نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم- کرمانشاه
چکیده
گلرنگ گیاهی دانه روغنی و سازگار با شرایط دیم کشورمان است. این گیاه بومی ایران بوده و به علت ویژگی‌های مورفولوژیک و به خصوص وضعیت ریشه‌اش مقاومت مناسبی به تنش خشکی دارد. در تحقیق حاضر به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های گلرنگ در کشت پاییزه و در شرایط دیم تعداد 100 ژنوتیپ در یک طرح لاتیس ساده 10×10 با دو تکرار از نظر 9 صفت زراعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان داد که برای صفات تعداد روز تا گلدهی و رسیدن فیزیولوژیک تنوع زیادی وجود نداشت و لذا گزینش برای صفت مهم زود رسی در ژنوتیپ‌های تحت بررسی موثر نبوده و می‌بایست از سایر روشهای اصلاحی برای افزایش تنوع ژنتیکی در این صفت سود جست. برای ارتفاع بوته تنوع نسبی و برای اجزاء عملکرد و عملکرد دانه و روغن تنوع بالایی مشاهده گردید. همچنین نتایج نشان داد که برای تمامی صفات به جز عملکرد دانه و روغن میزان واریانس محیطی بزرگتر از واریانس ژنتیکی بوده و ضریب تنوع ژنتیکی و نیز وراثت پذیری عمومی اکثر صفات پایین بود. بنابراین شرایط محیطی تاثیر بسزایی بر صفات تحت بررسی داشته و گزینش غیر مستقیم برای عملکرد از طریق این صفات چندان موثر نخواهد بود. در مقابل برآورد پارامترهای ژنتیکی در عملکرد دانه و روغن نشان داد که گزینش مستقیم برای عملکرد بالای دانه و روغن در ژرم‌پلاسم حاضر موثر است. تجزیه به عامل‌ها منجر به شناسایی چهار عامل گردید که در مجموع 9/68 درصد تغییرات کل را توجیه کردند. عامل اول با توجیه 26 درصد تغییرات کل به عنوان عامل عملکرد، عامل دوم با توجیه 7/15 درصد از واریانس کل به عنوان عامل اجزای عملکرد، عامل سوم با توجیه 4/15 درصد تغییرات کل به نام عامل فنولوژیک و عامل چهارم با توجیه 8/11 درصد واریانس کل به عنوان عامل ارتفاع بوته نامگذاری شدند. گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها از طریق تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌ها را به چهار خوشه تقسیم نمود. خوشه دوم دارای کمترین میانگین عملکرد دانه و روغن و ارتفاع بوته و خوشه چهارم دارای بیشترین میانگین عملکرد دانه و روغن بود. این خوشه می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی گلرنگ برای افزایش پتانسیل تولید دانه و روغن در نظر گرفته شود.
عنوان مقاله [English]
Study on genetic variation in safflower collection (Carthamus tinctorius L.) under rainfed condition
نویسندگان [English]
- Seyyed Saeid Pourdad
- Mehdi Jamshid Moghaddam
Deputy Dryland Agricultural Research Institute-Kermanshah
چکیده [English]
Safflower is an oilseed crop with high adaptability to rainfed conditions of Iran. It is native crop in Iran and due to some morphological characters specially root system it shows good resistance to drought stress. In present investigation to study genetic variation in fall planting of safflower in rainfed condition 100 genotypes were evaluated in a 10×10 simple lattice square design with two replications for 9 agronomic characters. The results showed that variation for number of days to flowering and physiological maturity was limited such that selection for earliness among the genotypes under study is not expected to be effective and for this reason in order to increase the genetic variation, other breeding strategies should be applied. There was relative variation for plant height and high variation for yield components and seed and oil yield. The results showed that for all traits except seed and oil yield the environmental variance was bigger than genetic variance also coefficient of variation and broad sense heritability for most of the traits were low. Therefore environment had a high influence on traits under study such that indirect selection for yield through these traits is not expected to be successful. On the other hand estimation of genetic parameters for seed and oil yield revealed that direct selection should be effective in the present germplasm collection. Factor analysis led to four loading factors which explained 68.9 percent of total variation. The first factor explained 26% of the total variation called as yield factor, the second factor explained 15.7% of the total variance and was called as yield components factor, the third factor explained 15.4% of the total variance and was called phonological factor and finally the fourth factor explained 11.8% of total variation and was called as plant height factor. Grouping of genotypes by cluster analysis resulted in four clusters. The second cluster had the lowest mean for seed and oil yield and plant height but the fourth cluster had the highest mean for the seed and oil yield. This latter cluster can be used in breeding programs to increasing safflower potential for seed and oil yield.
)