نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرشید محمودی ¹
• معصومه خیرگو ²
• جواد اشرفی ³

¹ معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور-سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

² - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

³ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران

چکیده

مقدمه: نخود در بیش از ۵۰ کشور دنیا کشت می‌گردد. این محصول از لحاظ تولید و سطح زیر کشت در مقیاس جهانی، پس از لوبیا و نخودفرنگی مقام سوم را به خود اختصاص داده است. بیماری برق‌زدگی ناشی از قارچ Ascochyta rabiei یکی از علل کاهش شدید محصول نخود در نواحی کشت آن در کشور است. شناسایی نژادهای فیزیولوژیک در هر منطقه جهت شناسایی منابع مقاومت پایدار امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. به این منظور تحقیق حاضر جهت تعیین ساختار جمعیتی، تنوع ژنتیکی، الگوی پراکنش پاتوتیپ‌ها و بررسی تغییرات پرآزاری قارچ عامل بیماری برق‌زدگی در مناطق عمده کشت نخود شامل استان‌های کرمانشاه، ایلام و گلستان انجام گرفت.
روش شناسی پژوهش: تنوع بیماری‌زایی جدایه‌های قارچ A. rabiei  در مزارع آزمایشی مناطق مختلف کشت نخود با استفاده از سه مجموعه استاندارد و جهانی از مجموعه ژرم­پلاسم­های نخود مراکز تحقیقات بین‌المللی ایکاردا و ایکریسات موردمطالعه قرار گرفت. این مجموعه‌ها شامل ۳ ژرم­پلاسم افتراقی (ILC 1929, ILC 482, ILC 3279) برای تعیین گروه‌های پاتوتیپی، یک مجموعه شامل ۶ ژرم­پلاسم افتراقی ILC 1929, F8, ICC 1903, ILC 249, ILC 3279, ICC 3996 و یک مجموعه شامل ۷ ژرم­پلاسم (ILC 1929, ILC 5928, ILC 202, ILC 72 , ICC 3996, ILC 194, Pch15) برای توصیف جدایه­ها و تعیین نژادهای فیزیولوژیک بود. آزمون‌های گلخانه‌ای به‌منظور حذف اثرات شرایط محیطی متفاوت و تأیید نتایج مزرعه‌ای انجام شد.  واکنش ژنوتیپ‌ها در مزرعه و گلخانه بر اساس مقیاس نمره‌ای 9-1 تعیین شد.
یافته‌های پژوهش: جدایه­های بیمارگر A. rabiei  مناطق مختلف بر اساس درجه بیماری‌زایی و پرآزاری روی گروه‌های ارقام افتراقی تعیین پاتوتیپ و تعیین نژاد گردیدند. نژادهای ۱ و ۳ از ایلام و نژاد ۱ از کرمانشاه در قالب پاتوتیپ I (حداقل بیماری‌زایی)، نژاد ۴ و ۵ از کرمانشاه و ایلام در فرم پاتوتیپ II (نسبتاً پر آزار)، و نژاد ۶ از گلستان و کرمانشاه در شکل پاتوتیپ ۳ (بسیار بیماری‌زا)، به‌تناوب و در سال‌های مختلف زراعی ظاهر شده و غالبیت داشتند. پاتوتیپ I با حداقل بیماری‌زایی باعث مرگ ILC 1929 شد؛ اما قادر به ایجاد بیماری در ILC 482 و ILC 3279 نبود. پاتوتیپ II باعث مرگ ILC 1929 و ILC 482 گردید، اما روی  ILC 3279 مقاوم بود. پاتوتیپ III با حداکثر بیماری‌زایی، باعث بیماری و حساسیت روی ارقام ILC 1929  ILC 482, و ILC 3279 شد.

کلیدواژه‌ها

• نخود
• بیماری برق‌زدگی
• A. rabiei
• پاتوتیپ
• نژاد فیزیولوژیک

موضوعات

• به‌نژادی

عنوان مقاله [English]

Determination of pathotypic and genetic diversity of Ascochyta rabiei, the agent of ascochyta blight of chickpea in moderate regions of Iran, the agent of ascochyta blight of chickpea in moderate regions of Iran

نویسندگان [English]

• Farshid Mahmodi ¹
• Masumeh Kheirgoo ²
• Javad Ashrafi ³

¹ Sararood Deputy, Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Kermanshah, Iran.

² 3- Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, Golestan, Agriculture Research, Education and Extension Organization, Gorgan, Iran

³ 2- Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, Ilam, Agriculture Research, Education and Extension Organization, Ilam, Iran.

چکیده [English]

Introduction: The chickpea (Cicer arietinum L.)  is grown in more than 50 countries and the crop is the third most important food legume in the world after beans (Phaseolus vulgaris L.) and peas (Pisum sativum L.) in terms of both cultivated area and total production. Ascochyta blight caused by Ascochyta rabiei is one of the major disease of chickpea worldwide. This study was conducted to investigate the genetic variability and identify the existing pathotype(s)/race(s) of A. rabiei, which will be helpful in improving and breeding resistant varieties of chickpea.
Methodology: Three set of standard differential chickpea genotypes from ICARDA and ICRISAT were used to identify the pathotypes and physiological races of A. rabiei. Three chickpea genotypes were used to determine the pathotypes of A. rabiei and the rest to identify the physiological races according to their aggressiveness and virulence, respectively. Plant samples were cut into small pieces and sterilized with 5% sodium hypochlorite for 3 minutes, rinsed in sterile distilled water, and then placed on filter papers. After that, pieces were placed on each petri dish containing potato dextrose agar media (PDA). All the plates were incubated at 25° C for 5-10 days.The field results were confirmed by growth chamber trial. The mini-dome virulence assay was used to determine pathotypes in the growth chamber under optimum condition.
Research findings: All isolates were classified into three pathotypes based on pathogenicity studies on the differentia varieties. All three pathotypes were found in Kermanshah, pathotypes I and II in Ilam, and pathotype III in Golestan and Kermanshah. Five races of A. rabiei were determined in different parts (races 1, 3, 4, 5 and 6). Races 1, 2 and 3 were established in pathotype I, races 4 and 5 was represented by the pathotype II, and pathotype III included the race 6, which were highly virulent isolates. The genotype ILC 1929 showed susceptible reaction against all the isolates of the pathogen. Race 1 widely prevalent in Ilam and Kermanshah, races 3 and 4 in Ilam, race 4 and 5 in Kermanshah, and the most virulent is race 6 found in Kermanshah and Golestan. The information is entirely new in respect of differential genotypes and distribution pattern of pathotypes and races of A. rabiei in Iran. 

کلیدواژه‌ها [English]

• chickpea
• ascochyta blight
• pathotype
• physiologic races