گیاهان زراعی دیم
فرشید محمودی؛ جواد اشرفی؛ معصومه خیرگو
دوره 13، شماره 2 ، دی 1403، ، صفحه 268-282
چکیده
مقدمه: نخود در بیشتر از 50 کشور کشت میگردد و در مقیاس جهانی، پس از لوبیا و نخودفرنگی، مقام سوم را از لحاظ تولید و سطح زیر کشت به خود اختصاص داده است. گیاه نخود توسط عوامل بیماریزای متعددی از قبیل قارچها، باکتریها، ویروسها و نماتدها مورد حمله قرار میگیرد که بیماری پژمردگی و بوته زردی با عامل Fusarium oxysporum f.sp. ...
بیشتر
مقدمه: نخود در بیشتر از 50 کشور کشت میگردد و در مقیاس جهانی، پس از لوبیا و نخودفرنگی، مقام سوم را از لحاظ تولید و سطح زیر کشت به خود اختصاص داده است. گیاه نخود توسط عوامل بیماریزای متعددی از قبیل قارچها، باکتریها، ویروسها و نماتدها مورد حمله قرار میگیرد که بیماری پژمردگی و بوته زردی با عامل Fusarium oxysporum f.sp. ciceris و پوسیدگی سیاه ریشه با عامل Fusarium solani از مهمترین بیماریهای قارچی این گیاه محسوب میشوند. گونههای فوزاریوم همراه ریشه و طوقه نخود هم بهعنوان ساپروفیت و غیر بیماریزا و هم به شکل مهاجم و بیماریزا روی نخود گزارش شدهاند. شناسایی و بررسی تنوع میان گونهها امکان برنامهریزی بهتر برای مدیریت بیماری و همچنین جایگاه درست طبقهبندی این قارچ را فراهم میسازد؛ لذا این تحقیق با هدف شناسایی گونههای قارچ فوزاریوم مرتبط با پژمردگی و پوسیدگی ریشه و طوقه نخود از مزارع کشت نخود در استانهای کرمانشاه، ایلام و گلستان انجام گرفت.
روش شناسی پژوهش: نمونهبرداری از گیاهان دارای علایم بیماری پژمردگی و پوسیدگی ریشه و طوقه از مزارع نخود استانهای کرمانشاه، ایلام و گلستان صورت گرفت. قطعات بافتهای آلوده پس از ضدعفونی سطحی به مدت سه دقیقه با هیپوکلریت سدیم 5% ، با آب مقطر سترون شستشو شده و پس از خشککردن با حوله کاغذی سترون، روی محیط کشت (PDA) Potato Dexterous Agar کشت داده شدند و تشتکهای پتری برای مدت 10-5 روز در دمای 25 درجه سانتیگراد قرار داده شدند. پس از کشت و خالصسازی جدایهها، اثبات بیماریزایی جدایههای فوزاریوم روی رقم نخود حساس به بیماری (ILC 1929) انجام شد. استخراج DNA جدایهها به روش Cetyl Trimethyl Ammonium Bromide (CTAB) انجام شد. ترادف نوکلئوتیدی ناحیه ITS-rDNAدر پایگاه اطلاعاتی NCBI با نرمافزار BLAST با ترادفهای موجود در بانک ژن مقایسه و ثبت شد. فیلوگرام بر اساس تطابق ترادف نوکلئوتیدی با استفاده از روش حداکثر درستنمایی بهوسیله نرمافزار MEGA6.0 و بر اساس 1000 تکرار (bootstrap) رسم گردید.
یافتههای پژوهش: بر اساس ویژگیهای ریختشناختی و دادههای مولکولی حاصل از تکثیرITS-rDNA گونههای F. solani ، F. acuminatum ، F. equiseti ، F. oxysporum f. sp. ciceris و Fusarium spp. مورد شناسایی قرار گرفتند که در بین آنها F. oxysporum غالبترین و شایعترین گونه بوده و از بیشترین فراوانی برخوردار بود. گونههای F. acuminatum و F. equiseti بیشتر از گیاهان بالغ جداسازی شدند، درحالیکه گونههای F. oxysporum و F. solaniدر تمامی مراحل رشد، از گیاهچه تا غلافدهی قابلجداسازی بودند. درخت فیلوژنتیکی بر اساس مقایسه توالی نواحی ITS- rDNA، گونههای شناسایی شده فوزاریوم را در چهار گروه فیلوژنتیکی طبقهبندی کرد. نتایج نشان داد که استفاده از توالییابی ناحیه ITS-rDNA میتواند بهعنوان یک روش مکمل مناسب برای شناسایی گونههای مختلف فوزاریوم به کار گرفته شود.
گیاهان زراعی دیم
مهدی گراوندی؛ رضا حق پرست؛ فرشید محمودی؛ حمید حسنیان خوشرو
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 189-202
چکیده
مقدمه: نخود یکی از مهمترین محصولات مزارع دیم کشور است که نقش مهمی در پایداری تولید ایفا میکند. این محصول در مراحل اولیه رشد از سرعت رشد پایین و سطح برگ کم برخوردار میباشد بنابراین قدرت رقابت کمی با علفهای هرز دارد. بهطوریکه علفهای هرز در شرایط کشت پاییزه به مشکلی جدی در زراعت نخود تبدیل میشوند. با توجه به اینکه تعداد علفکشهای ...
بیشتر
مقدمه: نخود یکی از مهمترین محصولات مزارع دیم کشور است که نقش مهمی در پایداری تولید ایفا میکند. این محصول در مراحل اولیه رشد از سرعت رشد پایین و سطح برگ کم برخوردار میباشد بنابراین قدرت رقابت کمی با علفهای هرز دارد. بهطوریکه علفهای هرز در شرایط کشت پاییزه به مشکلی جدی در زراعت نخود تبدیل میشوند. با توجه به اینکه تعداد علفکشهای پسرویشی خصوصاً علفکشهای پهن برگ کش بسیار محدود است، ایجاد ارقام متحمل به علفکش گزینههای شیمیایی بیشتری را در اختیار تولید کنندگان قرار میدهد. شناسایی منابع ژنتیکی متحمل به علفکش و انتقال این ویژگی به ارقام پر محصول بهعنوان راهکاری مناسب در راستای مدیریت تلفیقی علفهای هرز مزارع نخود در نظر گرفته میشود. پژوهش حاضر بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و لاینهای نخود کابلی از نظر واکنش به علفکشهای متریبوزین و ایمازتاپیر انجام گرفت.
روششناسی: در سال اول اجرای آزمایش (1399-1398) 50 ژنوتیپ و در سال دوم (1400-1399) 150 ژنوتیپ بهصورت سه آزمایش جداگانه (شاهد، سمپاشی با متریبوزین، سمپاشی با ایمازتاپیر) در قالب طرح آلفالاتیس با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) ارزیابی شدند.
یافتههای پژوهش: طبق نتایج این پژوهش تنوع معنیداری بین ژنوتیپهای مورد بررسی از لحاظ تحمل علفکشهای مذکور مشاهده شد. ژنوتیپهای نخود به متریبوزین نسبت به ایمازتاپیر حساسیت بیشتری داشتند بهطوری که این علفکشها بهطور متوسط عملکرد دانه را بهترتیب 27 و 15 درصد کاهش دادند. از میان ارقام مورد بررسی عادل، گوکسو، آکسو و آرمان تحمل بیشتری به ایمازتاپیر داشتند. ژنوتیپهای برتر شناسایی شده در این مطالعه پس از بررسیهای بیشتر جهت توسعه ارقام متحمل به علفکش استفاده میشوند و همچنین بعنوان منابع مفیدی در برنامههای به نژادی میباشند.
گیاهان زراعی دیم
رضا محمدی؛ رضا حق پرست؛ مهدی گراوندی؛ فرشید محمودی؛ خداداد یارکرمی؛ بهزاد شهسواری
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 59-76
چکیده
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در ...
بیشتر
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در شرایط بیخاکورزی در منطقه نیمهگرمسیری سرپلذهاب در استان کرمانشاه در سال زراعی 97-1396 مورد ارزیابی قرار گرفتند. در طول اجرای آزمایش عملکرد دانه و خصوصیات مختلف آگرو-فیزیولوژیک ارقام و لاینها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین برای صفات مورد بررسی نشان داد که اختلاف معنیداری بین ژنوتیپهای مورد بررسی از لحاظ عملکرد دانه و ویژگیهای آگرو-فیزیولوژیک وجود دارد. میانگین عملکرد ژنوتیپهای مورد بررسی از 327 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G23) تا 926 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G16) متغیر بود و ژنوتیپهای برتر دارای افزایش عملکرد بین 6 تا 51% نسبت به شاهد آزمایش بودند. در مجموع بر اساس درصد برتری عملکرد دانه لاینهای مورد بررسی نسبت به شاهد و سایر خصوصیات آگرو-فیزیولوژیک و امتیاز زراعی، 6 ژنوتیپ گندم دوروم شامل ژنوتیپهای G24، G21، G7، G18، G16 و G25 برتر از شاهد منطقه بودند. از خصوصیات بارز این ژنوتیپهای برتر در شرایط دیم عملکرد دانه و وزن هزار دانه بیشتر، زودگلدهی، میزان سبزینگی و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) بیشتر و دمای کانوپی خنکتر بود.