گیاهان زراعی دیم
مهدی گراوندی؛ رضا حق پرست؛ فرشید محمودی؛ حمید حسنیان خوشرو
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 189-202
چکیده
مقدمه: نخود یکی از مهمترین محصولات مزارع دیم کشور است که نقش مهمی در پایداری تولید ایفا می‌کند. این محصول در مراحل اولیه رشد از سرعت رشد پایین و سطح برگ کم برخوردار می‌باشد بنابراین قدرت رقابت کمی با علف‌های هرز دارد. به‌طوریکه علف‌های هرز در شرایط کشت پاییزه به مشکلی جدی در زراعت نخود تبدیل می‌شوند. با توجه به اینکه تعداد علفکشهای ...
بیشتر
مقدمه: نخود یکی از مهمترین محصولات مزارع دیم کشور است که نقش مهمی در پایداری تولید ایفا می‌کند. این محصول در مراحل اولیه رشد از سرعت رشد پایین و سطح برگ کم برخوردار می‌باشد بنابراین قدرت رقابت کمی با علف‌های هرز دارد. به‌طوریکه علف‌های هرز در شرایط کشت پاییزه به مشکلی جدی در زراعت نخود تبدیل می‌شوند. با توجه به اینکه تعداد علفکشهای پس‌رویشی خصوصاً علفکشهای پهن برگ کش بسیار محدود است، ایجاد ارقام متحمل به علفکش گزینه‌های شیمیایی بیشتری را در اختیار تولید کنندگان قرار می‌دهد. شناسایی منابع ژنتیکی متحمل به علفکش و انتقال این ویژگی به ارقام پر محصول به‌عنوان راهکاری مناسب در راستای مدیریت تلفیقی علف‌های هرز مزارع نخود در نظر گرفته می‌شود. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و لاینهای نخود کابلی از نظر واکنش به علفکشهای متریبوزین و ایمازتاپیر انجام گرفت.
روش‌شناسی: در سال اول اجرای آزمایش (1399-1398) 50 ژنوتیپ و در سال دوم (1400-1399) 150 ژنوتیپ به‌صورت سه آزمایش جداگانه (شاهد، سم‌پاشی با متریبوزین، سم‌پاشی با ایمازتاپیر) در قالب طرح آلفالاتیس با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) ارزیابی شدند.
یافته‌های پژوهش: طبق نتایج این پژوهش تنوع معنیداری بین ژنوتیپهای مورد بررسی از لحاظ تحمل علفکشهای مذکور مشاهده شد. ژنوتیپهای نخود به متریبوزین نسبت به ایمازتاپیر حساسیت بیشتری داشتند به‌طوری که این علف‌کش‌‌ها به‌طور متوسط عملکرد دانه را به‌ترتیب 27 و 15 درصد کاهش دادند. از میان ارقام مورد بررسی عادل، گوکسو، آکسو و آرمان تحمل بیشتری به ایمازتاپیر داشتند. ژنوتیپهای برتر شناسایی شده در این مطالعه پس از بررسی‌های بیشتر جهت توسعه ارقام متحمل به علفکش استفاده می‌شوند و همچنین بعنوان منابع مفیدی در برنامه‌های به نژادی می‌باشند.
گیاهان زراعی دیم
رضا حق پرست؛ مظفر روستائی؛ عادل جهانگیری؛ عبدالوهاب عبدالهی؛ موسی صالحی؛ رضا محمدی؛ مهدی گراوندی؛ علی رسائی؛ خشنود علیزاده
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 216-234
چکیده
مقدمه: نخود در رتبه سوم حبوبات مهم جهان بعد از لوبیا و سویا قرار دارد ولی چون تولید آن در شرایط دیم در اقلیم نیمه خشک کشور امکان پذیر است، بنابراین با رتبه نخست حبوبات ایران، محصولی بسیار مهم تر از لوبیا و سویا در کشور به شمار می‌رود. تغییرات اقلیمی و گرمایش غیر طبیعی کرۀ زمین یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که امروزه همه کشورها با آن ...
بیشتر
مقدمه: نخود در رتبه سوم حبوبات مهم جهان بعد از لوبیا و سویا قرار دارد ولی چون تولید آن در شرایط دیم در اقلیم نیمه خشک کشور امکان پذیر است، بنابراین با رتبه نخست حبوبات ایران، محصولی بسیار مهم تر از لوبیا و سویا در کشور به شمار می‌رود. تغییرات اقلیمی و گرمایش غیر طبیعی کرۀ زمین یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که امروزه همه کشورها با آن مواجه هستند. این چالش نه تنها پیامدهای زیست محیطی، بلکه اقتصادی و اجتماعی نیز به دنبال دارد و خطر بلایای طبیعی مرتبط با آب و هوا را افزایش داده است که معیشت، امنیت غذایی، منابع آب و شرایط بهداشتی را به مخاطره انداخته است. در این شرایط بحرانی از کمبود منابع آب، تولید و مصرف بیش از حد محصولات پرآب‌بر نظیر نان، گوشت، قند و برنج، مشکلات را سخت‌تر می‌کند و نیاز به یک الگوی کشت سازگار به اقلیم خشک و نیمه خشک کشور است که در این مقاله مورد بحث قرار می‌گیرد.روش شناسی: در این مقاله تحلیلی- مروری بر اساس منابع معتبر علمی و تجربیات موجود و آمار تولید محصول و سرانه مصرف سالیانه محصولات کشاورزی، الگوی رایج کشت توسط کشاورزان و الگوی رایج مصرف غذا توسط مردم ایران با تاکید بر محصول نخود، مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد و توصیه‌های راهبردی ارائه می‌گردد.یافته‌های پژوهش: مصرف بیش از حد تولیدات با ارزش غذایی کم و پر آب‌بر مانند نان و عدم توجه کافی به محصولات ارزشمندی نظیر نخود باعث شده است که در الگوی کشت رایج در زراعت دیم در ایران تناسب اصولی سطح زیر کشت محصولات رعایت نگردد. مشارکت مردم برای پذیرش عادت غذایی سازگار با شرایط اقلیم خشک و نیمه خشک ایران و اصلاح الگوی کشت و مصرف بر اساس آن، برای حفظ امنیت غذایی و ارتقا سلامت جامعه بسیار ضروری است. برای این منظور، لازم است یک ستاد مشترک توسط وزارتخانه‌ها و نهادهای مرتبط تشکیل و برنامه‌های آموزشی و ترویجی اصلاح عادت غذایی سازگار با شرایط کشور عملیاتی گردد.
عبدالوهاب عبدالهی؛ رضا حق پرست؛ علی رسایی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 41-53
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر علفکشهای مختلف بر کنترل علف‌های هرز در ارقام مختلف نخود، آزمایشی در دو منطقه سنقر و سرپل ذهاب در استان کرمانشاه در قالب پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در قالب طرح آماری استریپ‌پلات بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. در سنقر تیمارهای کنترل علف‌های هرز شامل پندیمتالین 2 و 4 Li/ha قبل از کاشت ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر علفکشهای مختلف بر کنترل علف‌های هرز در ارقام مختلف نخود، آزمایشی در دو منطقه سنقر و سرپل ذهاب در استان کرمانشاه در قالب پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در قالب طرح آماری استریپ‌پلات بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. در سنقر تیمارهای کنترل علف‌های هرز شامل پندیمتالین 2 و 4 Li/ha قبل از کاشت (pp)، 2- پرسوئیت 5/0 Li/ha (pp)، سنکور 1 Kg/ha قبل از کا(pp)، فلومت سولام 20 g/ha (pp)، مرلین فلکس 2/0 Li/ha قبل و بعد از سبز شدن، اکسی فلورفن 2/0 Li/ha (pp)، شاهد بدون کنترل علف هرز و شاهد وجین بود که در سرپل ذهاب تیمارهای اکسی فلورفن و پندیمتالین 2/0 لیتر در هکتار اجرا نشدند. ارقام نخود عراقی، ازبک6، ازکان، آنا، سارال، عادل و منصور در سنقر و آزاد، ازبک1، ازبک6، آکسو، ازکان، عادل و منصور در سرپلذهاب بودند. نتایج نشان داد که اثر اصلی فاکتورهای کنترل علف‌هرز و رقم بر عملکرد دانه معنی‌دار بود اما اثر متقابل آن‌ها بر عملکرد دانه معنی‌دار نبود. در سنقر تیمار وجین دستی بالاترین عملکرد دانه و سپس تیمارهای علفکش مرلین فلکس، پندیمتالین و پرسوئیت قرار داشتند و ارقام آنا و عادل برترین رقم‌ها بودند. در سرپل ذهاب نیز بیشترین عملکرد دانه مربوط به وجین دستی، علفکش پندیمتالین و مرلین فلکس بود و رقم عادل برترین رقم بود. در مجموع نتایج نشان داد علفکشهای پندیمتالین، پرسوئیت و مرلین فلکس بعد از وجین دستی تا حدودی باعث کاهش رشد علف‌های هرز و افزایش عملکرد نخود نسبت به شاهد بدون کنترل علف‌هرز شدند.
گیاهان زراعی دیم
رضا محمدی؛ رضا حق پرست؛ مهدی گراوندی؛ فرشید محمودی؛ خداداد یارکرمی؛ بهزاد شهسواری
دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 59-76
چکیده
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در ...
بیشتر
در این پژوهش به منظور نمایش ظرفیت زراعی و پتانسیل لاینهای جدید و ارقام داخلی و خارجی معرفی شده در مزارع زارعین به بهرهبرداران و شناسایی سازگارترین ژنوتیپها در شرایط کشت بدون شخم، تعداد 26 لاین و رقم داخلی و خارجی گندم دوروم انتخابی از برنامه اصلاحی گندم دوروم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه دو رقم شاهد محلی گندم در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران-ایکاردا در شرایط بیخاکورزی در منطقه نیمهگرمسیری سرپلذهاب در استان کرمانشاه در سال زراعی 97-1396 مورد ارزیابی قرار گرفتند. در طول اجرای آزمایش عملکرد دانه و خصوصیات مختلف آگرو-فیزیولوژیک ارقام و لاینها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین برای صفات مورد بررسی نشان داد که اختلاف معنیداری بین ژنوتیپهای مورد بررسی از لحاظ عملکرد دانه و ویژگی‌های آگرو-فیزیولوژیک وجود دارد. میانگین عملکرد ژنوتیپهای مورد بررسی از 327 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G23) تا 926 کیلوگرم در هکتار (ژنوتیپ شماره G16) متغیر بود و ژنوتیپهای برتر دارای افزایش عملکرد بین 6 تا 51% نسبت به شاهد آزمایش بودند. در مجموع بر اساس درصد برتری عملکرد دانه لاینهای مورد بررسی نسبت به شاهد و سایر خصوصیات آگرو-فیزیولوژیک و امتیاز زراعی، 6 ژنوتیپ گندم دوروم شامل ژنوتیپهای G24، G21، G7، G18، G16 و G25 برتر از شاهد منطقه بودند. از خصوصیات بارز این ژنوتیپهای برتر در شرایط دیم عملکرد دانه و وزن هزار دانه بیشتر، زودگلدهی، میزان سبزینگی و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) بیشتر و دمای کانوپی خنکتر بود.
