نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فردین مومنی ¹
• سید عطااله سیادت ²
• علیرضا ابدالی مشهدی ²
• بابک پاکدامن سردرود ³
• مختار قبادی ⁴

¹ دانشجوی دکتری زراعت، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران

² گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران

³ گروه گیاهپزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران

⁴ گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

کودهای­زیستی نقشی بنیادین در کشاورزی پایدار دارند و اسید­سالیسیلیک به­عنوان یک فیتوهورمون اثرات زیانبار تنش را کاهش می‌دهد. زراعت دیم نخود در غرب ایران اغلب با تنش خشکی مواجه می­شود. به­منظور بررسی اثر محلول‏پاشی اسید­سالیسیلیک (غلظت صفر، نیم و یک میلی‏مولار) و کودهای زیستی (عدم کاربرد، بیوسوپرفسفات، بیوسولفور، باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریز) برعملکرد گیاه نخود (رقم آزاد و توده محلی  بیوه نیج) در شرایط دیم آزمایشی به­صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی‌ (96-1395 و 97-1396) در کرمانشاه اجرا شد. نتایج نشان داد که تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف پوک در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد­دانه، درصد غلاف بارور، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک و شاخص برداشت بطور ‌ معنی‌دار‌ی تحت تاثیر رقم × اسید­سالیسیلیک × کودهای­زیستی قرار گرفتند. بالاترین عملکرد دانه (در سال اول و دوم به ترتیب 1821 و 1875 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد ماده خشک (در سال اول و دوم به ترتیب 4076 و 4414  کیلوگرم در هکتار) و تعداد دانه در بوته (8/18) از توده محلی بیوه نیج  و با کاربرد اسید­سالیسیلیک (نیم میلی‏مولار) و باکتری ریزوبیوم بدست آمد. با توجه به نتایج تحقیق کاربرد سالیسیلیک اسید و کودهای زیستی به ویژه باکتری­های ریزوبیوم در راستای حرکت به سمت کشاورزی پایدار و کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش تحمل گیاهان به خشکی و بهبود عملکرد دانه در نخود دیم توصیه می‌­شود.

کلیدواژه‌ها

• بیوسوپرفسفات
• بیوسولفور
• حبوبات
• ریزوبیوم
• میکوریزا

عنوان مقاله [English]

Effect of Biofertilizers and Salicylic Acid Foliar Application on Yield and Yield Components of Chickpea Cultivars under Rainfed Conditions

نویسندگان [English]

• Fardin Momeni ¹
• Seyed Ataollah Siadat ²
• Alireza Abdali Mashhadi ²
• Babak Pakdaman ³
• Mokhtar ghobadi ⁴

¹ Ph.D student of Agronomy, Department of Production Engineering and Plant Genetic, Agricultural Sciences and Natural Resources of University of Khuzestan, Ahvaz, Iran

² Department of Production Engineering and Plant Genetic, Agricultural Sciences and Natural Resources of University of Khuzestan, Ahvaz, Iran

³ Department of Plant protection, Agricultural Sciences and Natural Resources of University of Khuzestan, Ahvaz, Iran

⁴ Department of Plant Production and Genetic Engineering, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

Biofertilizers play a fundamental role in sustainable agriculture and salicylic acid reduces the harmful effects of stress. Rainfed farming of chickpeas in western Iran is often under drought stress. In order to investigate the effect of foliar application of salicylic acid (non-application, 0.5 and 1 millimolar) and biofertilizers (non-application of biofertilizers, biosuperphosphate bacteria, biosulfur bacteria, Rhizobium bacterium, and mycorrhizal fungus) on yield of two chickpea cultivars (Bivanij and Azad) a factorial experiment based on randomized complete block design with three replication was conducted in two years (2016-2017) in Kermanshah under rainfed conditions. The studied traits were number of pods per plant, number of empty pod per plant, number of seeds per plant, 100 seed weight, fertile pod, grain yield, dry matter yield, and harvest index. The results showed that triple interaction of cultivars × salicylic acid × biofertilizers had a significant effect on all traits except number of seeds per pod. Bivanij cultivar had the highest grain yield (in the first and second year were 1821 and 1875 kg.ha^-1, respectively), dry matter yield (in the first and second year were 4076 and 4414 kg.ha^-1, respectively) and number of seeds per plant (18.8) in 0.5 mM Salicylic acid and Rhizobium bacterium. Application of Salicylic acid and biofertilizer could be recommended in rainfed farming of chickpea to increase drought tolerance, yield, and reduce chemical fertilizer application resulting in sustainable agriculture.

کلیدواژه‌ها [English]

• Biosoperphosphate
• Biosulfur
• Pulses crop
• Rhizobium
• Mycorrhiza