مریم درانی نژاد؛ روح اله عبدالشاهی؛ علی کاظمی‌پور؛ علی اکبر مقصودی مود
دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 141-152
چکیده
گلدهی زودهنگام و فاز رویشی کوتاه‌تر در شرایط تنش خشکی انتهای فصل در گندم اهمیت فراوانی دارد و باعث فرار از تنش کم‌آبی در زمان گلدهی و پرشدن دانه می‌شود. در این پژوهش صفت زودسنبله‌دهی از رقم استرالیایی اکسکلیبر به سه زمینه ژنتیکی روشن، مهدوی و کل‌حیدری با استفاده از روش تلاقی برگشتی منتقل شد. تلاقی‌ها برای تولید نسل BC3F2، طی سال‌های ...
بیشتر
گلدهی زودهنگام و فاز رویشی کوتاه‌تر در شرایط تنش خشکی انتهای فصل در گندم اهمیت فراوانی دارد و باعث فرار از تنش کم‌آبی در زمان گلدهی و پرشدن دانه می‌شود. در این پژوهش صفت زودسنبله‌دهی از رقم استرالیایی اکسکلیبر به سه زمینه ژنتیکی روشن، مهدوی و کل‌حیدری با استفاده از روش تلاقی برگشتی منتقل شد. تلاقی‌ها برای تولید نسل BC3F2، طی سال‌های 1390 تا 1397 در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر کرمان انجام شد. تمامی بوته‌های نسل BC3F2 از هر تلاقی از لحاظ زمان سنبله‌دهی مورد ارزیابی قرار گرفتند و از میان حدود 1000 بوته در هر جمعیت، 20 بوته زودسنبله‌ده و 20 بوته دیرسنبله‌ده گزینش شد. بوته‌های انتخاب‌شده از نظر صفات تعداد روز تا سنبله‌دهی، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه و وزن هزاردانه ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر متقابل زمان سنبله‌دهی× زمینه ژنتیکی برای صفت تعداد روز تا سنبله‌دهی معنی‌دار و برای صفات تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه و وزن هزاردانه معنی‌دار نبود. این یافته نقش ژن‌های تعدیل‌کننده در زمینه ژنتیکی را روی ژن‌های زودسنبله‌دهی نشان می‌دهد. بیشترین پاسخ به گزینش برای زودسنبله‌دهی در زمینه ژنتیکی رقم روشن و پس‌ازآن به‌ترتیب در زمینه‌های ژنتیکی ارقام کل‌حیدری و مهدوی مشاهده شد. نتایج نشان داد زودسنبله‌دهی باعث افزایش وزن هزاردانه می‌شود، این نتایج با همبستگی منفی و معنی‌دار بین تعداد روز تا سنبله‌دهی و وزن هزاردانه (43/0-) نیز تایید شد. روشن، کل‌حیدری و مهدوی ارقام ایرانی متحمل به خشکی هستند. با این وجود، این ارقام نسبتا دیرسنبله‌ده هستند. در این پژوهش تعداد روز تا سنبله‌دهی به طور معنی‌داری در هر سه زمینه ژنتیکی کاهش یافت. با توجه به نتایج این پژوهش می‌توان نتیجه‌گیری کرد که به‌نژادی برای زودسنبله‌دهی نه‌تنها باعث صرفه‌جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی بلکه باعث افزایش وزن هزاردانه حتی در شرایط نرمال رطوبتی می‌شود.
به‌نژادی
راضیه عطاءالهی؛ روح اله عبدالشاهی؛ علی اکبر مقصودی مود
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 31-44
چکیده
در این پژوهش ژنتیک صفات وابسته به تحمل خشکی شامل لولهای شدن برگها، ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد کل پنجهها، طول و عرض برگ پرچم با استفاده از یک تلاقی دیآلل 9×9 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. لولهای شدن برگ ها یکی از راهکارهای مهم گندم ...
بیشتر
در این پژوهش ژنتیک صفات وابسته به تحمل خشکی شامل لولهای شدن برگها، ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد کل پنجهها، طول و عرض برگ پرچم با استفاده از یک تلاقی دیآلل 9×9 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. لولهای شدن برگ ها یکی از راهکارهای مهم گندم در تحمل تنش خشکی است. نسبت بیکر (25/0) و وراثتپذیری خصوصی (20/0) پایین این صفت نشان دهنده نقش پررنگ آثار غیرافزایشی در کنترل ژنتیکی این صفت است. این نتایج نشان میدهدبرای به‌نژادی این صفت گزینش در نسلهای تفکیک نمیتواند مفید باشد و روشهایی مانند بالک، بالک تکبذر و هاپلوئید های مضاعف شده توصیه میگردد. از طرف دیگر، عرض برگ پرچم، طول پدانکل و ارتفاع بوته وراثتپذیری خصوصی (به ترتیب 65/0، 56/0 و 51/0) و نسبت بیکر بالایی (به ترتیب 67/0، 65/0 و 46/0) داشتند. با توجه به این نتایج، روشهای شجرهای و تلاقی برگشتی برای به‌نژادی این صفات مناسب است. صفات تعداد کل پنجهها (22%)، طول پدانکل (19%)، عرض برگ پرچم (15%) و ارتفاع بوته (14%) بیشترین پاسخ به گزینش را به خود اختصاص دادند. دلیل این امر تنوع فنوتیپی بالا و یا وراثتپذیری خصوصی بالای این صفات است.
