زراعت
تیمور دولت پناه؛ شهریار دشتی؛ امین عباسی؛ ناصر احمدی ثانی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 133-155
چکیده
مقدمه: استفاده درست و بهینه از اراضی نیازمند ارزیابی دقیق منابع بوم شناختی کشاورزی میباشد. در عصر حاضر محدودیت منابع و افزایش روز افزون جمعیت و در نتیجه افزایش تقاضا برای محصولات غذایی، ایجاب میکند که از منابع محدود به نحو بهینه استفاده شود. یکی از مهمترین توانایی‌های سامانه اطلاعات جغرافیایی توانایی هم‌پوشانی نقشه‌های ...
بیشتر
مقدمه: استفاده درست و بهینه از اراضی نیازمند ارزیابی دقیق منابع بوم شناختی کشاورزی میباشد. در عصر حاضر محدودیت منابع و افزایش روز افزون جمعیت و در نتیجه افزایش تقاضا برای محصولات غذایی، ایجاب میکند که از منابع محدود به نحو بهینه استفاده شود. یکی از مهمترین توانایی‌های سامانه اطلاعات جغرافیایی توانایی هم‌پوشانی نقشه‌های مختلف یک منطقه برای رسیدن به یک نقشه کامل قابل استفاده برای کاربردهای مورد نظر است. با توجه به اهمیت گندم به عنوان یک محصول راهبردی در تأمین غذای انسان‌ها و همچنین استفاده بهینه از منابع موجود و ارزیابی مزارع کشت گندم در راستای تولید پایدار، این تحقیق به منظور ارزیابی و پهنه‌بندی اراضی مستعد کشت گندم دیم در بخشی از دیمزارهای شهرستان هشترود، واقع در استان آذربایجانشرقی انجام شد.روش‌شناسی پژوهش: این مطالعه در بخشی از شهرستان هشترود (شامل مناطق ذوالبین، فتح، نظرکهریزی و آتش بیگ) انجام گرفت. ابتدا نیازهای بوم‌شناختی گندم دیم با استفاده از منابع علمی موجود تعیین و درجهبندی شد. سپس نقشه‌های موضوعی مورد نیاز تهیه و طبقه‌بندی گردید. متغیرهای محیطی مورد مطالعه شامل دادههای بلند مدت هواشناسی و دادههای خاک از مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان هشترود اخذ گردید. از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای تعیین وزن معیارها استفاده شد. پس از تحلیل و حصول وزنها، لایه‌ها وزن‌دهی و با روی هم‌گذاری، در سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) با هم تلفیق شدند. طبقه‌بندی هر لایه بر اساس نیازهای بوم‌شناختی گندم، در چهار طبقه انجام پذیرفت.یافتههای پژوهش: نتایج مشخص کرد که بین عوامل اقلیمی، توپوگرافی و خاک مؤثر بر کشت گندم در منطقه مورد مطالعه، نقش عوامل اقلیمی تأثیر بیشتری داشت، بطوریکه وزن عوامل اقلیمی مؤثر بر کشت گندم معادل 0/693، وزن عوامل خاک معادل 0/22 و وزن عوامل توپوگرافی معادل 0/087 تعیین گردید. نتایج پهنه‌بندی نشان داد که منطقه برای کشت گندم در چهار پهنه (بسیار مستعد، مستعد، نیمه‌مستعد و غیرمستعد) از نظر تناسب اراضی تقسیم‌بندی می‌شود. از مجموع 130819 هکتار از مساحت کل اراضی، 22 درصد در پهنه بسیار مستعد، 26 درصد در پهنه مستعد، 27 درصد در پهنه نیمه‌مستعد و 25 درصد در پهنه غیرمستعد جهت کشت گندم دیم تشخیص داده شد. از عوامل محدودکننده رشد و تولید گندم دیم در منطقه میتوان به پایین بودن میزان فسفر (کمتر از 10 میلی‌گرم در کیلوگرم)، پایین بودن دمای کمینه (حدود 5 درجه سانتیگراد)، پایین بودن متوسط دما (کمتر از 12 درجه سانتیگراد)، ارتفاع بیشتر از 2000 متر و شیب بالای 12 درصد اشاره نمود.
زراعت
جلیل شفق کلوانق؛ محسن سبزی نوجه ده؛ مینا امانی؛ پرویز وجودی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 156-172
چکیده
مقدمه: علفهای هرز از مهمترین عوامل کاهش دهنده رشد و عملکرد گیاهان است. روش مناسب کنترل علفهای هرز بسته به شرایط محیطی میتواند نقش مؤثری را در بهبود عملکرد گیاهان داشته باشد. هدف از این پژوهش، مطالعه تأثیر روشهای مختلف کنترل علفهای هرز بر رشد و عملکرد و درصد پروتئین گلرنگ بود.روش شناسی پژوهش: به منظور بررسی اثر روشهای ...
بیشتر
مقدمه: علفهای هرز از مهمترین عوامل کاهش دهنده رشد و عملکرد گیاهان است. روش مناسب کنترل علفهای هرز بسته به شرایط محیطی میتواند نقش مؤثری را در بهبود عملکرد گیاهان داشته باشد. هدف از این پژوهش، مطالعه تأثیر روشهای مختلف کنترل علفهای هرز بر رشد و عملکرد و درصد پروتئین گلرنگ بود.روش شناسی پژوهش: به منظور بررسی اثر روشهای مختلف مدیریت علفهای هرز روی عملکرد و اجزای عملکرد و درصد پروتئین گلرنگ بهاره، آزمایشی بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تبریز اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل عدم کنترل علفهای هرز، یک بار وجین دستی در مرحله روزت، گیاه پوششی گاودانه، گیاه پوششی ماشک گل خوشهای، گیاه پوششی ماشک گل خوشهای + گاودانه، مالچ کاه و کلش، علف‌کش تریفلورالین، علف‌کش تریفلورالین + هالوکسی فوپ اتوکسی-اتیل، علف‌کش تریفلورالین + فن مدیفام، علف‌کش هالوکسی فوپ اتوکسی-اتیل + فن مدیفام، دو بار وجین دستی قبل از طویل شدن ساقه، وجین دستی کامل علفهای هرز بود.یافته های پژوهش: براساس نتایج، درصد پروتئین در تیمار کنترل کامل دستی علفهای هرز در مقایسه با تیمار عدم کنترل علفهای هرز به میزان 2/157 درصد بیشتر بود. با توجه به یافتههای این تحقیق، در بین روشهای مختلف کنترل علفهای هرز، علف‌کش تریفلورالین + فن مدیفام، علف‌کش هالوکسی فوپ اتوکسی-اتیل + فن مدیفام، دو بار وجین دستی قبل از طویل شدن ساقه، گیاه پوششی گاودانه و ماشک گل خوشهای، مالچ کاه و کلش و کنترل کامل دستی علفهای هرز اثر افزایش معنی‌داری بر عملکرد دانه داشت که بیشترین میزان افزایش با 107 درصد در تیمار کنترل کامل دستی علفهای هرز به دست آمد. با توجه به نتایج، بیشترین تعداد بوته علفهای هرز با 56 عدد در تیمار مالچ کاه و کلش به دست آمد. بیشترین بیوماس علفهای هرز با 9/188 گرم در مترمربع متعلق به عدم کنترل علفهای هرز بود. کمترین بیوماس علفهای هرز (9/78 گرم در متر مربع) متعلق به گیاه پوششی ماشک خوشهای + گاودانه بود. تیمار دو بار وجین دستی قبل از طویل شدن ساقه نیز بیوماس علفهای هرز را 6/56 درصدی کاهش داد. با توجه به اهمیت اقتصادی گلرنگ بهاره و اهمیت نقش کاهش کاربرد علف‌کش‌ها، پیشنهاد می‌شود از تیمارهای گیاه پوششی گاودانه و ماشک گل خوشهای و مالچ کاه و کلش جهت کنترل علفهای هرز مزارع گلرنگ در منطقه استفاده شود.
زراعت
رامین لطفی؛ حمید حسنیان خوشرو؛ حسین خوشوقتی
دوره 12، شماره 2 (ویژه همایش ملی نخود) ، اسفند 1402، ، صفحه 158-174
چکیده
مقدمه: تغییر سیستم کاشت نخود از بهار به پائیز، به دلیل افزایش طول دوره رشد، بهره‌وری مناسب از بارندگی‌های اواخر زمستان و اوایل بهار، همزمانی دوره گلدهی و غلاف‌بندی با رطوبت مناسب خاک و نهایتاً گریز از خشکی انتهای فصل، با افزایش عملکرد در اقلیم‌های مدیترانه‌ای همراه است. خویشاوندان وحشی منابع مفیدی از تنوع ژنتیکی و ژن‌های مقاومت ...
بیشتر
مقدمه: تغییر سیستم کاشت نخود از بهار به پائیز، به دلیل افزایش طول دوره رشد، بهره‌وری مناسب از بارندگی‌های اواخر زمستان و اوایل بهار، همزمانی دوره گلدهی و غلاف‌بندی با رطوبت مناسب خاک و نهایتاً گریز از خشکی انتهای فصل، با افزایش عملکرد در اقلیم‌های مدیترانه‌ای همراه است. خویشاوندان وحشی منابع مفیدی از تنوع ژنتیکی و ژن‌های مقاومت به تنش‌های زنده و غیرزنده هستند و هرچه پایة تنوع گسترده‌تر باشد، احتمال این که به‌نژادگر بتواند ترکیب ژنتیکی مورد نظر خود را بیابد بیشتر خواهد بود.روش شناسی: آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو تکرار به منظور ارزیابی کارایی فتوسنتزی و پاسخ بیوشیمیایی نخود دیم تحت تنش سرما در دو ژنوتیپ ILWC109 و ILWC119 به همراه دو ژنوتیپ آنا (شاهد مقاوم) و ژنوتیپILC533 (شاهد حساس) انتخابی از آزمایش مزرعه‌ای در محیط کنترل شده موسسه تحقیقات کشاورزی دیم انجام شد. در محیط کنترل شده سه سطح متفاوت دمایی شامل 22 درجه سانتیگراد (بعنوان شاهد)، 4 سانتیگراد و 4- درجه سانتیگراد برای ارزیابی ویژگی‌های بیوشیمیایی در نظر گرفته شد.یافتههای پژوهشی: نتایج بخش مزرعه نشان داد که ژنوتیپهای شماره 5 (ILWC109) و 23 (ILWC119) نه تنها از نظر میزان کلروفیل بیشترین مقدار را بخود اختصاص دادند بلکه از نظر شاخص ELI و میزان فعالیت آنزیمهای CAT و PPO نیز نسبت به سایر ژنوتیپها و ارقام شاهد برتری داشته و جزو ژنوتیپهای مقاوم به سرما شناخته شدند. در بخش کنترل شده نتایج نشان داد که فلورسانس حداکثر، حداکثر کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II، کارایی کمپلکس تجزیه آب در فتوسیستم II و کارایی فتوسنتزی بطور معنی‌داری در ژنوتیپهای مورد بررسی تحت تنش سرمای 4- درجه سانتیگراد کاهش یافتند. در مقابل، در دمای 4- درجه سانتیگراد، میزان جذب جریان نوری در مراکز واکنشی فعال بیشتر شد. بیشترین سطح فلورسانس حداکثر و کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II و کمترین میزان جذب جریان نوری در مرکز واکنشی فعال در ژنوتیپ ILWC109 دیده شد. به نظر می‌رسد ژنوتیپهای آنا و لاین ILWC109 در شرایط تنش سرمای 4- درجه سانتیگراد توانسته‌اند تعداد مراکز واکنشی فعال فتوسیستم II را بیشتر کرده و با جذب فوتون‌های نوری، انتقال الکترون با کارایی بهتری صورت گیرد. بهبود کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II تایید کننده همین مکانیسم عمل در ژنوتیپهای متحمل به تنش سرما است.
زراعت
حامد نریمانی؛ رئوف سید شریفی؛ ندا عبادی
دوره 7، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 159-188
چکیده
ساز وکارهای متعددی به منظور کاهش اثرات محدودیت آبی ایجاد شده تحت شرایط دیم در رشد گیاهان توسعه یافته‌اند و استفاده از آبیاری تکمیلی و نانواکسید آهن نقش مهمی را در بهبود عملکرد ایفا می‌نمایند. به‌منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی و نانواکسید آهن بر شاخصهای رشدی، جذب تابش و عملکرد گندم در شرایط دیم، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح ...
بیشتر
ساز وکارهای متعددی به منظور کاهش اثرات محدودیت آبی ایجاد شده تحت شرایط دیم در رشد گیاهان توسعه یافته‌اند و استفاده از آبیاری تکمیلی و نانواکسید آهن نقش مهمی را در بهبود عملکرد ایفا می‌نمایند. به‌منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی و نانواکسید آهن بر شاخصهای رشدی، جذب تابش و عملکرد گندم در شرایط دیم، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل در سال 1395 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سه سطح آبیاری شامل عدم آبیاری یا کشت دیم، آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف رفتن (بر مبنای کد 45 از تقسیم بندی BBCH)، آبیاری تکمیلی در مرحله سنبلهدهی (بر مبنای کد 61 از تقسیم بندی BBCH) و محلولپاشی نانواکسید آهن در چهار سطح (عدم کاربرد نانواکسید آهن به عنوان شاهد و محلولپاشی 3/0، 6/0 و 9/0 گرم در لیتر نانواکسید آهن) بودند. نتایج نشان داد که کاربرد 9/0 گرم بر لیتر نانواکسید آهن و آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف رفتن موجب حداکثر شاخص سطح برگ، درصد نور جذب شده، سرعت فتوسنتز خالص، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و ماده خشک کل نسبت به عدم محلولپاشی تحت شرایط دیم گردید. همچنین محلولپاشی 9/0 گرم بر لیتر نانواکسید آهن و آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف رفتن، موجب افزایش 43/38 درصدی عملکرد دانه نسبت به عدم محلولپاشی تحت شرایط دیم گردید.در مجموع چنین نتیجه‌گیری شد که کاربرد آبیاری تکمیلی و نانواکسید آهن میتواند به عنوان یک فاکتور مدیریتی مناسب برای افزایش عملکرد دانه گندم در شرایط محدودیت آبی باشند.
زراعت
امین عباسی؛ رامین لطفی؛ محسن جانمحمدی
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 79-101
چکیده
امروزه اهمیت ثبات تولید محصولات زراعی طی شرایط کم آبی به دلیل افزایش جمعیت جهان بیش از پیش حائز اهمیت میباشد. با توجه به احتمال تاثیر نانو تیتانیوم و نانو سیلیکون بر روی رشد و نمو گندم در شرایط تنش خشکی، پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1393 در کشتزار پژوهشی گروه مهندسی ...
بیشتر
امروزه اهمیت ثبات تولید محصولات زراعی طی شرایط کم آبی به دلیل افزایش جمعیت جهان بیش از پیش حائز اهمیت میباشد. با توجه به احتمال تاثیر نانو تیتانیوم و نانو سیلیکون بر روی رشد و نمو گندم در شرایط تنش خشکی، پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1393 در کشتزار پژوهشی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه انجام گرفت. سطوح مختلف آبیاری (آبیاری در 90، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب برای شرایط بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید) به عنوان کرتهای اصلی و سطوح مختلف محلول پاشی نانو ذرات تیتانیوم و سیلیکون (شاهد، 5/0، 1، 5/1 و 2 درصد) نیز به عنوان کرتهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثر متقابل کاربرد نانو ذرات و بروز تنش خشکی بر روی پارامترهای وزن خشک، سطح برگ، کلروفیلa، کلروفیلb، کارتنوئید، کلرفیل کل، وزن هزار دانه، سوپر اکسید دیسموتاز، Cu/Zn-SOD، Mn-SOD، Fe-SOD،آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز، پراکسیدهیدروژن، مالون دی‌آلدئید، پرولین در سطح احتمال یک درصد و میزان فعالیت آنزیم کاتالاز در سطح احتمال پنج درصد معنیدار شدند. مقایسات میانگین صورت گرفته نشان داد که بیشترین میزان تاثیرگذاری نانو تیتانیوم و نانو سیلیکون بر روی سیستم آنتی اکسیدانی و مقادیر کلروفیل و پراکسید هیدروژن در تیمارهای 50 و 70 درصد ظرفیت زراعی مربوط به سطوح محلول پاشی 5/1 و 2 درصد این ماده‌ها میباشد. با توجه به اثرگذاری بیشتر عنصر تیتانیوم در مقایسه با سیلیکون بر روی میزان کلروفیل، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی و عملکرد در شرایط تنش خشکی باعث گردید که غلظت 2 درصد نانوتیتانیوم به عنوان نتیجه این پژوهش برای شرایط مشابه آزمایش معرفی گردد.
