نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین کاظمی ¹
• سهراب صادقی ²

¹ استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

² عضو هیات علمی مجتمع آموزش عالی علمی- کاربردی جهاد کشاورزی جهرم

چکیده

به منظور ارزیابی تناسب اراضی کشاورزی شهرستان آق‌قلا جهت کشت نخود دیم، از منطق بولین و فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شد. برای این کار ابتدا نیازهای اقلیمی و زراعی نخود با استفاده از منابع علمی تعیین گردید. سپس براساس آن، نقشه‌های موضوعی مورد نیاز تهیه گردید. پس از تهیه این لایه‌ها، کار طبقه‌بندی و رتبه‌بندی هر لایه براساس منطق بولین در دو طبقه مستعد (ارزش یک) و غیرمستعد (ارزش صفر) و بر اساس روش هم‌پوشانی وزنی با AHP در چهار طبقه (بسیار مستعد، مستعد، نیمه مستعد و غیر مستعد) صورت گرفت. از AHP برای تعیین وزن معیارها از طریق تجزیه و تحلیل پرسش‌نامه‌ها استفاده شد. سپس هم‌پوشانی و روی‌هم‌گذاری همه لایه‌ها در محیط ArcGIS برای هر روش جداگانه انجام پذیرفت. نتایج منطق بولین نشان داد که 41/16 درصد از اراضی کشاورزی شهرستان آق‌قلا جهت تولید نخود دیم مناسب می‌باشد، به‌طوری‌که 91/17729 هکتار اراضی واقع در قسمت‌های جنوبی منطقه مورد مطالعه در پهنه مناسب ‌قرار گرفتند. در این مطالعه مشخص شد که در اراضی کنونی کشاورزی این شهرستان از نظر بارش، دماهای مطلوب، کمینه و بیشینه و درصد شیب محدودیتی جهت کشت نخود وجود ندارد. همچنین نتایج نشان داد که عوامل محدود کننده کشت نخود، درصد ماده آلی پایین، شوری، کلسیم، فسفر و پتاسیم بالا می‌باشد. نتایج هم‌پوشانی وزنی براساسAHP نشان داد که به ترتیب 52/27 و 91/13درصد زمین‌های کشاورزی شهرستان آق‌قلا جهت تولید نخود در پهنه‌های بسیار مستعد و مستعد قرار دارند و حدود 16 درصد از اراضی کشاورزی این منطقه جهت کشت نخود دیم غیر مستعد تشخیص داده شد. این مناطق حداقل از نظر یک منبع محیطی دارای محدودیت بودند.

عنوان مقاله [English]

Land suitability evaluation of Aq-Qalla region for rainfed Chickpea cropping by Boolean logic and analytical hierarchy process (AHP)

نویسندگان [English]

• Hossein Kazemi ¹
• Sohrab Sadegi ²

¹ Assisant professor of Agricultural and Natural Research Resources of Gorgan University

² Sientific member of Institute of Applied Scientific Higher Education of jahad-e agriculture of Jahrom

چکیده [English]

To evaluate land suitability of Aq-Qalla region for rainfed chickpea cropping, Boolean logic and analytical hierarchy process (AHP) methods were used in geographic information system (GIS). To achieve this, firstly, climatic and agronomical requirements of chickpea,were identified according to scientific resources. Then, thematic requirement maps were provided. The studied environmental-components were average, minimum and maximum temperatures, precipitation, slope percent, elevation, organic matter, pH, EC, K, P, Ca and soil texture. Then, each layer is classified into suitable (score = 1) and non-suitable (score = 0) based on Boolean logic. Also, they were classified into 4 suitability classes (high suitable, suitable, less suitable and non-suitable) based on weighted overlay. The digital environmental layers overlaid in ArcGIS media for each method, separately. The results of Boolean logic method showed that about 17730 hectares (16%) of Aq-qall agricultural lands were suitable for rainfed chickpea. Moreover, average, minimum and maximum temperatures, precipitation and slope percent parameters were suitable for chickpea production in the studied areas. The limiting factors for chickpea production were high soil K, P, Ca concentrations, salinity and low organic matter. Results of weighted overlay by AHP indicated that 27.5% and 13.9% of Aq-Qalla areas were highly suitable and suitable for chickpea production, respectively; but 16.8% of lands had at least one limiting factor, and therefore were not suitable for chickpea cultivation.