هادی خرسندی؛ سعید زهتاب سلماسی؛ رامین لطفی؛ کاظم قاسمی گلعذانی
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 105-123
چکیده
کشاورزی حفاظتی از راهبردهای موفق کشاورزی پایدار در شرایط تغییرات اقلیمی به ویژه کاهش بارندگی می‌باشد. در سیستم کشاورزی حفاظتی با حفظ بقایا دمای خاک کاهش مییابد و این موضوع ممکن است روی رشد محصول در اقلیم سرد موثر باشد. برای این منظور، آزمایشی در سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 در دو شرایط کنترل شده و مزرعه‌ای در موسسه تحقیقات کشاورزی ...
بیشتر
کشاورزی حفاظتی از راهبردهای موفق کشاورزی پایدار در شرایط تغییرات اقلیمی به ویژه کاهش بارندگی می‌باشد. در سیستم کشاورزی حفاظتی با حفظ بقایا دمای خاک کاهش مییابد و این موضوع ممکن است روی رشد محصول در اقلیم سرد موثر باشد. برای این منظور، آزمایشی در سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 در دو شرایط کنترل شده و مزرعه‌ای در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور روی ارقام مختلف گندم دیم اجرا شد. در شرایط کنترل شده، ارقام گندم (سرداری، باران، ریژاو، ساجی، گردیش و راسکون) در اتاقک رشد در معرض دماهای مختلف سرد و یخبندان (4+، 5-، 10- و 15- درجه سانتی گراد) قرار گرفتند و در شرایط مزرعه ارقام گندم در سه تاریخ مختلف کاشت (اواخر شهریور، اواخر مهر و اواخر آبان) در تناوب با نخود در سیستم کشاورزی حفاظتی و مرسوم در قالب طرح اسپلیت- اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. نتایج شرایط کنترل شده نشان داد که ارقام سرداری و باران با دارا بودن بیشترین میزان کلروفیل و آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز و کمترین میزان پراکسیداسیون لیپیدی غشا از ارقام متحمل به سرما بودند. در مقابل میزان پراکسید هیدروژن ارقام ریژاو و ساجی (حساس به سرما) در دمای 15- درجه سانتی‌گراد بیشتر از سایر ارقام بود. تمامی ارقام در شرایط مزرعه و در تیمار بدون خاکورزی بیشترین فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان و کمترین میزان H2O2 و MDA را داشتند، با این وجود سرداری و باران نسبت به سایر ارقام از کارایی بیشتری در تحمل به تنش سرما برخوردار بودند. بنابر نتایج بدست آمده در سیستم کشاورزی حفاظتی در اراضی دیم مناطق سرد، تاریخ کاشت و مراحل فنولوژیکی گیاه در برخورد با سرما در زمستان و بهار از اهمیت بالایی برخوردار بوده و انتخاب ارقام متحمل به سرما با بهبود ویژگی‌های فیزیولوژیکی تحت تنش سرما میتواند آسیبهای تنش سرمایی را به شدت کاهش دهد.
رامین لطفی؛ هادی خرسندی؛ غلامرضا ولیزاده؛ نسرین صادقیان
دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 145-164
چکیده
به منظور بررسی میزان بهره‌وری بارش و عملکرد گندم دیم تحت مدیریت‌های مختلف تناوب و خاکورزی، آزمایشی در قالب طرح دوبارخرد شده برپایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار به مدت چهار سال زراعی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا شد. سه تیمار تناوبی (علوفه-گندم، نخود-گندم و گلرنگ-گندم) در کرت‌های اصلی، سه سطح خاک ورزی (مرسوم، کم خاکورزی ...
بیشتر
به منظور بررسی میزان بهره‌وری بارش و عملکرد گندم دیم تحت مدیریت‌های مختلف تناوب و خاکورزی، آزمایشی در قالب طرح دوبارخرد شده برپایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار به مدت چهار سال زراعی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا شد. سه تیمار تناوبی (علوفه-گندم، نخود-گندم و گلرنگ-گندم) در کرت‌های اصلی، سه سطح خاک ورزی (مرسوم، کم خاکورزی و بی خاکورزی) در کرت‌های فرعی و دو رقم گندم دیم (باران و آذر2) در کرت‌های فرعی-فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تناوب، خاکورزی و رقم اثر معنیداری روی بهره‌وری بارش داشتند. رقم باران در هر دو تیمار کم خاکورزی و بی خاکورزی به ترتیب با مقادیر 71/0 و 70/0 کیلوگرم در متر مکعب بیشترین بهره‌وری بارش را داشت. با گذشت سالهای اجرای آزمایش، میزان بهره‌وری بارش در تیمار بی خاکورزی (کشت مستقیم) به میزان 32 درصد بهبود پیدا کرد. بیشترین محتوای نسبی آب برگ، تبادلات گازی برگ و شاخص برداشت از رقم باران در تناوب علوفه و تحت سیستم بدون خاکورزی حاصل شد. حداکثر عملکرد دانه در تناوب ماشک-گندم، نخود-گندم و گلرنگ-گندم به ترتیب به میزان 2231، 2105 و 1991 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. با افزایش ذخیره رطوبت در خاک و بهبود بهره‌وری بارش در شرایط کشت حفاظتی، عملکرد دانه گندم در کم خاکورزی 5 درصد و در کشت مستقیم 8 درصد نسبت به خاکورزی مرسوم برتر بود. بنابراین، در اقلیم سردسیر دیم توسعه کشت حفاظتی گندم در تناوب علوفه و نخود پاییزی و در شرایط بدون خاکورزی توصیه می‌شود.
رامین لطفی؛ امین عباسی؛ ایرج اسکندری؛ وحید صدقیه؛ هادی خرسندی
دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 137-151
چکیده
پتاسیم به عنوان عنصر کلیدی در شرایط تنش‌های محیطی، نقش اساسی در رشد و نمو گیاهان دارد. جذب این عنصر در شرایط کمبود آب خاک کاهش مییابد. با توجه به اهمیت عنصر پتاسیم در گذر گیاهان از شرایط تنش رطوبتی این پژوهش با هدف ارزیابی تاثیر سولفات پتاسیم (شاهد، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار) بر تغییرات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ارقام مختلف گندم (باران، ...
بیشتر
پتاسیم به عنوان عنصر کلیدی در شرایط تنش‌های محیطی، نقش اساسی در رشد و نمو گیاهان دارد. جذب این عنصر در شرایط کمبود آب خاک کاهش مییابد. با توجه به اهمیت عنصر پتاسیم در گذر گیاهان از شرایط تنش رطوبتی این پژوهش با هدف ارزیابی تاثیر سولفات پتاسیم (شاهد، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار) بر تغییرات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ارقام مختلف گندم (باران، هما و هشترود) در شرایط دیم سردسیر به‌صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار طی سالهای 97-96 و 98-97 انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر می‌توان چنین اذعان نمود که با کاربرد سولفات پتاسیم تجمع عنصر پتاسیم در همه ارقام مورد بررسی به صورت معنیداری افزایش یافت و بیشترین میزان تجمع این عنصر در رقم هشترود ثبت گردید. محتوای رطوبت نسبی، میزان کلروفیل و شاخص نرمال شده سبزینگی رقم هشترود از ارقام دیگر مورد بررسی بیشتر بود. از طرفی، با کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم محتوای رطوبت نسبی و شاخص کلروفیل برگ و تبادلات روزنه برگ، حداکثر کارایی فتوشیمیایی PSII و کارایی فتوسنتزی برگ افزایش معنیداری نشان دادند. بیشترین میزان وزن هزار دانه در رقم هما و بیشترین تعداد دانه در متر مربع در رقم هشترود مشاهده شد. به عنوان نتیجه نهایی می‌توان چنین اظهار نمود که علی‌رغم حد کفایت عنصر پتاسیم در خاک‌های مورد مطالعه، تیمار کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم سبب افزایش میزان تجمع عنصر پتاسیم برگ و به دنبال آن بهبود برخی از صفات مورد مطالعه و نهایتا افزایش عملکرد دانه گردید.
هادی خرسندی؛ رویا فردوسی؛ عبدالوهاب عبدالهی
دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 91-108
چکیده
به منظور بررسی فنی و اقتصادی اثرات عملیات خاکورزی و کود نیتروژن در عملکرد گندم در شرایط تناوب با نخود، آزمایشی در قالب اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور شامل خاکورزی (کمخاکورزی و بدون خاکورزی) و مقادیر مختلف کاربرد کود نیتروژن (عدم کاربرد و کاربرد 30، 45 و 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) در 3 تکرار به مدت ...
بیشتر
به منظور بررسی فنی و اقتصادی اثرات عملیات خاکورزی و کود نیتروژن در عملکرد گندم در شرایط تناوب با نخود، آزمایشی در قالب اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور شامل خاکورزی (کمخاکورزی و بدون خاکورزی) و مقادیر مختلف کاربرد کود نیتروژن (عدم کاربرد و کاربرد 30، 45 و 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) در 3 تکرار به مدت 4 سال در شرایط دیم سردسیری مراغه اجرا گردید. نتایج نشان داد تیمار خاکورزی اثر معنی‌دار بر افزایش عملکرد دانه نداشت. اثر تیمار خاکورزی بر رطوبت خاک معنی‌دار بود و در تیمار بی‌خاک‌ورزی رطوبت خاک نسبت به تیمار کمخاکورزی بیشتر بود. نتایج ارزیابی اقتصادی نشان داد تیمار بدون خاکورزی با مصرف 60 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن خالص با نسبت تفاضل ارزش حال منافع به تفاضل ارزش حال مخارج معادل 6/43، به عنوان برترین تیمار از لحاظ مالی شناخته شد. این نسبت در تیمار بدون خاکورزی و مصرف 45 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار معادل 2/41 بود و در رتبه دوم قرار گرفت. در مجموع جهت افزایش پایداری و بهره‌وری تولید محصولات سالم و با کیفیت بالا، تیمار بدون خاکورزی با مصرف 45 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن خالص به عنوان اقتصادی‌ترین تیمار از نظر مالی و محیط زیست برای مناطق سردسیر دیم پیشنهاد میگردد.
گیاهان زراعی دیم
هادی خرسندی؛ غلامرضا ولی زاده اوصالو؛ داود صادق زاده اهری؛ یداله فرایدی
دوره 4، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 211-220
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی اثرات میزان‌های مختلف و نحوه مصرف کود نیتروژن بر عملکرد ژنوتیپ‌های نخود دیم در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار در سه تکرار طی دو سال زراعی(93-1391) اجرا شد. فاکتور A شامل ژنوتیپ‌های نخود شامل a1=ILC482 ، آزادa2=، آرمانa3= و فاکتور B سطوح و نحوه مصرف کود نیتروژن شامل بدون مصرف کودb1=، ...
بیشتر
این تحقیق به منظور بررسی اثرات میزان‌های مختلف و نحوه مصرف کود نیتروژن بر عملکرد ژنوتیپ‌های نخود دیم در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار در سه تکرار طی دو سال زراعی(93-1391) اجرا شد. فاکتور A شامل ژنوتیپ‌های نخود شامل a1=ILC482 ، آزادa2=، آرمانa3= و فاکتور B سطوح و نحوه مصرف کود نیتروژن شامل بدون مصرف کودb1=، مصرف 20 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنb2= همزمان با کاشت بصورت شروع کننده و جایگذاری در زیر بذر، محلول پاشی 2%b3= و 4%b4= کود اوره در زمان گلدهی بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد عملکرد ژنوتیپ‌های مختلف نخود به طور معنی داری متفاوت بودند. ژنوتیپ ILC482 با تولید 1191 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد و کمترین عملکرد مربوط به رقم آرمان با 994 کیلوگرم در هکتار بود. ژنوتیپ‌ها در روش‌های مختلف مصرف نیتروژن عملکردهای متفاوتی تولید کردند به طوری که با مصرف 20 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در زمان کاشت و بصورت شروع کننده، ژنوتیپ ILC482 به مقدار 77 کیلوگرم، رقم آزاد 165 کیلوگرم و رقم آرمان 159 کیلوگرم در هکتار عملکرد بیشتری نسبت به تیمار بدون مصرف کود تولید نمودند. رقم آرمان در مصرف کود نیتروژن بصورت محلول پاشی 2% نسبت به سایر سطوح و روش مصرف کود، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. از این مطالعه استنباط می‌شود ارقام در روش‌های مختلف مصرف عملکردهای متفاوتی دارند. در رقم آزاد و ژنوتیپ ILC482 مصرف در زمان کاشت و در رقم آرمان مصرف کود بصورت محلول‌پاشی عملکرد را افزایش دادند.
