستاتیک عمل می‌کنند. در این تحقیق تنوع آللی موجود در مکان‌های ژنی (VRN-1 و VRN-B3) در 50 ژنوتیپ گندم نان با استفاده از 9 جفت آغازگر اختصاصی تعیین شد. آلل‌های غالب Vrn-B1,Vrn-D1)و Vrn-B3) بهترتیب با فراوانی (٪58، ٪22 و ٪90( شناسایی شدند. همچنین آلل‌های مغلوب vrn-B1, vrn-D1)وvrn-B3) بهترتیب با فراوانی (٪42، ٪78 و ٪10) شناسایی شدند. در مکان ژنی (VRN-A1) آلل Vrn-A1c)) با فراوانی 58٪، آلل (Vrn-A1b) با فراوانی26٪، آلل (Vrn-A1a) با فراوانی14٪ و آلل (vrn-A1) با فراوانی 2٪ دارای کمترین فراوانی بود. این تحقیق تنوّع اللی قابل ملاحظه‌ای را در مکان‌های ژنی کنترل کننده ورنالیزاسیون و تحمل سرما در ژنوتیپهای گندم دیم مورد بررسی نشان داد که اطلاعات حاصل در جهت تجمیع الل‌های مطلوب برای تولید لاین‌های سازگار به شرایط اقلیمی در مناطق هدف مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
گیاهان زراعی دیم
غلامرضا ولیزاده؛ هادی خرسندی
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 87-98
چکیده
به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف محلول پاشی و مصرف خاکی نیتروژن در ارقام مختلف گندم بر عملکرد و جذب نیتروژن، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و در سه تکرار بمدت سه سال 1389-1386 در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور اجرا گردید. فاکتور اول شامل روش های مختلف مصرف نیتروژن شامل محلول پاشی غلظت ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف محلول پاشی و مصرف خاکی نیتروژن در ارقام مختلف گندم بر عملکرد و جذب نیتروژن، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و در سه تکرار بمدت سه سال 1389-1386 در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور اجرا گردید. فاکتور اول شامل روش های مختلف مصرف نیتروژن شامل محلول پاشی غلظت های مختلف اوره، تقسیط های متفاوت و مصرف کل کود نیتروژنی و فاکتور دوم ارقام گندم سرداری، آذر2 و ژنوتیپ Turkey 37032 بود. تجزیه واریانس داده های حاصل از آزمایش نشان داد اثر اصلی روش های مختلف مصرف نیتروژن برای عملکرد های دانه، کاه و جذب نیتروژن در سطح یک در صد اختلاف معنی دار است. روش محلول پاشی اوره به اندازه مصرف تقسیط نیتروژن در مقایسه با کل مصرف دربهار و پاییز عملکرد ها را افزایش داد. بعلاوه اثر اصلی ارقام گندم نشان داد عملکرد های دانه، کلش و جذب نیتروژن در سطح یک در صد دارای اختلاف معنی داری بودند. ژنوتیپ Turkey 3702 و رقم آذر 2 در یک سطح معنی دار در مقایسه با رقم سرداری عملکرد های دانه، کاه و کلش را افزایش دادند. میزان جذب نیتروژن دارای تفاوت معنیداری در بین ارقام گندم و تحت تاثیر روشهای مصرف نیتروژن بود. ژنوتیپ Turkey 3702در مقایسه با آذر 2 و سرداری بیشترین میزان در صد دانه نیتروژن را داشت. از این مطالعه استنباط شد مصرف نیتروژن با روش های محلول پاشی اوره به اندازه مصرف تقسیط در زمان ساقه دهی می تواند عملکرد ها را افزایش دهد. ارقام و ژنوتیپ گندم در روش های مختلف مصرف نیتروژن، در عملکرد های دانه، کاه و جذب نیتروژن متفاوت هستند.
گیاهان زراعی دیم
عبدالوهاب عبدالهی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 99-114
چکیده
تاریخ کاشت و تراکم از عوامل زراعی تعیین کننده عملکرد بهینه گیاهان زراعی هستند بنابراین آزمایشی جهت تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب در ژنوتیپهای پیشرفته گندم نان در شرایط دیم اجرا گردید. این بررسی در قالب آزمایش فاکتوریل و طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود- کرمانشاه طی سه سال زراعی از ...
بیشتر
تاریخ کاشت و تراکم از عوامل زراعی تعیین کننده عملکرد بهینه گیاهان زراعی هستند بنابراین آزمایشی جهت تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب در ژنوتیپهای پیشرفته گندم نان در شرایط دیم اجرا گردید. این بررسی در قالب آزمایش فاکتوریل و طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود- کرمانشاه طی سه سال زراعی از 86-1385 تا 88-1387 اجرا گردید. فاکتورها شامل تاریخ کاشت با دو سطح (قبل از بارندگی مؤثر و بعد از بارندگی مؤثر)، تراکم با سه سطح (250، 400 و 550 بذر در متر مربع) و ژنوتیپ با چهار سطح (V1: Ww33G/Vee"S"//Mrn/4/HD2172/Bloudan //Azd/3/San/Ald"s"//Avd،V2 : (ریژاو)PATO/CAL/3/7C//BB/CNO/5/ CAL//CNO ،V3 : (اوحدی)14 Gene bank و V4: سرداری) بودند. نتایج نشان داد که در سال با تنش خشکی شدیدتر، اثر عامل‌های تاریخ کاشت و تراکم و اثر مقابل آنها با ژنوتیپ بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد گندم قابل ملاحظه میباشد. با در نظر گرفتن عملکرد دانه بطور کلی تاریخ کاشت قبل از بارندگی مؤثر در کرمانشاه توصیه می‌گردد و با توجه به عدم اثر معنیدار تراکم بر عملکرد دانه میزان بذر 400-250 بذر در متر مربع می‌تواند استفاده شود. بررسی میانگین عملکرد ژنوتیپ‌ها در سال‌های آزمایش نشان داد که رقم ریژاو در سال‌های خوب ژنوتیپ برتر و در سال‌های خشک عملکرد قابل قبول در مقایسه با رقم شاهد سرداری داشت.
ابراهیم روحی
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-15
چکیده
به منظور بررسی پاسخ گندم آذر2 به تغییرات فاصله ردیف و میزان بذر و تعیین تراکم مطلوب در شرایط دیم مناطق سردسیر یک بررسی دو ساله(1388 و 1389) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم قاملو واقع در استان کردستان انجام شد. از یک طرح کرتهای نواری با سه تکرار استفاده شد. چهار فاصله ردیف 15، 5/17، 20 و 25 سانتیمتری و چهار میزان بذر 350، 400، 450 و 500 دانه در متر ...
بیشتر
به منظور بررسی پاسخ گندم آذر2 به تغییرات فاصله ردیف و میزان بذر و تعیین تراکم مطلوب در شرایط دیم مناطق سردسیر یک بررسی دو ساله(1388 و 1389) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم قاملو واقع در استان کردستان انجام شد. از یک طرح کرتهای نواری با سه تکرار استفاده شد. چهار فاصله ردیف 15، 5/17، 20 و 25 سانتیمتری و چهار میزان بذر 350، 400، 450 و 500 دانه در متر مربعی به ترتیب فاکتورهای افقی و عمودی آزمایش را تشکیل دادند. نتایج بیانگر اثر معنیدار فاصله ردیف بر عملکرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع و شاخص برداشت بود. میزان بذر نیز به جز وزن هزار دانه اثر معنی داری بر سایر صفات مورد بررسی نداشت. بیشترین میزان عملکرد دانه در فاصله ردیف 15سانتیمتر به مقدار 3506 کیلوگرم در هکتار و کمترین آن در فاصله ردیف 25 سانتیمتر به میزان 2624 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. فاصله ردیف 15 سانتیمتر با تولید 638 سنبله نسبت به فواصل ردیف دیگر از برتری معنی دار برخوردار بود. بیشترین وزن هزار دانه (29 گرم) در فاصله ردیف 15 سانتیمتری مشاهده شد. درحالی که فاصله ردیف 25 سانتیمتری بیشترین میزان تولید دانه در سنبله را داشت (22 دانه در هر سنبله). به دلیل عدم تفاوت معنی دار بین مقادیر بذر بهترین توصیه برای آرایش کاشت رقم آذر2 در مناطق سرد و مرتفع دیم فاصله ردیف 15 سانتیمتر و میزان بذر 350 تا 400 دانه در متر مربع یا 140تا160 کیلوگرم در هکتار میباشد.
حسین رضوانی؛ جعفر اصغری؛ سید محمدرضا احتشامی؛ بهنام کامکار
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 45-62
چکیده
آزمایش مزرعهای با هدف بررسی تغییرات توزیع عمودی سطح برگ و ماده خشک ارقام مختلف گندم در تراکم‌های مختلف خردل وحشی در دو سال زراعی (91-1389) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل چهار رقم ...
بیشتر
آزمایش مزرعهای با هدف بررسی تغییرات توزیع عمودی سطح برگ و ماده خشک ارقام مختلف گندم در تراکم‌های مختلف خردل وحشی در دو سال زراعی (91-1389) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل چهار رقم گندم (آرتا ، تجن، مغان و مروارید) و پنج تراکم خردل وحشی (0، 4، 8، 16 و32 بوته در مترمربع) بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثر سال بر ضریب استهلاک نوری، کارآیی مصرف نور و توزیع عمودی سطح برگ و ماده خشک معنیدار نبود، اما اثر برهمکنش رقم و تراکم خردل وحشی معنیدار بود. در این پژوهش مشخص شد که میزان تجمع ماده خشک و نیز میزان سطح برگ در تمامی لایههای مورد بررسی در رقم مروارید بیشتر از ارقام دیگر در شرایط رقابت و در شرایط خالص بود. همچنین در شرایط رقابت ارقام گندم سطح برگ و ماده خشک بیشتری را به لایههای بالایی کانوپی اختصاص دادند که این امر در رقم مروارید و مغان مشهودتر بود. میانگین ضریب استهلاک نوری در دو سال اجرای آزمایش در حداکثر تراکم خردل وحشی در ارقام مروارید، مغان، آرتا و تجن به ترتیب 23/0، 51/0، 63/0 و 65/0 بود که بیشترین آن به رقم تجن و کمترین آن به رقم مروارید اختصاص یافت. در مجموع رقم مروارید بهدلیل داشتن توزیع عمودی سطح برگ مناسبتر، ضریب استهلاک نوری کمتر و کارآیی مصرف نور بالاتر عملکرد دانه بیشتری از سه رقم آرتا، تجن و مغان داشت.
