نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ناصر خدایار یگانه ¹
• علیرضا پیرزاد ²
• جلال جلیلیان ³
• ناصر جعفرزاده ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

² گروه زراعت دانشگاه ارومیه، ارومیه ، ایران

³ گروه زراعت دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

⁴ بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

چکیده

به منظور بررسی تاثیر رقابت علف­های هرز و کود زیستی مایکوریزا (Funneliformis mosseae) بر صفات کمی و کیفی نخود دیم، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در ایستگاه تحقیقاتی دیم، مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی انجام شد. تیمارها شامل مایکوریزا در دو سطح (کاربرد مایکوریزا و بدون کاربرد مایکوریزا) و رقابت علف­های هرز در چهار سطح (شاهد بدون علف­هرز، خلر، کاسنی و خلر+کاسنی) بودند که به صورت فاکتوریل با طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار مرتب شدند. صفات مورد مطالعه در نخود شامل تعداد گره تثبیت کننده نیتروژن، دمای برگ، پروتئین دانه، درصد کلونیزاسیون، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه بودند و در علف­های هرز خلر و کاسنی، تجمع ماده خشک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر متقابل مایکوریزا و رقابت علف­های هرز بیشترین تاثیر افزایشی را روی صفات گره ریشه و عملکرد دانه نخود بر جای گذاشت. اثر متقابل رقابت و کود زیستی مایکوریزا بیشترین تاثیر را بر تجمع ماده خشک علف­های هرز خلر (مرحله رسیدگی نخود) و کاسنی (مرحله شروع گلدهی و رسیدگی نخود) بوجود آورد. بیشترین تعداد گره ریشه(41/24) در تیمار کاربرد مایکوریزا و در حضور علف­های هرز خلر و کاسنی مشاهده شد و کمترین تعداد گره ریشه(91/12) به تیمار بدون کاربرد مایکوریزا و حضور علف­های فوق تعلق داشت که بین آنها اختلاف 89 درصدی مشاهده شد. نتایج این بررسی نشان داد بیشترین عملکرد دانه با 6/915 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار شاهد (بدون علف­هرز و با کاربرد کود زیستی مایکوریزا) و کمترین عملکرد مربوط به تیمار بدون کاربرد میکوریزا و علف­هرز خلر با 6/395 کیلوگرم در هکتار بود که بین آن­ها اختلاف 131 درصدی وجود داشت. در مجموع می­توان چنین بیان داشت که استفاده از قارچ­های مایکوریزا در افزایش توان رقابتی نخود با علف­های هرز مورد مطالعه و افزایش  تعداد گره ریشه و عملکرد دانه نخود در شرایط دیم  موثر است.

کلیدواژه‌ها

• بیوماس
• پروتئین
• خلر
• دمای برگ
• کاسنی

موضوعات

• گیاهان زراعی دیم

عنوان مقاله [English]

Effect of arbuscular mycorrhiza fungus (Funneliformis mosseae) and weeds interference on yield and yield components of chickpea (Cicer arietinum) under dryland conditions in Urmia

نویسندگان [English]

• N. Khodayar Yeganeh ¹
• A. Pirzad ²
• J. Jalilian ³
• N. Jafarzadeh ⁴

¹ Msc student, Department of Agronomy, Urmia university, Urmia, Iran

² Department of Agronomy, Urmia university, Urmia, Iran

³ Department of Agronomy, Urmia university, Urmia, Iran

⁴ Dept. of Plant Pathology, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of West Azarbaijan, Agricultural Research, Education and Extension (AREEO), Urmia, Iran

چکیده [English]

In order to study the effects of weed interference and mycorrhiza (Funn eliformis mosseae) on quantitative and qualitative characteristics of chickpea, the recent study was carried out in 2016-2017 at Agricultural Research Center of West Azarbayjan. The treatments included mycorrhiza symbiosis in two levels (with and without) and weeds competition in four levels (control, grass pea, chicory and grass pea) which were arranged as factorial plots based on randomized complete block design in three replications. The plant characteristics were studied in terms of number of nitrogen fixing nodules, seed protein, leaf temperature, percentage of colonization, biological yield and grain yield. In addition, dry matter production in chicory and grass pea were measured. The highest number of nodules per chickpea root (24.41) were obtained by using mycorrhiza and weeds (chicory and grass pea) while the lowest number of nodules per chickpea root (12.91) were observed in presence of weeds without mycorrhizal symbiosis which shows a significant difference between these two (89%). The results showed that the highest grain yield (915.6 Kg/ha) was achieved in control treatment (without weed plus using mycorrhiza) while the lowest belonged to the treatment without mycorrhiza and in presence of weeds (395.6 Kg/ha), which showed 131% difference between these two treatments. In general, using mycorrhiza as input led to increased number of nodules per root and improved the grain yield of chickpea under dry-land conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

• biomass
• protein
• Grass pea
• Leaf temperature
• Chicory