گیاهان زراعی دیم
رضا رحیم زاده؛ آرش محمدزاده؛ رویا فردوسی؛ رامین لطفی
دوره 13، شماره 2 ، دی 1403، ، صفحه 185-201
چکیده
مقدمه: کشاورزی حفاظتی یکی از راهکارهای بلندمدت در حفاظت از منابع تولید با مدیریت صحیح محصول و خاک می‌باشد. با وجود منافع گسترده کشاورزی حفاظتی، هنوز سطح اراضی تحت پوشش کشاورزی حفاظتی در سطح جهانی در مقایسه با نظام کشاورزی مرسوم بسیار اندک می‌باشد. همچنین، پس از دهه‌ها تلاش برای توسعه کشاورزی حفاظتی در ایران، مورد استقبال بسیاری ...
بیشتر
مقدمه: کشاورزی حفاظتی یکی از راهکارهای بلندمدت در حفاظت از منابع تولید با مدیریت صحیح محصول و خاک می‌باشد. با وجود منافع گسترده کشاورزی حفاظتی، هنوز سطح اراضی تحت پوشش کشاورزی حفاظتی در سطح جهانی در مقایسه با نظام کشاورزی مرسوم بسیار اندک می‌باشد. همچنین، پس از دهه‌ها تلاش برای توسعه کشاورزی حفاظتی در ایران، مورد استقبال بسیاری از کشاورزان قرار نگرفته است. این موضوع می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلف فنی (مانند دسترسی به ادوات مخصوص کشاورزی حفاظتی)، اجتماعی (نظیر دانش و آگاهی کشاورزان) و اقتصادی (انواع سیاست‌های حمایتی) قرار بگیرد. بنابراین، با توجه به جایگاه ویژه کشاورزی، پژوهش حاضر به منظور شناسایی موانع توسعه کشاورزی حفاظتی در اراضی دیم و نگرش کشاورزان به این موضوع پرداخته شد.روش شناسی پژوهش: این پژوهش در سال زراعی 1402-1401 در استان آذربایجان‌شرقی انجام گرفت. جامعه آماری کشاورزان مناطق دیم شهرستان‌های مراغه، هشترود، میانه، چاراویماق و اهر بودند. گردآوری داده‌ها و اطلاعات از طریق مصاحبه حضوری با کشاورزان و تکمیل پرسشنامه‌ای حاوی سوالات مرتبط با کشاورزی حفاظتی انجام گرفت. شناسایی کشاورزان قابل دسترس برای مصاحبه حضوری به کمک کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان‌های مورد مطالعه انجام گرفت که به 53 نفر رسید. برای اطمینان از روایی محتوای گویه‌های منتخب، پرسشنامه توسط گروهی از اعضای هیأت علمی و متخصصان کشاورزی دیم مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از اکسل 2016 انجام گرفت. همچنین، همبستگی بین متغیرها با روش اسپیرمن و با استفاده از نرم افزار اوریژن پرو نسخه 22 انجام گرفت.یافته‌های پژوهش: نتایج نشان داد که با توجه به سهم بالای گندم و جو در الگوی کشت منطقه، تناوب زراعی به درستی رعایت نمی‌شود. قسمت عمده بقایای گیاهی به ویژه در غلات به عنوان محصول فرعی و به دلیل بالا بودن قیمت کاه و کلش در منطقه برداشت می‌شود. بیشتر کشاورزان عملیات آماده‌سازی و کشت محصول را به روش خاکورزی مرسوم انجام می‌دهند. کمبود ماشین‌آلات و ادوات مناسب کشاورزی، پایین بودن دانش و آگاهی برخی کشاورزان در خصوص کشاورزی حفاظتی و کاهش عملکرد محصول در سالهای ابتدایی شروع سامانه کشاورزی حفاظتی، از موانع اصلی توسعه آن به شمار می‌رود. ارائه تسهیلات کم بهره به منظور خرید ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی حفاظتی، تحقیقات مشارکتی با همکاری کشاورزان، محققان و مروجان و ایجاد مزارع الگویی در مزارع کشاورزان و وجود سیاست‌های حمایتی نظیر مشوق‌های مالی و یارانه‌ها می‌تواند راهکارهای مناسبی در توسعه آن باشد.
