نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عزیز مجیدی ¹
• غلامرضا خلیل زاده ²

¹ بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

² بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر قارچ‌ میکوریزا آربسکولار و هیومیک-فولویک اسید بر برخی از ویژگی‌های کمی و کیفی گندم دیم، تحقیقی در ایستگاه تحقیقات دیم خرم‌آباد مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی در سال‌های زراعی 97-1396 و 98-1397 اجرا گردید. آزمایش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار بود. عامل اول شامل مایه تلقیح جامد قارچ‌های میکوریزا آربسکولار در سه سطح (1) شاهد (عدم تلقیح) (2) بذر مال با گونهGlomus intraradices (GI) به میزان دو درصد (3) بذر مال با ترکیب متشکل از سه گونه G.mosseae (GM) ، G.intraradices وG.etunicatum به میزان دو درصد، عامل دوم شامل هیومیک-فولویک اسید در دو سطح (1) شاهد (عدم بذر مال) و (2) بذر مال با غلظت پنج درصد هیومیک-فولویک اسید بودند. نتایج نشان داد که درصد کلونیزاسیون ریشه به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر تیمارهای قارچ میکوریزا قرارگرفته و از 98/9 درصد در تیمار شاهد به ترتیب به 57/30 و 71/40 درصد در تیمارهای GI و GM افزایش یافت. با مصرف مایه تلقیح GM و GI، عملکرد دانه گندم به ترتیب 269 و 187 کیلوگرم در هکتار افزایش نشان داد (P≤0.05). کاربرد مایه تلقیح میکوریزا باعث افزایش محتوی پروتئین دانه و غلظت عناصر فسفر، روی و مس در دانه شد. کارایی تیمار GM در تمامی صفات مذکور بیشتر از تیمار GI بود (P≤0.05). بذر مال هیومیک-فولویک اسید، باعث افزایش عملکرد دانه به میزان 110 کیلوگرم در هکتار، درصد کلونیزاسیون ریشه به میزان 09/3 درصد و غلظت فسفر دانه به میزان 64/2 درصد شد (P≤0.05). بنابراین، بذر مال کردن گندم با مایه تلقیح مرکب از سه گونه قارچ‌ میکوریزا آربسکولار و هیومیک-فولویک اسید در شرایط انجام این آزمایش، سبب افزایش عملکرد و محتوی پروتئین دانه و غنی‌سازی آن با عناصر روی و فسفر می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

• بذر مال
• عملکرد گندم دیم
• غنی‌سازی زیستی
• مایه تلقیح میکوریزا

موضوعات

• خاکشناسی

عنوان مقاله [English]

Effect of arbuscular mycorrhizal fungi and humic-fulvic acid on the agronomic characteristics of wheat (Triticum aestivum L.) in dryland conditions

نویسندگان [English]

• Aziz Majidi ¹
• Gholamreza Khalilzadeh ²

¹ Soil and Water Research Dept., Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, West Azerbaijan, Agriculture Research, Education and Extension Organization, Urmia, Iran

² Seed and Plant Improvement Dept., Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, West Azarbaijan, Agriculture Research, Education and Extension Organization, Urmia, Iran

چکیده [English]

To evaluate the effect of arbuscular mycorrhizal fungi (AMF) and humic-fulvic acid (HFA) on some quantitative and qualitative characteristics of rainfed wheat, this study conducted at the Agricultural Research and Education Center of West Azerbaijan, Iran during the growing season in 2017-18 and 2018-19. The experiment was conducted as a factorial randomized complete block design (RCBD) with three replications. The first factor consisted of three levels of bio-fertilizer application (1- non-application or control, 2- inoculation with Glomus intraradices (GI), 3- combination of fungal spices inoculation with G.mosseae, G.intraradices, and G.etunicatum (GM)). The second factor included two levels of HFA application including control (non-application) and seed treatment at 5% HFA/seeds. The results showed that root colonization was significantly affected by AMF treatments and increased from 9.89% in control to 30.57% and 40.71% in GI and GM, respectively. Wheat grain yield increased by 269 and 187 kg ha-1 in the GM and GI treatments, respectively (P≤0.05). Application of AMF treatments increased grain protein content, phosphorus (P), zinc (Zn), and copper (Cu) concentrations in the grain. GM treatment had higher efficiency than GI treatment in all the mentioned traits (P≤0.05). HFA seed treatment increased grain yield by 110 kg ha-1, root colonization (3.09%), and phosphorus concentration in the wheat grain (2.64 %)(P≤0.05). Therefore, wheat seed treatments with a compound inoculum of three species of AMF and HFA in dryland conditions increase the yield and protein content of the seed and enrich it with Zn and P nutrients under similar conditions to this experiment.

کلیدواژه‌ها [English]

• AMF inoculant
• Biological enrichment
• Rainfed wheat yield
• seed treatment