نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران
2 مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، معاونت سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
3 مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور،معاونت سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
In order to survey the efficacy of several pre-and post-emergence herbicides on weed control in the autumn cultivation of chickpeas, a split-plot experiment was conducted in a randomized complete block design with four replications in the Sararoud region during 2021–2022. The main plots contain two tillage systems (conventional tillage and no-tillage). The subplots include 12 herbicide treatments (Trifluralin, Trifluralin + Bethanal progress, Isoxaflutole, Isoxaflutole + Bethanal progress, Oxyfluorfen, Oxyfluorfen + Bethanal progress, Imazethapyr, Imazethapyr + Bethanal progress, Fluorochloridone, Fluorochloridone + Bethanal progress, Metribuzin, Metribuzin + Bethanal progress, and two controls (weed-free and weed-infested)). The maximum decline in weed dry weight was observed in tillage + Fluorochloridone, tillage + Isoxaflutole, tillage Oxyfluorfen, and no-tillage + Fluorochloridone at about 51%, 48%, 46%, and 45%, respectively. The greatest decrease in weed density is for tillage + Fluorochloridone and tillage + Oxyfluorfen + bethanal progress, tillage + Metribuzin + bethanal progress, tillage + Fluorochloridone + bethanal and tillage + Imazethapyr were registered with 47, 47, 43 and 40% reduction respectively. Conventional tillage reduced the density and dry weight of weeds, but this reduction was statistically significant for the dry weight of weeds. The highest yield of chickpea seeds in tillage + weeding, weeding, tillage + Trifluralin + bethanal progress, conventional tillage + Oxyfluorfen and no-tillage + Trifluralin + bethanal progress treatments are 846, 664, 528, 502 and 498 kg per hectare, respectively. The most effective herbicides in controlling weeds were Fluorochloridone, Isoxaflutole and Oxyfluorfen, and the highest yield of peas was recorded for Oxyfluorfen.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
نخود به دلیل توانایی تثبیت نیتروژن و افزایش باروری خاک و همچنین قطع چرخه‌ی زندگی بیماری‌های گندمیان، از ارزش زیادی در تناوب زراعی برخوردار است .سطح زیر کشت جهانی این گیاه در سال 2017 حدود 5/14 میلیون هکتار و میزان تولید آن 7/14 میلیون تن بوده است و سطح زیر کشت نخود در ایران حدود 560 هزار هکتار و میزان تولید آن 270 هزار تن گزارش شده است. متوسط عملکرد جهانی نخود در سال 2017 حدود 1014 کیلوگرم در هکتار و متوسط عملکرد آن در کشور ما 480 کیلوگرم در هکتار است که تقریباً یک‌دوم متوسط جهانی است. علفهای هرز از موانع مهم تولید در نظامهای زراعی به شمار میروند. علفهایهرز بر سر رطوبت، عناصر غذایی، نور و فضا با گیاهان زراعی در رقابت می‌باشند. نخود به دلیل سرعت رشد کُند و سطح برگ محدود در مراحل اولیه رشد، در برابر علفهایهرز رقیب ضعیفی است. علفهایهرز در مزارع نخود میتوانند باعث کاهش66-48 و در برخی شرایط 90 درصد عملکرد دانه شوند. عملکرد دانه کشت پائیزه نخود به دلیل شروع زودتر مراحل رشد رویشی و زایشی بیشتر است. بیوماس نخود در کشت پائیزه تا دو و نیم برابر بیشتر از کشت بهاره گزارش شده است (Mousavi et al., 2007). با این وجود، یکی از مهمترین عوامل محدود کننده کشت پاییزه نخود تراکم بالای علفهایهرز است که باعث کاهش کمیت و کیفیت محصول میگردند. تراکم علفهایهرز در کشت پاییزه در مقایسه با کشت بهاره دو برابر بیشتر گزارش شده است، بطوریکه در کشت بهاره آماده‌سازی زمین قبل از کاشت نخود باعث کنترل علفهایهرز میشوند (Mousavi et al., 2007). در خصوص کنترل علفهای هرز نخود، علفکشهای بسیاری مورد ارزیابی قرار گرفته است که اکثر این علفکشها در خاک فعال بوده و به صورت پیش کاشت یا پیش رویشی برای جلوگیری از استقرار دانه‌های در حال جوانه‌زنی علفهایهرز مورد استفاده قرار میگیرند.گیاه نخود به علفکشهای پیش رویشی در مقاسیه با علفکشهای پس‌رویشی متحملتر است. این موضوع تائید کنندهی محدودیت استفاده از علفکشها به ویژه پهن برگ کشهای پس رویشی در زراعت نخود میباشد. بنابراین معرفی علفکشهای مناسب به عنوان راهکاری در مدیریت تلفیقی علفهای هرز مزارع نخود در نظر گرفته میشود. در بین روشهای کنترل علفهای هرز استفاده از علفکشها به دلیل کارآیی و صرفه‌ی اقتصادی، جایگاه ویژهای دارد و امروزه به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرند. به طور کلی تعداد علفکشهای ثبت شده برای کاربرد در مزارع نخود در سطح دنیا محدود و در کشور ایران محدودتر است (Datta et al.,2007). از طرفی بهترین گزینه برای تولید در سطح وسیع، توسعه و به کارگیری مدیریت تلفیقی علفهای هرز میباشد (Buhler, 2002). پیریدیت و لینورون تنها علفکشهای ثبت شده برای نخود در ایران می باشند (Zand et al., 2009). لینورون در سالهای اخیر کمتر استفاده شده ( Zand et al., 2010) و سطوح متفاوتی از کنترل علفهای هرز نیز توسط علفکش پریدیت گزارش شده است (Ahmadi et al., 2016; Karimmojeni et al., 2015; Mousavi et al., 2007). از جمله علفکشهایی که کنترل مناسبی بر علفهای هرز پهن برگها دارند میتوان به تری فلورالین، پندی متالین، متری بیوزین، سیمازین (Solh & pala, 1990)، ایمازاتاپیر، ایزوکسافلوتل (Lyon and Wilson, 2005; Mousavi et al. 2010b) و فوماسفن (Mousavi et al. 2010b) اشاره کرد. علفکش ایزاکسوفلوتل (SC240%) با نام تجارتی مرلین فلکس، مهارکننده رنگدانه کاروتنوئید است. این علفکش در گروه شیمیایی مهارکنندههای HPPD یا 4 هیدروکسی فنیل پیروات دی اکسیژناز قرار دارد (Anonymous, 2015). ایزوکسافلوتل به صورت پس رویشی و پیش رویشی اختلاف معنی داری با شاهد بدون کنترل ایجاد نمود (Veisi, 2001). در استرالیا، تلفیق علفکشهای متری بیوزین + سافلوفناسیل، بهترین کنترل را روی علفهای هرز بابونه صحرا[1]داشته است و عملکرد نخود در آن نسبت به سایر تیمارها بیشتر بوده است، درحالی که تیمارهای علفکشی لینورون + فلومیوکسازین و لینورون + ایمازاتاپیر تأثیر ناچیزی روی علفهرز بابونه صحرایی داشتند (Mahoney, 1984). در پاکستان، کاربرد علفکش پندی متالین و پندی متالین + متولاکلر موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه نخود، تعداد غلاف و تعداد شاخه در هر بوته شد (Abbas et al., 2016). در تحقیقی دیگر، علفکش پندی متالین به تنهایی نتوانست علفهای هرز را کنترل کند (Kaur & Kumar, 2016). کاربرد علفکش پیریدیت ایزوکسافلوتل به صورت پس رویشی به ترتیب موجب افزایش عملکرد به میزان 100 و 62 درصد نخود در کشت پاییزه و 52 و 47 درصد در کشت پاییزه نسبت به تیمار بدون وجین شدند (Jafarzadeh & shimi, 2001). یوسفی و همکاران (2006) خسارت به محصول و کاهش عملکرد نخود را در پی کاربرد پس رویشی اکسی فلورفن گزارش کردند (Yousefi et al., 2006).
کاربرد علفکشهای انتخابی توصیه شده در نظامهای بدون شخم (بی خاک‌ورزی خاک‌ورزی)، موجب افزایش عملکرد نخود و افزایش سود دهی و کاهش هزینههای آن نسبت به روشهای سنتی (شخم عمیق قبل از کشت) و وجین دستی میشوند (Dixit et al., 2015). از جمله علفکشهای ثبت شده در کشور ترکیه برای کنترل علفهای هرز در مزارع نخود میتوان به ایمازتاپیر اشاره کرد. در ارزیابی دو سالهای مشخص شد که ایمازتاپیر به میزان 6/84 درصد گونههای پهن برگ را کنترل کرد (Kantar & Elkoca, 1999). در کشور ایران نیز تحقیقات پراکندهای برای استفاده از علفکشها در مزارع نخود صورت گرفته است. علفکش ایمازتاپیر به صورت پیش کاشت آمیخته با خاک و همچنین به صورت پیش رویشی و پس رویشی در کشت حبوبات قابل استفاده است. فعالیت باقی مانده این علفکش سبب کنترل علفهای هرز طی فصل رشد میشود. چنین تأثیر کنترلی دراز مدتی به ویژه برای کنترل علفهایهرزی که دوره رشد طولانی دارند مناسب است. ویژگیهای علفکش ایزوکسافلوتل کنترل دامنه وسیعی از گونههای پهن برگ، کنترل برخی علفهای هرز مشکل ساز و کارآیی بالا حتی در شرایط نسبتاً خشک میباشد، به شمار میرود. علفکش سیمازین علفکشی پیش رویشی است که از طریق جذب ریشهای سبب کنترل انتخابی دانه در حال جوانه زنی علفهرز میشود.
مواد و روش‌ها
این آزمایش در آرایش کرت‌های یکبار خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی سرارود کرمانشاه در سال زراعی 1400- 1399 اجرا گردید. عامل اصلی در این آزمایش دو نظام خاک‌ورزی شامل خاک‌ورزی مرسوم (شخم با گاو آهن برگردان دار+ خاک‌ورزی ثانویه با استفاده از دیسک + تسطیح زمین با لولر) و بی خاک‌ورزی (کشت مستقیم) و عامل فرعی 14 تیمار علفکش به همراه شاهدها شامل: 1-تریفلورالین (ترفلان) به صورت پیش کاشت آمیخته با خاک (5/2 لیتر در هکتار) 2- تریفلورالین (ترفلان) به صورت پیش کاشت آمیخته با خاک (5/2 لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف (فن مدیفام+ دسمدیفام + اتوفومزیت ) پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و 6-2 برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 3- ایزوکسافلوتل (مرلین فلکس) پس از کاشت و قبل از سبزشدن نخود (200 میلی لیتر در هکتار) 4-ایزوکسافلوتل (مرلین فلکس) پس از کاشت و قبل از سبزشدن نخود (200 میلی لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و 6-2 برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 5-اکسی فلورفن (گل) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (5/1 لیتر در هکتار) 6-اکسی فلورفن (گل) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (5/1 لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و 6-2 برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 7-ایمازاتاپیر (پرسوئیت) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (700 میلی لیتر در هکتار) 8-ایمازاتاپیر (پرسوئیت) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (700 میلی لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و 6-2 برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 9- فلوروکلریدون (ریسر) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (2/5 لیتر در هکتار) 10- فلوروکلریدون (ریسر) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (5/2 لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و 6-2 برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 11- متری بیوزین (سنکور) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (500 گرم در هکتار) 12- متری بیوزین (سنکور) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (500 گرم در هکتار) بتانال پروگرس او اف پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و 6-2 برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 13-شاهد عدم کنترل علفهای هرز و 14-شاهد وجین کامل علف های هرز بودند. این آزمایش در زمینی که سال قبل زیر کشت گندم بوده اجرا گردید (تناوب گندم-نخود) و رقم نخود نصرت با تراکم 35 دانه در متر مربع با کارنده آسکه در آبان ماه در عمق 6-5 سانتیمتری کاشته شد. فاصلهی بین دو بلوک 2 متر، فاصله بین دو بلوک شکسته یک متر و فاصلهی بین کرتها یک متر و ابعاد هر کرت آزمایش 10×3 متر (با هفت ردیف کاشت) با آرایش کاشت به صورت 17 ×53 سانتی متر و عرض کارنده 2/2 متر بود. اعمال تیمارهای علفکش با سمپاش پشتی موتوری انجام شد. به غیر از علف کش تری فلورالین که قبل از کاشت روی خاک پاشیده و سپس با دستگاه کارنده و همزمان با کاشت با خاک مخلوط گردید، بقیه علفکشها با خاک مخلوط نشدند. در تمامی کرتها جهت کنترل علفهای هرز باریک برگ از علفکش گالانت سوپر به میزان 1 لیتر در هکتار (از سه برگی تا پیش از پنجه زنی کامل علفهای هرز باریک برگ) استفاده شد. نمونه‌برداری از علفهای هرز هر کرت (تیمار) بعد از رسیدگی فیزیولوژیکی محصول، با استفاده از چهارچوب 5/0 در 5/0 متر صورت گرفته و نوع و تراکم علفهای هرز به تفکیک گونه ثبت و سپس در آون در دمای 75 درجه سانتی‌گراد به مدت 48 ساعت خشک و وزن خشک آنها اندازه گیری شد. عملکرد دانه (سطح اندازه گیری 3×5 متر) و شاخص برداشت اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری پارامترهای مورد مطالعه با نرم افزارهای SAS و Excel انجام شد.
روش ارزیابی اقتصادی: جهت بررسی اقتصادی این طرح از روش تحلیل نهایی نسبت منافع به مخارج[2] استفاده گردید. هزینه‌ها و منافع ناخالص هر تیمار از حاصل‌ضرب عملکرد خالص نخود در قیمت نخود در همان سال مطابق رابطه (1) حاصل گردید.
(1)
در رابطه فوق، GB: منافع ناخالص، NY: عملکرد خالص نخود دیم و P: قیمت نخود دیم در منطقه هستند. هزینههای متغیر[3] (C) نیز شامل هزینههای خاک‌ورزی با گاوآهن (C1)، هزینه کاشت با بذرکار (C2)، هزینه سم و سمپاشی (C3)، هزینه کود (C4) و هزینه برداشت با کمباین (C5) است. برای ارزیابی اقتصادی پروژه ابتدا ارزش حال[4] منافع ناخالص و ارزش حال هزینه‌ها با استفاده از رابطه (2) محاسبه میشود.
(2)
دراین‌رابطه F: ارزش آتی هزینه‌ها و منافع، P: ارزش حال هزینه‌ها و منافع، i: نرخ تنزیل یا هزینه سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن تورم، ریسک و عدم قطعیت در جریان‌های نقدی آتی و n: مدت استفاده از سرمایه‌گذاری یا بعبارتی طول دوره آزمایش است. جهت تعیین ارزش حال هزینه تیمارها برای فاکتورهای خاک‌ورزی و مصرف علفکش در هر سال زراعی مورد مطالعه، نمودار جریان نقدی[5] رسم شد (شکل 1). با توجه به این که هزینههای داشت تقریباَ شش ماه پس از عملیات خاک‌ورزی و کاشت و هزینههای برداشت تقریباَ پس از 12 ماه از زمان خاک‌ورزی و کاشت صورت می‌پذیرد، دوره‌های پرداخت و دریافت به صورت دوره شش ماهه در نظر گرفته میشود. بنابراین، نرخ بهره مؤثر برای هر دوره از رابطه (3) محاسبه گردید. در نهایت برای همه تیمارها در هر سال، نمودارهای جریان نقدی به صورت نمودار 1 ترسیم شد.
در نمودار جریان نقدی برای تیمارهای بی‌خاک‌ورزی، نماد نشان‌دهنده هزینههای کاشت پروژه است. همچنین، نماد نشان‌دهنده هزینههای داشت و نماد بیانگر هزینههای برداشت در انجام پروژه هستند. در نمودار جریان نقدی برای تیمارهای کم‌خاک‌ورزی، نماد نشان‌دهنده هزینههای خاک‌ورزی و نماد بیانگر هزینههای کاشت پروژه هستند. همچنین، نماد نشان‌دهنده هزینههای داشت و نماد بیانگر هزینههای برداشت هستند. برای تعیین اقتصادی یا غیراقتصادی بودن تیمارها از روش نسبت منافع به مخارج تیمارها استفاده میشود و تیمارهایی که نسبت ارزش حال منافع به ارزش حال هزینههای آن کوچکتر از یک باشند به عنوان تیمارهای غیراقتصادی از بین تیمارها حذف شده تا از بین تیمارهای اقتصادی، اقتصادی‌ترین تیمار انتخاب گردد. برای این منظور، تیمارهای باقیمانده بر اساس میزان هزینه‌ها از کوچک به بزرگ مرتب میشوند و اختلاف ارزش حال منافع هر تیمار با تیمار سطح پایین (∆P.V.(B)) و همچنین، اختلاف ارزش حال هزینه تیمارهای مذکور (∆P.V.(C)) محاسبه گردید. در نهایت نسبت منافع نهایی به هزینه نهایی به صورت رابطه (4) برای تیمارها محاسبه شد. در صورتی که پاسخ به دست آمده بزرگتر از 1 بود، تیمار با هزینه کمتر حذف شده و تیمار باقیمانده با تیمار سطح بعدی مقایسه شد و در حالتی که پاسخ حاصل شده کمتر از 1 بود، تیمار با هزینه بیشتر حذف شده و تیمار باقیمانده با تیمار بعدی مقایسه گردید.
نتایج و بحث
در زمان برداشت محصول علفهای هرز پهن‌برگ تلخ بیان[6]، شیرینبیان[7] ، پیچک[8] ، شنگ[9] و کاسنی[10] و تنها باریک برگ، گندم سبز شده از ریزش سال قبل به عنوان علف های هرز غالب مزرعه ثبت شدند.
تراکم و بیوماس علفهای هرز: نتایج نشان داد نظام خاک‌ورزی (فاکتور اصلی) و علفکشها (فاکتور فرعی) بر وزن خشک علف هرز تأثیرتأثیر معنیدار در سطح احتمال 1 درصد داشته ولی بر تراکم آنها اثر معنی‌داری نداشتند. اثرات
شکل 1- نمودار جریان نقدی منافع و هزینههای تیمارهای بدون خاک‌ورزی و کم خاک‌ورزی
متقابل نظام خاک‌ورزی و علفکش بر تراکم و بیوماس علفهای هرز معنیدار نبود (جدول 1). در تمامی تیمارهای علفکشی، خاک‌ورزی در مقایسه با بی‌خاک‌ورزی وزن خشک علفهای هرز را کاهش داد (جدول 1، شکل 2). در نظام بی‌خاک‌ورزی بیشترین تراکم علفهای هرز در تیمارهای علفکشی ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس، شاهد عدم کنترل و ایزوکسافلوتل به ترتیب با 3/11، 6/10، 6/10 بوته در متر مربع و کمترین تراکم علفهای هرز در تیمارهای اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس، فلوروکلریدون و متری بیوزین+ بتانال پروگرس به ترتیب با 6/5، 6/5 و 6 بوته در متر مربع مشاهده گردید. همچنین در مورد وزن خشک علفهای هرز، در نظام بی
جدول 1- نتایج تجزیه واریانس اثر علفکشها بر تراکم و وزن خشک علفهای هرز در نظام
خاک‌ورزی مرسوم و بی خاک‌ورزیخاک‌ورزی.
|
میانگین مربعات |
درجه آزادی |
منابع تغییر |
|
|
بیوماس |
تراکم |
||
|
4632.64** |
2.32ns |
2 |
بلوک |
|
5220.1** |
141ns |
1 |
نظام خاک‌ورزیخاک‌ورزی |
|
0.23 |
10 |
2 |
خطا |
|
1044.2** |
5.4ns |
12 |
علفکش |
|
204.2 ns |
1.6ns |
12 |
نظام خاک‌ورزیخاک‌ورزی × علفکش |
|
164 |
3.02 |
48 |
خطا |
|
13 |
21 |
|
ضریب تغییرات (%) |
ns، * و **: به ترتیب عدم معنیدار و معنیدار در سطح احتمال آماری 5 و 1 درصد.
شکل 2- اثر علفکشها بر بیوماس علف های هرز (گرم در متر مربع). میانگین هایی با حداقل یک حرف مشترک بیانگرعدم تفاوت معنی دار در سطح احتمال 5 درصد است
خاک ورزی بیشترین وزن خشک در تیمارهای شاهد عدم وجین، تری فلورالین + بتانال پروگرس و تری فلورالین به ترتیب با 154، 112 و 111 گرم در متر مربع و کمترین وزن خشک در تیمارهای فلوروکلریدون، ایزوکسافلوتل و اکسی فلورفن به ترتیب با 75، 80 و 81 گرم در متر مربع مشاهده گردید. در همین راستا گزارش شده است که کاربرد پس‌رویشی علفکش ایزاکسوفلوتل در کرمانشاه موجب کاهش معنیدار تراکم علفهای هرز نخود، نسبت به شاهد بدون کنترل شد (Veisi, 2001). همچنین در استان لرستان، کاربرد پس‌رویشی ایزاکسوفلوتل و فومسافن به ترتیب 96 و 99 درصد علف های هرز را کنترل نموده و مناسب‌ترین علفکش برای کنترل علفهای هرز مزار ع نخود توصیه شده است (Mousavi et al., 2010a). مطابق با نتایج این آزمایش ویسی و همکاران (2019) گزارش کردند علفکش متری بیوزین کنترل مطلوبی بر علفهای هرز نخود دارد. همچنین گزارش شده است که کاربرد علفکشهای ایزوکسافلوتل و متری بیوزین به ترتیب موجب کنترل 98 و 97 درصدی علف های هرز مزرعه نخود میشود (احمدی و همکاران، 1398). کاربرد پیش‌رویشی علفکشهای ایمازاتاپیر و اکسی فلورفن دارای اثرات کنترلی مطلوبی بر علفهای هرز تاج خروس، سلمه تره، خرفه و جو وحشی دارند (زند و همکاران، 2017). در تحقیقی دیگر گزارش گردید که علفکش پندی متالین به تنهایی نتوانست علفهای هرز نخود را کنترل کند (Kaur & Kumar., 2016). موسوی و همکاران (c2010) اظهار داشتند کاربرد علفکش فوماسفن با کنترل 88 درصدی علف های هرز، هیچ گونه اثرات مخرب بر نخود ندارد. اعمال خاک‌ورزی اثر معنی‌داری بر بیوماس علفهای هرز در مقایسه با تراکم علفهای هرز داشت که با توجه به این که عمده علفهای هرز ثبت شده علفهای هرز چند ساله هستند اعمال یکبار شخم تراکم علفهای هرز را کاهش داد اما این کاهش از نظر آماری معنیدار نبود (جدول 2). در تحقیقی ذکر شده است که از کاربرد کولتیواتور جهت کنترل پیچک صحرایی باید پرهیز کرد، چون باعث پراکنده شدن قطعات ریشه و تکثیر بیشتر آن می شود (Doyle et al., 2005). در تمامی تیمارهای علفکشی اعمال خاک‌ورزی در کاهش وزن خشک علفهای هرز تأثیر مطلوبی داشت به طوری که در تیمار علفکشی خاک‌ورزی + تری فلورالین و خاک‌ورزی + ایزوکسافلوتل خاک‌ورزی در مقایسه با عدم خاک‌ورزی وزن خشک علف های هرز را به ترتیب 51 و 48 درصد کاهش داد. کاربرد علف کش بتانال پروگرس در زمان 8-6 برگی نخود تأثیری بر تراکم و وزن خشک علفهای هرز نداشت که با توجه به اینکه این علفکش یک علفکش تماسی است نمیتواند کارایی مطلوبی در کنترل علفهای هرز پهن برگ چند ساله داشته باشد.
شکل 2- اثر علفکشها بر بیوماس علف های هرز (گرم در متر مربع). میانگین هایی با حداقل یک حرف مشترک بیانگر عدم تفاوت معنی دار در سطح احتمال 5 درصد است.
اثر علفکش و شخم بر عملکرد دانه و بیولوژیکی نخود دیم: بر اساس نتایج حاصله اثر نظام خاک‌ورزیخاک‌ورزی بر عملکرد بیولوژیکی نخود معنی دار بود. اثر علفکشها بر تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی داری بودند و اثرات متقابل نظام خاک‌ورزی و علفکشها تنها بر عملکرد دانه معنی دار نبود (جدول 3 و شکل 3).
در بین تیمارهای کاربردی بیشترین تعداد غلاف در بوته به ترتیب برای عدم خاک‌ورزی + وجین، عدم خاک‌ورزی + ایزوکسافلوتل+ خاک‌ورزی + ایمازاتاپی+ بتانال پروگرس، خاک‌ورزی + وجین و خاک‌ورزی + اکسی فلورفن + بتانال پروگرس (4/23، 23، 7/22، 1/22 و 6/20) و کمترین میزان آن برای تیمارهای خاک‌ورزی + فلوروکلریدون خاک‌ورزی + ایمازاتاپیر وعدم خاک‌ورزی + ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس (2/14، 3/14، 8/14) ثبت شد (جدول 4). بیشترین عملکرد بیولوژیکی نخود به ترتیب برای تیمارهای خاک‌ورزی + وجین، خاک‌ورزی + اکسی فلورفن، خاک‌ورزی + ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس و شخم + ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس ( 3/1554، 6/1101، 1068 و 1064کیلو گرم در هکتار) و کمترین آن برای فلوروکلریدون، اکسی فلورفن و خاک‌ورزی + ایزوکسافلوتل (691، 750، 755 کیلو گرم در هکتار) ثبت شد (جدول 4). بیشترین عملکرد نخود به ترتیب برای تیمارهای خاک‌ورزی + وجین، وجین، خاک‌ورزی + تری فلورالین + بتانال پروگرس، خاک‌ورزی + اکسی فلورفن، ایمازاتاپیر و تری فلورالین به میزان 7/846، 1/664، 3/528، 503، 6/473 و 5/456 کیلوگرم در هکتار ثبت شد. در بین تیمارهای علفکشی کمترین میزان عملکرد نخود در تیمارهای خاک‌ورزی + فلوروکلریدون ، خاک‌ورزی + ایمازاتاپیر و ایزوکسافلوتل (314، 333، 349 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. ایمنکی و همکاران (2010) گزارش کردند کاربرد دیسک، شخم عمیق رو کولتیواتور قبل از کشت تأثیری بر عملکرد و ویژگی های بوته نخود ندارد.
جدول 3– نتایج تجزیه واریانس عملکرد و رشد گیاه زراعی نخود
|
منابع تغییر |
درجه آزادی |
میانگین مربعات |
|||
|
تعداد غلاف در بوته |
عملکرد بیولوژیکی |
عملکرد دانه |
شاخص برداشت |
||
|
بلوک |
2 |
263.6 * |
169156 * |
177028 * |
890.2 * |
|
نظام خاک‌ورزی |
1 |
0.86 ns |
196233 * |
7889 ns |
27.3 ns |
|
خطا |
2 |
5.2 |
6500.7 |
4513.2 |
21.3 |
|
علفکش |
13 |
25 ** |
86567.7 ** |
58867.5 ** |
25.5 ** |
|
نظام خاک‌ورزی × علف کش |
13 |
23 ** |
63874 * |
9274.5 ns |
41.4 ** |
|
خطا |
52 |
9.1 |
30510 |
7828 |
532 |
|
ضریب تغییرات (%) |
|
17 |
19 |
20 |
10 |
ns، * و **: به ترتیب عدم معنیدار و معنی دار در سطح احتمال 5 درصد و 1 درصد
کاربرد پیش رویشی فومسافن ضمن کنترل نسبتاً مناسب علفهای هرز فاقد اثرات گیاهسوزی روی
نخود بود (موسوی و همکاران، 1389). ایمازتاپیر پیش رویشی و پندی متالین از نظر بازده کاهش وزن خشک علفهای هرز، اختلاف معناداری با هم نداشتند و پندیمتالین علاوه بر کنترل مناسب علفهای هرز، عملکرد دانة نخود قابل قبولی را موجب شد (غلامپور شمامی و هکاران، 1392). کاربرد پندیمتالین به مقدار 2 لیتر در هکتار بیشترین عملکرد دانة نخود را تولید کرد (Tanveer et al., 2010). ویسی و همکاران (2019) گزارش کردند علفکش متری بوزین با وجود کنترل مطلوب علف های هرز اثرات سمی شدیدی بر روی نخود دارد.
جدول 4– اثر علفکش و شخم بر تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت نخود دیم
|
تیمارهای علف کشی خاک‌ورزیخاک‌ورزی |
تعداد غلاف در بوته (5 بوته) |
عملکرد بیولوژیکی (kg/ha) |
شاخص برداشت (%) |
|
|
عدم خاک‌ورزیخاک‌ورزی |
تری فلورالین |
19.8 a-d |
980 b-e |
27.8 h-j |
|
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
15 def |
859 b-f |
35.1 a-f |
|
|
ایزوکسافلوتل |
23 a |
880 b-f |
28.5 h-j |
|
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
14.8 ef |
789.4 c-f |
35.8 a-d |
|
|
اکسی فلورفن |
17.5 b-f |
750.3 ef |
32.5 b-h |
|
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
16.3 c-f |
943.5 b-f |
31 c-j |
|
|
ایمازاتاپیر |
17 c-f |
1017 b-e |
31.3 c-i |
|
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
15.6 def |
791 c-f |
34.8 a-f |
|
|
فلوروکلریدون |
15.7 d-f |
691 f |
34.7 a-e |
|
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
16.1 c-f |
914.2 b-f |
31.3c-i |
|
|
متری بیوزین |
17.2 b-f |
921 b-f |
30.2 e-j |
|
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
15.5 def |
909 b-f |
32.4 b-h |
|
|
شاهد (عدم وجین) |
15.2 def |
802 c-f |
35.5 a-e |
|
|
شاهد (وجین) |
23.4 a |
1035 bcd |
39 a |
|
|
خاک‌ورزی مرسوم |
تری فلورالین |
15.2 def |
1064 bc |
30.7 d-j |
|
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
17.3 b-f |
927 b-f |
36.2 ab |
|
|
ایزوکسافلوتل |
c-f 16.4 |
def 755.3 |
35.6 a-d |
|
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
19 a-f |
1069.3 bc |
29.2 g-j |
|
|
اکسی فلورفن |
15 def |
1101.5 b |
31.5 b-i |
|
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
20.6 abc |
813.6 c-f |
32.5 b-h |
|
|
ایمازاتاپیر |
14.3 f |
806.7 c-f |
36.7 ab |
|
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
22.7 a |
881.5 b-f |
27.9 h-j |
|
|
فلوروکلریدون |
14.2 f |
902.4 b-f |
25.9 j |
|
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
16.5 c-f |
878.4b-f |
31.2 b-i |
|
|
متری بیوزین |
ef 14.7 |
858.6 b-f |
34.4 a-g |
|
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
17.5 b-f |
b-f 970.6 |
30 f-g |
|
|
شاهد (عدم وجین) |
19.3 a-e |
1052 bc |
26.7 hi |
|
|
شاهد (وجین) |
22.1 ab |
1554.3 a |
35.2 a-f |
|
حروف غیرمشترک در هر ستون بیانگر تفاوت معنی دار در سطح 5 درصد.
شکل 2- اثر علف کشها بر عملکرد نخود (کیلوگرم در هکتار). میانگین هایی با حداقل یک حرف مشترک بیانگرعدم تفاوت معنی دار در سطح احتمال 5 درصد است.
برآورد اقتصادی کاربرد علفکش در تولید نخود دیم: با انجام بررسی‌های اقتصادی بین تیمارهای پروژه، مناسب‌ترین تیمار از لحاظ اقتصادی جهت معرفی و توصیه به زارعین تعیین میشود. برای این منظور ابتدا درآمد ناخالص هر تیمار از حاصل‌ضرب عملکرد در هکتار محصول نخود هر تیمار در قیمت نخود در منطقه در همان سال یعنی معادل 300000 ریال در سال زراعی 1400-1399 محاسبه شد و سپس ارزش حال درآمد برای هر تیمار به دست آمد که نتایج در جدول 5 گزارش شده است. ارزش حال هزینههای متغیر نیز برای هر تیمار که دارای خاک‌ورزی‌های متفاوت و روشهای مختلف کنترل علف هرز هستند با توجه به قیمت نهاده‌های اولیه و ادوات کشاورزی و همچنین نرخ دستمزد کارگر روزمزد در سالهای مورد نظر محاسبه شد و نتایج در جدول 6 ارائه شده است.
در مرحله بعد برای همه تیمارها، نسبت ارزش حال منافع به ارزش حال مخارج محاسبه شد که نتایج آن در جدول 7 مشاهده میشود.
براساس نتایج بدست آمده تمامی تیمارها دارای نسبت منافع به مخارج بالاتر از یک هستند و بنابراین هر تیمار به تنهایی از لحاظ اقتصادی سودآور است. برای مقایسه بین تیمارها از نظر صرفه اقتصادی و انتخاب اقتصادی‌ترین تیمار لازم است ابتدا تیمارها از حداقل هزینه به حداکثر هزینه مرتب شوند و سپس نسبت تفاضل ارزش حال منافع دو تیمار اول به تفاضل ارزش حال هزینه دو تیمار اول به دست آید که در جدول 8 ارائه شده است. اولین مقایسه بین دو تیمار شاهد (عدم کنترل) در شرایط عدم خاک‌ورزی ( ) و تیمار ایمازاتاپیر در شرایط عدم خاک‌ورزی ( ) انجام میشود.
جدول 5- عملکرد و درآمد ناخالص نخود دیم در دو نظام مختلف خاک‌ورزی و علفکشهای متفاوت
|
تیمار |
عملکرد (kg/ha) |
درآمد ناخالص (هزار ریال) |
ارزش حال درآمد ناخالص (هزار ریال) |
|
|
عدم خاک‌ورزی |
تری فلورالین |
377.4 |
113213.4 |
80203 |
|
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
498.0 |
149401.0 |
105839 |
|
|
ایزوکسافلوتل |
349.2 |
104769.9 |
74222 |
|
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
449.6 |
134875.2 |
95549 |
|
|
اکسی فلورفن |
358.3 |
107478.6 |
76141 |
|
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
428.9 |
128676.6 |
91158 |
|
|
ایمازاتاپیر |
473.6 |
142076.9 |
100651 |
|
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
426.3 |
127900.2 |
90608 |
|
|
فلوروکلریدون |
358.6 |
107579.1 |
76212 |
|
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
423.4 |
127021.5 |
89985 |
|
|
متری بیوزین |
402.3 |
120686.3 |
85497 |
|
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
431.0 |
129304.7 |
91603 |
|
|
شاهد (عدم وجین) |
418.9 |
125678.9 |
89034 |
|
|
شاهد (وجین) |
664.0 |
199213.6 |
141128 |
|
|
تری فلورالین |
456.5 |
136940.0 |
97012 |
|
|
خاک‌ورزی |
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
528.3 |
158494.3 |
112281 |
|
ایزوکسافلوتل |
428.6 |
128577.6 |
91088 |
|
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
444.1 |
133239.3 |
94390 |
|
|
اکسی فلورفن |
502.9 |
150865.9 |
106877 |
|
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
377.3 |
113177.9 |
80178 |
|
|
ایمازاتاپیر |
460.9 |
138258.5 |
97946 |
|
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
333.1 |
99931.7 |
70794 |
|
|
فلوروکلریدون |
314.1 |
94223.4 |
66750 |
|
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
389.7 |
116902.8 |
82817 |
|
|
متری بیوزین |
445.9 |
133777.9 |
94772 |
|
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
418.4 |
125526.4 |
88926 |
|
|
شاهد (عدم وجین) |
384.6 |
115373.7 |
81734 |
|
|
شاهد (وجین) |
846.7 |
254003.8 |
179943 |
|
جدول 6- ارزش حال (هزار ریال) مخارج نخود دیم در دو نظام مختلف خاک‌ورزی و علفکشهای متفاوت
|
تیمار |
ارزش حال هزینه خاک‌ورزی |
ارزش حال هزینه کاشت |
ارزش حال هزینه داشت |
ارزش حال هزینه برداشت |
ارزش حال کل مخارج |
ارزش حال درآمد خالص |
||
|
عدم خاک‌ورزی |
تری فلورالین |
T1H1 |
0 |
6210 |
2651 |
6624 |
15485 |
79390 |
|
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
T1H2 |
0 |
6210 |
2693 |
6624 |
15527 |
105022 |
|
|
ایزوکسافلوتل |
T1H3 |
0 |
6210 |
2517 |
6624 |
15350 |
73422 |
|
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
T1H4 |
0 |
6210 |
2559 |
6624 |
15392 |
94745 |
|
|
اکسی فلورفن |
T1H5 |
0 |
6210 |
2693 |
6624 |
15527 |
75323 |
|
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
T1H6 |
0 |
6210 |
2735 |
6624 |
15569 |
90336 |
|
|
ایمازاتاپیر |
T1H7 |
0 |
6210 |
2500 |
6624 |
15334 |
99853 |
|
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
T1H8 |
0 |
6210 |
2542 |
6624 |
15376 |
89806 |
|
|
فلوروکلریدون |
T1H9 |
0 |
6210 |
3097 |
6624 |
15931 |
75354 |
|
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
T1H10 |
0 |
6210 |
3139 |
6624 |
15973 |
89123 |
|
|
متری بیوزین |
T1H11 |
0 |
6210 |
2576 |
6624 |
15409 |
84692 |
|
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
T1H12 |
0 |
6210 |
2618 |
6624 |
15451 |
90793 |
|
|
شاهد (عدم کنترل) |
T1H13 |
0 |
6210 |
0 |
6624 |
12834 |
88486 |
|
|
شاهد وجین (کنترل) |
T1H14 |
0 |
6210 |
107945 |
6624 |
120779 |
138181 |
|
|
خاک‌ورزی |
تری فلورالین |
T2H1 |
6950 |
6210 |
2651 |
6624 |
22435 |
95872 |
|
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
T2H2 |
6950 |
6210 |
2693 |
6624 |
22478 |
111138 |
|
|
ایزوکسافلوتل |
T2H3 |
6950 |
6210 |
2517 |
6624 |
22301 |
89962 |
|
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
T2H4 |
6950 |
6210 |
2559 |
6624 |
22343 |
93260 |
|
|
اکسی فلورفن |
T2H5 |
6950 |
6210 |
2693 |
6624 |
22478 |
105734 |
|
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
T2H6 |
6950 |
6210 |
2735 |
6624 |
22520 |
79030 |
|
|
ایمازاتاپیر |
T2H7 |
6950 |
6210 |
2500 |
6624 |
22284 |
96821 |
|
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
T2H8 |
6950 |
6210 |
2542 |
6624 |
22326 |
69666 |
|
|
فلوروکلریدون |
T2H9 |
6950 |
6210 |
3097 |
6624 |
22882 |
65566 |
|
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
T2H10 |
6950 |
6210 |
3139 |
6624 |
22924 |
81629 |
|
|
متری بیوزین |
T2H11 |
6950 |
6210 |
2576 |
6624 |
22360 |
93640 |
|
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
T2H12 |
6950 |
6210 |
2618 |
6624 |
22402 |
87790 |
|
|
شاهد عدم کنترل |
T2H13 |
6950 |
6210 |
0 |
6624 |
19784 |
80859 |
|
|
شاهد وجین (کنترل) |
T2H14 |
6950 |
6210 |
107945 |
6624 |
127730 |
176669 |
|
جدول 7- نسبت ارزش حال منافع به ارزش حال مخارج تیمارهای نخود رقم نصرت
|
تیمار |
نسبت ارزش حال منافع به ارزش حال مخارج ( ) |
|
|
عدم خاک‌ورزی |
تری فلورالین |
4.18 |
|
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
5.82 |
|
|
ایزوکسافلوتل |
3.84 |
|
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
5.21 |
|
|
اکسی فلورفن |
3.90 |
|
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
4.85 |
|
|
ایمازاتاپیر |
5.56 |
|
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
4.89 |
|
|
فلوروکلریدون |
3.78 |
|
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
4.63 |
|
|
متری بیوزین |
4.55 |
|
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
4.93 |
|
|
شاهد (عدم کنترل) |
5.94 |
|
|
شاهد وجین (کنترل) |
0.17 |
|
|
خاک‌ورزی |
تری فلورالین |
3.32 |
|
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
4.00 |
|
|
ایزوکسافلوتل |
3.08 |
|
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
3.22 |
|
|
اکسی فلورفن |
3.75 |
|
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
2.56 |
|
|
ایمازاتاپیر |
3.40 |
|
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
2.17 |
|
|
فلوروکلریدون |
1.92 |
|
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
2.61 |
|
|
متری بیوزین |
3.24 |
|
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
2.97 |
|
|
شاهد عدم کنترل |
3.13 |
|
|
شاهد وجین (کنترل) |
0.41 |
|
جدول 8- مرتب‌سازی تیمارها براساس سیر صعودی هزینه‌ها و انتخاب اقتصادی‌ترین تیمار
|
تیمار |
ارزش حال مخارج (هزارریال) |
ارزش حال منافع (هزارریال) |
تیمارهای مورد مقایسه |
|
تیمار منتخب |
|
|
شاهد (عدم کنترل) |
T1H13 |
12834 |
76200 |
|
|
|
|
ایمازاتاپیر |
T1H7 |
15334 |
85317 |
T1H7 -T1H13 |
3.65 |
(T1H7) |
|
ایزوکسافلوتل |
T1H3 |
15350 |
58871 |
T1H7- T1H3 |
-1571 |
(T1H7) |
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
T1H8 |
15376 |
75232 |
T1H7- T1H8 |
-239.6 |
(T1H7) |
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
T1H4 |
15392 |
80156 |
T1H7- T1H4 |
-87.6 |
(T1H7) |
|
متری بیوزین |
T1H11 |
15409 |
70088 |
T1H7- T1H11 |
-201 |
(T1H7) |
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
T1H12 |
15451 |
76151 |
T1H7- T1H12 |
-77.8 |
(T1H7) |
|
تری فلورالین |
T1H1 |
15485 |
64718 |
T1H7- T1H1 |
-136 |
(T1H7) |
|
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
T1H2 |
15527 |
90312 |
T1H7- T1H2 |
25.8 |
(T1H2) |
|
اکسی فلورفن |
T1H5 |
15537 |
60613 |
T1H2- T1H5 |
-2969 |
(T1H5) |
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
T1H6 |
15569 |
75589 |
T1H5- T1H6 |
466.7 |
(T1H6) |
|
فلوروکلریدون |
T1H9 |
15931 |
60281 |
T1H6- T1H9 |
-42.3 |
(T1H6) |
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
T1H10 |
15973 |
74012 |
T1H6- T1H10 |
-3.9 |
(T1H6) |
|
شاهد عدم کنترل |
T2H13 |
19784 |
61949 |
T1H6- T2H13 |
-3.2 |
(T1H6) |
|
ایمازاتاپیر |
T2H7 |
22284 |
75662 |
T1H6- T2H7 |
0.01 |
(T2H7) |
|
ایزوکسافلوتل |
T2H3 |
22301 |
68787 |
T2H7- T2H3 |
-408.4 |
(T2H7) |
|
ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس |
T2H8 |
22326 |
48468 |
T2H7- T2H8 |
-646.2 |
(T2H7) |
|
ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس |
T2H4 |
22343 |
72047 |
T2H7- T2H4 |
-61.35 |
(T2H7) |
|
متری بیوزین |
T2H11 |
22360 |
72412 |
T2H7- T2H11 |
-42.9 |
(T2H7) |
|
متری بیوزین+ بتانال پروگرس |
T2H12 |
22402 |
66524 |
T2H7- T2H12 |
-77.5 |
(T2H7) |
|
تری فلورالین |
T2H1 |
22435 |
74576 |
T2H7- T2H1 |
-7.2 |
(T2H7) |
|
تری فلورالین + بتانال پروگرس |
T2H2 |
22478 |
89804 |
T2H7- T2H2 |
73 |
(T2H2) |
|
اکسی فلورفن |
T2H5 |
22478 |
84400 |
T2H2- T2H5 |
-54 |
(T2H2) |
|
اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس |
T2H6 |
22520 |
57658 |
T2H2- T2H6 |
-763.8 |
(T2H2) |
|
فلوروکلریدون |
T2H9 |
22882 |
43869 |
T2H2- T2H9 |
-113.7 |
(T2H2) |
|
فلوروکلریدون + بتانال پروگرس |
T2H10 |
22924 |
59893 |
T2H2- T2H10 |
-67 |
(T2H2) |
|
شاهد (وجین دستی) |
T1H14 |
120779 |
20349 |
T2H2- T1H14 |
-0.7 |
(T2H2) |
|
شاهد (وجین دستی) |
T2H14 |
127730 |
52213 |
T2H2- T2H14 |
-0.36 |
(T2H2) |
برای انجام مقایسه اقتصادی بین این دو تیمار ابتدا اختلاف ارزش حال منافع تیمار شاهد (عدم کنترل) در شرایط عدم خاک‌ورزی ( ) با تیمار ایمازاتاپیر در شرایط عدم خاک‌ورزی ( ) (∆P.V.(B)) و همچنین، اختلاف ارزش حال هزینه تیمار شاهد (عدم کنترل) در شرایط عدم خاک‌ورزی ( ) و تیمار ایمازاتاپیر در شرایط عدم خاک ورزی
( ) (∆P.V.(C)) محاسبه گردید و نسبت منافع نهایی به هزینه نهایی همانطور که در جدول 8 گزارش شده است به دست آمد. در صورتی که پاسخ به دست آمده بزرگتر از 1 باشد، تیمار با هزینه کمتر حذف شده و تیمار باقیمانده با تیمار سطح بعدی مقایسه میشود و در حالتی که پاسخ حاصل شده کمتر از 1 باشد، تیمار با هزینه بیشتر حذف میشود و تیمار باقیمانده با تیمار بعدی مقایسه می‌گردد. با محاسبه نسبت تفاضل ارزش حال منافع دو تیمار اول به تفاضل ارزش حال هزینههای دو تیمار اول و مقایسه بین تیمارها در نهایت، تیمار یعنی روش کنترل شیمیایی با مصرف سم علفکش تریفلورالین (ترفلان) به صورت پیش کاشت آمیخته با خاک (5/2 لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف (فن مدیفام+ دسمدیفام + اتوفومزیت ) پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و 6-2 برگی اکثر علفهای هرز) (5/1 لیتر در هکتار) در شرایط خاک‌ورزی مرسوم، به عنوان برترین تیمار و روش کنترل شیمیایی با استفاده از علف کش ایمازاتاپیر (پرسوئیت) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (700 میلی لیتر در هکتار) در شرایط خاک‌ورزی مرسوم ( ) بعنوان دومین تیمار از لحاظ مالی در منطقه سرارود کرمانشاه شناخته شد.
تشکر و قدردانی
این مقاله مستخرج از پروژه تحقیقاتی با کد مصوب 991021- 030-15- 15-0 است. بدین وسیله از تمام همکاران موسسه تحقیقات کشاورزی دیم و معاونت سرارود که در اجرای این پروژه ما را یاری نمودند سپاسگزاری می‌گردد.
[1] Anthemis cotula
[2]- Marginal Benefit - Cost Ratio
[3]- Variable Cost
[4]- Present Value
[5]- Cash Flow Diagram
[6]- Sophora alopecuroides
[7]- Glycyrrhiza glabra
[8]- Convolvulus arvensis
[9]- Tragopogon graminifolius
[10]- Cichorium intybus
)