مژگان تبریزیوندطاهری
دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 225-242
چکیده
حبوبات بعد از غلات، دومین منبع غذایی مهم برای انسان بوده و به عنوان یک مکمل غذایی با ارزش پروتئینی بالا محسوب میشوند. نخود در بین حبوبات هم از نظر سطح زیر کشت و هم از نظر تولید در درجه اول اهمیت قرار دارد. با این وجود عملکرد آن پایین است و یک شکاف بین عملکرد بالقوه و عملکرد واقعی آن وجود دارد. بنابراین، به منظور دستیابی به ژنوتیپهای ...
بیشتر
حبوبات بعد از غلات، دومین منبع غذایی مهم برای انسان بوده و به عنوان یک مکمل غذایی با ارزش پروتئینی بالا محسوب میشوند. نخود در بین حبوبات هم از نظر سطح زیر کشت و هم از نظر تولید در درجه اول اهمیت قرار دارد. با این وجود عملکرد آن پایین است و یک شکاف بین عملکرد بالقوه و عملکرد واقعی آن وجود دارد. بنابراین، به منظور دستیابی به ژنوتیپهای نخود پر محصولتر و دارای صفات مطلوب زراعی، تنوع ژنتیکی 40 ژنوتیپ نخود دسی (از منشاء ایکریسات) همراه با شاهدهای کاکا و پیروز به مدت دو سال زراعی 1398-1397 و 1399-1398 در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقاتی دیم مراغه در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج واریانس مرکب نشان داد که بین اختلاف ژنوتیپهای مورد بررسی از نظر صفات عملکرد، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد شاخه اصلی در سطح 1 درصد و از نظر صفات ارتفاع بوته در سطح 5 درصد معنیدار بود. وراثت پذیری بالایی برای صفات تعداد غلاف در بوته (90/0) و تعداد شاخه اصلی (85/0) مشاهده شد. تجزیه خوشهای ژنوتیپها را در چهار گروه طبقهبندی کرد. از نظر صفات عملکرد، وزن صد دانه، بیوماس و تعداد شاخه اصلی، گروه 4 و برای تعداد غلاف در بوته و ارتفاع بوته گروه 2 از ویژگیهای مطلوب برخوردار بودند. با توجه به نتایج تجزیه به عاملها، چهار عامل اول مجموعا 22/71 درصد از کل تغییرات را توجیه کردند. میتوان عامل اول را عملکرد و عامل دوم را اجزای عملکرد نام گذاری کرد. با توجه به نتایج، ژنوتیپهای ICCV 16116، ICCV 08102، ICCV 13107، ICCX-110054-F3-BP-P30-BP، ICCX-110050-F3-BP-P1-BP و ICCX-110050-F3-P28-BP برتر بوده و میتوانند در جهت نیل به حداکثر عملکرد و سایر صفات مطلوب زراعی در برنامههای اصلاحی نخود را مورد استفاده قرار گیرند.
رضا محمدی؛ رضا حق پرست؛ مهدی گراوندی؛ عبدالوهاب عبدالهی؛ رضا ملکحسینی؛ خداداد یارکرمی
دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 225-242
چکیده
بهمنظور ارزیابی پتانسیل عملکرد دانه و برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک تعدادی از ارقام موجود و لاینهای امید بخش جو در شرایط بیخاکورزی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در پایگاههای نوآوری ارتقای امنیت غذایی در مزارع دیم زارعین مناطق سرد (شهرستان سنقر) و نیمه گرمسیری (سرپل ذهاب) در استان کرمانشاه در ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی پتانسیل عملکرد دانه و برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک تعدادی از ارقام موجود و لاینهای امید بخش جو در شرایط بیخاکورزی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در پایگاههای نوآوری ارتقای امنیت غذایی در مزارع دیم زارعین مناطق سرد (شهرستان سنقر) و نیمه گرمسیری (سرپل ذهاب) در استان کرمانشاه در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. در منطقه سرد میانگین عملکرد ژنوتیپهای مورد مطالعه از 2818 برای رقم سهند تا 5864 کیلوگرم در هکتار برای لاین پیشرفته G4 در نوسان بود. در منطقه نیمه گرمسیری سرپل ذهاب آزمایش با تنش شدید خشکی و گرما مواجه بوده و بین ژنوتیپهای مورد بررسی از نظر عملکرد دانه اختلاف معنیداری وجود نداشت و میانگین عملکرد ژنوتیپها از 208 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم فراز، تا 335 کیلوگرم در هکتار برای ارقام بهدان و محلی در نوسان بود. بر اساس نتایج بایپلات ژنوتیپ × صفت، در منطقه سرد ژنوتیپهای G4 و G6 از نظر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شمار دانه در سنبله و تعداد روز تا گلدهی برترین ژنوتیپها بودند و در منطقه نیمهگرمسیری ارقام محلی و بهدان از لحاظ عملکرد دانه و وزن هزار دانه بعنوان برترین ژنوتیپها تعیین گردید. نتایج بررسی روابط بین صفات با استفاده از تجزیه همبستگی و تجزیه بایپلات ژنوتیپ × صفت نشان داد الگوی روابط صفات در دو اقلیم مذکور متفاوت بود.
گیاهان زراعی دیم
رضا محمدی؛ رضا حق پرست؛ مهدی گراوندی؛ فرشید محمودی؛ خداداد یارکرمی؛ بهزاد شهسواری
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 59-76
چکیده
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در ...
بیشتر
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در شرایط بیخاکورزی در منطقه نیمهگرمسیری سرپلذهاب در استان کرمانشاه در سال زراعی 97-1396 مورد ارزیابی قرار گرفتند. در طول اجرای آزمایش عملکرد دانه و خصوصیات مختلف آگرو-فیزیولوژیک ارقام و لاینها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین برای صفات مورد بررسی نشان داد که اختلاف معنیداری بین ژنوتیپهای مورد بررسی از لحاظ عملکرد دانه و ویژگیهای آگرو-فیزیولوژیک وجود دارد. میانگین عملکرد ژنوتیپهای مورد بررسی از 327 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G23) تا 926 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G16) متغیر بود و ژنوتیپهای برتر دارای افزایش عملکرد بین 6 تا 51% نسبت به شاهد آزمایش بودند. در مجموع بر اساس درصد برتری عملکرد دانه لاینهای مورد بررسی نسبت به شاهد و سایر خصوصیات آگرو-فیزیولوژیک و امتیاز زراعی، 6 ژنوتیپ گندم دوروم شامل ژنوتیپهای G24، G21، G7، G18، G16 و G25 برتر از شاهد منطقه بودند. از خصوصیات بارز این ژنوتیپهای برتر در شرایط دیم عملکرد دانه و وزن هزار دانه بیشتر، زودگلدهی، میزان سبزینگی و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) بیشتر و دمای کانوپی خنکتر بود.
گیاهان زراعی دیم
طهماسب حسین پور؛ مهناز رحمتی؛ علی احمدی؛ جهانبخش دولتشاه
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 15-31
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی اثرات میزانهای مختلف مصرف کود نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ارقام گندم دیم در شهرستان کوهدشت اجرا شد. بههمین منظور، آزمایشی بهصورت کرتهای دو بار خرد شده با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (94-1392) انجام شد. تیمار آبیاری در کرتهای اصلی (شرایط دیم ...
بیشتر
این مطالعه با هدف بررسی اثرات میزانهای مختلف مصرف کود نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ارقام گندم دیم در شهرستان کوهدشت اجرا شد. بههمین منظور، آزمایشی بهصورت کرتهای دو بار خرد شده با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (94-1392) انجام شد. تیمار آبیاری در کرتهای اصلی (شرایط دیم (شاهد)، آبیاری تکمیلی در زمان کاشت، آبیاری تکمیلی در زمان کاشت + گلدهی در هر مرحله به میزان 50 میلیمتر) و دو رقم گندم نان کریم و کوهدشت در کرتهای فرعی و مقادیر مختلف نیتروژن (0، 60 و 120 کیلوگرم در هکتار) در کرتهای فرعی فرعی قرار گرفت. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد سنبله در واحد سطح با مصرف نیتروژن بهطور معنیدار افزایش یافت اما بین دو سطح مصرف نیتروژن تفاوت معنیداری مشاهده نشد. بنابراین مناسبترین مدیریت مصرف نیتروژن با در نظر گرفتن مسائل اقتصادی مصرف 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن میباشد. همچنین آبیاری تکمیلی باعث افزایش معنیدار عملکرد دانه شد اما بین تیمارهای آبیاری تکمیلی اختلاف معنیداری وجود نداشت. با لحاظ مسائل اقتصادی میتوان نتیجه گرفت که آبیاری تکمیلی به میزان 50 میلیمتر در زمان کاشت نسبت به تیمار شاهد (شرایط دیم) و آبیاری در زمان کاشت + گلدهی برتر بود. اگرچه اثر اصلی رقم در صفات مورد بررسی معنیدار نبود اما با توجه به اثرات متقابل فاکتورها، رقم کریم در شرایط آبیاری تکمیلی در زمان کاشت با مصرف 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود. در نهایت استنباط میشود با استفاده از مدیریت آبیاری تکمیلی و مصرف نیتروژن بتوان عملکرد دانه گندم را در شرایط دیم بهبود بخشید.