نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی جمشیدمقدم ¹
• عزت اله فرشادفر ²
• عبداله نجفی ³

¹ مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، معاونت سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

² گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

³ گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایراندا

چکیده

انتخاب یک روش اصلاحی مؤثر برای بهبود صفات کمی تا حد زیادی بستگی به وراثت‌پذیری و چگونگی عمل ژن دارد. به‌منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مهم زراعی و فیزیولوژیکی کلزا، نسل‌های دوطرفه هیبرید (1F و 1RF) و در حال تفکیک (2F، 2RF، 1BC، 1RBC، 2BC و 2RBC) حاصل از تلاقی ارقام دلگان×اوپرا (تلاقی اول)، دلگان×پاراد (تلاقی دوم) و آر جی‌اس 003×لیکورد (تلاقی سوم) تهیه و همراه با والدین در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) در سال زراعی 1396-1395 در شرایط تنش خشکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس تلاقی‌ها اختلاف معنی‌داری بین ده نسل برای صفات روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، خورجین در بوته، طول خورجین، دانه در خورجین، وزن هزاردانه، محتوای آب برگ، میزان کلروفیل، نشت یونی، دمای برگ، عملکرد بوته، میزان روغن دانه و شاخص برداشت وجود داشت که نشان‌دهنده تفاوت ژنتیکی بین والدین بود. بیشترین میزان هتروزیس والد برتر و میانگین والدین مربوط به عملکرد بوته نسل‌های (به‌ترتیب 229 و300%) و (به‌ترتیب 255 و322%) تلاقی سوم بود. تجزیه میانگین نسل‌ و آزمون مقیاس مشترک تلاقی‌ها نشان داد که برای همه ویژگی‌ها به‌جز طول خورجین علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت، اثرات اپیستازی نیز نقش دارد. وراثت‌پذیری عمومی و خصوصی صفات در تلاقی‌ها به‌ترتیب از 26/0 تا 98/0 و از 08/0 تا 67/0 برآورد شد. این تحقیق نشان داد که واریانس غالبیت بیشترین نقش را در تمامی صفات مورد مطالعه به ‌جز روز تا رسیدگی و طول خورجین در هر سه تلاقی، ارتفاع بوته در تلاقی اول و دوم و میزان روغن دانه در تلاقی دوم و سوم داشت.

کلیدواژه‌ها

• تنش خشکی
• عمل ژن
• کلزا
• مدل ژنتیکی
• هتروزیس

عنوان مقاله [English]

Genetic analysis of agro-physiological characteristics in three crosses of rapeseed (Brassica napus L.) using generation mean analysis in semi-cold area under drought stress conditions

نویسندگان [English]

• Mehdi Jamshidmoghaddam ¹
• Ezatollah Farshadfar ²
• Abdollah Najaphy ³

¹ Dryland Agricultural Research Institute, Sararood branch, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kermanshah, Iran

² Department of Agronomy and Plant Breeding, Campus of Agriculture and Natural Resources, Razi University, Kermanshah, Iran

³ Department of Agronomy and Plant Breeding, Campus of Agriculture and Natural Resources, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

Using an appropriate breeding method for genetic improvement of quantitative traits mainly depends on the nature of gene action and heritablity. In order to estimate genetic parameters for agro-physiological traits in rapeseed, a generation mean analysis was counducted using the following three crosses; Opera×Dalgan (C1), Parade×Dalgan (C2) and Licord×RGS003 (C3). The parents, F1, F2 and BC1, BC2, RF1, RF2, RBC1, and RBC2 generations were studied for 13 traits. The parents and segregating populations cultivated under drought stress in a randomized complete block design with three replications at Dryland Agricultural Research Institute, Sararood, during 2016-2017 croping season. The results showed significant differences among ten generations for all traits including days to maturity (DM), plant height (PH), silique per plant, silique length (SL), seed per silique, 1000-seed weight, leaf water content, chlorophyll content, electrolyte leakage, leaf temperature, plant yield, seed oil content (SOC) and harvest index in three crosses, indicating genetic differences between the parental genotypes. The highest level of best- and mid-parent heterosis was observed in F1 (229 and 300%, respectively) and RF1 (255 and 322%, respectively) generations for plant yield in C3. In addition to the additive-dominance model, mean generation analysis and joint scale test showed that epistatic effects are important for all the traits except silique length. The broad- and narrow-sense heritability of the traits in the crosses ranged from 0.26 to 0.98 and from 0.08 to 0.67, respectively. This study revealed that dominance variance has the most important genetic effect in controlling of all the studied traits except for DM and SL in three crosses, PH in C1 and C2, and SOC in C2 and C3.

کلیدواژه‌ها [English]

• Drought stress
• Gene action
• Rapeseed (Brassica napus L.)
• Genetical model
• Heterosis